Zbiór pism i wyjaśnień urzędowych

Wstęp

W codziennej pracy głównych księgowych czy pracowników pionów finansowo-księgowych wielu kłopotów przysparzają częste zmiany przepisów, m.in. z zakresu finansów publicznych, centralizacji VAT, klasyfikacji budżetowej czy sprawozdawczości, a ostatnio także związane z reformą oświaty, np. przekształceniem zespołu szkół w szkołę podstawową z klasami gimnazjum. Przepisy te często są sformułowane w sposób niejasny i nieprecyzyjny, choć dobrze by było, aby były napisane prostym językiem, tak aby każdy mógł je zrozumieć.

Jednak największy problem to rozbieżności w interpretacjach przepisów - każdy przepis prawny powinien być sformułowany w taki sposób, aby możliwa była tylko jedna jego interpretacja. Wówczas można by było uniknąć chaosu, dezorientacji, zarzutów kontrolujących, a wszystkie jednostki mogłyby stosować jednolite zasady.

Pomocne w codziennym wykonywaniu obowiązków z zakresu rachunkowości czy sprawozdawczości z pewnością są wyjaśnienia wydane przez różne instytucje. A zatem, specjalnie dla naszych Czytelników, przygotowaliśmy zbiór najnowszych pism i interpretacji urzędowych - Ministerstwa Finansów, regionalnych izb obrachunkowych i innych organów, m.in.:

• jak ujmować w księgach rachunkowych refundację wynagrodzeń otrzymywanych z powiatowego urzędu pracy, wpłaty za prywatne rozmowy telefoniczne pracowników,
• czy spotkania integracyjne pracowników można sfinansować z budżetu gminy,
• jakie wydatki należy ujmować w paragrafie 455/470 po zmianach w klasyfikacji budżetowej - co w praktyce oznacza "wszystkie koszty związane ze szkoleniem",
• w którym paragrafie klasyfikacji budżetowej ujmować odsetki od środków zgromadzonych na rachunku bankowym - 092 czy 097,
• czy wydatki związane z zakupem artykułów spożywczych na potrzeby jednostki ujmować w paragrafie 421 czy 422,
• co oznacza pojęcie "w szczególności" użyte w objaśnieniach do paragrafu 422,
• czy w związku z reformą oświaty jednostka samorządu terytorialnego powinna zlikwidować zespół publicznych szkół, kończąc działalność zespołu sprawozdaniem finansowym, a utworzyć jednostkę budżetową - szkołę podstawową,
• jaką podziałkę klasyfikacji budżetowej trzeba stosować dla wydatków po przekształceniu zespołu szkół w szkołę podstawową z klasami gimnazjum,
• jak ujmować dochody budżetowe pobierane przez urzędy skarbowe na rzecz jednostek samorządu terytorialnego w sprawozdaniu Rb-27S po zmianach.

Wśród tych wyjaśnień znajdują się także odpowiedzi udzielone przez Ministerstwo Finansów na pytania przygotowane i przesłane przez redakcję PORADNIKA Rachunkowości Budżetowej na prośbę Czytelników oraz informacja Ministerstwa Finansów o zmianach zasad udzielania ulg w spłacie niepodatkowych należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym i publicznoprawnym obowiązujących od 28 kwietnia 2017 r. wraz z komentarzem eksperta, wzorem stosowanej uchwały rady gminy w sprawie niedochodzenia należności pieniężnych, mających charakter cywilnoprawny, i wzorem zarządzenia wójta gminy w sprawie wykonania tej uchwały.

Dopełnieniem PORADNIKA jest dodatek specjalny pt. 21 zasad rachunkowości budżetowej z objaśnieniami i przykładami z praktyki. Wszystkie zasady są równie ważne, natomiast nie wszystkie są tak samo traktowane w praktyce rachunkowości budżetowej. Czasem wręcz niektóre zasady są mylone, a niektóre nieznane, więc warto sobie je przypomnieć, ponieważ ich dobra znajomość pozwala na znalezienie właściwego rozwiązania, jeśli trafiamy na operacje i zdarzenia, co do których mamy wątpliwości, jak je zaksięgować.

 

1. Kiedy i na podstawie jakiego dokumentu należy przeksięgować saldo konta 860 "Wynik finansowy"

 

Pytanie redakcji PRB: Saldo konta 860 wyraża na koniec roku obrotowego wynik finansowy jednostki, saldo Wn - stratę netto, saldo Ma - zysk netto. Saldo jest przenoszone w roku następnym na konto 800 (pkt 86 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Obecnie nie ma zapisu mówiącego o tym, że przeksięgowania dokonuje się pod datą przyjęcia sprawozdania finansowego. A zatem prosimy o wskazanie, pod jaką datą i na podstawie jakiego dokumentu takiego przeksięgowania powinny dokonać państwowe jednostki budżetowe i samorządowe jednostki budżetowe (w tym jednostki oświatowe, jednostki pomocy społecznej). Jakie rozwiązania należy przyjąć w tym zakresie?

 

Odpowiedź MF: Jednostki budżetowe oraz samorządowe zakłady budżetowe, na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości, zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z zasadami określonymi w tej ustawie, z uwzględnieniem przepisów ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz rozporządzenia Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie ze wskazanym w załączniku nr 3 - "Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych" do ww. rozporządzenia opisem konta 860 "Wynik finansowy", służy ono do ustalania wyniku finansowego jednostki. Saldo tego konta wyraża wynik finansowy jednostki na koniec roku obrotowego. Saldo to przenoszone jest w roku następnym na konto 800 "Fundusz jednostki".

Przeksięgowanie wyniku finansowego za rok ubiegły powinno nastąpić nie wcześniej niż po ostatecznym zamknięciu ksiąg rachunkowych za ten rok (w księgach roku następnego).

Należy przy tym wskazać, że ostateczne zamknięcie ksiąg rachunkowych jednostki powinno nastąpić do 30 kwietnia roku następnego, a w jednostkach, których sprawozdanie finansowe podlega zatwierdzeniu, w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy (§ 18 ust. 3 ww. rozporządzenia).

Podstawę zapisów w księgach rachunkowych stanowią dowody księgowe stwierdzające dokonanie operacji gospodarczej. Z przepisów art. 20 uor wynika obowiązek wprowadzenia do ksiąg rachunkowych danego okresu sprawozdawczego każdego zdarzenia, które nastąpiło w tym okresie. Podstawę zapisów w księgach rachunkowych stanowią dowody księgowe stwierdzające dokonanie operacji gospodarczej.

Dzielą się one na: zewnętrzne obce - otrzymane od kontrahentów, zewnętrzne własne - przekazywane w oryginale kontrahentom oraz wewnętrzne - dotyczące operacji wewnątrz jednostki. Dowody księgowe powinny zapewniać rzetelne - to jest zgodne ze stanem faktycznym - dane o przebiegu operacji, którą dokumentują (art. 22 ust. 1 uor). Zasady dokumentowania zdarzeń gospodarczych powinny wynikać z przyjętych do stosowania przez jednostkę zasad (polityki) rachunkowości.

Na podstawie art. 10 uor każda jednostka powinna posiadać dokumentację opisującą w języku polskim przyjęte przez nią do stosowania zasady (politykę) rachunkowości. Do jej ustalania i aktualizowania zobowiązany jest kierownik jednostki. W dokumentacji tej jednostka określa w szczególności sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej zakładowy plan kont ustalający wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej. Oznacza to, że zasady klasyfikacji poszczególnych zdarzeń i ich ujęcie na kontach każda jednostka ustala we własnym zakresie i opisuje w przyjętych do stosowania zasadach (polityce) rachunkowości.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 24 lutego 2016 r.

 

Komentarz eksperta: Jak wskazuje praktyka, samorządowe jednostki budżetowe najczęściej przeksięgowują wynik finansowy na fundusz jednostki (zapis: Wn 800, Ma 860 - strata bilansowa lub Wn 860, Ma 800 - zysk bilansowy) pod datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego JST przez organ stanowiący JST (na podstawie uchwały w sprawie zatwierdzenia tego sprawozdania). Oczywiście organ stanowiący JST zatwierdza - oprócz bilansu z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego - również łączne sprawozdanie finansowe (lecz nie jednostkowe). Niemniej jednak należy mieć na uwadze fakt, że sprawozdania jednostkowe są podstawą sporządzenia łącznego sprawozdania finansowego JST. Dlatego też wielu praktyków uznaje, że zatwierdzenie sprawozdania jednostkowego powstaje z chwilą zatwierdzenia przez organ stanowiący JST łącznego sprawozdania finansowego JST - zatwierdzenie następuje w terminie do 30 czerwca roku następnego po roku budżetowym (art. 270 ust. 4 uofp). Podejście to nie jest sztywną zasadą, gdyż część samorządowych jednostek budżetowych przeksięgowuje wynik finansowy za rok ubiegły z dniem potwierdzenia przyjęcia sprawozdania finansowego. Natomiast w państwowych jednostkach budżetowych datę przeniesienia wyniku finansowego w roku następnym na fundusz jednostki najczęściej określa się w polityce rachunkowości (zwyczajowo również po przyjęciu sprawozdania finansowego). Wynika to z faktu, że w sektorze rządowym sprawozdanie finansowe nie podlega zatwierdzeniu.

W obowiązujących przepisach nie ma informacji o obowiązku i sposobie dokumentowania przyjęcia sprawozdania finansowego. Niemniej jednak wiele jednostek opracowuje wewnętrzne procedury, a co za tym idzie, szablony dokumentów, które wykorzystywane są w tym zakresie. W przypadku JST uregulowania te są wprowadzane za pomocą zarządzenia (uchwały) zarządu JST. Stosowanie dokumentu potwierdzającego przyjęcie sprawozdania finansowego ogranicza nieustanne dopytywanie przedstawicieli jednostek budżetowych o datę przeksięgowania wyniku finansowego za rok ubiegły - dokument stanowi pisemną podstawę dokonania stosownych zapisów w księgach rachunkowych jednostki po przyjęciu sprawozdania oraz przypomina jednocześnie o obowiązku wykonania tych czynności.

W praktyce dokumentem potwierdzającym przyjęcie sprawozdania finansowego może być np. protokół przyjęcia sprawozdania finansowego. W protokole powinny znaleźć się takie informacje, jak: ustalenie strony przyjmującej i przekazującej, wskazanie poszczególnych elementów sprawozdania finansowego, sposób przeprowadzenia weryfikacji sprawozdania finansowego oraz stwierdzenie, że sprawozdanie finansowe jest poprawne i zostaje przyjęte, lub ewentualne uwagi do złożonego sprawozdania. Można również zastosować inne rozwiązanie, bardziej uproszczone, polegające na dokonaniu zapisu na poszczególnych częściach sprawozdania finansowego adnotacji (zaleca się zastosować pieczątkę) o przyjęciu sprawozdania finansowego. Oczywiście stosowne adnotacje powinny znaleźć się również na egzemplarzu sprawozdania finansowego należącego do jednostki składającej dane sprawozdanie. Istotne jest, aby obie metody stosować po weryfikacji sprawozdania finansowego. Wybrana przez jednostkę metoda przyjęcia sprawozdania finansowego powinna być opisana w dokumentacji wewnętrznej jednostki, np. w polityce rachunkowości.

Każda operacja gospodarcza będąca przedmiotem zapisów księgowych musi być udokumentowana. Obowiązek udokumentowania jest jedną z podstawowych reguł ewidencji księgowej prowadzonej w systemie rachunkowości. Nie zaleca się, aby informacja o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego JST czy też o przyjęciu sprawozdania finansowego miała postać ustnego komunikatu uzyskanego np. telefonicznie.

oprac. Maria Jasińska, Grzegorz Kurzątkowski

 

2. Czy podstawą do wyliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest suma wynagrodzeń wypłaconych w danym roku, czy należy uwzględnić wynagrodzenie za grudzień wypłacane w styczniu następnego roku

 

Pytanie jednostki: W maju 2016 r. zarządzeniem dyrektora zakładu zostały wprowadzone zmiany w regulaminie pracy polegające m.in. na przesunięciu terminu wypłaty wynagrodzenia na 10. następnego miesiąca. Skutkowało to wypłatą 11 wynagrodzeń w 2016 r. W okresie styczeń - kwiecień wynagrodzenia miesięczne płacone były z dołu na koniec każdego z tych miesięcy. W maju wynagrodzenia nie wypłacono.

Wynagrodzenie za ten miesiąc, zgodnie z nowym regulaminem, wypłacono w czerwcu. Analogicznie, wynagrodzenia przysługujące za kolejne miesiące wypłacano 10. następnego miesiąca. Wynagrodzenie przysługujące za pracę w grudniu wypłacone zostało w styczniu 2017 r. Podobnie jak wynagrodzenie za nadgodziny ponadwymiarowe za IV kwartał 2016 r. (w zakładzie przyjęto trzymiesięczny okres rozliczeniowy).

Zakład zobligowany jest do naliczenia i ujęcia w kosztach 2016 r. dodatkowego wynagrodzenia rocznego za ten rok. Pracownicy zakładu spełniają podstawowe kryterium wymagane do nabycia prawa do wynagrodzenia rocznego, jakim jest przepracowanie całego roku kalendarzowego, a w szczególnych przypadkach - okresu krótszego.

Zgodnie z art. 4 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie. Czy podstawą do wyliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2016 r. jest wyłącznie suma wynagrodzeń wypłaconych w 2016 r. - w opisanym przypadku suma 11 miesięcznych wynagrodzeń? Czy też w podstawie naliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego należy uwzględnić wynagrodzenie przysługujące za pracę w grudniu 2016 r., którego termin wypłaty przypadł na 10 stycznia 2017 r.? Zakład Usług Komunalnych wystąpił z wnioskiem o opinię prawną do radcy prawnego. W poradzie prawnej radca wskazuje na literalne brzmienie przepisu art. 4 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników sfery budżetowej, który odnosi się do wynagrodzeń otrzymanych, tj. wypłaconych pracownikowi w roku kalendarzowym, za który przysługuje wynagrodzenie roczne. Według otrzymanej opinii do podstawy obliczenia wynagrodzenia rocznego należy wliczyć wyłącznie sumę wynagrodzeń otrzymanych (wypłaconych do rąk pracownika) w danym roku, a w omawianym przypadku 11 wynagrodzeń wypłaconych w 2016 r.

Zakład Usług Komunalnych ma wątpliwości dotyczące otrzymanej opinii. Wskazany w poradzie sposób wyliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest niekorzystny dla pracowników i odbiera im uprawnienia przysługujące na mocy art. 2 ww. ustawy do nabycia prawa do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu całego roku kalendarzowego.

 

Odpowiedź RIO: Wnioskiem z 17 stycznia 2017 r., (…) zwrócił się Pan o udzielenie odpowiedzi odnośnie metodologii naliczania dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2016 r. w kontekście art. 2 i art. 4 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników sfery budżetowej (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 2217), w kontekście wskazanego w tymże wniosku stanu faktycznego. (…)

Ustosunkowując się ogólnie do poruszonej problematyki, pragnę zwrócić uwagę na następujące okoliczności. Kluczowe znaczenie dla ustosunkowania się do podanego stanu faktycznego ma ustalenie wzajemnej relacji pomiędzy przepisem art. 2, w szczególności zaś ust. 1, a przepisem art. 4 ust. 1 tej ustawy. Pierwszy z nich stanowi, że pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, natomiast w drugim przepisie wskazano, że wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy.

Zdaniem tut. Izby przy interpretacji wspomnianych norm prawnych należy przede wszystkim rozróżnić cele, jakim mają one służyć. Warto bowiem zauważyć, że art. 2 ww. ustawy dotyczy jedynie kwestii zależności pomiędzy prawem nabycia do wspomnianego wynagrodzenia a wymaganym okresem przepracowania.

Z kolei art. 4 ww. ustawy odnosi się do aspektu zgoła innego, mianowicie reguluje mechanizm ustalania ww. wynagrodzenia, uzależniając jego wysokość od sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego.

Korelacja ww. norm prawnych zdaniem tut. Izby prowadzi do wniosku, że podstawę obliczenia wspomnianego wynagrodzenia stanowią środki pieniężne wypłacone pracownikowi, a nienależne mu za dany rok kalendarzowy. Dodać jednocześnie należy, że gdyby zamiarem ustawodawcy było objęcie ww. podstawą środków należnych za dany rok, zapewne posłużyłby się w art. 4 ust. 1 ww. ustawy odmiennym sformułowaniem, np. wynagrodzenie przysługujące za dany rok. Taki kierunek interpretacyjny pozostaje również w zgodności z wykładnią językową wspomnianej normy prawnej. Jak podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 5 stycznia 2016 r. (sygn. akt I OSK 1693/15): Podkreślić należy, że przy interpretacji przepisów prawa pierwszeństwo ma wykładnia językowa, gramatyczna. Jeżeli zaakceptowanie jej pozwala na zrozumienie przepisu, należy się do niej ograniczyć bez konieczności sięgania do wykładni systemowej czy celowościowej. Tylko wówczas posłużenie się tymi wykładniami jest konieczne, jeżeli wykładnia gramatyczna prowadziłaby do wniosków absurdalnych, niedających się zaakceptować czy powodowałaby w rezultacie naruszenie prawa. Jakkolwiek, przedmiotem rozpoznania w podanej sprawie były kwestie zakresowo odmienne od tematyki poruszonej w Pana wniosku, to zdaniem tut. Izby ww. wytyczne winny mieć zastosowanie również przy interpretacji przepisów ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników sfery budżetowej, w tym art. 4.

Podsumowując powyższe zdaniem tut. Izby art. 4 ww. ustawy winien być interpretowany w ten sposób, że punktem odniesienia przy ustalaniu dodatkowego wynagrodzenia rocznego winno być wynagrodzenie za pracę otrzymane przez pracownika w ciągu danego roku kalendarzowego, a nie wynagrodzenie należne za dany rok kalendarzowy.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa. (…)

Pismo RIO w Gdańsku z 20 stycznia 2017 r.

Specjalne podziękowania dla Dyrektora Zakładu Usług Komunalnych w Tczewie za udostępnienie redakcji PRB powyższego pisma

 

3. Jak ujmować w księgach rachunkowych dodatkowe wynagrodzenie roczne i jak prawidłowo wykazywać zobowiązania z tego tytułu w bilansie

 

Pytanie redakcji PRB: W księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty - art. 6 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości. Naliczenie dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2015 r., a wypłacanego w 2016 r., należy zatem zaksięgować w 2015 r. - zgodnie z planem kont zawartym w rozporządzeniu Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

W praktyce jednostek sektora finansów publicznych ewidencja dodatkowego wynagrodzenia rocznego przebiega w różny sposób. Problem ten dotyczy również miesięcznego wynagrodzenia pracowników za grudzień naliczanego w grudniu, a wypłacanego np. do 10 stycznia. Redakcja "PORADNIKA Rachunkowości Budżetowej", w związku z pytaniami Czytelników, zwraca się z prośbą o wskazanie, który z podanych sposobów ewidencji jest właściwy. Sposoby te przedstawiają różne podejście do czasu naliczenia obciążeń wynagrodzenia leżącego po stronie pracownika, co w konsekwencji prowadzi do odmiennego wykazywania zobowiązań w pasywach bilansu (C.II.2 "Zobowiązania wobec budżetów", C.II.3 "Zobowiązania z tytułu ubezpieczeń i innych świadczeń", C.II.4 "Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń").

SPOSÓB 1

1. Rok 2015 - naliczenie dodatkowego wynagrodzenia rocznego i ujęcie pod datą 31 grudnia 2015 r. na podstawie polecenia księgowania (koszty i potrącenia):

• naliczenie dodatkowego wynagrodzenia brutto (par. 404) - Wn 404, Ma 231,
• potrącenie zaliczki na podatek dochodowy - Wn 231, Ma 225,
• potrącenie składek na ubezpieczenia społeczne od pracowników - Wn 231, Ma 229,
• potrącenie składek na ubezpieczenie zdrowotne - Wn 231, Ma 229,
• inne potrącenia - Wn 231, Ma 240,
• naliczenie składek na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy (par. 411) - Wn 405, Ma 229,
• naliczenie składek na Fundusz Pracy (par. 412) - Wn 405, Ma 229.

