Zmiany w wynagradzaniu pracowników samorządowych

Dnia 19 maja 2018 r. utraciło moc obowiązujące od 1 kwietnia 2009 r. rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1786 z późn.zm.). W Dzienniku Ustaw z 17 maja 2018 r. pod poz. 936 opublikowane zostało nowe rozporządzenie Rady Ministrów z 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Zakres zmian w wynagradzaniu pracowników samorządowych obejmuje m.in. obniżkę wynagrodzenia wójtów, burmistrzów i prezydentów miast oraz ich zastępców o 20%.

Centrum Informacyjne Rządu wyjaśniło, że sprawowanie funkcji zarządzających w samorządach - tak jak w przypadku posłów i senatorów - oznacza pełnienie służby na rzecz społeczeństwa. Dlatego podlega ono społecznej ocenie i powinno spełniać standardy wymagane w życiu publicznym.

Rozporządzenie przewiduje obniżenie - średnio o 20% minimalnego i maksymalnego wynagrodzenia zasadniczego osób pełniących funkcje zarządzające w JST lub związkach JST, zatrudnianych na podstawie wyboru albo powołania. W nowym rozporządzeniu wprowadzono rozwiązania dotyczące m.in.: doprecyzowania przepisów odnoszących się do:

• wynagrodzenia prowizyjnego,
• wypłacania dodatku za wieloletnią pracę,
• nagrody jubileuszowej,
• odprawy emerytalnej

oraz przeredagowania i uporządkowania tabel stanowisk.

Rozporządzenie weszło w życie 19 maja 2018 r., natomiast obniżenie wynagrodzeń osób zarządzających ma obowiązywać od 1 lipca 2018 r.

Konieczność wydania nowego rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych wynikała z wejścia w życie ustawy z 15 września 2017 r. o zmianie ustawy o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1930).

W UZASADNIENIU do projektu rozporządzenia Rady Ministrów podano, że zmieniają się uregulowania w zakresie:

1) skrócenia pracownikowi, w uzasadnionych przypadkach, stażu pracy wymaganego na danym stanowisku, z wyłączeniem stanowisk, dla których wymagany okres stażu pracy określają odrębne przepisy oraz art. 5 ust. 2 i art. 6 ust. 4 ustawy (§ 4);

2) wynagrodzenia prowizyjnego, które może być przyznane za wykonywanie czynności z zakresu egzekucji administracyjnej należności pieniężnych. Dotychczasowe brzmienie przepisu doprecyzowano w taki sposób, aby nie było wątpliwości co do możliwości wypłaty wynagrodzenia więcej niż jednej osobie, jeżeli tą samą sprawą egzekucyjną zajmuje się więcej osób (§ 5);

3) wysokości dodatku specjalnego dla wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty oraz marszałka województwa. Prawo do tego świadczenia określa art. 36 ust. 3 ustawy (§ 6);

4) wypłacania dodatku za wieloletnią pracę. Przyjęto, analogicznie do nagrody jubileuszowej, że przy ustalaniu prawa do dodatku za wieloletnią pracę przysługującego pracownikowi, który był zatrudniony równocześnie w ramach więcej niż jednego zakończonego stosunku pracy, do okresu uprawniającego do dodatku za wieloletnią pracę wlicza się jeden z tych okresów zatrudnienia (§ 7);

5) wypłacania nagrody jubileuszowej. Dodano przepis, zgodnie z którym pracownik nie nabywa ponownie prawa do nagrody jubileuszowej tego samego stopnia, w sytuacji, w której nagrodę tę wypłacono mu ze względu na ustanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, mimo że do nabycia prawa do nagrody brakowało mniej niż 12 miesięcy. Ponadto zrezygnowano z przepisu informującego, że warunkiem ustalenia prawa do nagrody jubileuszowej jest udokumentowanie przez pracownika prawa do tej nagrody (§ 8);

6) wypłacania jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy wypłaca. Dotychczasowy przepis uzupełniono - stosownie do regulacji przyjętej w odniesieniu do dodatku za wieloletnią pracę i nagrody jubileuszowej - o przepis stanowiący, że w sytuacji, gdy pracownik był zatrudniony równocześnie w ramach więcej niż jednego zakończonego stosunku pracy, do okresu uprawniającego do odprawy wlicza się jeden z tych okresów zatrudnienia (§ 9);

7) sposobu obliczania stawki godzinowej w sytuacji, gdy oblicza się ją od wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z osobistego zaszeregowania określonego stawką miesięczną oraz gdy oblicza się ją od najniższego wynagrodzenia zasadniczego (§ 10);

8) zaliczania okresów pracy do nagrody jubileuszowej w sytuacji, w której pracownicy w wyniku zmian organizacyjnych stali się pracownikami samorządowymi a przed dniem reorganizacji nabyli prawo do nagrody z uwzględnieniem okresów nie podlegających obecnie wliczeniu (§ 11).

W projekcie rozporządzenia zrezygnowano z dotychczasowego przepisu informującego, iż pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy wynagrodzenie zasadnicze i inne składniki wynagrodzenia przysługują w wysokości proporcjonalnej do wymiaru czasu pracy określonego w umowie o pracę. Regulację w tym zakresie zawiera art. 292 § 1 Kodeksu pracy.

