Pojęcie działalności socjalnej pracodawcy w rozumieniu przepisów ustawy o z.f.ś.s. nie jest tożsame z socjalną działalnością w ujęciu prawa publicznego i szersze od obowiązku zaspokajania socjalnych potrzeb pracownika, o jakim mowa w art. 16 i art. 94 pkt 8 k.p., a jej przejawy mogą być ukierunkowane nie tylko na indywidulanego pracownika, ale także na większą liczbę uprawnionych, co w konkretnej sytuacji, zważywszy na charakter finansowanej ze środków Funduszu usługi lub świadczenia, może stawiać pod znakiem zapytania celowość zastosowania kryteriów socjalnych wymienionych w art. 8 ust. 1 ustawy o z.f.ś.s. Odstąpienie od tychże kryteriów przyznawania świadczeń z Funduszu powinno być jednak zjawiskiem wyjątkowym i mieć przekonywające uzasadnienie w okolicznościach danej sprawy.

wyrok SN
z 10 lipca 2014 r.,
II UK 472/13

Zakresem dyspozycji art. 16 ust. 1 pkt 45 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) objęte zostały świadczenia urlopowe wypłacone zgodnie z przepisami ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. Nr 70 poz. 335 ze zm.), których źródłem finansowania nie jest zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.

wyrok NSA
z 27 marca 2014 r.,
I FSK 1049/12

Z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są jedynie świadczenia przyznawane z zachowaniem kryterium socjalnego.

wyrok SN
z 8 stycznia 2014 r.,
I UK 202/13

Ani przepisy podatkowe ani przepisy ustawy o ZFŚS nie ograniczają górnej granicy wysokości odpisów, jakich mogą dokonywać podatnicy na ten fundusz. Ograniczenie dotyczy jedynie wysokości odpisu, jaki może być uznany za koszt uzyskania przychodu do celów podatkowych. Dlatego też fakt wcześniejszego przekazywania odpisów na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych w wysokości wyższej niż dozwolone zaliczenie w ciężar kosztów podatkowych nie może być traktowany jako rodzaj zaliczki na odpisy, których podwyższoną wysokość będą przewidywały postanowienia zmienionych układów zbiorowych pracy, które jeszcze nie weszły w życie.

wyrok NSA
z 12 grudnia 2013 r.,
II FSK 197/12

W żadnym razie nie powinny korzystać z ochrony prawa pracy (art. 8 k.p.) nieważne z mocy samego prawa te postanowienia umowy rozwiązującej stosunek pracy za porozumieniem stron, które zobowiązywały pracodawcę do zapłaty "odszkodowania", w tym w wysokości 112 miesięcznych wynagrodzeń powoda (potencjalnie łącznie ponad 2,4 mln zł), za niespłacone przezeń raty pożyczki mieszkaniowej z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, gdyż takie uzgodnienia sprzeciwiały się naturze umowy pożyczki oraz przepisom ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (jednolity tekst: Dz. U. z 2012 r., poz. 592 ze zm.), a także nazwanym i nienazwanym zasadom współżycia społecznego (art. 58 § 2 i 3 k.c. oraz art. 3531 in fine k.c. w związku z art. 300 k.p.).

wyrok SN
z 9 maja 2013 r.,
II PK 247/12

Roszczenie związku zawodowego o przekazanie środków ze sprzedaży mieszkań zakładowych na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych przedawnia się z upływem 3 lat, tj. tak jak roszczenia ze stosunku pracy.

wyrok SN
z 10 kwietnia 2013 r.,
II PK 272/12

Świadczenia socjalne nie są elementem stosunku pracy. Ze środków funduszu finansuje się zatem świadczenia niewynikające z warunków wynagradzania za pracę oraz niezależne od wyników i jakości wykonywanej przez pracownika pracy. Jedynie te działania, które podejmowane są w interesie pracowników, a nie pracodawcy mieszczą się w ustawowym pojęciu "zakładowa działalność socjalna".