2. Rok 2016 - wypłata dodatkowego wynagrodzenia rocznego i ewidencja na podstawie wyciągów bankowych (przelewy):

• przelew wynagrodzenia na rachunki bankowe pracowników (par. 404) - Wn 231, Ma 130,
• przelew do urzędu skarbowego zaliczki na podatek dochodowy (par. 404) - Wn 225, Ma 130,
• przelew innych potrąceń (par. 404) - Wn 240, Ma 130,
• przelew do ZUS składek na ubezpieczenia społeczne (par. 404 - pokryte przez pracowników, par. 411 - pokryte przez pracodawcę) - Wn 229, Ma 130,
• przelew do ZUS składek na ubezpieczenie zdrowotne (par. 404) - Wn 229, Ma 130,
• przelew do ZUS składek na Fundusz Pracy (par. 412) - Wn 229, Ma 130.

SPOSÓB 2

1. Rok 2015 - naliczenie dodatkowego wynagrodzenia rocznego i ujęcie pod datą 31 grudnia 2015 r. na podstawie polecenia księgowania (tylko koszty):

• naliczenie dodatkowego wynagrodzenia brutto (par. 404) - Wn 404, Ma 231,
• naliczenie składek na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy (par. 411) - Wn 405, Ma 229,
• naliczenie składek na Fundusz Pracy (par. 412) - Wn 405, Ma 229.

 

2. Rok 2016 - ewidencja na podstawie polecenia księgowania (tylko potrącenia):

• potrącenie zaliczki na podatek dochodowy - Wn 231, Ma 225,
• potrącenie składek na ubezpieczenia społeczne od pracowników - Wn 231, Ma 229,
• potrącenie składek na ubezpieczenie zdrowotne - Wn 231, Ma 229,
• inne potrącenia - Wn 231, Ma 240

oraz wypłata dodatkowego wynagrodzenia rocznego i ewidencja na podstawie wyciągów bankowych (przelewy), jak podano w sposobie 1.

 

Odpowiedź MF: Jednostki wymienione w art. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości, w tym jednostki sektora finansów publicznych, zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z zasadami określonymi w tej ustawie.

Jednostki wymienione w art. 9 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (zwanej dalej "uofp"), w tym jednostki budżetowe, zaliczone są do sektora finansów publicznych.

Jednostki sektora finansów publicznych prowadzą rachunkowość zgodnie z przepisami o rachunkowości, z uwzględnieniem zasad określonych w "uofp" oraz rozporządzeniu Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

W świetle obowiązujących zasad prowadzenia rachunkowości, w zakresie ewidencji dodatkowego wynagrodzenia rocznego wiąże tzw. zasada memoriału, o której mowa w art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Nakazuje ona ujmowanie w księgach rachunkowych, a następnie w sprawozdaniu finansowym jednostki za dany okres ogółu operacji gospodarczych dotyczących tego okresu, niezależnie od tego, czy zostały one w tym okresie opłacone czy też nie. Wymaga to ujęcia w księgach rachunkowych i wyniku finansowym wszystkich uzyskanych w danym okresie przez jednostkę przychodów, także jeżeli nie zostały one opłacone, jak i obciążających ją kosztów związanych z tymi przychodami, również wtedy, gdy nie zostały opłacone lub zobowiązania z tego tytułu nie stały się jeszcze wymagalne (jak to ma miejsce w przypadku składek z tytułu ubezpieczeń społecznych). A zatem należne pracownikom dodatkowe wynagrodzenie roczne w kwocie brutto - bez względu na datę wypłaty - odnosi się w ciężar kosztów działalności operacyjnej jednostki i wykazuje w sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, w którym pracownicy świadczący pracę nabyli prawo do tego wynagrodzenia. Również zasadne wydaje się, aby składki na ubezpieczenia społeczne pokrywane przez pracodawcę, obliczane od dodatkowego wynagrodzenia rocznego, obciążały koszty działalności tego samego okresu co dodatkowe wynagrodzenie roczne, bez względu na termin ich wymagalności.

Należy podkreślić, że ostateczną decyzję w sprawie wyboru odpowiedniego rozwiązania ewidencyjnego dodatkowego wynagrodzenia rocznego powinien podjąć kierownik jednostki, opisując wybrany sposób w dokumentacji stosowanych zasad (polityki) rachunkowości.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 20 listopada 2015 r.

 

4. Jak ujmować w księgach rachunkowych refundację wynagrodzeń otrzymywanych z powiatowego urzędu pracy

 

Pytanie redakcji PRB: Jednostki sektora finansów publicznych na podstawie umowy o organizację robót publicznych zawartej z powiatowym urzędem pracy (PUP) zatrudniają osoby bezrobotne w ramach robót publicznych. Wypłacają im wynagrodzenia oraz odprowadzają za nich składki na ubezpieczenia społeczne. Na podstawie złożonego do PUP wniosku o refundację wraz z kompletem dokumentów potwierdzających fakt wypłacenia wynagrodzenia i składek ZUS jednostki otrzymują refundację części kosztów poniesionych na ww. wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne bezrobotnych w uprzednio uzgodnionej wysokości. Czy otrzymane przez te jednostki środki w części dotyczącej wynagrodzeń zmniejszają wykonanie wydatków/kosztów (paragraf 401 "Wynagrodzenia osobowe pracowników" i 411 "Składki na ubezpieczenia społeczne"), czy też otrzymaną refundację należy traktować jako dochód budżetowy (paragraf 097 "Wpływy z różnych dochodów") i odprowadzać do budżetu jednostki samorządu terytorialnego?

 

Odpowiedź MF: Dana jednostka budżetowa otrzymująca refundację poniesionych wydatków na wynagrodzenia i składki na ubezpieczenia społeczne na podstawie umowy zawartej ze starostą (powiatowym urzędem pracy) o zatrudnienie pracowników wykonujących roboty publiczne powinna pomniejszyć wykonanie wydatków w paragrafach "401" oraz "411" odpowiednio do wysokości przekazanej refundacji.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 30 maja 2016 r.

 

Operacje związane z refundacją wynagrodzeń pracowników interwencyjnych z powiatowego urzędu pracy (PUP) powinno się ujmować w następujący sposób (źródło: RIO Lublin):

1) naliczenie wynagrodzeń i składek należnych od pracodawcy (tylko w księgach rachunkowych jednostki):

• Wn 240 "Pozostałe rozrachunki",
• Ma 231 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń", Ma 229 "Pozostałe rozrachunki publicznoprawne";

2) naliczone zaliczki na podatek dochodowy i składki należne od pracownika (tylko w księgach rachunkowych jednostki):

• Wn 231 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń",
• Ma 229 "Pozostałe rozrachunki publicznoprawne", Ma 225 "Rozrachunki z budżetami";

3) wypłata wynagrodzeń pracownikom interwencyjnym, odprowadzenie należnych podatków i składek:

w księgach rachunkowych jednostki:

• Wn 231 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń", Wn 225 "Rozrachunki z budżetami", Wn 229 "Pozostałe rozrachunki publicznoprawne",
• Ma 130 "Rachunek bieżący jednostki",

w księgach rachunkowych budżetu gminy (organ):

• Wn 902 "Wydatki budżetu",
• Ma 133 "Rachunek budżetu";

4) refundacja wydatków przez PUP:

w księgach rachunkowych jednostki:

• Wn 130 "Rachunek bieżący jednostki",
• Ma 240 "Pozostałe rozrachunki";

- jeżeli refundacja dokonana jest w tym samym roku, w którym poniesiono wydatki,

dodatkowo, na podstawie PK - "Polecenia księgowania", techniczny zapis ujemny po obu stronach konta 130 "Rachunek bieżący jednostki";

w księgach rachunkowych budżetu gminy (organ):

• Wn 133 "Rachunek budżetu",
• Ma 902 "Wydatki budżetu";

- jeżeli refundacja dokonana jest w następnym roku, stanowi dochód budżetu gminy:

w księgach rachunkowych budżetu gminy (organ):

• Wn 133 "Rachunek budżetu",
• Ma 901 "Dochody budżetu";

w księgach rachunkowych jednostki:

• Wn 130 "Rachunek bieżący jednostki",
• Ma 720 "Przychody z tytułu dochodów budżetowych".

 

Uwaga! Z uwagi na liczne pytania, redakcja PRB zwróciła się do MF także z następującą prośbą: Gminne zakłady budżetowe organizują roboty publiczne, a tym samym otrzymują refundację wynagrodzeń i składek ZUS z powiatowego urzędu pracy. Z uwagi na rozbieżne stanowiska w zakresie ewidencji księgowej, czy otrzymana refundacja wpływa na zmniejszenie kosztów czy należy traktować ją jako pozostałe przychody oraz który paragraf klasyfikacji budżetowej będzie właściwy, prosimy o wskazówki prawidłowego postępowania w tym zakresie? W jaki sposób te kwestie powinny być uregulowane? - otrzymaną odpowiedź opublikujemy na łamach PORADNIKA.

 

5. Jak ujmować w księgach rachunkowych wpłaty za prywatne rozmowy telefoniczne pracowników

 

Pytanie redakcji PRB: Rozmowy przeprowadzane przez pracowników jednostek budżetowych z aparatów służbowych stacjonarnych bądź komórkowych (przekroczenia limitów) często nie są wyłącznie rozmowami służbowymi. Kosztami tymi obciąża się pracowników - w praktyce stosowane są różne formy: refaktury, noty obciążeniowe, potrącenia z wynagrodzenia miesięcznego na liście płac.

Czy wpływ środków z tytułu ww. obciążenia zarówno w jednostkach państwowych, jak i samorządowych zmniejsza wykonanie wydatków/kosztów (konto 402 "Usługi obce") w paragrafie 436 "Opłaty z tytułu zakupu usług telekomunikacyjnych", czy też należy to traktować jako dochód budżetowy w paragrafie 097 "Wpływy z różnych dochodów" [Przypis redakcji: od 1 stycznia 2017 r. obowiązuje nowy paragraf 094 "Wpływy z rozliczeń/zwrotów z lat ubiegłych"], czy 083 "Wpływy z usług" i odprowadzać do właściwego budżetu (odpowiednio: budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego)?

 

Odpowiedź MF: Klasyfikacja budżetowa określona rozporządzeniem Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych jest narzędziem mającym za zadanie umożliwić dysponentom środków budżetowych zaewidencjonowanie określonych zdarzeń (np. społecznych, gospodarczych, administracyjnych), rozstrzygniętych co do zasady przepisami prawa materialnego. Podstawą zaklasyfikowania dochodu/wydatku do odpowiedniego paragrafu klasyfikacji budżetowej będzie ustalenie charakteru tego dochodu/wydatku oraz jego podstawy prawnej. Odnosząc się do sposobu ewidencjonowania wpływu za prywatne rozmowy telefoniczne pracowników należy zauważyć, że jest to zwrot wydatku jednostki budżetowej dokonany przez pracownika. Zgodnie z § 19 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych:

• uzyskane przez państwowe jednostki budżetowe zwroty wydatków dokonanych w tym samym roku budżetowym zmniejszają wykonanie planowanych wydatków w tym roku budżetowym,
• uzyskane przez państwowe jednostki budżetowe zwroty wydatków dokonanych w poprzednich latach budżetowych stanowią dochody budżetu państwa.

Wpływy środków z tytułu obciążenia pracownika za prywatne rozmowy zgodnie z ww. rozporządzeniem należy klasyfikować w paragrafie 436 "Opłaty z tytułu zakupu usług telekomunikacyjnych" z odpowiednią czwartą cyfrą. Natomiast zwroty wydatków dokonanych w poprzednich latach budżetowych stanowią dochód budżetu państwa i powinny być ujmowane w paragrafie 097 "Wpływy z różnych dochodów", z odpowiednią czwartą cyfrą [Przypis redakcji: od 1 stycznia 2017 r. obowiązuje nowy paragraf 094 "Wpływy z rozliczeń/zwrotów z lat ubiegłych"].

Ostateczną decyzję o sposobie klasyfikowania środków podejmuje, zgodnie z dyspozycją art. 53 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, kierownik jednostki sektora finansów publicznych, który dysponuje pełnią wiedzy o stanie faktycznym określonego zdarzenia i może dokonać szczegółowej analizy charakteru danego dochodu/wydatku.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 8 listopada 2016 r.

 

Pytanie redakcji PRB: W odpowiedzi przytoczony został § 19 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych. Przepisy te dotyczą wyłącznie państwowych jednostek budżetowych. Uprzejmie proszę o wskazanie, jak zatem powinny postępować samorządowe jednostki budżetowe w przedmiotowej kwestii.

 

Odpowiedź MF: Przepisy zawarte w §1 9 rozporządzenia Ministra z 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych zostały zamieszczone w rozdziale 4 "Tryb pobierania dochodów i dokonywania wydatków państwowych jednostek budżetowych" - zgodnie z delegacją ustawową zawartą art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o finansach publicznych. Art. 17 ustawy stanowi, że Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia między innymi tryb pobierania dochodów i dokonywania wydatków państwowych jednostek budżetowych, ale nie można z niego bezpośrednio wywodzić niestosowania § 19 rozporządzenia do samorządowych jednostek budżetowych.

Dodatkowo informujemy, że udzielanie informacji w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych przez samorządowe jednostki budżetowe należy do zadań regionalnych izb obrachunkowych.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 8 listopada 2016 r.

 

6. Jakie obowiązują zasady ujmowania w księgach rachunkowych i w sprawozdaniach Rb-28/Rb-28S zaangażowania wydatków

 

Pytanie redakcji PRB: Jednostki sektora finansów publicznych, na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, mają obowiązek ujmowania wszystkich etapów rozliczeń poprzedzających płatność dochodów i wydatków, a w zakresie wydatków i kosztów - także zaangażowanie środków. Do ewidencji prawnego zaangażowania wydatków budżetowych ujętych m.in. w planie finansowym jednostki budżetowej danego roku budżetowego służy konto pozabilansowe 998 "Zaangażowanie wydatków budżetowych roku bieżącego". Z opisu tego konta, zawartego w rozporządzeniu Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont (…), wynika, że na koniec roku konto to nie wykazuje salda, a to oznacza, że zaangażowanie wydatków roku bieżącego na koniec roku nie występuje. Ponadto opis konta 998 nie precyzuje, jakim saldem zamyka się to konto na koniec poszczególnych miesięcy roku budżetowego i co to saldo oznacza. W chwili zawarcia umowy jej wartość stanowi w całości zaangażowanie wydatków budżetowych, a w przypadku częściowego zrealizowania umowy - zaangażowanie odpowiada wartości niezrealizowanej części umowy. Po wykonaniu umowy i poniesieniu wydatków związanych z tą umową zaangażowanie wydatków ma wartość zerową. W związku z tym powstaje wątpliwość dotycząca danych podawanych odpowiednio w sprawozdaniach: Rb-28/Rb-28S w kolumnie "Zaangażowanie", gdzie zgodnie z instrukcjami ich sporządzania zawartymi w rozporządzeniu Ministra Finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (załącznik nr 37 i 39) wykazuje się tu kwoty wynikające z umów, decyzji i innych postanowień, których wykonanie powoduje konieczność dokonania wydatków budżetowych w roku bieżącym. W poprzednim stanie prawnym był jasny zapis, że w kolumnie "Zaangażowanie" wykazuje się zaangażowanie planu wydatków budżetowych roku bieżącego na podstawie obrotów strony Ma konta 998. Wątpliwości występują także w zakresie ewidencji zaangażowania wydatków - czy prawidłowe jest przyjęcie zasady kwartalnej ewidencji zaangażowania na ostatni dzień każdego kwartału?

Czy wysokość zaangażowania może przekraczać plan finansowy? Czy zaangażowanie na koniec roku musi być bezwzględnie równe wydatkom wykonanym, czy może być większe w stosunku do planu o zobowiązania przyszłego roku? Czy w przypadku wydatków dotyczących wynagrodzeń i pochodnych w polityce rachunkowości można przyjąć zapis, że za zaangażowanie uznaje się plan wydatków ujęty w planie finansowym jednostki?

 

Odpowiedź MF: W sprawozdaniach miesięcznych i sprawozdaniu rocznym Rb-28 z wykonania planu wydatków budżetu państwa należy wykazywać dane w zakresie zaangażowania. W kolumnie 7 "Zaangażowanie" powinny być wykazywane kwoty wynikające z umów, decyzji i innych postanowień, których wykonanie powoduje konieczność dokonania wydatków budżetowych w roku bieżącym, bez względu na to, czy środki na ten cel są ujęte w planie czy też na moment sprawozdawczy jeszcze nie. Co do zasady, podejmując zobowiązanie prawne zaangażowania wydatków, powinno być zapewnione źródło finansowania, co w większości przypadków oznacza ujęcie tych wydatków w planie jednostki. Niemniej są przypadki zgodne z obowiązującymi przepisami, gdy dysponent środków budżetu państwa jest upoważniony do podejmowania zobowiązań prawnych angażujących środki budżetowe jeszcze przed zmianą planu.

Zaangażowanie w sprawozdaniu budżetowym Rb-28 należy wykazać na koniec każdego okresu sprawozdawczego zgodnie ze stanem faktycznym.

Na koniec roku budżetowego wartość zaangażowania nie powinna przekraczać limitu wydatków określonych w planie finansowym jednostki budżetowej i powinna, co do zasady, być równa poniesionym wydatkom.

Jednocześnie informuję, że zaangażowanie jest etapem poprzedzającym dokonanie wydatku, a także obejmuje wartość wydatkowanych kwot w ramach zatwierdzonego planu finansowego wydatków.

Sprawozdanie Rb-28S z wykonania planu wydatków budżetowych samorządowej jednostki budżetowej/jednostki samorządu terytorialnego sporządza się narastająco za kolejne miesiące roku budżetowego.

Natomiast samorządowe jednostki budżetowe, gminy, miasta na prawach powiatu, powiaty i samorządy województw oraz związki jednostek samorządu terytorialnego sprawozdania jednostkowe Rb-28S z wykonania planu wydatków budżetowych za miesiące: styczeń, luty, kwiecień, maj, lipiec, sierpień, październik, listopad oraz grudzień wypełniają tylko w zakresie wydatków planowanych i wykonanych.

Jednostki budżetowe zobowiązane zostały do prowadzenia ewidencji księgowej, uwzględniającej wszystkie etapy rozliczeń poprzedzające płatność dochodów i wydatków, a w zakresie wydatków i kosztów - również zaangażowanie środków, które oznacza prawne zaangażowanie środków ujętych w planie finansowym jednostki budżetowej danego roku budżetowego. Zaangażowanie jest etapem poprzedzającym dokonanie wydatku, a także obejmuje wartość wydatkowanych kwot w ramach zatwierdzonego planu finansowego wydatków. Dlatego wartość zaangażowania nie może przekraczać limitu wydatków określonego w planie finansowym jednostki budżetowej.

Jednocześnie należy odróżnić zaangażowanie od zobowiązania, które oznacza wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki (art. 3 ust. 1 pkt 20 ustawy o rachunkowości). Zaangażowanie natomiast poprzedza powstanie zobowiązania oraz wydatku. Podkreślenia wymaga fakt, iż zaangażowanie środków, poprzedzające dokonanie wydatków, ujmuje się na kontach ewidencji pozabilansowej jednostki, co nie powoduje powstawania zobowiązań mających odzwierciedlenie w jej ewidencji bilansowej.