W załącznikach do projektu rozporządzenia określone zostały tabele zawierające wykaz stanowisk pogrupowanych w zależności od sposobu nawiązania stosunku pracy oraz tabelę kwot minimalnego miesięcznego poziomu wynagrodzenia zasadniczego.

Załącznik nr 1 określa tabele zawierające wykaz stanowisk w urzędach gmin, miast (miast na prawach powiatu), w starostwach powiatowych, w urzędach marszałkowskich, w biurach związków jednostek samorządu terytorialnego, na których stosunek pracy nawiązano na podstawie wyboru. Ponadto tabele zawierają kwoty wynagrodzenia zasadniczego oraz kwoty maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego na poszczególnych stanowiskach.

Załącznik nr 2 określa tabelę zawierającą wykaz stanowisk w urzędach gmin, miast (miast na prawach powiatu), w starostwach powiatowych, w urzędach marszałkowskich, na których stosunek pracy nawiązano na podstawie powołania. Ponadto tabela zawiera kwoty maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku funkcyjnego na poszczególnych stanowiskach, a także minimalne wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach.

Załącznik nr 3 zawiera uregulowania dotyczące pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w urzędach gmin, miast (miast na prawach powiatu), w starostwach powiatowych, w urzędach marszałkowskich, w biurach związków jednostek samorządu terytorialnego oraz w samorządowych jednostkach organizacyjnych, tj.:

1) tabelę kwot minimalnego miesięcznego poziomu wynagrodzenia zasadniczego ustalonego w kategoriach zaszeregowania,

2) tabele zawierające wykaz stanowisk, w tym stanowisk kierowniczych urzędniczych, urzędniczych oraz pomocniczych i obsługi, minimalne poziomy wynagrodzenia zasadniczego ustalone w kategoriach zaszeregowania, minimalne wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach.

W stosunku do obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów projektowany załącznik nr 3 pomija stanowiska doradców i asystentów, co jest zgodne z przepisami ustawy z 15 września 2017 r. o zmianie ustawy o pracownikach samorządowych.

Poza uporządkowaniem dotychczasowych tabel stanowisk, proponuje się m.in. następujące zmiany:

1) obniżenie średnio o 20% (z zaokrągleniem do pełnych setek złotych w górę i w dół) minimalnego (przy uwzględnieniu minimalnego wynagrodzenia za pracę, które od dnia 1 stycznia 2018 r. wynosi 2100 zł) i maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego osobom zarządzającym w jednostkach samorządu terytorialnego lub w związkach jednostek samorządu terytorialnego (tj. zatrudnianym na podstawie wyboru i powołania);

2) pominięcie stanowiska "Przewodniczący Zespołu Uzgadniania Dokumentacji Projektowej"; obecnie nie działają wymienione zespoły;

3) uzupełnienie katalogu stanowisk o stanowiska:

• Rzecznik Funduszy Europejskich, co jest zgodne z art. 14a ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (Dz. U. z 2017 r. poz. 1460, z późn. zm.),
• administrator bezpieczeństwa informacji (inspektor ochrony danych), co związane jest z rozpoczęciem bezpośredniego stosowania (od dnia 25 maja 2018 r.) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE,
• gminny (miejski) konserwator zabytków, powiatowy konserwator zabytków, powiatowo-gminny konserwator zabytków, metropolitalny konserwator zabytków, które zostały określone w art. 96 ust. 2a ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2017 r. poz. 2187, z późn. zm.),
• zastępca skarbnika z podziałem w zależności od liczby mieszkańców w powiecie i zaszeregowaniem oraz wymaganiami w zakresie wykształcenia i lat pracy odpowiednio jak dla zastępcy skarbnika w gminie;

4) przeniesienie stanowisk: archiwista, starszy archiwista i kierownik archiwum do grupy stanowisk urzędniczych (obecnie usytuowane są w grupie stanowisk pomocniczych i obsługi);

5) dostosowanie wymagań kwalifikacyjnych dla stanowisk: starszy specjalista i specjalista oraz starszy inspektor i inspektor tak, aby dla starszego specjalisty i starszego inspektora ustalone zostały wymagania odpowiednio wyższe niż dla specjalisty i inspektora;

6) pominięcie stanowisk: kierownik hali maszyn, maszynistka klasy mistrzowskiej, starsza maszynistka, maszynistka, teletypistka;

7) w tabeli dotyczącej Urzędów pracy:

