Superwizja to metoda od lat stosowana z powodzeniem w psychologii, terapii, mentoringu. W tych dziedzinach jest jasno określona i sformalizowana. W coachingu jest stosunkowo nowa, a przed rokiem 1994 trudno w literaturze przedmiotu znaleźć poważne publikacje na ten temat. Dziś jest ona coraz częściej praktykowana przez coachów, staje się też coraz bardziej popularna. Faktem jest, że superwizja pracy coacha staje się jednym z wymagań formalnych dla ukończenia wielu certyfikacji (ICF, EMCC, IC), pojawiają się próby jej sformalizowania dla coachów, tak aby w każdym miejscu w Polsce była prowadzona w określony sposób, z zachowaniem wysokich standardów i profesjonalizmu.

Czym jest superwizja?

Superwizję należy rozumieć jako proces ciągłego uczenia się, rozwoju i samodoskonalenia coacha. Nie jest to jednorazowa interwencja, ale forma pracy, która ma towarzyszyć coachowi w ciągu całej jego kariery zawodowej. Superwizja to najlepszy, najefektywniejszy i najbardziej wszechstronny sposób na stawanie się profesjonalnym coachem poprzez refleksyjne uczenie się. Jest to przestrzeń do poznawania i odkrywania siebie, ale też okazja do łączenia się ludzi, którzy chcą zmieniać siebie i swoich klientów, poprzez doskonalenie swojego warsztatu pracy. Superwizja zmusza coacha do świadomego wysiłku, do tego, by lepiej przygotowywać się do pracy z klientami. Skłania do weryfikacji pracy oraz wypracowania własnego stylu coachingowego, bardzo ważnego, żeby być wiarygodnym coachem.

Co weryfikuje?

Najważniejsze jednak w jej rozumieniu jest to, że właściwie każdy praktykujący coach powinien jej podlegać. Podczas superwizji coach weryfikuje to, jak pracuje, jakie ma kompetencje, umiejętności, jak oraz na ile radzi sobie w swojej pracy z różnymi sytuacjami. Wszystko po to, aby jak najlepiej wspierać klienta, pamiętać o zasadach, kodeksie etycznym, by nie zagubić się w gąszczu uczuć, emocji, dylematów, przekonań, które posiada coach oraz jego klienci.

Jeśli szukasz coacha dla siebie albo chcesz zatrudnić coacha w organizacji, zapytaj, czy poddaje się superwizji? Jeśli tak, będziesz wiedzieć, że faktycznie dba o swój warsztat coachingowy.

Dla kogo?

Superwizja jest dla każdego praktykującego coacha, ale też dla osób, które w swojej pracy wykorzystują narzędzia i techniki coachingowe np. dla menedżerów, kierowników zespołów. Warto znaleźć doświadczonego, praktykującego superwizora, osobę, która zna się na prowadzeniu sesji, wie, jak powinny takie spotkania wyglądać, co w superwizji jest istotne. Dzięki temu coach będzie miał z superwizji jak największe korzyści.

Superwizja musi dotyczyć rozwoju coacha, poszerzać jego perspektywę, a nie tylko rozwiązywać bieżące problemy, z którymi na superwizję przyszedł. Wybierając superwizora, warto sprawdzić, czy ma on w tym zakresie kompetencje, doświadczenie, jaki jest, czy odpowiada coachowi i czy można mu zaufać. Warto zastanowić się, jaki rodzaj superwizji będzie najlepszy - formuła sesji superwizyjnych może być bowiem różna. Aby ją rozpocząć, trzeba być też gotowym na superwizję, a przede wszystkim na informację zwrotną dotyczącą warsztatu coachingowego. Superwizja to proces interaktywny i jeśli coach będzie na niego zamknięty, nie przyniesie ona wymiernych efektów - bierność, nieszczerość, pewien rodzaj sztywności i sztuczności nie jest sprzyjający.

Jak poprowadzić superwizję grupową?