Do ewidencji prawnego zaangażowania wydatków budżetowych ujętych w planie finansowym jednostki budżetowej służy konto 998 - "Zaangażowanie wydatków budżetowych roku bieżącego" ujęte w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak wynika z opisu do tego konta, służy ono do ewidencji prawnego zaangażowania wydatków budżetowych ujętych w planie finansowym jednostki budżetowej danego roku budżetowego oraz w planie finansowym niewygasających wydatków budżetowych ujętych do realizacji w danym roku budżetowym. Na stronie Wn tego konta ujmuje się równowartość sfinansowanych wydatków budżetowych w danym roku budżetowym, a także równowartość zaangażowanych wydatków, które będą obciążały wydatki roku następnego. Natomiast na stronie Ma ujmuje się zaangażowanie wydatków, czyli wartość umów, decyzji i innych postanowień, których wykonanie spowoduje konieczność dokonania wydatków budżetowych w roku bieżącym.

Ewidencja szczegółowa do konta 998 prowadzona jest według podziałek klasyfikacyjnych planu finansowego, z wyodrębnieniem planu niewygasających wydatków.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 4 lipca 2016 r.

 

7. Jak rozliczać nadwyżkę VAT naliczonego nad należnym

 

Pytanie: Przekazanie jednostkom budżetowym nadwyżki VAT naliczonego nad należnym nie zostało przewidziane w ustawie o centralizacji, w związku z tym, czy taka praktyka będzie dopuszczalna?

 

Odpowiedź MF: Artykuł 20 i 21 ustawy z 5 września 2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego uwzględnia zmiany w przepisach ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oraz w ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych umożliwiające przekazywanie samorządowemu zakładowi budżetowemu z budżetu jednostki samorządu terytorialnego środków finansowych wynikających z rozliczenia podatku od towarów i usług, z tym że ich wysokość nie może być wyższa niż wynikająca z rozliczenia podatku związanego z tym zakładem. Środki finansowe otrzymane przez samorządowy zakład budżetowy z budżetu jednostki samorządu terytorialnego wynikające z rozliczenia podatku od towarów i usług związanego z tym zakładem w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zalicza się do przychodów.

Przepisy ww. ustawy nie przewidują przekazywania z budżetu jednostki samorządu terytorialnego środków finansowych wynikających z rozliczenia podatku VAT do jednostek budżetowych. Zwrot różnicy podatku wynikającej ze scentralizowanej deklaracji VAT będzie dokonywany przez urząd skarbowy na rachunek jednostki samorządu terytorialnego. Natomiast jednostka samorządu terytorialnego będzie następnie decydować według swojego uznania o przekazaniu tej nadwyżki do zakładu budżetowego.

Źródło: www.finanse.mf.gov.pl

 

8. Czy zwrot VAT z urzędu skarbowego z rozliczeń to dochód, czy zmniejszenie wydatków

 

Pytanie: Czy zwrot VAT z urzędu skarbowego z rozliczeń w bieżącym roku może być traktowany jako dochód jednostki samorządu terytorialnego, czy powinien być traktowany jako zmniejszenie wydatków jednostek?

 

Odpowiedź MF: Obowiązująca ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz rozporządzenia wykonawcze do tej ustawy nie regulują wprost możliwości refundacji wydatków jednostki samorządu terytorialnego; dla państwowych jednostek budżetowych możliwość taką przewiduje § 19 rozporządzenia Ministra Finansów z 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych.

Na podstawie § 19 tego rozporządzenia uzyskane przez państwowe jednostki budżetowe zwroty wydatków dokonanych w tym samym roku budżetowym zmniejszają wykonanie planowanych wydatków w tym roku budżetowym, natomiast uzyskane przez państwowe jednostki budżetowe zwroty wydatków dokonanych w poprzednich latach budżetowych stanowią dochody budżetu państwa.

W celu ujednolicenia rozliczeń z tytułu zwrotów VAT możliwe jest stosowanie przez jednostki samorządu terytorialnego rozwiązań analogicznych jak dla państwowych jednostek budżetowych, poprzez uregulowanie tej kwestii na podstawie art. 212 ust. 1 pkt 10 ustawy o finansach publicznych. Z przepisu tego wynika, że uchwała budżetowa określa również inne postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w uchwale budżetowej wynika z postanowień organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Aby zatem jednostki samorządu terytorialnego mogły skorzystać z możliwości wznawiania wydatków budżetowych, niezbędne są w tym zakresie odpowiednie postanowienia organu stanowiącego.

Źródło: www.finanse.mf.gov.pl

 

9. Czy dochody opodatkowane VAT należy w budżetach JST ujmować netto, czy z VAT

 

Pytanie: W jaki sposób w budżecie JST należy prezentować dochody opodatkowane VAT - w kwocie brutto wynikającej ze zrealizowanych płatności przez kontrahentów (tzw. kasowo zrealizowanych i zgodnie z wpływami wynikającymi z wyciągów bankowych) czy w kwocie netto pomniejszonej o VAT należny?

 

Odpowiedź MF: Podatek od towarów i usług (VAT) nie stanowi dochodu jednostek samorządu terytorialnego. W katalogu źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego, określonym w ustawie z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, VAT nie występuje jako źródło dochodów tych jednostek. Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług VAT jest dochodem budżetu państwa.

W związku z powyższym w sprawozdaniu Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych samorządowej jednostki budżetowej i jednostki samorządu terytorialnego dochody powinny być ujmowane w kwotach netto (bez VAT).

Źródło: www.finanse.mf.gov.pl

 

10. Czy dopuszczalne jest stosowanie w jednostce budżetowej paragrafu 4530 "Podatek od towarów i usług"

 

Pytanie: Czy dopuszczalne jest stosowanie w jednostce budżetowej paragrafu 4530 jako wydatku, w przypadku gdy VAT z faktury wydatkowej podlega odliczeniu? Zaplanowany wydatek w takim paragrafie bardzo ułatwiłby rozliczenie VAT naliczonego zwróconego z US w sytuacji, gdy VAT zwrócony księgowany jest jako zmniejszenie wydatków.

 

Odpowiedź MF: Z chwilą wdrożenia centralizacji rozliczeń podatku VAT jednostka samorządu terytorialnego "przejmie" obowiązki podatnika VAT za swoje jednostki organizacyjne. Jednostka samorządu terytorialnego powinna zatem opracować procedury dotyczące rozliczeń podatku VAT z jednostkami organizacyjnymi z uwzględnieniem przepisów prawa.

W paragrafie 4530 "Podatek od towarów i usług" jednostka samorządu terytorialnego ujmie wydatki dotyczące zapłaty podatku VAT należnego (kiedy VAT należny jest wyższy od VAT naliczonego).

W sprawozdaniu Rb-28S z wykonania planu wydatków budżetowych wydatki wykazywane będą w kwotach brutto.

Źródło: www.finanse.mf.gov.pl

 

11. Czy wydatki ponoszone w ramach nowej perspektywy finansowej należy kwalifikować do wydatków strukturalnych

 

Pytanie redakcji PRB: Wydatki publiczne klasyfikuje się według dodatkowej klasyfikacji określającej kody wydatków strukturalnych. Taki obowiązek wynika z art. 39 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Wydane na podstawie art. 39 ust. 4 ww. ustawy rozporządzenie Ministra Finansów z 10 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych nie obejmuje wielu programów realizowanych w ramach perspektywy finansowej 2014-2020. Ponadto w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) nr 215/2014 z 7 marca 2014 r. ustanawiającym zasady wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 (…), w załączniku I podane są Wymiary i kody kategorii interwencji funduszy polityki spójności w ramach celu "Inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia" oraz Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych. Nowe kody odnoszą się do obecnej perspektywy finansowej. Jak zatem należy klasyfikować wydatki ponoszone w ramach nowej perspektywy finansowej?

 

Odpowiedź MF: W sprawie kwalifikowania wydatków strukturalnych - Ministerstwo Finansów informuje, co następuje:

Dane zawarte w sprawozdaniach Rb-WSa i Rb-WSb za rok 2015 zostaną wykorzystane do weryfikacji zasady dodatkowości dotyczącej perspektywy finansowej 2007-2013, z uwzględnieniem obowiązującej dla tego okresu programowania zasady n+2. Natomiast weryfikacja zasady dodatkowości dla okresu programowania 2014-2020 podlegać będzie zasadom określonym w art. 95 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z 17 grudnia 2013 r. Dodatkowo szczegółowe zasady dotyczące weryfikacji przestrzegania zasady dodatkowości w perspektywie finansowej 2014-2020 określono w pkt 2 załącznika X wyżej wymienionego rozporządzenia. Zgodnie z tym rozporządzeniem, weryfikacja zasady dodatkowości będzie polegała na wykazaniu nakładów brutto na środki trwałe instytucji rządowych i samorządowych, przy czym państwo członkowskie nie ma obowiązku wykazywania tych kwot oddzielnie dla każdej z kategorii interwencji. Oznacza to, że wydatki związane z realizacją projektów w ramach perspektywy 2014-2020 (m.in. w ramach PO WER, RPO) nie powinny być wykazywane w sprawozdaniu o poniesionych przez daną jednostkę wydatkach strukturalnych.

Wydatki realizowane w 100% ze środków krajowych nadal należy klasyfikować jako wydatki strukturalne w kodach i obszarach dotychczas obowiązujących.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 22 grudnia 2015 r.

Uwaga! Patrz także wyjaśnienie Dyrektora Departamentu Prawnego w Ministerstwie Rozwoju opublikowane w PRB 9/2017 na str. 15.

 

12. Czy na zaciągnięcie kredytu w rachunku bieżącym trzeba przeprowadzić przetarg

 

Pytanie jednostki: Obsługę bankową powiatu drawskiego prowadzi bank wyłoniony w przetargu w 2012 r., a od 2015 r. ten sam bank na podstawie 3-letniej umowy (z uwagi na minimalne koszty obsługi). W 2017 r. powiat planuje zaciągnąć kredyt długoterminowy w kwocie 1 mln zł oraz kredyt w rachunku bieżącym w kwocie maksymalnej 2 mln zł (na przejściowy deficyt). Stosowne upoważnienia dla zarządu powiatu zawarte są w uchwale budżetowej na 2017 r. Wartość przedmiotu zamówienia na kredyt długoterminowy przekracza kwotę 30 000 euro i zgodnie z prawem zamówień publicznych będzie przeprowadzony przetarg. Czy na kredyt w rachunku bieżącym w 2017 r. (na przejściowy deficyt) trzeba przeprowadzić przetarg?

 

Odpowiedź RIO: (…) W ocenie Kolegium, kredyt w rachunku bieżącym na finansowanie przejściowego deficytu zaciąga się w banku prowadzącym bieżącą obsługę budżetu jednostki. Usługa bankowa polegająca na udzieleniu kredytu w rachunku bieżącym powinna być objęta postępowaniem o udzielenie zamówienia na prowadzenie bankowej obsługi budżetu.

Wyboru banku na prowadzenie bankowej obsługi budżetu jednostki dokonuje się na zasadach określonych przepisami art. 264 ustawy o finansach publicznych, tj. na zasadach sformułowanych w przepisach o zamówieniach publicznych. Jeżeli powiat ma zawartą umowę na bankową obsługę budżetu w 2017 r., która nie przewiduje udzielenia kredytu w rachunku bieżącym na finansowanie przejściowego deficytu, a wyboru banku dokonano w trybie przepisów ustawy - Prawo zamówień publicznych, zgodnie z art. 144 tej ustawy niedopuszczalne jest dokonywanie zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy.

Pismo RIO w Szczecinie z 2 lutego 2017 r.

Specjalne podziękowania dla Starostwa Powiatowego w Drawsku Pomorskim za udostępnienie redakcji PRB powyższego pisma.

 

13. Czy można sfinansować z publicznych środków budżetowych JST wydatki dotyczące prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych jej pracowników

 

Pytanie jednostki: Starosta jako pracodawca ubezpiecza od odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych - pracowników urzędu, którzy w jego imieniu wydają decyzje administracyjne. Wartość indywidualnego ubezpieczenia stanowi przychód pracownika i zgodnie z obowiązującymi przepisami jest obciążany podatkiem i składkami ZUS. Czy wartość ubezpieczenia poszczególnych pracowników może być wydatkiem i kosztem urzędu?

 

Odpowiedź RIO: W zakresie finansowania z budżetu powiatu indywidualnych, pracowniczych ubezpieczeń zgodnie z ogólną normą zawartą w przepisach art. 44 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1870, ze zm.), każdy wydatek z budżetu musi wynikać z przepisów prawnych dotyczących poszczególnych rodzajów wydatków i musi się mieścić w zadaniach jednostki samorządu terytorialnego określonych w ustawach ustrojowych samorządu terytorialnego.

Zdaniem Kolegium, zgodnie z zasadami ubezpieczeń zdrowotnych pracowników określonymi przepisami ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1793, ze zm.) nie przewiduje się możliwości finansowania z publicznych środków budżetowych jednostki samorządu terytorialnego prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych jej pracowników.

Jednocześnie wyjaśniam, że powyższe stanowisko nie jest wiążącą wykładnią prawa, lecz prezentuje pogląd na zagadnienie sygnalizowane w ww. piśmie.

Pismo RIO w Szczecinie z 2 lutego 2017 r.

Specjalne podziękowania dla Starostwa Powiatowego w Drawsku Pomorskim za udostępnienie redakcji PRB powyższego pisma.

 

14. Czy spotkania integracyjne pracowników można sfinansować z budżetu gminy

 

Pytanie jednostki: W związku z Dniem Pracownika Samorządowego planowane jest spotkanie integracyjne pracowników urzędu połączone z uroczystym obiadem. Czy spotkania integracyjne pracowników można sfinansować z budżetu gminy?

 

Stanowisko jednostki: Zgodnie z art. 216 ust. 2 pkt 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 o finansach publicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 z późn.zm.) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na zadania własne jednostek. Jednocześnie według art. 44 ust. 2 powołanej ustawy, jednostki sektora finansów publicznych (gminy) dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków.

Wydatki na organizację spotkań integracyjnych pracowników samorządowych nie mieszczą się w katalogu wydatków wymienionych w ww. przepisach.

W związku z powyższym sfinansowanie ww. przedsięwzięcia budzi wątpliwości.

 

Odpowiedź RIO: W odpowiedzi na wniosek o udzielenie wyjaśnienia w zakresie stosowania przepisów o finansach publicznych, który wpłynął w dniu 6.06.2017 r., Regionalna Izba Obrachunkowa w Kielcach informuje, że stanowisko własne, w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, prezentowane w części D wniosku, należy uznać za prawidłowe.

Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia regionalnej izby obrachunkowej nie stanowią wiążącej wykładni prawa.

Pismo RIO w Kielcach z 7 czerwca 2017 r.

 

15. W jakiej formie można sfinansować przedsięwzięcia w ramach funduszu sołeckiego

 

Pytanie jednostki: Rada Gminy Popielów zgodnie z uchwałą Nr XV/105.2016 Rady Gminy Popielów z 31 marca 2016 r. w budżecie roku 2017 wyodrębniła środki stanowiące fundusz sołecki. Pośród wielu zadań zebranie wiejskie sołectwa Popielów zawnioskowało m.in. o zwiększenie w budżecie 2017 roku puli środków na rehabilitację starszych mieszkańców wsi Popielów. Zabezpieczona w budżecie kwota na realizację powołanego zadania została ujęta w formie dotacji celowej, którą gmina Popielów przekaże w trybie określonym w art. 115 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1638 ze zm.). Podstawowa pula środków na realizację zadania z zakresu ochrony zdrowia została przyjęta w budżecie danego roku zgodnie z Programem polityki zdrowotnej w zakresie rehabilitacji leczniczej mieszkańców gminy Popielów na lata 2015-2020 (uchwała nr IX/43/2015 Rady Gminy Popielów z 25 czerwca 2015 r.). Przedsięwzięcie zaplanowane w ramach funduszu sołeckiego zwiększyło dany odpis.

Podobnie jak w latach ubiegłych, pod koniec II kwartału br. gmina Popielów ogłosi otwarty konkurs ofert na realizację Programu polityki zdrowotnej w zakresie rehabilitacji leczniczej mieszkańców gminy Popielów w roku 2017. Do konkursu mogą przystąpić podmioty lecznicze w rozumieniu ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Udzielanie świadczeń rehabilitacyjnych (katalog tych świadczeń zostanie określony w konkursie) odbywać się będzie wyłącznie w podmiotach leczniczych znajdujących się na terenie gminy Popielów. Świadczenia w ramach Programu udzielane będą dobrowolnie i bezpłatnie. W konkursie zostanie określona wysokość środków oraz informacja o grupie docelowej potencjalnych świadczeniobiorców. Zostaną również określone warunki, jakie powinien spełniać podmiot ubiegający się o środki publiczne, oraz zasady udzielania świadczeń. Z wyłonionym w konkursie podmiotem zostanie zawarta umowa dotacji (w rozumieniu przepisów o finansach publicznych). Przekazane środki dofinansują koszty świadczonych usług.

Czy zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, art. 2 ust. 6 ustawy z 21 lutego 2014 r o funduszu sołeckim (Dz.U. z 2014 r. poz. 301 ze zm.) oraz art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm.) z budżetu gminy można wydatkować środki w formie dotacji celowej na realizację ww. zadań w ramach funduszu sołeckiego?

 

Stanowisko jednostki: Według definicji art. 127 ust. 1 lit. c) ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych "Dotacje celowe są to środki przeznaczone na: finansowanie lub dofinansowanie: (...) bieżących zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego".

Z kolei art. 216 ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy wskazuje, że "wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na: zadania własne jednostek samorządu terytorialnego (...)". Zgodnie z art. 2 ust. 6 ustawy z 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz.U. z 2014 r. poz. 301 ze zm.) środki funduszu przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które są zadaniami własnymi, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy. Kluczowe dla omawianego zagadnienia jest, aby przedsięwzięcie określone w uchwalonym przez zebranie wiejskie wniosku, spełniało łącznie kryteria, o których mowa w art. 2 ust. 6 ustawy o funduszu sołeckim. Do zadań własnych gminy należą, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm.) sprawy ochrony zdrowia. Zadanie zgodne jest również ze Strategią Rozwoju Gminy - 1.1. Wsparcie rozwoju społecznego 1.1.1. Zapewnienie rozwoju usług wspierających rodzinę, w tym zapewnienie opieki nad dziećmi, zapewnienie opieki senioralnej, zwiększenie dostępności do świadczeń zdrowotnych, z uwzględnieniem rehabilitacji ruchowej (uchwała nr XIV/92/2016 Rady Gminy Popielów z 28 stycznia 2016 r. w sprawie uchwalenia Strategii Rozwoju Gminy Popielów na okres 2016-2020 z perspektywą do 2025 r.). Jak uzasadniono we wniosku Zebrania Wiejskiego Sołectwa Popielów "(...) Zadania w tym zakresie prowadzone są poprzez Caritas Diecezji Opolskiej i Program Polityki Zdrowotnej (...). Z uwagi na to, że środki zabezpieczane na bezpłatne świadczenia rehabilitacyjne są niewystarczające mieszkańcy zawnioskowali o zwiększenie puli środków dla mieszkańców wsi Popielów". Mając na uwadze powyższe, przedsięwzięcie zaplanowane w ramach funduszu sołeckiego, które niewątpliwie służy poprawie życia mieszkańców, w pełni wypełnia wszystkie niezbędne kryteria określone w art. 2 ust. 6 ustawy o funduszu sołeckim. Są to zadania własne, które można finansować w formie dotacji z budżetu JST.

Gmina Popielów stoi na stanowisku, iż omawiane przedsięwzięcie można zrealizować w formie dotacji w ramach zaplanowanego w budżecie 2017 r. funduszu sołeckiego.

 

Odpowiedź RIO: W odpowiedzi na pismo z dnia 23 maja 2017 r. sygn. FN.3251.02.2017.JR, dotyczące wniosku o udzielenie wyjaśnienia na pytanie, czy zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, art. 2 ust. 6 ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim oraz art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, z budżetu gminy można wydatkować środki w formie dotacji celowej na realizację zadań w trybie określonym w art. 115 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej w ramach funduszu sołeckiego, informuję co następuje.

Zgodnie z art. 2 ust. 6 ustawy z 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz.U. z 2014 r. poz. 301 ze zm.), środki funduszu przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy. Ponadto na podstawie art. 2 ust. 7 powyższej regulacji prawnej, środki te można przeznaczyć również na pokrycie wydatków na działania zmierzające do usunięcia skutków klęski żywiołowej.

