Kiedy wprowadzenie zmian w regulaminie wynagradzania wymaga wypowiedzeń zmieniających

PROBLEM: W regulaminie wynagradzania mamy zapis o naliczaniu dodatku funkcyjnego jako procent najniższego wynagrodzenia zasadniczego. Chcemy zmienić te zasady i wprowadzić naliczanie kwotowe, w taki sposób, aby stawki realnie się nie zmieniły (poszczególne kwoty byłyby wskazane w takiej samej wysokości jak te wynikające z wyliczenia procentowego, z uwzględnieniem zmiany wysokości najniższego wynagrodzenia zasadniczego wprowadzonej nowelizacją rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych). Czy dla takiej zmiany regulaminu konieczne są wypowiedzenia zmieniające?

ODPOWIEDŹ: Tak, dla wprowadzenia takiej zmiany w regulaminie wynagradzania niezbędne będzie zawarcie porozumień zmieniających lub zastosowanie wypowiedzeń warunków pracy i płacy, niezależnie od tego, że po tej zmianie dodatki dla poszczególnych osób pozostaną w tej samej wysokości. Nowy sposób wyrażania dodatku należy ocenić bowiem jako mniej korzystny dla pracowników, a wszelkie zmiany regulaminu wynagradzania na niekorzyść zatrudnionych muszą być poprzedzone zmianami indywidualnych umów o pracę.

UZASADNIENIE: W regulaminie wynagradzania pracodawca samorządowy samodzielnie ustala:

● wymagania kwalifikacyjne pracowników samorządowych,

● szczegółowe warunki wynagradzania, w tym maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego

- art. 39 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (dalej: ustawa o pracownikach samorządowych).

Regulamin może także określać:

● warunki przyznawania oraz warunki i sposób wypłacania premii i nagród innych niż nagroda jubileuszowa,

● warunki i sposób przyznawania dodatków wymienionych w przepisach ustawy o pracownikach samorządowych (funkcyjny, specjalny) oraz innych dodatków.



Przepisy powszechnie obowiązujące nie określają obecnie konkretnych stawek dodatku funkcyjnego dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umów o pracę - dlatego decyzję w tym zakresie podejmuje pracodawca, ustalając regulamin.

W regulaminie powinno się również dookreślić stanowiska, na których dodatek funkcyjny przysługuje, gdyż nie są one wskazywane w ustawie o pracownikach samorządowych ani w rozporządzeniu Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (dalej: rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych). Do regulaminu wynagradzania zastosowanie ma odpowiednio część przepisów dotyczących układów zbiorowych pracy. W zakresie pytania istotny jest art. 241¹³ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (dalej: k.p.), według którego korzystniejsze postanowienia regulaminu wynagradzania, z dniem jego wejścia w życie, zastępować będą, z mocy prawa, wynikające z dotychczasowych przepisów prawa pracy warunki umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy.

Jednak postanowienia mniej korzystne dla pracowników wprowadza się w drodze wypowiedzenia pracownikom dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy. Przy wypowiedzeniu dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy nie mają zastosowania przepisy ograniczające dopuszczalność wypowiadania warunków takiej umowy lub aktu.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 15 września 2004 r. (sygn. akt III PZP 3/04): Wprowadzenie mniej korzystnych dla pracowników warunków nabywania i ustalania wysokości niektórych składników wynagrodzenia za pracę wymaga wypowiedzenia dotychczasowych warunków umowy o pracę także wtedy, gdy ukształtowane nowymi przepisami wynagrodzenie globalnie nie uległo obniżeniu. Taka zmiana może dotyczyć np. zwiększenia wymagań dla uzyskania premii w tej samej co dotychczas wysokości.

W odniesieniu do pytania decydujące znaczenie ma ocena, czy zmiana regulaminu spowoduje pogorszenie sytuacji pracownika, jej polepszenie, czy jest neutralna. Tylko w pierwszym przypadku dla ważności zmiany regulaminu niezbędne będzie dokonanie zmian umów o pracę poszczególnych osób. Zmiana zasady ustalania wysokości dodatku funkcyjnego z procentowej, tj. z przypisanego w regulaminie do danego stanowiska procentu najniższego wynagrodzenia zasadniczego, na kwotową, czyli przypisanie w regulaminie konkretnych kwot do poszczególnych stanowisk, nie jest neutralna dla pracowników, jak również nie można jej ocenić jako bardziej korzystną dla nich niż dotychczasowe regulacje regulaminu.

Przed zmianą jakakolwiek podwyżka najniższej pensji zasadniczej wpływała automatycznie na wzrost kwoty dodatku funkcyjnego. Nie miało przy tym znaczenia to, że regulamin bazował na procencie liczonym nie od pensji zasadniczej pracownika, ale od najniższej pensji zasadniczej. Przykładem jest sytuacja, która miała miejsce na skutek zmiany rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Z dniem 1 stycznia 2018 r. zmieniono m.in. obowiązujące od początku 2009 r. najniższe stawki wynagrodzenia zasadniczego. Doprowadziło to do automatycznego podwyższenia kwot dodatków funkcyjnych pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, w przypadku gdy dodatek liczony jest od tej podstawy. Natomiast po zmianie regulaminu podwyższenie najniższego wynagrodzenia takiego skutku już nie wywrze. Trudno zaś przyjmować w praktyce, aby zmiany najniższego wynagrodzenia mogły następować "na minus".

ZAPAMIĘTAJ!

Regulamin wynagradzania, który nie został ustalony na piśmie i podany do wiadomości pracowników w sposób określony w art. 77² § 6 k.p., nie obowiązuje jako akt prawny.

Wypowiedzenie zmieniające warunki płacy wynikające z regulaminu wynagradzania nie powoduje obniżenia wynagrodzenia za pracę, bez uprzedniej zmiany regulaminu (wyrok SN z 6 października 2004 r., sygn. akt I PK 569/03). Wejście w życie wskazanej w pytaniu zmiany regulaminu wynagradzania uzależnione będzie zatem od:

● podania jej do wiadomości pracowników w sposób przyjęty w danym zakładzie pracy,

● dokonania wypowiedzenia dotychczasowych warunków płacowych lub zawarcia z pracownikami wypowiedzeń zmieniających.

PODSTAWY PRAWNE

● art. 77², art. 241¹³ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 962)

● art. 36 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 902; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1930)

● rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1786; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1621)

MAREK ROTKIEWICZ

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy, autor licznych publikacji prasowych oraz książkowych o tej tematyce, wykładowca, trener