• dla stanowisk: pośrednik pracy oraz pośrednik pracy-stażysta - ustalenie wyższej od dotychczasowej minimalnej kategorii zaszeregowania wynagrodzenia zasadniczego, odpowiednio: X (1880 zł), poprzednio VIII (1840 zł) oraz VIII (1840 zł), poprzednio VII (1820 zł),
• dla stanowiska specjalista ds. programów - ustalenie wyższej od dotychczasowej minimalnej kategorii zaszeregowania wynagrodzenia zasadniczego XII (1920 zł), poprzednio XI (1900 zł),
• dla stanowisk: specjalista ds. ewidencji i świadczeń, specjalista ds. analiz rynku pracy, specjalista ds. aktywizacji do IX (1860 zł), poprzednio VII (1820 zł),
• referent ds. rejestracji, ewidencji i świadczeń, analiz rynku pracy, aktywizacji - ustalenie wyższej od dotychczasowej minimalnej kategorii zaszeregowania wynagrodzenia zasadniczego VIII (1840 zł), poprzednio VII (1820 zł),
• dla stanowiska doradca EURES w wojewódzkim urzędzie pracy - korekta wymaganych kwalifikacji,
• usunięcie stanowisk: lider klubu pracy i lider klubu pracy-stażysta, z uwagi na to, że nie występują w obecnej strukturze urzędów;

8) w tabeli dotyczącej Jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, centrów integracji społecznej oraz jednostek organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej:

• dla stanowisk: starszy specjalista pracy socjalnej-koordynator, starszy specjalista pracy socjalnej, specjalista pracy socjalnej - ustalenie wyższej od dotychczasowej minimalnej kategorii zaszeregowania wynagrodzenia zasadniczego, odpowiednio: XVI (2000 zł), poprzednio XV (1980 zł), XV (1980 zł), poprzednio XIV (1960 zł) oraz XIV (1960 zł), poprzednio XIII (1940 zł),
• dla stanowisk: starszy pracownik socjalny i pracownik socjalny - ustalenie wyższej od dotychczasowej minimalnej kategorii zaszeregowania wynagrodzenia zasadniczego, odpowiednio: XIV (1960 zł) oraz XIII (1940 zł), poprzednio XII (1920 zł) i XI (1900 zł), z tym, że podwyższenie kategorii dotyczyłoby tylko pracowników posiadających wyższe wykształcenie,
• dla stanowisk: starsza pielęgniarka (starsza położna, starszy dietetyk) i pielęgniarka (położna, dietetyk) - ustalenie wyższej od dotychczasowej minimalnej kategorii zaszeregowania wynagrodzenia zasadniczego, odpowiednio: XIII (1940 zł), poprzednio XII (1920 zł) oraz XII (1920 zł), poprzednio XI (1900 zł), z tym, że podwyższenie kategorii zaszeregowania dotyczyłoby tylko pracowników posiadających wyższe wykształcenie,
• dla stanowisk: starszy opiekun medyczny i opiekun medyczny - ustalenie niższej od dotychczasowej minimalnej kategorii zaszeregowania wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników nieposiadających wykształcenia wyższego. Dotychczasowe kategorie zaszeregowania (bez różnicowania ze względu na poziom wykształcenia), odpowiednio: XI (1900 zł) oraz X (1880 zł), proponowane kategorie zaszeregowania dla pracowników nieposiadających wyższego wykształcenia, odpowiednio: X (1880 zł) i IX (1860 zł);

9) uzupełnienie katalogu stanowisk w części tabeli dotyczącej Żłobków i klubów dziecięcych o stanowiska: starszy dzienny opiekun, dzienny opiekun, jednocześnie wymienione stanowiska zostają pominięte w tabeli stanowisk występujących w Jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, centrach integracji społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;

10) doprecyzowanie nazwy stanowiska "ratownik" na "ratownik wodny" i odesłanie w zakresie wymaganych na tym stanowisku kwalifikacji do odrębnych przepisów.

Odnośniki pod tabelą określają co należy rozumieć przez minimalne wymagania kwalifikacyjne oraz przez wykształcenie: wyższe, średnie, zasadnicze i podstawowe. Określenia dotyczące wykształcenia uwzględniają poziomy wykształcenia określone w przepisach ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59, z późn.zm.) oraz ustawy z 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2017 r. poz. 2183, z późn.zm.).

Projekt rozporządzenia zawiera przepisy przejściowe, które:

1) gwarantują pracownikom zatrudnionym w dniu wejścia w życie rozporządzenia, prawo pozostania na zajmowanym stanowisku w sytuacji, w której:

• nie spełnialiby wymogów w zakresie minimalnych wymagań kwalifikacyjnych w zakresie wykształcenia, umiejętności zawodowych lub stażu pracy przewidzianych przepisami projektowanego rozporządzenia (§ 12 ust. 1),
• dotychczasowe stanowiska usytuowane były w grupie stanowisk pomocniczych i obsługi (§ 12 ust. 2),
• zajmowane stanowiska nie zostały przewidziane w projektowanym rozporządzeniu (§ 12 ust. 3);

2) zapewniają pracodawcom samorządowym odpowiedni czas na dokonanie stosownych zmian w zakładowych regulaminach wynagradzania oraz zaplanowania w budżetach jednostek samorządu terytorialnego środków finansowych uwzględniających zmiany związane z wejściem w życie projektowanego rozporządzenia w sytuacji, w której byłoby konieczne podwyższenie wynagrodzenia zasadniczego pracownika (§ 12 ust. 4).

Oprac. Małgorzata Majewska

red. naczelny PRB