Zatem, kluczowe dla omawianego zagadnienia jest, aby przedsięwzięcie określone w uchwalonym przez zebranie wiejskie wniosku spełniało łącznie kryteria, o których mowa w art. 2 ust. 6 ustawy o funduszu sołeckim.

Dodatkowo na podstawie art. 5 ust. 3 ustawy o funduszu sołeckim wniosek, oprócz wskazania przedsięwzięcia przewidzianego do realizacji na obszarze sołectwa w ramach środków określonych dla danego sołectwa, powinien zawierać oszacowanie jego kosztów i uzasadnienie. Należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 5 ust. 11 powołanej regulacji prawnej, rada gminy odrzuca wniosek sołectwa w przypadku, gdy zamierzone przedsięwzięcia nie spełniają wymogów określonych w art. 2 ust. 6 lub 7.

Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.) w art. 44 ust. 2 stanowi, że jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków.

Regulacje prawne w zakresie dotacji znajdują się w art. 126 powołanej ustawy. Przepis ten wskazuje, że dotacje są to podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone na podstawie niniejszej ustawy, odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych, na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych.

Zgodnie z brzmieniem art. 221 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku mogą otrzymywać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego dotacje celowe na cele publiczne, związane z realizacją zadań tej jednostki, a także na dofinansowanie inwestycji związanych z realizacją tych zadań.

Ustawodawca wskazał również, że zlecenie zadania i udzielenie dotacji następuje zgodnie z przepisami ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, a jeżeli dotyczy ono innych zadań niż określone w tej ustawie - na podstawie umowy jednostki samorządu terytorialnego z podmiotem, o którym mowa w ust. 1 (art. 221 ust. 2 cyt. ustawy).

Powyższych zapisów ustawowych nie można interpretować bez odniesienia do ustaw szczególnych, które precyzują sposób finansowania poszczególnych zadań realizowanych przez gminy. Z treści nadesłanego pisma wynika, że rozpatrując przedmiotowe zagadnienie należy mieć na uwadze m.in. przepisy wynikające z ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1638 ze zm.).

Mając na uwadze obecny stan prawny, należy stwierdzić, że środki wyodrębnione w ramach funduszu sołeckiego stanowią część budżetu gminy. Środki te nie są przekazywane sołectwom w jakiejkolwiek formie. Gmina ponosi niezbędne wydatki związane z realizacją tych przedsięwzięć. Organ wykonawczy gminy jest odpowiedzialny za prawidłowe gospodarowanie środkami tego funduszu. Jest również uprawniony do zaciągania zobowiązań na pokrycie wydatków zaplanowanych w budżecie na realizację zadań w ramach funduszu sołeckiego (M. Paczocha, Fundusz sołecki jako narzędzie realizacji zadań gminy przez sołectwa, w: Finanse Komunalne nr 7-8/2009 s. 24).

Zatem dotacji jako formy finansowania przedsięwzięć w ramach funduszu sołeckiego nie można wykluczyć. Konkludując należy wskazać, że każdy wniosek w sprawie przeznaczenia środków z funduszu sołeckiego powinien być rozpatrywany przez pryzmat ustaw regulujących określone zagadnienia, w szczególnosci należy rozważyć, czy prawidłowo zostały oszacowane koszty przedsięwzięcia jak również fakt, iż realizacja przedsięwzięcia w ramach środków określonych dla danego sołectwa, powinna odbywać się na obszarze danego sołectwa. Konieczne jest również wyodrębnienie środków finansowych na realizację przedsięwzięcia w ramach funduszu sołeckiego w celu ich prawidłowego rozliczenia po jego realizacji. Jednakże ostateczna decyzja w sprawie należy do organu wykonawczego gminy.

Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nie stanowią wiążącej wykładni prawa.

Pismo RIO w Opolu z 22 czerwca 2017 r.

Specjalne podziękowania dla Wójta Gminy Popielów za udostępnienie redakcji PRB powyższego pisma.

 

16. Informacja Ministerstwa Finansów o zmianach zasad udzielania ulg w spłacie niepodatkowych należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym i publicznoprawnym obowiązujących od 28 kwietnia 2017 r. wraz z komentarzem eksperta

 

Od 28 kwietnia 2017 r. obowiązują zmienione przepisy ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 659), dotyczące udzielania ulg w spłacie należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, przypadających organom administracji rządowej, państwowym jednostkom budżetowym i państwowym funduszom celowym (np. opłaty z tytułu najmu lub dzierżawy nieruchomości, koszty postępowań sądowych), oraz niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym (np. grzywny nakładane w drodze mandatu karnego, kary pieniężne, opłaty administracyjne). Wprowadzone zmiany mają na celu wyeliminowanie wątpliwości na tle stosowania dotychczasowych przepisów ustawy o finansach publicznych.

Nowe rozwiązania dotyczą umarzania należności zasądzonych na rzecz Skarbu Państwa tytułem kosztów zastępstwa procesowego w sprawach, które były przedmiotem orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz). Przyjmując te rozwiązania Polska wypełniła zobowiązanie prawno-międzynarodowe dotyczące wprowadzenia przepisów określających udzielanie ulg w spłacie należności cywilnoprawnych niezbędne dla pełnego wykonywania orzeczeń ETPCz.

Dodatkowo ustawa uchyla również przepis mogący wywoływać wątpliwości interpretacyjne co do zakresu dokumentów wytworzonych przez audytora wewnętrznego w trakcie prowadzenia audytu wewnętrznego podlegających udostępnieniu w trybie przepisów o dostępie do informacji publicznej.

 

16.1. Zmienione przepisy uofp w zakresie należności o charakterze cywilnoprawnym

Zakres regulacji	Przepisy uofp po zmianach oraz objaśnienia MF
1. Wyraźne określenie, kiedy należności mogą być umarzane z urzędu (art. 56), a kiedy na wniosek dłużnika (art. 57), oraz ujednolicenie dla ww. przepisów przesłanki udzielania preferencji w spłacie należności, stanowiące klauzule generalne: "ważny interes dłużnika" oraz "interes publiczny"	Art. 55.[Umarzanie, odraczanie i rozkładanie na raty należności cywilnoprawnych] Należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające organom administracji rządowej, państwowym jednostkom budżetowym i państwowym funduszom celowym, mogą być umarzane w całości albo w części lub ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty. Art. 56. [Przesłanki umorzenia w całości należności cywilnoprawnych] 1. Należności, o których mowa w art. 55, mogą być z urzędu umarzane w całości, jeżeli: 1) osoba fizyczna - zmarła, nie pozostawiając żadnego majątku albo pozostawiła majątek niepodlegający egzekucji na podstawie odrębnych przepisów, albo pozostawiła przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 6000 zł; 2) osoba prawna - została wykreślona z właściwego rejestru osób prawnych przy jednoczesnym braku majątku, z którego można by egzekwować należność, a odpowiedzialność z tytułu należności nie przechodzi z mocy prawa na osoby trzecie; 3) zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne; 4) jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej uległa likwidacji; 5) zachodzi interes publiczny. 2. W przypadku gdy oprócz dłużnika głównego są zobowiązane inne osoby, należności, o których mowa w ust. 1, mogą zostać umorzone tylko wtedy, gdy warunki umarzania są spełnione wobec wszystkich zobowiązanych. Art. 57. [Ważny interes dłużnika, interes publiczny, względy społeczne lub gospodarcze] Na wniosek dłużnika: 1) należności mogą być umarzane w całości - w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym; 2) należności mogą być umarzane w części, terminy spłaty całości albo części należności mogą zostać odroczone lub płatność całości albo części należności może zostać rozłożona na raty - w przypadkach uzasadnionych względami społecznymi lub gospodarczymi, w szczególności możliwościami płatniczymi dłużnika.   Art. 56 ustawy przewiduje możliwość umarzania z urzędu należności cywilnoprawnych w całości, wskazując jednocześnie przypadki, kiedy umorzenie może być zastosowane. Spośród przesłanek określonych w pkt 1-5, niezbędnych do udzielenia preferencji w spłacie należności, wykreślono dotychczas obowiązującą przesłankę "ważnego interesu dłużnika". Przyjęto bowiem, że powoływanie się na ważny interes dłużnika powinno pozostać domeną dłużnika. Kwestie udzielania poszczególnych form preferencji (ulg) wyłącznie na wniosek dłużnika uregulowano natomiast w art. 57. Dopuszczono również możliwość umorzenia, na wniosek dłużnika, należności w całości (dotychczas na wniosek dłużnika możliwe było umorzenie należności jedynie w części). W art. 57 w pkt 1 ustawa przewiduje więc, że na wniosek dłużnika należności mogą być umarzane w całości, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym. Powyższe kryterium przyjęto ze względu na najbardziej istotne dla Skarbu Państwa skutki, wynikające z zastosowania ww. ulgi. Ulga ta powinna być udzielana w sytuacjach szczególnych, wyjątkowych, gdyż jej udzielenie wiąże się z rezygnacją Skarbu Państwa z dochodu w odniesieniu do całej należności, powodując tym samym uszczuplenie dochodów budżetu państwa. W art. 57 w pkt 2 ustawa przewiduje możliwość umorzenia należności w części, odroczenia terminów spłaty całości albo części należności lub rozłożenia na raty płatności całości albo części należności - gdy jest to uzasadnione względami społecznymi lub gospodarczymi, w szczególności możliwościami płatniczymi dłużnika. Ze względu na fakt, że zastosowanie tych ulg będzie wywoływać łagodniejsze skutki dla Skarbu Państwa, organ udzielający ulgi będzie mógł kierować się innymi niż przy całkowitym umorzeniu należności przesłankami, takimi jak względy społeczne lub gospodarcze, np. ograniczone możliwości płatnicze dłużnika.
2. Uregulowanie kwestii: umarzania na wniosek dłużnika należności zasądzonych na rzecz Skarbu Państwa tytułem kosztów zastępstwa procesowego, jeżeli zasądzono je w postępowaniu, którego celem było zapobieżenie naruszeniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie 4 listopada 1950 r. lub Protokołów dodatkowych do tej Konwencji, lub uchylenie skutków tego naruszenia, lub uzyskanie zadośćuczynienia lub odszkodowania za to naruszenie w krajowym systemie prawnym, oraz w zakresie, w jakim z orzeczenia ETPCz wynika, iż w postępowaniu tym naruszono wobec dłużnika Konwencję lub Protokoły dodatkowe do tej Konwencji, umarzania należności Skarbu Państwa z tytułu zwrotu kosztów postępowań związanych z dochodzeniem tych należności	Art. 57a. [Umorzenie należności zasądzonych na rzecz Skarbu Państwa w postępowaniu związanym z naruszeniem Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności] 1. Należności zasądzone na rzecz Skarbu Państwa tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego podlegają umorzeniu na wniosek dłużnika, jeżeli zasądzono je w postępowaniu, którego celem było zapobieżenie naruszeniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. poz. 284, z późn.zm.) lub Protokołów dodatkowych do tej Konwencji lub uchylenie skutków tego naruszenia, lub uzyskanie zadośćuczynienia lub odszkodowania za to naruszenie w krajowym systemie prawnym, oraz w zakresie, w jakim z orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, że w postępowaniu tym naruszono wobec dłużnika tę Konwencję lub Protokoły dodatkowe do tej Konwencji. 2. Na wniosek dłużnika umorzeniu podlegają również należności Skarbu Państwa z tytułu zwrotu kosztów postępowań prowadzonych w związku z dochodzeniem należności, o których mowa w ust. 1.   Art. 57a ust. 1 odnosi się do kwot zastępstwa procesowego Skarbu Państwa zasądzonych w postępowaniu przed organem krajowym. Z treści tego przepisu wynika bowiem, że chodzi o postępowanie "poddane kontroli" ETPCz, tj. postępowanie krajowe. W przepisie wyraźnie wskazano rodzaje postępowań, których przepis ten będzie dotyczył. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem ETPCz, koszty i wydatki poniesione w postępowaniu krajowym mogą być zwrócone, o ile zostały poniesione celem zapobieżenia naruszeniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (lub Protokołów dodatkowych do Konwencji) lub uchylenia jego skutków albo uzyskania rekompensaty za to naruszenie w krajowym systemie prawnym, a także w takim zakresie, w jakim skarżący wykazał, że były one rzeczywiście i koniecznie poniesione, i były rozsądne co do wysokości. Ponadto koszty zastępstwa procesowego podlegają zwrotowi wyłącznie w zakresie, w jakim ETPCz stwierdził naruszenie Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Przykładem takich kosztów są koszty zasądzane na rzecz Skarbu Państwa w postępowaniach, w których niezasadnie oddalone zostało powództwo przeciwko Skarbowi Państwa o odszkodowanie lub zadośćuczynienie za szkodę poniesioną na skutek niewłaściwych warunków pozbawienia wolności, jeśli następnie Trybunał wyda orzeczenie (wyrok lub decyzję), z którego wynika, że w istocie doszło do naruszenia praw skarżącego z uwagi na niezgodne z Konwencją warunki pozbawienia wolności. Dodatkowo zauważyć należy, iż przepis art. 57a ust. 1 dotyczy nieuiszczonych należności z tytułu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość umarzanych należności uzależniona będzie od momentu zaistnienia przesłanki umorzenia. Nie można bowiem wykluczyć, że należności zasądzone na rzecz Skarbu Państwa tytułem kosztów zastępstwa procesowego zostały przynajmniej częściowo wyegzekwowane od dłużnika. Okres pomiędzy złożeniem skargi do ETPCz a jej rozpatrzeniem może wynosić nawet kilka lat, w trakcie których statio fisci Skarbu Państwa będzie podejmować czynności zmierzające do wyegzekwowania zasądzonych kwot. W przypadku gdy należność z tytułu kosztów zastępstwa procesowego Skarbu Państwa została uiszczona, skarżący jest uprawniony do zgłoszenia roszczenia o zwrot zapłaconej kwoty tej należności w postępowaniu przed ETPCz, który może zasądzić zwrot. Regulacja zawarta w ust. 2 tego artykułu dotyczy z kolei umarzania należności Skarbu Państwa powstałych w postępowaniach mających na celu wyegzekwowanie kosztów zastępstwa procesowego przypadających Skarbowi Państwa, zasądzonych w okresie pomiędzy powstaniem wierzytelności a jej umorzeniem na skutek rozstrzygnięcia ETPCz (np. koszty postępowania klauzulowego, koszty postępowania komorniczego itd.). Wprowadzane rozwiązanie ma zapobiegać sytuacjom, kiedy mimo stwierdzenia przez ETPCz, że w postępowaniu krajowym doszło do naruszenia Konwencji, w dalszym ciągu prowadzone są czynności zmierzające do wykonania orzeczenia krajowego, zasądzającego od skarżącego należności z tytułu kosztów zastępstwa procesowego. Mając na względzie, że zakres wprowadzanej regulacji obejmuje udzielenie ulgi w postaci umorzenia nieuiszczonych należności, ustawa wprowadza przepis przejściowy. Stanowi on, że do należności, o których mowa w art. 57a ustawy, nieuiszczonych do dnia wejścia jej w życie, stosuje się przepisy ustawy o finansach publicznych w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Zmiana ta jest konieczna w celu zastosowania nowych przepisów również do nieuiszczonych należności zasądzonych na rzecz Skarbu Państwa jeszcze przed wejściem w życie ustawy, a w których orzeczenia ETPCz zostaną wydane po dacie wejścia w życie ustawy. Bez takiego przepisu istniałaby wątpliwość odnośnie do zbioru należności, do których miałby mieć zastosowanie wprowadzony przepis. Aby uczynić zadość wymogom wynikającym z Konwencji, a jednocześnie objąć ochroną prawa nabyte wierzycieli, przepis przejściowy powiązano ze statusem należności, wprowadzając kryterium ich uiszczenia. W przypadku gdy należności zasądzone przed wejściem w życie ustawy zostały uiszczone do dnia wejścia w życie ustawy lub po tej dacie, skarżący może zgłosić roszczenie o ich zwrot w postępowaniu przed ETPCz na zasadach ogólnych. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że umorzenie należności zasądzonych na rzecz Skarbu Państwa tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, o których mowa w art. 57a ust. 1, nie powinno mieć miejsca w sytuacji, gdy skarżący nie uiścił na rzecz Skarbu Państwa ww. należności (nie zostały od niego wyegzekwowane), a kwota zasądzona orzeczeniem ETPCz na rzecz skarżącego uwzględnia przedmiotowe koszty zastępstwa procesowego. W takim przypadku umorzenie należności na podstawie art. 57a oznaczałoby de facto bezpodstawne wzbogacenie skarżącego w wyniku rozstrzygnięcia przez ETPCz zgłoszonej przez niego skargi. Wprowadzono zatem kolejny przepis przejściowy stanowiący, że powyższych przepisów przejściowych nie stosuje się, jeśli kwota zasądzona orzeczeniem ETPCz, o którym mowa w art. 57a ust. 1 ustawy, uwzględnia należności, o których mowa w art. 57a tej ustawy. Intencją projektodawcy było bowiem, aby umarzanie nieuiszczonych w dniu wejścia w życie ustawy należności miało miejsce jedynie w przypadku, gdy ETPCz nie zasądził ich na rzecz skarżącego. W odniesieniu do nieuiszczonych należności, które powstaną po wejściu w życie ustawy, przepisy art. 57a i przewidziana w nim możliwość umorzenia znajdzie pełne zastosowanie i nie będzie potrzeby zasądzania tego typu nieuiszczonych kwot przez Trybunał.
3. Rozszerzenie katalogu przypadków, w których umorzenie należności może nastąpić w formie jednostronnego oświadczenia woli	Art. 58 (…) 3a. W przypadku, o którym mowa w art. 56 ust. 1 pkt 3, umorzenie należności może nastąpić w formie jednostronnego oświadczenia woli, wówczas gdy uzyskanie oświadczenia woli dłużnika jest niemożliwe albo znacznie utrudnione.   W art. 58 w ust. 3a dodano regulację stanowiącą, że w sytuacji gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji należności lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne, umorzenie należności może nastąpić w formie jednostronnego oświadczenia woli, gdy uzyskanie oświadczenia woli dłużnika jest niemożliwe albo znacznie utrudnione. Dotychczas możliwe było umorzenie należności w formie jednostronnego oświadczenia woli jedynie w przypadkach, w których z różnych przyczyn brak jest dłużnika (np. śmierć, wykreślenie z właściwego rejestru, likwidacja jednostki). Niejednokrotnie jednak w praktyce występowały problemy związane z umarzaniem należności przez uprawniony podmiot, w przypadku gdy, co prawda, dłużnik istnieje, aczkolwiek z różnych przyczyn zachodziły trudności w uzyskaniu od niego zgody na udzielenie ulgi (np. wobec dłużnika będącego osobą fizyczną zachodziła przesłanka umorzenia należności, ale nie jest możliwe uzyskanie jego zgody (podpisu), ponieważ nie odbiera korespondencji, w tym pism zawierających oświadczenie o umorzeniu ciążącego na nim zobowiązania). Istotne jednakże jest, iż wprowadzana regulacja umożliwia uprawnionemu podmiotowi udzielenie ulgi w formie jednostronnego oświadczenia woli dopiero wtedy, gdy uzyskanie stosownego oświadczenia dłużnika jest niemożliwe albo znacznie utrudnione.
4. Wyłączenie zastosowania uofp w zakresie udzielania ulg, gdy przepisy odrębne regulują tę materię	Zmiana brzmienia art. 58 ust. 5 ma na celu usunięcie wątpliwości interpretacyjnych związanych z dopuszczalnością udzielania ulg w spłacie należności cywilnoprawnych na podstawie ustawy o finansach publicznych w przypadku, gdy przepisy odrębne przewidują możliwość udzielenia jedynie jednej (bądź tylko niektórych) z ulg (np. przepisy odrębne nie przewidują możliwości umarzania należności, ale przewidują innego rodzaju ulgi - rozłożenie na raty, odroczenie spłaty należności). Dzięki zastosowaniu w tym przepisie spójnika "lub" ustalona została zasada, zgodnie z którą o niemożności zastosowania ulg na podstawie ustawy o finansach publicznych przesądza wskazanie w przepisach odrębnych chociażby jednej z wymienionych ulg. Należy przyjąć bowiem założenie, że skoro ustawodawca zdecydował o wprowadzeniu, w przepisach szczególnych, jedynie niektórych (niekiedy wyłącznie jednej) z ulg, to w konkretnym przypadku, o którym traktują takie przepisy, brak jest podstaw do zastosowania innych preferencji.
5. Wprowadzenie jednolitych regulacji umożliwiających niedochodzenie "drobnych" należności o charakterze cywilnoprawnym, tj. takich, których kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł, w odniesieniu do należności budżetu państwa, jak również w odniesieniu do należności przypadających jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym	Art. 58 (…) 6. Dysponent części budżetowej lub dysponent państwowego funduszu celowego może wyrazić zgodę na niedochodzenie należności budżetu państwa o charakterze cywilnoprawnym, której kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł. Art. 59a. [Niedochodzenie małych kwotowo należności o charakterze cywilnoprawnym przypadających JST] - patrz komentarz eksperta na str. 63. 1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może, w drodze uchwały, postanowić o niedochodzeniu należności o charakterze cywilnoprawnym przypadających jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym wymienionym w art. 9 pkt 3, 4 i 13, których kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do należności powstałych w związku z realizacją: 1) zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami; 2) programów, projektów i zadań finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3.   Nowelizacja ustawy zmienia brzmienie dotychczas obowiązującego art. 58 ust. 6 odnoszącego się do należności budżetu państwa oraz wprowadza w dodawanym art. 59a ust. 1 podobne rozwiązanie w odniesieniu do należności przypadających jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym. W zmienianym art. 58 ust. 6 ustawy wyraźnie wskazano, że możliwe jest niedochodzenie należności budżetu państwa o charakterze cywilnoprawnym, której kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł (obecnie ustawa pozwala na niedochodzenie należności budżetu państwa jedynie z tytułu umowy cywilnoprawnej, której kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł). Z kolei regulacja zawarta w dodawanym art. 59a ust. 1 umożliwia niedochodzenie przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego przypadających jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym wymienionym w art. 9 pkt 3, 4 i 13 (tj. jednostkom budżetowym, samorządowym zakładom budżetowym oraz samorządowym instytucjom kultury) należności o charakterze cywilnoprawnym, których kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł. Istotą tej regulacji jest umożliwienie podjęcia przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uchwały o charakterze generalnym (organ stanowiący nie będzie zobowiązany podejmować uchwały w sprawach indywidualnych). Za wprowadzeniem przedmiotowej regulacji przemawia fakt, iż dochodzenie małych kwotowo należności może okazać się nieracjonalne, w szczególności w sytuacji gdy koszty postępowania przekraczają dochodzone kwoty. W ust. 2 przewiduje się jednocześnie wyłączenie stosowania powyższego przepisu w odniesieniu do należności powstałych w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, a także programów, projektów i zadań finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych. Powyższe wyłączenia są następstwem założenia, że uprawnienie organu jednostki samorządu terytorialnego do niedochodzenia należności powinno dotyczyć takich środków własnych jednostki samorządu terytorialnego, o pozyskaniu których organy samorządowe mogą w pełni samodzielnie decydować. Organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego nie powinny decydować o niedochodzeniu należności budżetu państwa, a więc także powstałych w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej (co leży w gestii dysponenta części budżetowej, o czym stanowi art. 58 ust. 6 ustawy o finansach publicznych). Natomiast w przypadku środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych, należy zauważyć, iż co prawda wpływają do budżetów JST, ale nie są ich dochodami własnymi, dlatego też samorząd nie powinien decydować o rezygnacji z tych dochodów nawet wtedy, jeżeli są to nieduże kwoty.
6. Wyłączenie możliwości określania przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego zasad udzielania ulg w odniesieniu do należności cywilnoprawnych przypadających samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej oraz innym samorządowym osobom prawnym utworzonym na podstawie odrębnych ustaw	Art. 59 dotychczas obowiązującej ustawy o finansach publicznych regulował kwestie dotyczące umarzania, rozkładania na raty lub odraczania spłaty należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, przypadających jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom podległym, na zasadach określonych przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Mając na celu zastosowanie jednolitej terminologii w przepisach ustawy o finansach publicznych (art. 59a ustawy) zastąpiono sformułowanie "jednostkom podległym" wyrażeniem "jednostkom organizacyjnym wymienionym w art. 9 pkt 3, 4 i 13". Tym samym zakres podmiotowy przepisu ograniczono do jednostek organizacyjnych wymienionych w art. 9 pkt 3, 4 i 13, pozostawiając poza zakresem regulacji jednostki wymienione w pkt 10 (samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej) i pkt 14 (inne samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw). Dla jednostek sektora finansów publicznych wymienionych w art. 9 pkt 10 i 14 ustawy o finansach publicznych brak jest bowiem podstaw prawnych do określenia przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (w oparciu o art. 59 i art. 59a ustawy o finansach publicznych) odpowiednio, generalnych zasad umarzania, rozkładania na raty lub odraczania spłaty należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny oraz niedochodzenia należności wskazanych w tych przepisach. Decyduje o tym specyfika finansowa tych jednostek, w tym przede wszystkim względy związane ze stopniem ich niezależności finansowej. Należy zaznaczyć, że jednostki wymienione w art. 9 pkt 10 i 14 ustawy posiadają osobowość prawną i samodzielnie prowadzą gospodarkę finansową w oparciu o regulacje zawarte w odrębnych ustawach. Funkcjonowanie samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej i innych samorządowych osób prawnych (np. jednostek doradztwa rolniczego, wojewódzkich ośrodków ruchu drogowego, samorządowych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej) jest regulowane przepisami szczególnymi, w których mogą być określone zasady umarzania, rozkładania na raty lub odraczania spłaty należności pieniężnych oraz niedochodzenia należności o charakterze cywilnoprawnym.