wyrok SA
w Szczecinie
z 17 stycznia 2013 r.,
III AUa 653/12

Postanowienia regulaminu wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wydanego na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, określające tryb ich przyznawania pracownikom, uwzględniający indywidualną ocenę każdego przypadku w odniesieniu do ustanowionych kryteriów, są wiążące. Pominięcie tego trybu powoduje, że przyznanie ulgowych świadczeń nie następuje na warunkach wynikających z tego regulaminu, a więc nie mogą one zostać uznane za świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w rozumieniu par. 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

wyrok SN
z 20 czerwca 2012 r.,
I UK 140/12

Roszczenie przewidziane w art. 8 ust. 3 ustawy z 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych ma charakter szczególny i przepis będący jego podstawą musi być ściśle interpretowany. Przede wszystkim oznacza to, że sankcjonowane w ten sposób mogą być tylko przypadki wydatkowania środków niezgodnie z przepisami ustawy, przez co należy rozumieć ustawę o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

wyrok SN
z 8 maja 2012 r.,
I PK 183/11

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zasadą jest, iż za koszty uzyskania przychodów nie uważa się odpisów i wpłat na różnego rodzaju fundusze tworzone przez podatnika. Odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów jedynie wyjątkowo i na warunkach wskazanych w tym przepisie. Ponieważ wyjątek nie może być interpretowany rozszerzająco, jakiekolwiek odstępstwo od określonych przepisami warunków musi prowadzić do niemożności zaliczenia odpisu do kosztów.

wyrok NSA
z 2 marca 2012 r.,
II FSK 1511/10

Pracodawca wydając pracownikom bony towarowe o jednakowej wartości, wypłaca pracownikom świadczenie dodatkowe nie mające charakteru świadczenia z funduszu świadczeń socjalnych, skutkujące obowiązkiem zapłacenia składek na ubezpieczenia społeczne.

wyrok SA w Łodzi
z 29 marca 2011 r.,
III AUa 541/10

Nowo powstała organizacja związkowa jest uprawniona do uzgadniania przyznawania świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w takim samym zakresie, jaki uzyskały pozostałe działające w przedsiębiorstwie organizacje związkowe na podstawie odpowiedniego regulaminu.

wyrok SN
z 6 stycznia 2010 r.,
I PK 135/09

Pracodawca jest administratorem funduszu i nie może dowolnie dysponować środkami socjalnymi, które są prawnie rachunkowo wyodrębnione z innych jego zasobów finansowych

wyrok WSA
z 18 września 2009 r.,
I SA/Wr 1109/09.

Roszczenie związku zawodowego o przekazanie należnych środków na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (art. 8 ust. 3 w związku z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.) obejmuje żądanie utworzenia tego funduszu (art. 5 ust. 1 tej ustawy).

postanowienie SN
z 4 marca 2009 r.,
II PK 209/08

Przepis art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.) nie odnosi się do całości działalności socjalnej w rozumieniu art. 2 pkt 1 tej ustawy, a jedynie do ulgowych świadczeń i usług. Regulamin może przewidywać wydatkowanie środków funduszu na inne cele mieszczące się w ramach działalności socjalnej oraz ustalać inne zasady korzystania z tych świadczeń, np. powszechnej dostępności na równych zasadach w zakresie imprez integracyjnych.

wyrok SN
z 23 października 2008 r.,
II PK 74/08

Syndyk, który zatrudnia pracowników po ogłoszeniu upadłości, nie jest zwolniony z obowiązku dokonywania odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.

wyrok SN
z 4 kwietnia 2008 r.,
I PK 243/07

Przepis art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.) nie stanowi podstawy przyznania wszystkim pracownikom świadczeń pieniężnych, które nie zmierzają do realizacji celów socjalnych zgodnych z art. 1 ust. 1 i art. 2 pkt 1 tej ustawy.

wyrok SN
z 6 lutego 2008 r.,
II PK 156/07

Jeżeli środki pieniężne stanowiące równowartość odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, wpłacone w myśl ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. nr 43 poz. 163 ze zm.) na wyodrębniony rachunek funduszu, zostały następnie z niego wycofane i faktycznie wydatkowane na finansowanie bieżącej działalności gospodarczej, brak jest podstaw, by takie odpisy mogły zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na zasadzie art. 23 ust. 1 pkt 7 lit. "b" ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - t.j. Dz.U. 2000 nr 14 poz. 176 ze zm.

wyrok NSA
z 21 czerwca 2005 r.,
FSK 1811/04

1. Sprawa o zwrot zakładowemu funduszowi świadczeń socjalnych środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.) jest sprawą z zakresu prawa pracy. Legitymowanym biernie w takiej sprawie jest pracodawca (art. 3 k.p.), który ma zdolność sądową i procesową, choćby nie posiadał osobowości prawnej (art. 460 § 1 k.p.c.). Czynnie legitymowana do wystąpienia z takim roszczeniem może być międzyzakładowa organizacja związkowa obejmująca swoim działaniem pozwanego pracodawcę.