Superwizja grupowa może być prowadzona w formule zamkniętej, podczas której spotykają się i pracują zawsze ci sami coachowie oraz w formie otwartej, gdzie na poszczególnych spotkaniach do grupy mogą dołączać różne osoby. Poniżej prezentujemy przykładowy schemat, według którego można poprowadzić superwizję. Mowa tu o schemacie, ponieważ w prowadzeniu superwizji ważna jest elastyczność i dojrzałość superwizora. Jeśli tych cech brakuje, będzie mu ciężko przeprowadzić skuteczną superwizję, bowiem jej przebieg zawsze należy dopasować do grupy, jej potrzeb, oczekiwań, ale też tematów, z jakimi przyszli uczestnicy.

Wstęp

Jest momentem budowania relacji, bezpieczeństwa i zaufania w grupie, ale też między poszczególnymi uczestnikami a samym superwizorem. Podczas wstępu dochodzi do zawarcia kontraktu - ustalenia zasad, jakimi grupa będzie się kierowała podczas pracy.

Poza kontraktem, we wstępnie powinno paść pytanie: "Z czym przychodzisz na superwizję?". Jest to chwila na to, aby każdy mógł powiedzieć kilka słów, aby się poznać, wymienić spostrzeżeniami z własnej pracy. Niezbędnym elementem jest wprowadzenie uczestników w metodykę pracy podczas superwizji, czyli jakimi metodami superwizja będzie prowadzona.

Przygotowanie

To część superwizji, która może być przeprowadzona z wykorzystaniem np. arkusza superwizyjnego - uczestnicy pracują w parach (czasami w trójkach), odpowiadając na pytania zawarte w arkuszu. Pytania, które mogą się w nim pojawić, to:

● Z jakimi wyzwaniami dotyczącymi mojej praktyki coachingowej zmagam się obecnie?

● Na ile ważne jest dla mnie to wyzwanie?

● Którego rodzaju superwizji dotyka moje wyzwanie?

● Jaka jest moja gotowość do wyjścia poza strefę komfortu w skali od 0 do 10?

Powyższe pytania determinują to, jak dalej będzie przebiegała praca, kto z uczestników będzie brał czynny udział w superwizji, a kto będzie obserwatorem. Arkusz może zawierać więcej pytań, które pozwalają coachowi przyjrzeć się własnej pracy, jednak zadane pozwalają superwizorowi moderować dalszy przebieg procesu.

Praca właściwa

Ten etap polega na sprawdzeniu, kto z jakim tematem przychodzi, jakiego rodzaju superwizji potrzebuje (normatywna, rozwojowa, problemowa), w jaki sposób chce pracować, czego potrzebuje na ten moment (coaching, mentoring, wymiana dobrych praktyk), jaką ma gotowość do wyjścia na środek i pracy na forum oraz kto wcieli się w jaką rolę (jeśli postanowimy, że będzie odbywała się sesja na środku, która będzie superwizjowana): coach-coach czy coach-klient. Tutaj pojawia się najważniejsza umiejętność coacha, aby odpowiednio dobrać i skojarzyć potrzeby uczestników, dzięki czemu uczestnicy skorzystają jak najwięcej, a tym samym ich potrzeby będą zaspokojone. I tak, jeśli uczestnicy przyjdą z konkretnymi tematami, odpowiednio stosuje się następujące zagadnienia do rozważenia:

● chcę sprawdzić, czy bardziej jestem w sesjach mentorem, czy coachem - superwizja normatywna,

● chcę sprawdzić, czy zadaję mocne, głębokie pytania - superwizja normatywna,

● mam potrzebę ogólnej oceny moich kompetencji, zgodnie z wymaganiami ICF - normatywna - uczestnik przed akredytacją.

● chcę się dowiedzieć, dlaczego zrezygnowałem/łam z prowadzenia coachingów indywidualnych - rozwojowa,

● nie wiem, czy dobrze przeprowadziłem/łam ostatnią sesję z klientem - sesja problemowa,

● chcę sprawdzić, dlaczego po sesji z klientem X nie mogę spać i przeżywam każde spotkanie - problemowa,

● chcę się przekonać do stosowania kart w pracy coachingowej - mam barierę - rozwojowa.

W zależności od gotowości poszczególnych osób, można je łączyć w pary coach-klient. W zależności od czasu trwania superwizji (zwyczajowo 3 godziny zegarowe) na środek wychodzą dwie pary, a więc w superwizji uczestniczy aktywnie czterech coachów. Pozostałe osoby są obserwatorami i analizują swoje problemy przez obserwację. Po dobraniu uczestników w pary, każda z nich pracuje na środku, odbywa się sesja coachingowa pod okiem doświadczonego superwizora.