 

 

16.2. Zmienione przepisy uofp w zakresie niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym

Zakres regulacji	Przepisy uofp po zmianach oraz objaśnienia MF
1. Doprecyzowanie obowiązku podawania do publicznej wiadomości informacji o wydanych przez organ decyzjach o umorzeniu niepodatkowych należności budżetu państwa	Art. 36 (…) 5. Organ wydający decyzje o umorzeniu niepodatkowych należności budżetu państwa, o których mowa w art. 60, podaje informację kwartalną o udzielonych umorzeniach do publicznej wiadomości na swojej stronie podmiotowej w Biuletynie Informacji Publicznej do końca miesiąca następującego po zakończeniu kwartału.   Zmiana w art. 36 ust. 5 ustawy polega na jednoznacznym wskazaniu miejsca udostępniania informacji o wydanych przez organ decyzjach o umorzeniu niepodatkowych należności budżetu państwa, o których mowa w art. 60. Dotychczas obowiązujące przepisy przewidywały jedynie publikację takiej informacji w ogólnie dostępnym miejscu. Obecnie będzie to strona podmiotowa organu wydającego decyzję o umorzeniu w Biuletynie Informacji Publicznej.
2. Doprecyzowanie, że należnościami budżetowymi o charakterze publicznoprawnym są także przychody państwowych funduszy celowych	Art. 60.[Środki publiczne stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym] Środkami publicznymi stanowiącymi niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym są w szczególności następujące dochody budżetu państwa, dochody budżetu jednostki samorządu terytorialnego albo przychody państwowych funduszy celowych: 1) kwoty dotacji podlegające zwrotowi w przypadkach określonych w niniejszej ustawie; 2) należności z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego; 3) wpłaty nadwyżek środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych; 4) wpłaty nadwyżek środków finansowych agencji wykonawczych; 5) wpłaty środków z tytułu rozliczeń realizacji programów przedakcesyjnych; 6) należności z tytułu zwrotu środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz inne należności związane z realizacją projektów finansowanych z udziałem tych środków, a także odsetki od tych środków i od tych należności; 6a) należności z tytułu grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego w postępowaniu w sprawach o wykroczenia oraz w postępowaniu w sprawach o wykroczenia skarbowe; 7) dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw; 8) pobrane przez jednostkę samorządu terytorialnego dochody związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami i nieodprowadzone na rachunek dochodów budżetu państwa.   Przepis art. 60 stanowi otwarty katalog środków publicznych będących niepodatkowymi należnościami budżetowymi o charakterze publicznoprawnym, do których zalicza się w szczególności, poza dotychczas wymienionymi dochodami budżetu państwa oraz dochodami budżetu jednostki samorządu terytorialnego, również przychody państwowych funduszy celowych. Podkreślenia wymaga, że regulacji zawartych w art. 60 nie należy traktować jako definicji niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym. Zmiana powyższego przepisu ma na celu zrównanie sposobu postępowania pod względem możliwości udzielania ulg w zakresie należności publicznoprawnych budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego z publicznoprawnymi należnościami państwowych funduszy celowych. Należy zauważyć, iż w dotychczas obowiązującym stanie prawnym żaden z przepisów ustawy nie przewidywał wprost możliwości udzielania ulg w spłacie należności państwowych funduszy celowych, które mają charakter publicznoprawny (jedynie w art. 55 mowa jest o możliwości umarzania w całości albo w części, odraczania spłaty lub rozkładania na raty spłaty należności cywilnoprawnych przypadających państwowym funduszom celowym).
3. Uzupełnienie katalogu organów właściwych do wydawania decyzji w odniesieniu do należności, o których mowa w art. 60 uofp, a także wskazanie właściwych organów odwoławczych	Art. 61. [Właściwość organów w sprawach niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym] 1. Organami pierwszej instancji właściwymi do wydawania decyzji w odniesieniu do należności, o których mowa w art. 60, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej, są: 1) w stosunku do należności budżetu państwa, z zastrzeżeniem pkt 3 - minister, wojewoda, inni dysponenci części budżetowych oraz inni kierownicy państwowych jednostek budżetowych; 2) w stosunku do należności, o których mowa w art. 60 pkt 6: a) instytucje zarządzające, organ odpowiedzialny za wdrożenie instrumentu "Łącząc Europę", organ pełniący funkcję odpowiednio Krajowego Punktu Kontaktowego lub Krajowej Instytucji Koordynującej w programach finansowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 2, b) będący jednostkami sektora finansów publicznych: operatorzy programów, instytucje pośredniczące, instytucje wdrażające lub instytucje, które podpisały z beneficjentem umowę o dofinansowanie, jeżeli posiadają upoważnienie od instytucji zarządzającej, organu odpowiedzialnego za wdrożenie instrumentu "Łącząc Europę", organu pełniącego funkcję odpowiednio Krajowego Punktu Kontaktowego lub Krajowej Instytucji Koordynującej w programach finansowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 2, a w przypadku instytucji wdrażającej lub instytucji, która podpisała z beneficjentem umowę o dofinansowanie - od tak upoważnionych instytucji pośredniczącej lub operatora programu; 3) w stosunku do należności, o których mowa w art. 60 pkt 6a, których pobór należy do właściwości tego organu - naczelnik urzędu skarbowego; 4) w stosunku do należności budżetów jednostek samorządu terytorialnego - wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta albo marszałek województwa; 5) w stosunku do należności stanowiących przychody państwowego funduszu celowego - dysponent państwowego funduszu celowego.   Art. 61 ust. 1 ustawy uzupełniono o wskazanie kierownika państwowej jednostki budżetowej jako organu właściwego do wydawania decyzji w odniesieniu do należności budżetu państwa. Z uwagi na publicznoprawny charakter należności, w zakresie których kierownikowi państwowej jednostki budżetowej przyznano powyższe uprawnienia, nie ustanowiono przy tym ograniczeń kwotowych. Ustawodawca określił katalog organów wydających decyzje w odniesieniu do udzielania ulg w spłacie należności publicznoprawnych, przewidując przy tym możliwość odwołania się od takich decyzji (zwrócenia się o ponowne rozpatrzenie sprawy), co zostało uregulowane w art. 61 ust. 3-5. Przepisy te realizują zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, ponieważ możliwość weryfikowania rozstrzygnięć organów wydających decyzje dotyczące udzielania ulg w pierwszej instancji została powierzona właściwym organom odwoławczym. Celem zmian wprowadzanych w art. 61 ust. 1 pkt 2, ust. 3 pkt 2 oraz ust. 4 ustawy jest doprecyzowanie obowiązujących przepisów poprzez wskazanie podmiotów uprawnionych do wydawania decyzji w odniesieniu do należności z tytułu zwrotu środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz innych należności związanych z realizacją projektów finansowanych z udziałem tych środków, a także odsetek od tych środków i od tych należności (art. 60 pkt 6 ustawy o finansach publicznych). Z uwagi na zawartą w art. 2 pkt 5 ustawy definicję środków europejskich, obejmującą również środki Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy (wymienione w art. 5 ust. 3 pkt 2 ustawy), art. 61 ustawy o finansach publicznych powinien wskazywać instytucje zaangażowane w realizację programów finansowanych ze wskazanych powyżej źródeł finansowania (m.in. organy pełniące - w programach finansowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 2 - funkcję odpowiednio Krajowego Punktu Kontaktowego lub Krajowej Instytucji Koordynującej). Wprowadzana zmiana usuwa zatem lukę prawną w tym zakresie. Dodatkowo zauważyć należy, że system wdrażania Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego (tj. środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 2 lit. a oraz lit. b ustawy o finansach publicznych) przewiduje możliwość powierzenia, w drodze porozumienia lub umowy, wykonywania części zadań realizowanych przez operatora programu lub instytucję pośredniczącą innej jednostce. W takim przypadku zasadne wydaje się umożliwienie delegowania zadań związanych z wydawaniem decyzji w odniesieniu do należności, o których mowa w art. 60 pkt 6 ustawy, a następnie, w konsekwencji, uwzględnienie tych podmiotów w treści art. 61 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 pkt 2. Analogiczne rozwiązanie funkcjonuje w art. 207 ust. 11a ustawy. W art. 61 ust. 1 pkt 5 doprecyzowane zostały organy właściwe do wydawania decyzji w odniesieniu do niepodatkowych należności budżetowych. Zgodnie z brzmieniem ww. przepisu, dysponent państwowego funduszu celowego jest organem właściwym do wydawania decyzji w stosunku do należności stanowiących przychody państwowego funduszu celowego. Powyższe rozwiązanie stanowi konsekwencję zmiany polegającej na uzupełnieniu treści art. 60 o przychody państwowych funduszy celowych.
4. Wprowadzenie nowego brzmienia art. 64, w którym:	Art. 64. [Umarzanie, odraczanie i rozkładanie na raty niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym] 1. Należności, o których mowa w art. 60, właściwy organ może: 1) z urzędu umarzać w całości - w przypadku gdy zachodzi jedna z okoliczności, o których mowa w art. 56 ust. 1 pkt 1-4; 2) na wniosek zobowiązanego: a) umarzać w całości - w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem zobowiązanego lub interesem publicznym, b) umarzać w części, odraczać terminy spłaty całości albo części należności lub rozkładać na raty płatność całości albo części należności - w przypadkach uzasadnionych względami społecznymi lub gospodarczymi, w szczególności możliwościami płatniczymi zobowiązanego. 2. Właściwy organ, na wniosek zobowiązanego prowadzącego działalność gospodarczą, może udzielać określonych w ust. 1 pkt 2 ulg w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60, które: 1) nie stanowią pomocy publicznej; 2) stanowią pomoc de minimis albo pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie - w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa Unii Europejskiej dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis; 3) stanowią pomoc publiczną: a) mającą na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi, b) mającą na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, c) zgodną z zasadami rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, której dopuszczalność została określona przez właściwe organy Unii Europejskiej, udzielaną na przeznaczenia inne niż wymienione w lit. a i b. 3. W przypadku pomocy publicznej określonej w ust. 2 pkt 3 lit. a i b ulgi, o których mowa w ust. 1 pkt 2, mogą być udzielane, jeżeli w przepisach odrębnych zostały określone szczegółowe warunki udzielania tej pomocy zapewniające jej zgodność z zasadami rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. 4. W przypadku gdy udzielenie ulgi nastąpiło w sytuacji wystąpienia jednej z okoliczności, o których mowa w art. 56 ust. 1 pkt 1, 2 i 4, decyzję o umorzeniu należności pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. 5. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, przeznaczenia pomocy, o których mowa w ust. 2 pkt 3 lit. c, udzielanej w formie ulg w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60, oraz szczegółowe warunki udzielania tych ulg, mając na uwadze dopuszczalność i warunki udzielania pomocy państwa określone przez właściwe organy Unii Europejskiej.   Nowe brzmienie art. 64 ma służyć większej przejrzystości przepisów dotyczących udzielania ulg w spłacie zobowiązań o charakterze publicznoprawnym oraz podkreślić ich autonomiczny charakter względem uregulowań dotyczących udzielania ulg w spłacie należności o charakterze cywilnoprawnym. Należy zauważyć również, iż dotychczas obowiązujące przepisy nie określały kryteriów warunkujących możliwość udzielania ulg w spłacie należności publicznoprawnych, co mogło powodować wątpliwości związane przede wszystkim ze stosowaniem konkretnych przesłanek, których zaistnienie powinien wykazać zobowiązany, aby uzasadnić wniosek o udzielenie preferencji w spłacie jego zobowiązań.
a) enumeratywnie wyliczono rodzaje ulg, które mogą zostać udzielone przez właściwy organ z urzędu, jak i na wniosek zobowiązanego, oraz określono kryteria warunkujące możliwość udzielania ulg w spłacie należności pieniężnych o charakterze publicznoprawnym	W art. 64 ust. 1 pkt 1 uregulowano, iż należności, o których mowa w art. 60, właściwy organ może z urzędu umarzać w całości - w przypadku gdy zachodzi jedna z okoliczności, o których mowa w art. 56 ust. 1 pkt 1-4, czyli w sytuacjach, w których z różnych przyczyn brak jest zobowiązanego (np. śmierć, wykreślenie z właściwego rejestru, likwidacja jednostki) lub zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne. Zgodnie zaś z art. 64 ust. 1 pkt 2 właściwy organ może umarzać należności w całości albo w części, odraczać terminy ich spłaty lub rozkładać na raty ich spłatę - na wniosek zobowiązanego. Zgodnie z art. 64 ust. 1 pkt 2 lit. a ulga w postaci umorzenia należności w całości może zostać udzielona w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem zobowiązanego lub interesem publicznym, natomiast zgodnie z art. 64 ust. 1 pkt 2 lit. b ulga w postaci umorzenia należności w części, odroczenia terminu spłaty całości albo części należności lub rozłożenia na raty płatności całości albo części należności może zostać udzielona w przypadkach uzasadnionych względami społecznymi lub gospodarczymi, w szczególności możliwościami płatniczymi zobowiązanego. Takie rozwiązanie jest najbardziej adekwatne, gdyż na zobowiązanym jako wnioskującym o udzielenie ulgi powinien spoczywać ciężar wykazania powyższych okoliczności. Zaproponowano odmienne kryteria dotyczące udzielania na wniosek zobowiązanego ulgi w postaci umorzenia należności w całości (czyli ulgi o najdalej idącym skutku dla Skarbu Państwa) i umorzenia należności w części, odroczenia terminów spłaty całości albo części należności lub rozłożenia na raty płatności całości albo części należności (jako wywołujące łagodniejsze skutki dla Skarbu Państwa).
b) wprowadzono dla zobowiązanych prowadzących działalność gospodarczą możliwość uzyskiwania preferencji w odniesieniu do wszystkich należności z art. 60 ustawy o finansach publicznych, stanowiących niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym	Dotychczasowe przepisy art. 64 ust. 2 ustawy ograniczały się do wskazania kategorii niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym, co do których mogą być przyznawane ulgi dla zobowiązanych prowadzących działalność gospodarczą (nie obejmowały należności, o których mowa w art. 60 pkt 7-8). Problematyka dotycząca udzielania ulg takim podmiotom stanowiła przedmiot rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. Ponadto dotychczasowe brzmienie art. 64 ust. 2 mogło być postrzegane jako przejaw dyskryminacji podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą względem podmiotów niebędących przedsiębiorcami.
c) uzupełniono przepisy w zakresie dopuszczalności stosowania ulg w spłacie zobowiązań z tytułu niepodatkowych należności budżetowych, stanowiących pomoc publiczną	Nowa treść art. 64 ust. 2 uwzględnia ponadto zmiany prawa Unii Europejskiej, jak i dotychczasowe doświadczenia związane ze stosowaniem ulg w postaci umarzania, odraczania lub rozkładania na raty spłaty należności pieniężnych o charakterze publicznoprawnym. Wobec odrębnego zdefiniowania pomocy de minimis oraz pomocy de minimis w rolnictwie i rybołówstwie w ustawie o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, w ustawie o finansach publicznych wprowadzono obie kategorie przeznaczeń pomocy w celu wyeliminowania wątpliwości dotyczących zakresu stosowania pomocy de minimis. Zmiana art. 64 ust. 2 pkt 3 lit. a i b dostosowuje treść ustawy o finansach publicznych do pojęć używanych w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Brak jest uzasadnienia dla dalszego obowiązywania przepisu art. 64 ust. 2 pkt 3 lit. c w dotychczasowym brzmieniu, bowiem, jak wynika z dotychczasowych doświadczeń, pomoc o takim przeznaczeniu udzielana jest głównie w formie dotacji, kredytów albo gwarancji. Zdecydowano, że w art. 64 ust. 2 pkt 3 należy ograniczyć katalog przeznaczeń pomocy w spłacie zobowiązań publicznoprawnych do pomocy publicznej mającej na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi oraz mającej na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce. Jednocześnie przewidziano możliwość udzielania pomocy publicznej na inne przeznaczenia (art. 64 ust. 2 pkt 3 lit. c) wówczas, gdy jest zgodna z zasadami rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, a jej dopuszczalność została określona przez właściwe organy Unii Europejskiej (zazwyczaj będzie to Komisja Europejska) oraz Rada Ministrów wyda odpowiednie rozporządzenie. Przepis art. 64 ust. 5 umożliwia bowiem Radzie Ministrów uregulowanie, w drodze rozporządzenia, przeznaczeń pomocy, o których mowa w art. 64 ust. 2 pkt 3 lit. c, udzielanej w formie ulg w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60. Rozporządzenie to regulować będzie również szczegółowe warunki udzielania tych ulg, mając na uwadze dopuszczalność i warunki udzielania pomocy publicznej, określone przez właściwe organy Unii Europejskiej. Zatem, o ile zaistniałaby potrzeba uzupełnienia dopuszczalnych przeznaczeń pomocy dla ulg w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60, to zgodnie z art. 64 ust. 5 Rada Ministrów ma taką możliwość. Zmiana zawarta w art. 64 ust. 3 ustawy wynika m.in. z konieczności doprecyzowania brzmienia tej regulacji. Przepis art. 64 ust. 3 w dotychczasowym brzmieniu błędnie sugerował potencjalnym beneficjentom możliwość uzyskania odrębnego, indywidualnego rodzaju pomocy nieobwarowanego dodatkowymi wymaganiami, podczas gdy pomoc taka podlega rygorom dopuszczalności pomocy określonym także w prawie UE. Zgodnie z nowym brzmieniem rygory dopuszczalności tej pomocy zostaną określone w odrębnych przepisach. Przepisy te (w zależności od przesądzeń właściwych organów) mogą mieć charakter programu pomocowego, bądź nie spełniać wymogów programu i określać warunki (wynikające z prawa UE) udzielania pomocy indywidualnej. Tym samym po zmianie ustawy nadal możliwe będzie udzielanie pomocy w ramach programów pomocowych, jak i pomocy indywidualnej. Warunkiem udzielania takiej pomocy jest wydanie przepisów odrębnych, o ile właściwe organy uznają, iż wsparcie na podstawie ustawy o finansach publicznych w zakresie pomocy mającej na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi jest zasadne i efektywne. Jednocześnie art. 64 ust. 3 uzupełniono w ten sposób, że będzie odnosił się nie tylko do pomocy publicznej, o której mowa w art. 64 ust. 2 pkt 3 lit. a, ale również do pomocy publicznej, o której mowa w art. 64 ust. 2 pkt 3 lit. b, co ma na celu uproszczenie i ujednolicenie przepisów odnoszących się do obu przypadków pomocy publicznej. Zarówno przed zmianą ustawy, jak i po jej zmianie, udzielenie ulg na przeznaczenia pomocy, o których mowa w art. 64 ust. 2 pkt 3 lit. a i b, uzależnione jest od spełnienia warunków dopuszczalności pomocy zapewniających jej zgodność z zasadami rynku wewnętrznego. Dotychczas pomoc, o której mowa w art. 64 ust. 2 pkt 3 lit. b, mogła być udzielana jako pomoc indywidualna zgodna z programami rządowymi lub samorządowymi albo jako pomoc udzielana w ramach programów pomocowych określonych w odrębnych przepisach. Nowe brzmienie art. 64 ust. 3 odwołuje się do "odrębnych przepisów", które także powinny stanowić program pomocowy bądź przewidywać udzielanie pomocy indywidualnej, przy czym dla pomocy indywidualnej także powinny być określone kryteria dopuszczalności takiej pomocy, które odzwierciedlają zarówno uwarunkowania prawa UE, jak i wolę właściwych organów (w przypadku rządu de facto stanowiące odpowiednik programu rządowego). Pomoc, o której mowa w art. 64 ust. 2 pkt 3 lit. b, czyli mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, dotyczy zaburzeń gospodarki całego kraju, a nie jedynie problemów o charakterze lokalnym (a więc będących w zakresie kompetencji jednostek samorządu terytorialnego), wobec czego ulgi, o których mowa w art. 64 ust. 1 pkt 2, stanowiące pomoc publiczną mającą na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, stosownie do nowego brzmienia ust. 3, nie będą udzielane jako pomoc zgodna z programami samorządowymi. Rozwiązywanie problemów związanych z wystąpieniem poważnych zaburzeń w gospodarce leży, z uwagi na ich charakter, w zakresie kompetencji władz centralnych i nie powinno generować konieczności zastosowania rozwiązań nadzwyczajnych, stanowiących szerszy pakiet niezbędnych do podjęcia działań. Z tego względu zasady udzielania pomocy wynikającej z przedmiotowych ulg będą określone w przepisach odrębnych - odrębnej ustawie przygotowanej w wypadku wystąpienia takich zaburzeń i określającej zasady stosowania również innych niż ulgi instrumentów mających na celu rozwiązanie zaistniałych problemów.
d) wskazano przypadki, w których decyzję o umorzeniu pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia	W art. 64 ust. 4, w przypadkach, w których z różnych przyczyn brak jest zobowiązanego (np. śmierć, wykreślenie z właściwego rejestru, likwidacja jednostki), przewidziano rozwiązanie polegające na pozostawieniu decyzji o umorzeniu w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Ponadto ustawa rozszerza zakres stosowania art. 163 ustawy dotyczący gromadzenia na wydzielonym rachunku bankowym dochodów m.in. z odszkodowań, wpływów z najmu czy też odsetek przez państwowe jednostki budżetowe mające siedzibę za granicą, podległe ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych, także o jednostki podległe ministrowi właściwemu do spraw gospodarki. Nadano nowe brzmienie wprowadzeniu do wyliczenia w art. 163 w ust. 1, określając, że państwowe jednostki budżetowe mające siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, podległe ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych albo ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, mogą gromadzić na wydzielonym rachunku bankowym dochody uzyskiwane z wymienionych w pkt 1-3 tytułów. Zgodnie zaś z nowym brzmieniem ust. 4, środki pieniężne gromadzone na wydzielonym rachunku bankowym, o którym mowa w ust. 1, w zależności od potrzeb wskazanych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych lub ministra właściwego do spraw gospodarki mogą być przekazywane na wydzielony rachunek bankowy do innych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej podległych tym ministrom. Jednocześnie dokonano zmiany redakcyjnej w ust. 3 zastępując sformułowanie "nadzorowane przez ministra właściwego do spraw zagranicznych…" zwrotem "podległe ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych…". Powyższa zmiana ma jedynie charakter porządkowy, wynikający z konieczności zapewnienia spójności przepisów ustawy z innymi regulacjami prawnymi. Dotychczasowy art. 163 ustawy o finansach publicznych pozwalał na gromadzenie dochodów uzyskiwanych m.in. ze sprzedaży składników majątkowych przez jednostki budżetowe mające siedzibę poza granicami RP, nadzorowane wyłącznie przez ministra właściwego do spraw zagranicznych. Zmiana w art. 163 polega na rozszerzeniu zakresu jego stosowania na jednostki budżetowe za granicą podległe ministrowi właściwemu do spraw gospodarki i ma na celu zapewnienie temu ministrowi możliwości elastycznego i racjonalnego gospodarowania posiadanymi zasobami, które na gruncie dotychczas obowiązujących przepisów zobowiązany był przekazywać w całości na rachunek budżetu państwa. Przykładem tutaj może być podległa ministrowi właściwemu do spraw gospodarki sieć jednostek budżetowych za granicą, zwanych Wydziałami Promocji Handlu i Inwestycji, które posiadają status dyplomatyczny, a także funkcjonują w strukturach polskich ambasad i konsulatów za granicą, i nad którymi minister ten sprawuje nadzór organizacyjny, finansowy i kadrowy. Ustawa doprecyzowuje katalog podmiotów właściwych do wezwania do zwrotu środków europejskich, które zostały wykorzystane niezgodnie z przeznaczaniem lub z naruszeniem procedur. Zmiana brzmienia art. 207 ust. 8 ustawy o finansach publicznych wynika z niejednoznaczności przepisów dotyczących możliwości wzywania do zwrotu środków lub do wyrażenia zgody na pomniejszenie kolejnych płatności przez instytucje, które podpisały z beneficjentem umowę o dofinansowanie. Zauważyć należy, że w systemie instytucjonalnym Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko w sektorze środowiska jedną z instytucji wdrażających jest Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych, które nie jest jednostką sektora finansów publicznych (dlatego też decyzje o zwrocie wydaje instytucja pośrednicząca). Z kolei np. w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy umowy z beneficjentami podpisuje Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, działająca jako instytucja realizująca. W celu zachowania spójności przepisów ustawy o finansach publicznych dotyczących wdrażania Norweskiego Mechanizmu Finansowego, Mechanizmu Finansowego EOG oraz Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy konieczna jest również zmiana w art. 207 ust. 11. Ustawa uchyla także przepis art. 284 ust. 1 ustawy, który mógł powodować wątpliwości interpretacyjne co do zakresu dokumentów wytworzonych przez audytora wewnętrznego w trakcie prowadzenia audytu wewnętrznego, podlegających udostępnieniu w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Uchylenie tego przepisu dostosowuje system prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 9 kwietnia 2015 r. (sygn. akt K 14/13). Jednocześnie wskazać należy, że nowelizacja ustawy o finansach publicznych zawiera przepisy przejściowe, zgodnie z którymi do spraw dotyczących udzielania ulg w spłacie: należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, o których mowa w art. 55, niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji ustawy o finansach publicznych oraz niepodatkowych należności budżetowych, o których mowa w art. 60 (stanowiących dochody budżetu państwa albo dochody jednostek samorządu terytorialnego) wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną przed dniem wejścia nowelizacji ustawy o finansach publicznych, stosuje się przepisy w nowym brzmieniu. Istotne jest, aby nowe przepisy mogły znaleźć zastosowanie do spraw niezakończonych do czasu wejścia w życie nowelizowanych przepisów. Przyjęcie takiego rozwiązania uzasadnia np. dodanie w art. 58 nowego ust. 3a przewidującego możliwość umorzenia należności w formie jednostronnego oświadczenia woli, w przypadku o którym mowa w art. 56 ust. 1 pkt 3, co pozwoli zakończyć sprawy będące w toku ze względu na brak możliwości uzyskania zgody (podpisu) dłużnika na udzielenie ulgi. Z kolei nowe brzmienie art. 64 ust. 2 ma na celu stworzenie podstaw prawnych dla zobowiązanych prowadzących działalność gospodarczą w zakresie możliwości uzyskiwania preferencji w odniesieniu do wszystkich należności wymienionych w otwartym katalogu z art. 60 ustawy o finansach publicznych. Przedsiębiorcy ubiegający się o uzyskanie preferencji w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60 pkt 7-8, będą mieli możliwość uzyskania rozstrzygnięcia w ww. zakresie.