2. Wydatkowanie środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych z zastosowaniem kryterium stażu pracy, bez uwzględnienia kryterium socjalnego i sprzecznie z zakładowym regulaminem świadczeń socjalnych, jest niezgodne z ustawą w rozumieniu art. 8 ust. 3 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

wyrok SN
z 16 sierpnia 2005 r.
I PK 12/05

Ustawa o zfśs określa przede wszystkim zasady:

● tworzenia i rezygnowania z zfśs oraz

● gospodarowania środkami zfśs, czyli tryb podejmowania decyzji w kwestii wydatkowania zasobów finansowych (w tym konsultacje ze związkami zawodowymi), ich gromadzenia oraz sposobu przechowywania.

wyrok WSA
w Warszawie
z 11 października 2004 r.
III SA 2275/03

Pracodawca, który narusza art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.) przez wydatkowanie środków z tego funduszu bez zachowania kryterium socjalnego, nie może powoływać się na klauzule generalne określone w art. 8 k.p.

wyrok SN
z 25 sierpnia 2004 r.
I PK 22/03

Niedopuszczalna jest droga sądowa w sprawie o ustalenie nieważności zakładowego regulaminu świadczeń socjalnych.

wyrok SN
z 6 grudnia 2001 r.
I PKN 355/00

Odliczenie lub zwrot podatku naliczonego jest możliwy jeżeli poniesiony wydatek stanowi koszt uzyskania przychodów. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. nr 43 poz.163 ze zm.) usługi świadczone przez pracodawcę na działalność między innymi sportowo-rekreacyjną stanowią działalność socjalną, a więc stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 45 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. 1993 nr 106 poz. 482 ze zm.), nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.

wyrok NSA
z 8 czerwca 2001 r.,
III SA 1261/00

Sprzeczne z prawem rozwiązanie umowy o pracę nie uzasadnia natychmiastowej wymagalności pożyczki udzielonej z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, chociażby regulamin zakładowy określał taką wymagalność na skutek wypowiedzenia umowy przez pracodawcę.

wyrok SN
z 18 kwietnia 2001 r.
I PKN 359/00

Obowiązek przekazania na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych przychodów z tytułu sprzedaży, dzierżawy i likwidacji środków trwałych (art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, jednolity tekst: Dz.U. 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.), dotyczy środków, które aktualnie służą działalności socjalnej, a nie tych, które służyły lub mogłyby jej służyć w przyszłości.

wyrok SN
z 17 lutego 2000 r.
I PKN 538/99

Pracownicy (emeryci), którzy w momencie prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego nie byli już w nim zatrudnieni, nie są uprawnieni do korzystania ze środków przekazywanych w razie jego sprzedaży do zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (art. 48 ust. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, Dz.U. Nr 118, poz. 561 ze zm.).

wyrok SN
z 7 września 1999 r.
I PKN 253/99

Odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (art. 5 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.) zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów i podlegają potrąceniu (art. 16 ust. 1 pkt 9 lit. a w związku z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, jednolity tekst: Dz.U. z 1993 r. Nr 106, poz. 482 ze zm.), jeżeli zostały zarachowane (zaksięgowane) oraz odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego, także w sytuacji, gdy ich jeszcze faktycznie nie poniesiono (art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

wyrok SN
z 7 lipca 1999 r.
III RN 23/99

Dysponowanie przez pracodawcę środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych bez uzgodnienia z zakładowymi organizacjami związkowymi, uprawnia te organizacje do żądania przekazania przez pracodawcę na rzecz funduszu rozdysponowanych kwot (art. 8 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.).

wyrok SN
z 19 listopada 1997 r.
I PKN 373/97

Skoro z art. 6 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. nr 43 poz. 163 ze zm.) wynika, że odpisy na fundusz obciążają koszty działalności zakładu pracy, tym samym interpretując ten zapis łącznie z art. 16 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 1993 nr 106 poz. 482 ze zm.), należy dojść do wniosku, że w wypadku zakładowego funduszu świadczeń socjalnych sam odpis jest podstawą uznania za koszt uzyskania przychodu.

wyrok NSA
z 5 września 1997 r.,
I SA/Gd 500/96