Feedback

Po pracy właściwej następuje etap informacji zwrotnej od superwizora - zależy on od poziomu rozwoju i potrzeb superwizjowanego. Może on przybierać formy:

● autorefleksji (Z czego jesteś zadowolony/zadowolona? Co byś zmienił/a? Jakie obszary wyznaczasz sobie do rozwoju?),

● informacji zwrotnej z poziomu odzwierciedlania - z konkretnymi wypowiedziami, cytatami,

● dyrektywnej informacji zwrotnej,

● refleksyjnego uczenia się (pojawiają się tu głębokie pytania, np. O czym ci to mówi? Co ci to dało? Jak to na ciebie wpływa? Do czego cię przybliża? Jak to wpłynie na twoją pracę z innymi klientami? Czego dowiedziałeś/dowiedziałaś się dzisiaj o sobie jako coachu?),

● konstruktywna informacja zwrotna od grupy - należy pamiętać, że jako superwizorzy pozwalają na nią tylko wtedy, gdy uczestnik poddający się superwizji "na środku" wyrazi taką prośbę, ponadto bardzo ważne jest, aby informacja ta była konstruktywna i nieoceniająca.

Należy pamiętać, że feedback trafia zarówno do coacha-coacha, jak i coacha-klienta. U tego drugiego ma on węższy zakres, jednak warto zapytać: "Jak teraz wygląda temat, z jakim przyszedł? Co dla siebie zabiera? Co wie więcej? Co było dla niego odkrywcze?". Podczas tego etapu warto też zadbać o uczestników pracujących "na środku" i dać im chwilę, aby sobie nawzajem podziękowali, powiedzieli kilka słów, wymienili spostrzeżenia - to ważna chwila, która pozwala na budowanie relacji, ale też na poznanie perspektywy osób uczestniczących w sesji.

Zakończenie

Zakończenie spina klamrą i zamyka całe spotkanie, nie wolno więc go pominąć. Podczas zakończenia podsumowuje się spotkanie, ale też zapewnia przestrzeń dla każdego uczestnika na refleksję, zadając pytania: "Z czym wychodzisz? Z czym kończysz spotkanie?". Etap ten jest ważny, nie tylko dla uczestników, ale też dla superwizora - tutaj często bowiem pojawiają się informacje na temat spotkania, sugestie, co było dobre i praktyczne, a co wzbudziło jakieś emocje, było trudne, czy nie podobało się. Warto na te informacje zwrócić uwagę - one bowiem pozwalają na stałą poprawę warsztatu superwizora.

Dlaczego warto?

Superwizja daje korzyści nie tylko na polu zawodowym, ale też w rozwoju osobistym. Główne korzyści wynikające z poddawania się superwizji to:

● wzrost jakości warsztatu pracy coacha,

● dbałość o etykę,

● otrzymanie akredytacji (mentor, coaching),

● wskazanie obszarów, tematów do rozwoju, pogłębienia wiedzy,

● dbałość o własną higienę pracy ze stresem, napięciem i emocjami.

Warto korzystać z superwizji, gdyż daje ona możliwość doskonalenia się na wielu płaszczyznach, jej zakres obejmuje pracę z poziomu zarówno postawy coacha, jak i zasobów, jakie posiada, ponadto pozwala poddać analizie stosowane narzędzia oraz sposób, w jaki prowadzi się proces coachingowy. Wszystko to w celu profesjonalnego wykonywania swojego zawodu.

Pracując z ludźmi, nie wolno zapominać o sobie, o własnej higienie pracy - jest to niezwykle istotne, aby rzetelnie, profesjonalnie, ale też z pasją, otwartością i zaangażowaniem wykonywać zawód coacha, a superwizja niewątpliwie daje przestrzeń do dbania o siebie jako coacha.

Katarzyna Dujanowicz

Akredytowany superwizor Izby Coachingu, certyfikowany coach Coachwise, coach PCC ICF, trener coachingu, mentor coach, excecutive coach

szkolenia@dujanowicz.pl

Anna Chraniuk

Superwizor, certyfikowany coach ICF ACC, mentor coach, certyfikowany trener biznesu, koordynator projektów rozwojowych

anna.chraniuk@wp.pl