Koniec tabeli

 

16.3. Komentarz eksperta do art. 59a uofp oraz wzór stosowanej uchwały rady gminy w sprawie niedochodzenia należności pieniężnych, mających charakter cywilnoprawny, i zarządzenia wójta gminy w sprawie wykonania tej uchwały

 

Art. 59a. 1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może, w drodze uchwały^*), postanowić o niedochodzeniu należności o charakterze cywilnoprawnym przypadających jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym wymienionym w art. 9 pkt 3, 4 i 13, których kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do należności powstałych w związku z realizacją:

1) zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami;

2) programów, projektów i zadań finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3.

^*) Patrz wzór uchwały oraz zarządzenia w tej sprawie - str. 68-69.

 

Komentarz eksperta: Przepis ten został dodany przez art. 1 pkt 7 ustawy z 10 lutego 2017 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych. Dodany przepis wprowadza analogiczne rozwiązanie, jakie przewidziano dla należności budżetu państwa i państwowych funduszy celowych. Za wprowadzeniem przedmiotowej regulacji przemawiał fakt, że dochodzenie małych kwotowo należności jest nieracjonalne, zważywszy na zasadę oszczędnego i celowego wydatkowania środków publicznych, w szczególności jeśli koszty postępowania przekraczają dochodzone kwoty.

O należnościach cywilnoprawnych można mówić, jeśli w grę wchodzą rozliczenia między co najmniej dwoma podmiotami (gdy istnieje rozrachunek), do których ma zastosowanie ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej: k.c.). Te podmioty muszą mieć zdolność cywilnoprawną, a posiadają ją zarówno osoby fizyczne (po skończeniu 13 lat - ograniczoną, po skończeniu 18 lat - pełną), osoby prawne, jak i jednostki nieposiadające osobowości prawnej (art. 33¹ k.c.). Istotne jest, że w określonych przypadkach to np. jednostka budżetowa ma należność, a nie jednostka samorządu terytorialnego, która ją utworzyła (dotyczy to np. należności z funduszu świadczeń socjalnych), stąd w przepisie użyto słowa "lub" między jednostką samorządu terytorialnego a jej jednostkami organizacyjnymi.

Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, czyli rada gminy, rada powiatu albo sejmik województwa od 28 kwietnia 2017 r. ma możliwość podjęcia uchwały o niedochodzeniu należności o charakterze cywilnoprawnym pod pewnymi warunkami (o czym dalej). Nie jest to obowiązek, lecz możliwość skorzystania z niedochodzenia tych należności. Przepis dotyczy jedynie należności cywilnoprawnych gmin, powiatów, samorządów województw lub jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych i samorządowych instytucji kultury. W tym miejscu trzeba przypomnieć, że samorządy (gminy, powiaty, samorządy województw), jak również samorządowe instytucje kultury posiadają odrębne osobowości prawne. Omawiany artykuł 59a ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: uofp) to przepis szczególny w przypadku instytucji kultury ograniczający ich samodzielność w podejmowaniu decyzji finansowych (w odniesieniu do art. 27 ust. 1 ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej). Kierownicy jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych działają na podstawie pełnomocnictwa lub upoważnienia zarządu (wójta, burmistrza, prezydenta, zarządu powiatu lub zarządu województwa), więc należności cywilnoprawne tych jednostek co do zasady stanowią wierzytelności jednostki samorządu terytorialnego. Natomiast w instytucji kultury jej należność cywilnoprawna stanowi wierzytelność tej instytucji, a samorząd za nią nie odpowiada do momentu likwidacji instytucji kultury (art. 24 ww. ustawy o działalności kulturalnej). Warto pamiętać, że przykładowo należności cywilnoprawnych państwowych funduszy celowych obsługiwanych przez samorządowe jednostki budżetowe nie stanowią wierzytelności danego samorządu, w takim przypadku będzie miał zastosowanie art. 58 ust. 6 uofp, a nie omawiany przepis. Należności wskazane w artykule 59a uofp dotyczą jedynie należności cywilnoprawnych związanych z realizacją zadań własnych gminy, powiatu lub samorządu województwa, o czym świadczy ust. 2 tego przepisu. Wynika z niego, że nie stosuje się ust. 1 do należności powstałych w związku z realizacją:

1) zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami,

2) programów, projektów i zadań finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) oraz innych niewymienionych środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi.

Powyższe wyłączenia są następstwem założenia, że uprawnienie organu jednostki samorządu terytorialnego do niedochodzenia należności powinno dotyczyć takich środków własnych jednostki samorządu terytorialnego, o pozyskaniu których organy samorządowe mogą w pełni samodzielnie decydować. Organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego nie powinny decydować o niedochodzeniu należności budżetu państwa, a więc także powstałych w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej (co leży w gestii dysponenta części budżetowej, o czym stanowi art. 58 ust. 6 uofp). Natomiast w przypadku środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 uofp, należy zauważyć, iż co prawda wpływają do budżetów jednostek samorządu terytorialnego, ale nie są ich dochodami własnymi, dlatego też samorząd nie powinien decydować o rezygnacji z tych dochodów nawet wtedy, jeżeli są to nieduże kwoty.

Istotne przy niedochodzeniu należności cywilnoprawnych jest to, że suma należności głównej, ubocznej, odsetek nie może przekroczyć 100 zł.

 

Najpierw musi być ustalona należność, więc omawiany przepis nie zwalnia jednostki z ujęcia w księgach rachunkowych należności do 100 zł wraz z odsetkami - przypominam, że na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 2 i 3 uofp jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe mają obowiązek ujmowania należności, w tym odsetkowych, jako etap poprzedzający płatność. W przypadku zarówno ww. jednostek, jak i samorządowych instytucji kultury ma ponadto zastosowanie art. 6 ustawy z 29 września 1994 r. rachunkowości (dalej: uor) mówiący o zasadzie memoriału i współmierności, czyli ujmowania należności we właściwym okresie sprawozdawczym. Ustalenie należności cywilnoprawnej dokonuje się poprzez wystawienie faktury (faktura korygująca wpływa na jej wysokość), rachunku, noty odsetkowej lub zewnętrznej noty księgowej (otrzymywanej przez kontrahenta - w tym przypadku nie ma przepisu określającego wymogi formalne dla takiego dokumentu). Należy tu pamiętać o tym że, aby móc wymagać odsetek za czas opóźnienia, konieczne jest powiadomienie kontrahenta, że jest on nam je dłużny poprzez np. wystawienie noty odsetkowej. Wynika to z faktu, że jednostka może żądać odsetek za czas opóźnienia, więc nie ma takiego obowiązku. Jeśli jednostka je ustali na koniec kwartału, a nie powiadomi o żądaniu ich wpłaty poprzez przekazanie noty odsetkowej, to nie będą one wymagalne (dobrze jest już w umowach z góry wpisywać klauzulę, że w przypadku nieterminowej wpłaty należności należy ją uregulować wraz z odsetkami za czas opóźnienia - w takim przypadku nie będzie konieczności wystawienia noty odsetkowej).

 

Ustawa o rachunkowości w ramach aktywów obrotowych wymienia m.in. należności krótkoterminowe, które obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, czyli jest to kwota, jaką jednostka spodziewa się otrzymać. Z punktu widzenia księgowego istotne jest, że do pozostałych kosztów operacyjnych zalicza się koszty związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane m.in. z odpisaniem należności przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych, z wyjątkiem należności i zobowiązań o charakterze publicznoprawnym nieobciążających kosztów. Niedochodzenie należności dopiero po okresie przedawnienia powoduje konieczność ich odpisania w koszty konta 761 "Pozostałe koszty operacyjne", oczywiście jeśli kwota należności (głównej, ubocznych i odsetek) nie przekracza 100 zł. Pamiętać należy, że bieżąca wycena należności dotyczy kwoty wymaganej zapłaty, czyli kwoty wynikającej ze strony Wn konta zespołu "2".

 

Wpływ na stosowanie omawianego art. 59a ma również art. 42 uofp, który określa, że sposób gromadzenia środków publicznych z poszczególnych tytułów określają odrębne ustawy, natomiast w ust. 5 ustala, że jednostki sektora finansów publicznych są obowiązane do ustalania przypadających im należności pieniężnych, w tym mających charakter cywilnoprawny, oraz terminowego podejmowania w stosunku do zobowiązanych czynności zmierzających do wykonania zobowiązania. Z kolei w ust. 6, że jednostki sektora finansów publicznych mogą odstąpić od podejmowania w stosunku do zobowiązanego czynności zmierzających do wykonania zobowiązania, jeżeli zachodzą przesłanki odstąpienia przez te jednostki od czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Przepis art. 42 ust. 5 uofp ustanawia obowiązek ustalenia "należności pieniężnej" w sensie kwoty stanowiącej przedmiot świadczenia wynikającego z określonego stosunku prawnego albo kwoty, która będzie stanowić przedmiot takiego świadczenia wtedy, gdy zostanie "ustalona".

 

Istotne przy analizie omawianego przepisu jest pojęcie "dochodzenie należności pieniężnej". Dochodzenie takiej należności jest równoznaczne z żądaniem jej uiszczenia w postaci wpłaty pieniędzy do kasy jednostki lub na jej rachunek bankowy, pod warunkiem że żądanie następuje w celu realizacji określonego prawa podmiotowego (w tym przypadku cywilnoprawnego). Wierzyciel, dochodząc należności pieniężnej, podejmuje wszelkie kroki (zgodne z przyjętą w jednostce procedurą dochodzenia należności cywilnoprawnych), aby ustaloną kwotę otrzymać. Warto zwrócić ponadto uwagę na to, że pojęcie "dochodzenie" nie jest tożsame z pojęciem "dochodzenie przed sądem" - podobnie jak pojęcie "roszczenie materialnoprawne" (na etapie przedsądowym przy wykorzystaniu odpowiednich podstaw prawnych) nie jest tożsame z pojęciem "roszczenie procesowe" (związanym z uruchomieniem określonej procedury sądowej). Norma nakładająca na jednostki sektora finansów publicznych obowiązek dochodzenia należności, w tym cywilnoprawnych, wynika z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (dalej: ustawa o dyscyplinie finansów publicznych). Dochodzenie należności obejmuje podejmowanie przez wierzyciela wielu różnego rodzaju czynności zmierzających bezpośrednio lub pośrednio do zaspokojenia. Żaden przepis powszechnie obowiązujący nie wskazuje natomiast poszczególnych rodzajów tych czynności i kolejności ich dokonywania. Dlatego konieczne jest opracowanie procedury dochodzenia należności cywilnoprawnych, aby wiedzieć, jak postępować, gdy taka należność przekroczy kwotę 100 zł. Norma ta wyznacza zatem cel postępowania - zaspokojenie wierzyciela, tzn. w szczególności realizację należności, pozostawiając jednak wierzycielowi swobodę wyboru rodzaju i formy poszczególnych czynności.

 

Przypomnijmy w tym miejscu brzmienie art. 5 ustawy o dyscyplinie finansów publicznych:

1. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:

1) nieustalenie należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych albo ustalenie takiej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia;

2) niepobranie lub niedochodzenie należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych albo pobranie lub dochodzenie tej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia;

3) niezgodne z przepisami umorzenie należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych, odroczenie jej spłaty lub rozłożenie spłaty na raty albo dopuszczenie do przedawnienia tej należności.

[...]

4. Nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych, o którym mowa w ust. 1, wykonanie ugody w sprawie spornej należności cywilnoprawnej zawartej zgodnie z przepisami prawa.

Po nowelizacji uofp w zakresie niedochodzenia kwoty należności cywilnoprawnych wraz z odsetkami do 100 zł nie będzie takie postępowanie stanowiło naruszenia, o którym mowa wyżej. Jako stwierdzenie zaniechania dochodzenia należności Główna Komisja Orzekająca wskazuje, że o zaniechaniu tym można mówić już w przypadku niepodjęcia żadnych czynności w pierwszym dniu okresu wymagalności należności, w tym przypadku przekraczającej wspomnianą kwotę 100 zł.

 

Uwaga! Umorzenie, odstąpienie a niedochodzenie - umorzenie jest podstawą odpisania w koszty należności (zmniejszenia kwoty należności), natomiast niedochodzenie dopiero po upływie okresu przedawnienia daje podstawę do odpisania należności (w ewidencji księgowej te należności będą widoczne i wykazywane w sprawozdaniu Rb-N do momentu przedawnienia). Z kolei odstąpienie dotyczy czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych (niewidoczne z poziomu rachunkowości jednostki, chyba że odstąpienie wynika z zapłaty należności lub braku podstawy prawnej do ustalenia należności).

 

Warto zwrócić uwagę na ryzyko rodzaju należności, tzn. dość częstym problemem w praktyce jest ustalenie, czy dana należność wynika ze stosunku cywilnoprawnego (co do zasady umownego i wynikającego z przepisów k.c.) czy z publicznoprawnego (wynikającego bezpośrednio z danej ustawy lub decyzji administracyjnej). Do wątpliwych przypadków w praktyce należy zaliczyć m.in.:

• opłaty za posiłki od uczniów szkoły, do której uczęszczają (posiadającej własną stołówkę),
• opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego,
• opłaty za świadczenia społeczne w postaci usług opiekuńczych,
• przekazywanie środków między ośrodkiem pomocy społecznej a domem pomocy społecznej,

• przekazywanie środków między jednostkami samorządu terytorialnego na podstawie przepisów ustawowych (m.in. wpłata gminy za dziecko umieszczone w instytucjonalnej lub rodzinnej pieczy zastępczej, przekazanie środków za uczniów zamieszkałych na terenie jednej gminy do drugiej gminy, na terenie której uczęszczają do szkoły itd.).

Przy ww. przypadkach nie można sugerować się przepisami dotyczącymi zwolnień na podstawie ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT). Istotne jest, że zgodnie z art. 6 i art. 15 ust. 6 ustawy o VAT należności z faktur mogą tylko i wyłącznie dotyczyć należności cywilnoprawnych (publicznoprawne nie mogą być fakturowane, ponieważ wysokość tych należności ustala się w drodze decyzji administracyjnej lub innej formie przewidzianej przepisem szczególnym). Natomiast w praktyce część należności publicznoprawnych jest fakturowana (takie faktury są nierzetelne!) przy akceptacji tego stanu przez organy skarbowe, natomiast orzecznictwo daje wyraźne wskazania, że ww. przykładowe należności mają charakter publicznoprawny. Należy odróżniać opłaty taryfowe, które np. w przypadku opłat za wodę liczone są z marżą zysku, więc wyczerpują znamiona działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o VAT, a ustawa z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków w art. 6 wyraźnie wskazuje, że między dostawcą a odbiorcą jest nawiązywana umowa cywilnoprawna, od innych opłat o charakterze daninowym. Istotnym przepisem w tym zakresie są uregulowania art. 60 uofp wskazujące na zakres należności publicznoprawnych, do których zalicza się np. opłaty pobierane przez samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw (m.in. opłaty za posiłki od uczniów, opłaty za usługi opiekuńcze). W przypadku tych należności nie będzie możliwe niedochodzenie należności wynikające z art. 59a uofp.

 

Po centralizacji VAT w jednostkach samorządu terytorialnego dochodzi jeszcze kwestia skutków niedochodzenia należności na gruncie przepisów dotyczących VAT. W art. 89a ustawy o VAT w ust. 1 ustalono, że podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona. Istotne przy tym jest to, że nieściągalność nie jest tożsama niedochodzeniu należności. Zgodnie z ust. 1a ww. przepisu nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w sytuacji, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Skorygowanie podstawy opodatkowania oraz podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, stosuje się w przypadku gdy spełnione są następujące warunki:

1) dostawa towaru (lub świadczenie usług) jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

2) na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:

a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,

b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ww. ustawy - Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

3) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Korekta, o której mowa wyżej, może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie. Jeśli po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty, należność zastała uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części. Wierzyciel obowiązany jest wraz z deklaracją podatkową, w której dokonuje korekty, zawiadomić o tej korekcie właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego wraz z podaniem kwot korekty oraz danych dłużnika. Do tego służy VAT-ZD "Zawiadomienie o skorygowaniu podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego".

 

Check lista - aby było możliwe niedochodzenie należności:

1. konieczne jest ujęcie w ewidencji księgowej kwoty należności wraz z odsetkami (jeśli wezwaliśmy dłużnika do ich wpłacenia, z wyjątkiem sytuacji, kiedy są należne z mocy przepisów powszechnie obowiązujących) na stronie Wn odpowiedniego konta zespołu "2", w korespondencji ze stroną Ma odpowiedniego konta zespołu "7" z wyjątkiem kwoty VAT, którą należy ująć na koncie rozliczeniowym przeznaczonym dla VAT (jeśli operacja jest opodatkowana tym podatkiem),

2. kwota należności głównej, ubocznych i odsetek nie może przekroczyć 100 zł,

3. ustalamy rodzaj należności (publicznoprawna czy cywilnoprawna) - w najbardziej wątpliwych kwestiach konieczna jest konsultacja z prawnikiem,

4. musi być podjęta uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego o niedochodzeniu należności cywilnoprawnych,

5. w procedurze określonej przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta, zarząd powiatu lub województwa powinno być określone, w jaki sposób zostanie udokumentowane niedochodzenie należności,

6. sporządzamy PK - "Polecenie księgowania" po okresie przedawnienia w nawiązaniu do dokumentu, o którym mowa w pkt 5.

 

Wzór. Uchwała rady gminy w sprawie niedochodzenia należności pieniężnych, mających charakter cywilnoprawny

Wzór. Zarządzenie wójta gminy w sprawie sposobu wykonania Uchwały nr …. Rady Gminy …. z dnia ….. r. w sprawie niedochodzenia należności pieniężnych, mających charakter cywilnoprawny

 

 

Oprac. Piotr Wieczorek

 

specjalista ds. rachunkowości, praktyk kontroli i szkoleniowiec

 

Podstawy prawne

• art. 1 pkt 7 ustawy z 10 lutego 2017 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 659)

• art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 40 ust. 2 pkt 2 i 3, art. 42, art. 58 ust. 6, art. 59a, art. 60 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1475)

• art. 33¹ ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 459; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1132)

• art. 24, art. 27 ust. 1 ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 862)

• art. 6 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1089)

• art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1311)

• art. 6, art. 15 ust. 6, art. 89a ust. 1 i 1a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (j.t. Dz.U. z. 2017 r. poz. 1221)

• art. 6 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2017 r. poz. 328)

• ustawa z 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1508)

 

17. Jakie wydatki należy ujmować w paragrafie 455/470 po zmianach w klasyfikacji budżetowej - co w praktyce oznacza "wszystkie koszty związane ze szkoleniem"

 

Pytanie redakcji PRB: Od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje nowa treść objaśnień odpowiednio do paragrafu 455 "Szkolenia członków korpusu służby cywilnej" oraz do paragrafu 470 "Szkolenia pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej". Doprecyzowano, że do kosztów szkoleń należy zaliczyć wszystkie koszty związane ze szkoleniem, w tym również ponoszone koszty dojazdów, zakwaterowania i wyżywienia uczestników. Co zatem należy rozumieć przez określenie "wszystkie"? Czy np. w sytuacji organizowania szkoleń przez jednostkę nadrzędną dla swoich pracowników i dla pracowników jednostek organizacyjnych powinno się ujmować w tym paragrafie koszty: wynajmu sali konferencyjnej, zakupu papieru i toneru do przygotowania materiałów szkoleniowych, zakupu projektora, flipchartów wraz z papierem i markerami, zakupu wskaźnika laserowego? Czy zakup fantomów szkoleniowych także należy ujmować odpowiednio w ww. paragrafach?

 

Odpowiedź MF: Zarówno wydatki, jak i dochody związane z realizacją określonych zadań powinny być ujmowane w podziałkach możliwie najlepiej oddających charakter ewidencjonowanych środków.

Jak wskazano w uzasadnieniu do rozporządzenia (Ministra Finansów z 2 marca 2010 r.) celem dokonania zmian w objaśnieniach jest klasyfikowanie wszystkich rzeczywistych wydatków związanych ze szkoleniem w jednej podziałce klasyfikacyjnej, bez konieczności wyodrębniania poszczególnych elementów i klasyfikowania ich w innych podziałkach klasyfikacji budżetowej. Powyższe rozwiązanie pozwala odzwierciedlić rzeczywistą skalę wydatków ponoszonych na szkolenia.

W paragrafach "455" oraz "470" ujmowane są odpowiednio wydatki na szkolenia członków korpusu służby cywilnej i pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej. Uwzględnienie w tych paragrafach kosztów ponoszonych na organizację szkoleń dla pracowników jednostek podległych jest możliwe w sytuacji, gdy jednostki podległe nie są obciążone kosztami tych szkoleń.

Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że ostateczną decyzję o sposobie klasyfikowania środków podejmuje, zgodnie z dyspozycją art. 53 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1870, z późn.zm.), kierownik jednostki sektora finansów publicznych, który dysponuje pełnią wiedzy o stanie faktycznym określonego zdarzenia i może dokonać szczegółowej analizy charakteru danego dochodu/wydatku.

Pismo Ministerstwa Finansów z 2 sierpnia 2017 r.

 

18. W którym paragrafie klasyfikacji budżetowej ujmować odsetki od środków zgromadzonych na rachunku bankowym - 092 czy 097

 

Pytanie redakcji PRB: W zawiązku z tym, że w rozporządzeniu Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 z późn.zm.) nie ma objaśnień do paragrafu 092 "Wpływy z pozostałych odsetek", w praktyce powstały rozbieżności dotyczące klasyfikowania dochodów osiągniętych z tytułu odsetek od środków zgromadzonych na rachunku bankowym (kapitalizacja odsetek). Redakcja PORADNIKA Rachunkowości Budżetowej prosi zatem o zajęcie stanowiska, czy ww. dochody prawidłowo należy ujmować w paragrafie 092, czy 097 "Wpływy z różnych dochodów"?

 

Odpowiedź MF: Klasyfikacja budżetowa określona rozporządzeniem Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych jest narzędziem mającym za zadanie umożliwić dysponentom środków budżetowych zaewidencjonowanie określonych zdarzeń (np. społecznych, gospodarczych, administracyjnych), rozstrzygniętych co do zasady przepisami prawa materialnego. Zatem podstawą zaklasyfikowania dochodu/wydatku do odpowiedniego paragrafu klasyfikacji budżetowej będzie ustalenie rodzaju tego dochodu/wydatku oraz jego podstawy prawnej.

Zgodnie z załącznikiem nr 3 do powyższego rozporządzenia dochody z tytułu odsetek należy klasyfikować w paragrafie 092 "Wpływy z pozostałych odsetek". Paragraf 097 "Wpływy z różnych dochodów" z założenia ma charakter ogólny i przeznaczony jest do ewidencjonowania wpływów, dla których nie przewidziano innej podziałki klasyfikacji budżetowej.

Niezależnie od powyższego należy zauważyć, iż ostateczną decyzję o sposobie klasyfikowania dochodu według katalogu paragrafów, określających rodzaj dochodu, ustalonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów, podejmuje, zgodnie z dyspozycją art. 53 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych kierownik jednostki sektora finansów publicznych, który dysponuje pełnią wiedzy o stanie faktycznym określonego zdarzenia i może dokonać szczegółowej analizy charakteru danego dochodu.

Pismo Ministerstwa Finansów z 26 lipca 2017 r.

 

19. Czy wydatki związane z zakupem artykułów spożywczych na potrzeby jednostki ujmować w paragrafie 421 czy 422

 

Pytanie redakcji PRB: W związku z rozbieżnymi interpretacjami ekspertów redakcja PORADNIKA Rachunkowości Budżetowej zwraca się z pytaniem, w którym paragrafie klasyfikacji budżetowej jednostki powinny ujmować wydatki ponoszone na zakup artykułów spożywczych na potrzeby sekretariatów (wójta, burmistrza itp.), organizowanych konferencji, obsługi organów rady (gminy, powiatu), komisji prawniczych, np. kawy, herbaty, soków, wody, paluszków. Czy zgodnie z załącznikiem nr 4 do rozporządzenia Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 z późn.zm.) właściwy jest paragraf 422 "Zakup środków żywności", czy paragraf 421 "Zakup materiałów i wyposażenia"?

 

Odpowiedź MF: Klasyfikacja budżetowa jest narzędziem mającym za zadanie umożliwić dysponentom środków budżetowych zaewidencjonowanie określonych zdarzeń rozstrzygniętych co do zasady przepisami prawa materialnego.

Zatem podstawą zaklasyfikowania dochodu/wydatku do odpowiedniego paragrafu klasyfikacji budżetowej będzie ustalenie rodzaju tego dochodu/wydatku oraz jego podstawy prawnej.

Odnosząc się natomiast do sposobu ewidencjonowania wydatków na środki żywności (artykuły spożywcze), zgodnie z objaśnieniami do paragrafu 421 "Zakup materiałów i wyposażenia", nie zalicza się do niego zakupu środków żywności.

Jednocześnie należy zauważyć, że objaśnienia do paragrafu 422 "Zakup środków żywności" jednoznacznie wskazują, że obejmuje on pełne wydatki na zakup produktów żywnościowych.

Zgodnie z powyższymi objaśnieniami, zakupy środków żywności należy klasyfikować w paragrafie 422.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 5 maja 2016 r.

 

20. Jak klasyfikować wydatki na zakup artykułów żywnościowych oraz co oznacza pojęcie "w szczególności" użyte w objaśnieniach do paragrafu 422

 

Pytanie jednostki: W związku z niejednoznacznym charakterem przepisów dotyczących klasyfikacji wydatków w układzie paragrafów Wojskowa Agencja Mieszkaniowa zwraca się z prośbą o wyjaśnienie, w którym paragrafie wydatków powinny być wykazywane wydatki z tytułu zakupów artykułów spożywczych na potrzeby sekretariatów jednostek organizacyjnych WAM.

Przyjmując założenie, że dla WAM jako agencji wykonawczej właściwe są reguły ustalone w załączniku nr 4 do rozporządzenia Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, paragrafem, którego tytuł oddaje właściwą treść, byłby § 422 - zakup środków żywności.

Problem pojawia się jednak przy analizie opisu dla tego paragrafu, gdzie w szczególności wymienia się tylko tytuły związane z żywieniem zbiorowym w różnych rodzajach instytucji, gdy wydatki te dotyczą w zasadzie zakupu materiałów przetwarzanych następnie poprzez obróbkę technologiczną i przeznaczonych w formie przetworzonej na cele żywieniowe. Trzecie zdanie tego opisu rozszerza zakres działań nawet do zakupu zwierząt hodowlanych i paszy do ich tuczu, przeznaczanych następnie na ubój dla zabezpieczenia tego typu potrzeb żywieniowych.

Powstaje zatem pytanie, czy użycie zwrotu "w szczególności" można uznać za podanie przykładu szczególnego, ale nie wykluczającego kwalifikowania zakupów artykułów spożywczych do § 422, czy też w paragrafie tym powinny być ujmowane wyłącznie wydatki o podanej charakterystyce, tj. zapewniające żywienie zbiorowe, a zakupy artykułów żywnościowych w innych celach, czyli nie dla potrzeb żywienia zbiorowego, nie mogą być w tym paragrafie ujmowane.

Za prawidłowością pierwszej tezy przemawiają zapisy załączników nr 7 i 8 do ww. rozporządzenia, gdzie w § 422 podaje się tylko tytuł "zakup środków żywności", dzięki czemu nie ma przestrzeni do powstania dylematów, które istnieją z powodu ww. wyjaśnienia zamieszczonego w załączniku nr 4.

Mając zatem na uwadze potrzebę zapewnienia prawidłowości i systemowej spójności sprawozdawczości zbiorczej w układzie paragrafu wydatków budżetowych agregowanej na poziomie Ministerstwa Finansów, zwracam się do Pani Dyrektor z uprzejmą prośbą o wskazanie prawidłowej praktyki w ww. zakresie.

 

Odpowiedź MF: W związku z pismem z dnia 15 października 2014 r. (znak: F.076.26.2014), w sprawie wątpliwości dotyczących klasyfikowania wydatków Wojskowej Agencji Mieszkaniowej związanych z zakupem artykułów żywnościowych, uprzejmie informuję, co następuje.

Klasyfikacja budżetowa określona rozporządzeniem Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 i 1382) jest narzędziem mającym za zadanie umożliwić dysponentom środków budżetowych zaewidencjonowanie określonych zdarzeń (np. społecznych, gospodarczych, administracyjnych), rozstrzygniętych co do zasady przepisami prawa materialnego. Podstawą zaklasyfikowania wydatku do odpowiedniego paragrafu klasyfikacji budżetowej powinno być każdorazowo określenie charakteru/rodzaju tego wydatku.

Wydatki z tytułu zakupu produktów żywnościowych/artykułów spożywczych na potrzeby sekretariatów jednostek organizacyjnych Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, zgodnie z przepisami powyższego rozporządzenia powinny być klasyfikowane w paragrafie 422 "Zakup środków żywności", z odpowiednią czwartą cyfrą.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 2014 r.

 

21. Jak klasyfikować zwrot wydatków związanych z dojazdem pracownika na zajęcia realizowane w ramach studiów podyplomowych - paragraf 430 czy 441

 

Pytanie redakcji PRB: Od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje nowa treść objaśnień do paragrafów: 470 "Szkolenia pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej" i 455 "Szkolenia członków korpusu służby cywilnej" - doprecyzowano, że w paragrafach tych należy wykazywać całkowity koszt związany ze szkoleniem pracownika, łącznie z przejazdami na szkolenia. Odpowiednio zmiany obowiązują w zakresie paragrafu 441 "Podróże służbowe krajowe"/442 "Podróże służbowe zagraniczne". A jak prawidłowo należy klasyfikować wydatki, w sytuacji gdy pracodawca dofinansowuje pracownikowi - oprócz czesnego - zwrot kosztów dojazdu pracownika na zajęcia w ramach studiów podyplomowych (w przypadku nauczycieli w ramach środków na doskonalenie zawodowe nauczycieli) - czy wydatek na dojazdy należy ujmować w paragrafie 430 "Zakup usług pozostałych" tak jak opłatę za czesne, czy jednak w paragrafie 441 "Podróże służbowe krajowe"?

 

Odpowiedź MF: Klasyfikacja budżetowa określona rozporządzeniem Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych jest narzędziem mającym za zadanie umożliwić dysponentom środków budżetowych zaewidencjonowanie określonych zdarzeń (np. społecznych, gospodarczych, administracyjnych), rozstrzygniętych co do zasady przepisami prawa materialnego. Zatem podstawą zaklasyfikowania wydatku do odpowiedniego paragrafu klasyfikacji budżetowej będzie ustalenie rodzaju tego wydatku oraz jego podstawy prawnej.

Zgodnie z załącznikiem nr 4 do ww. rozporządzenia, paragraf 430 "Zakup usług pozostałych" obejmuje m.in. opłaty za studia organizowane przez szkoły wyższe w zakresie dokształcania kadr.

Mając na uwadze powyższe oraz dążąc do zagregowania w jednej podziałce klasyfikacyjnej wszystkich kosztów związanych z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych w ramach studiów podyplomowych, zdaniem Ministerstwa Finansów, wydatki ponoszone na przejazdy związane z uczestnictwem w studiach podyplomowych pracowników należy klasyfikować w paragrafie 430 "Zakup usług pozostałych" (z odpowiednią czwartą cyfrą). Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że ostateczną decyzję o sposobie klasyfikowania wydatku według katalogu paragrafów, określających rodzaj wydatku, ustalonych w załączniku nr 4 do ww. rozporządzenia Ministra Finansów, podejmuje, zgodnie z dyspozycją art. 53 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, kierownik jednostki sektora finansów publicznych, który dysponuje pełnią wiedzy o stanie faktycznym określonego zdarzenia i może dokonać szczegółowej analizy charakteru danego wydatku.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 10 sierpnia 2016 r.

 

22. W którym paragrafie ujmować wydatki na dostęp do publikacji elektronicznych

 

Pytanie redakcji PRB: W dobie powszechnej informatyzacji cały czas rozwijającym się źródłem informacji dla księgowych są nie tylko czasopisma w wersji papierowej i internetowej, ale także oferowane różnego rodzaju serwisy, portale internetowe dostępne po zalogowaniu. Jak w jednostkach sektora finansów publicznych prawidłowo klasyfikować wydatki ponoszone na: prenumeratę czasopism w wersji elektronicznej, dostęp do serwisów internetowych, miesięczny/roczny dostęp do portalu dla księgowych, abonament na korzystanie z zasobów internetowych, w tym dostęp do aktów prawnych? Czy prawidłowy będzie paragraf 421 "Zakup materiałów i wyposażenia", 430 "Zakup usług pozostałych" czy 443 "Różne opłaty i składki"?

 

Odpowiedź MF: Klasyfikacja budżetowa określona rozporządzeniem Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych jest narzędziem mającym za zadanie umożliwić dysponentom środków budżetowych zaewidencjonowanie określonych zdarzeń (np. społecznych, gospodarczych, administracyjnych), rozstrzygniętych co do zasady przepisami prawa materialnego. Zatem podstawą zaklasyfikowania wydatku do odpowiedniego paragrafu klasyfikacji budżetowej jest ustalenie rodzaju tego wydatku oraz jego podstawy prawnej.

Zgodnie z ww. rozporządzeniem, wydatki ponoszone przez jednostki sektora finansów publicznych z tytułu korzystania z usług dostępu do czasopism w wersji elektronicznej, dostępu do serwisów internetowych lub portali dla księgowych, a także korzystania z usługi dostępu do zasobów internetowych, w tym dostępu do aktów prawnych, powinny być klasyfikowane w paragrafie 430 "Zakup usług pozostałych" z odpowiednią czwartą cyfrą. Paragraf ten obejmuje wydatki na zakup usług (z wyjątkiem: usług świadczonych przez osoby fizyczne, objętych paragrafami: 401 do 403, 405, 406, 408 do 410 i 417, oraz usług wymienionych w paragrafach: 426 do 429, 432 do 440, 461 do 463 i 470). Należy ponadto zauważyć, że przykładowe usługi wskazane w objaśnieniach do tego paragrafu nie stanowią katalogu zamkniętego.

Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że ostateczną decyzję o sposobie klasyfikowania wydatku według katalogu paragrafów, określających rodzaj wydatku, podejmuje, zgodnie z dyspozycją art. 53 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, kierownik jednostki sektora finansów publicznych, który dysponuje pełnią wiedzy o stanie faktycznym określonego zdarzenia i może dokonać szczegółowej analizy charakteru danego wydatku.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 26 sierpnia 2016 r.

 

23. W którym paragrafie klasyfikować wydatki na szkolenia/kursy internetowe dla księgowych i innych pracowników jednostek sektora finansów publicznych

 

Pytanie redakcji PRB: Coraz większą popularnością cieszą się przeznaczone dla księgowych i innych pracowników szkolenia (wideoakademie) czy kursy internetowe pozwalające rozwinąć i podnieść kompetencje zawodowe lub zweryfikować posiadaną wiedzę, oszczędzając przy tym czas i koszty delegacji. Oferta obejmuje długi okres korzystania ze szkolenia/kursu, np. 180 dni od pierwszego uruchomienia. Szkolenia kończą się testem zdobytej wiedzy oraz certyfikatem. W którym paragrafie klasyfikacji wydatków należy ujmować dostęp (abonament) do szkoleń. Czy takie wydatki należy uznać za zakup usługi, opłatę za dostęp czy zakup szkolenia i czy właściwy będzie paragraf 430 "Zakup usług pozostałych", 443 "Różne opłaty i składki" czy 470 "Szkolenia pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej"/455 "Szkolenia członków korpusu służby cywilnej"?

 

Odpowiedź MF: Podstawą zaklasyfikowania wydatku do odpowiedniego paragrafu klasyfikacji budżetowej będzie ustalenie rodzaju tego wydatku oraz jego podstawy prawnej.

Rozporządzeniem Ministra Finansów z 24 czerwca 2015 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych dokonano m.in. zmiany objaśnień do paragrafu 455 "Szkolenia członków korpusu służby cywilnej" i 470 "Szkolenia pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej" poprzez wskazanie, że w tej podziałce należy wykazywać całkowity koszt związany z odbyciem szkolenia przez pracownika. Wybór odpowiedniego paragrafu wydatkowego uzależniony jest od tego, czy pracownik jest członkiem korpusu służby cywilnej, czy też nie. Celem wprowadzonych zmian było - służące wzmocnieniu wartości informacyjnej - ujmowanie całego wydatku (kosztu szkolenia) w jednej podziałce klasyfikacyjnej, tak aby odzwierciedlała ona rzeczywiste wydatki ponoszone na szkolenia, bez konieczności wyodrębniania poszczególnych elementów i klasyfikowania ich w innych podziałkach klasyfikacji budżetowej (co mogłoby zaburzać przejrzystość klasyfikacji budżetowej). Uwzględniając powyższe, należy zauważyć, że forma szkolenia (kurs internetowy dla księgowych i innych pracowników jednostek sektora finansów publicznych pozwalający rozwinąć i podnieść kompetencje zawodowe lub zweryfikować posiadaną wiedzę) nie wpływa na charakter ponoszonego wydatku, nie ma zatem podstaw do klasyfikowania tych wydatków w paragrafach innych niż 455 "Szkolenia członków korpusu służby cywilnej" i 470 "Szkolenia pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej".

Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że ostateczną decyzję o sposobie klasyfikowania wydatku według katalogu paragrafów, określających rodzaj wydatku, podejmuje kierownik jednostki sektora finansów publicznych, który dysponuje pełnią wiedzy o stanie faktycznym określonego zdarzenia i może dokonać szczegółowej analizy charakteru danego wydatku.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 7 października 2016 r.

 

24. Czy wiodącą klasyfikacją dla wydatków dla Komendy Głównej oraz komend powiatowych Państwowej Straży Pożarnej jest załącznik 4 czy 8 do rozporządzenia o klasyfikacji budżetowej

 

Pytanie redakcji PRB: W związku z licznymi pytaniami dotyczącymi stosowania klasyfikacji wydatków w komendach powiatowych Państwowej Straży Pożarnej zwracamy się z uprzejmą prośbą o wyjaśnienie poniższych wątpliwości:

1. Rozporządzenie Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 z późn.zm.) w załączniku nr 4 określa paragrafy wydatków i środków z objaśnieniami, natomiast w załączniku nr 8 ustala klasyfikację wydatków o większej szczegółowości niż określona w załączniku 4, dla zadań z zakresu bezpieczeństwa wewnętrznego, która może być stosowana wyłącznie na wewnętrzne potrzeby jednostek organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w zakresie realizowanych działów oraz innych dysponentów części budżetowych w zakresie działu 754 "Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa". Nasuwa się zatem pytanie: czy wiodącą klasyfikacją wydatków dla Komendy Głównej, jak również dla komend powiatowych Państwowej Straży Pożarnej jest klasyfikacja wydatków z załącznika nr 4, czy też z załącznika nr 8 do ww. rozporządzenia?

2. Od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje nowa treść objaśnień do paragrafów związanych z kosztami szkoleń: 455 "Szkolenia członków korpusu służby cywilnej" i 470 "Szkolenia pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej" ujętych w załączniku nr 4. Zmiany te w powiązaniu z zapisami załącznika nr 8 w zakresie paragrafu 430 - pozycja 430016 "Usługi w zakresie szkolenia" nasuwają pytanie: w którym paragrafie wydatków należy ujmować koszty szkoleń pracowników cywilnych i funkcjonariuszy? Czy właściwy jest paragraf 470, czy też w związku z tym, że w załączniku nr 8 w paragrafie 430 jest pozycja 430016, to koszty szkoleń pracowników cywilnych i funkcjonariuszy KP PSP należy ujmować w paragrafie 430? Należy również nadmienić, że w załączniku nr 8 występuje jeszcze zapis związany ze szkoleniami w paragrafie 307 - pozycja 307013 "Pozostałe należności funkcjonariuszy, w tym w szczególności: przejazdy do szkół oraz zwrot kwot pokrywających koszty nauki funkcjonariuszy pobieranych przez instytucje spoza Ministerstwa Spraw Wewnętrznych organizujące naukę (szkolenie)".

3. W załączniku nr 4 dodane zostało zdanie "Objaśnienia do paragrafów 302 do 305, 307, 401 do 404, 409 do 410 i 417 do 418 opracowano w oparciu o przepisy wydane na podstawie art. 31 ustawy z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 591 z późn.zm.)" i w związku z tym pojawił się problem z klasyfikowaniem wydatków w KP PSP w paragrafie 418 "Równoważniki pieniężne i ekwiwalenty dla żołnierzy i funkcjonariuszy oraz pozostałe należności" z załącznika nr 8. Wiąże się to z tym, że część wydatków tu ujmowanych stanowi wynagrodzenie, a część w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej nie stanowi wynagrodzeń, lecz w paragrafie 418 jest podana np. pozycja 418002 "Ekwiwalenty i równoważniki pieniężne w zamian za umundurowanie i środki higieny w naturze, wypłacane funkcjonariuszom" czy pozycja 418010 "Jednorazowe odszkodowanie wypłacane w związku z doznaniem stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo ze śmiercią lub utratą mienia". Powyżej przedstawione zostały tylko niektóre zapisy z załącznika nr 8, które są niespójne z załącznikiem nr 4 i powodują wiele wątpliwości przy klasyfikowaniu wydatków w komendach powiatowych Państwowej Straży Pożarnej.

 

Odpowiedź MF: Klasyfikacja budżetowa określona rozporządzeniem Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych jest narzędziem mającym za zadanie umożliwić dysponentom środków budżetowych zaewidencjonowanie określonych zdarzeń (np. społecznych, gospodarczych, administracyjnych), rozstrzygniętych co do zasady przepisami prawa materialnego.

A zatem podstawą zaklasyfikowania wydatku do odpowiedniego paragrafu klasyfikacji budżetowej jest ustalenie rodzaju tego wydatku oraz jego podstawy prawnej.

Klasyfikacja paragrafów wydatków i środków (z objaśnieniami) ujęta w załączniku nr 4 do ww. rozporządzenia jest klasyfikacją podstawową, tj. którą dysponenci poszczególnych części budżetowych zobligowani są stosować przy ewidencjonowaniu poszczególnych wydatków.

Natomiast klasyfikacja ujęta w załączniku nr 8 - jak sama nazwa wskazuje - jest klasyfikacją szczegółową wydatków dla zadań z zakresu bezpieczeństwa wewnętrznego. Klasyfikacja w załączniku nr 8 ma więc charakter pomocniczy.

Ponadto należy zauważyć, że szczegółowa klasyfikacja ujęta w tym załączniku została opracowana na potrzeby resortu spraw wewnętrznych, w tym przede wszystkim jednostek organizacyjnych: Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu czy Państwowej Straży Pożarnej i dotyczy tylko zadań związanych z bezpieczeństwem i porządkiem publicznym.

Wydatki dotyczące szkoleń członków korpusu służby cywilnej są ujmowane w paragrafie 455 "Szkolenia członków korpusu służby cywilnej", a w paragrafie 470 "Szkolenia pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej" ujmowane są wydatki związane ze szkoleniami pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej. Natomiast wydatki związane ze szkoleniami funkcjonariuszy ujmowane są w paragrafie 307 "Wydatki osobowe niezaliczane do uposażeń wypłacane żołnierzom i funkcjonariuszom". Odnosząc się do wskazanego w załączniku nr 8 paragrafu 307 w poz. 307013 "Pozostałe należności funkcjonariuszy", w tym w szczególności: przejazdy do szkół oraz zwrot kwot pokrywających koszty nauki funkcjonariuszy pobieranych przez instytucje spoza Ministerstwa Spraw Wewnętrznych organizujące naukę (szkolenie) oraz do paragrafu 430 w poz. 430016 "Usługi w zakresie szkolenia", należy zauważyć, że przedmiotowa klasyfikacja ma charakter pomocniczy i została opracowana na potrzeby resortu spraw wewnętrznych w oparciu o specyfikę służb podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Z kolei w zakresie wątpliwości związanych z ujmowaniem wydatków na wynagrodzenia w KP PSP należy zauważyć, że w związku z koniecznością dostosowania klasyfikacji wydatków do definicji wynagrodzeń wynikającej z ustawy z 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw, od 1 stycznia 2016 r. wprowadzono zmiany w klasyfikacji budżetowej. Polegały one m.in. na wyłączeniu z dotychczasowego paragrafu 406 "Pozostałe należności żołnierzy zawodowych oraz funkcjonariuszy" wydatków, które nie stanowiły wynagrodzeń w rozumieniu ww. ustawy. Wyłączone z ww. paragrafu wydatki zostały przeniesione do dotychczasowego paragrafu 418 "Równoważniki pieniężne i ekwiwalenty dla żołnierzy i funkcjonariuszy". Dokonanie ww. zmian umożliwiło prezentowanie wszystkich wynagrodzeń w załączniku nr 6 ustawy budżetowej.

Zgodnie z ww. ustawą, pod pojęciem wynagrodzenia rozumie się wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy osób zatrudnionych w jednostkach budżetowych, prowadzących gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, oraz uposażenia, nagrody roczne i uznaniowe oraz dodatkowe uposażenia roczne, a także zapomogi przysługujące na podstawie odrębnych ustaw żołnierzom i funkcjonariuszom: Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej - z wyjątkiem pełniących służbę kandydacką - oraz funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Więziennej i Służby Celnej.

Niezależnie od powyższego należy zauważyć, iż ostateczną decyzję o sposobie klasyfikowania wydatku według katalogu paragrafów, określających rodzaj wydatku, ustalonych w załączniku nr 4 do ww. rozporządzenia Ministra Finansów, podejmuje, zgodnie z dyspozycją art. 53 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, kierownik jednostki sektora finansów publicznych. Dysponując pełnią wiedzy o stanie faktycznym określonego zdarzenia, może dokonać szczegółowej analizy charakteru danego wydatku.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 4 kwietnia 2016 r.

 

25. Kiedy należy stosować czwartą cyfrę "7" i "8" klasyfikacji budżetowej wydatków

 

Pytanie redakcji PRB: W związku z wątpliwościami pojawiającymi się w zakresie klasyfikacji budżetowej określonej w rozporządzeniu Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 z późn.zm.), głównie stosowania po stronie wydatków w jednostkach samorządu terytorialnego czwartej cyfry "7" i "8", uprzejmie prosimy o odpowiedź na następujące pytania:

1. Czy jednostka samorządu terytorialnego, która realizuje zadania z udziałem środków UE i finansuje ponoszone wydatki z własnych środków, które po rozliczeniu zostaną jej zwrócone, stosuje czwartą cyfrę "8"?

2. Czy czwarta cyfra "7" stosowana jest w jednostkach samorządu terytorialnego tylko wtedy, kiedy jednostka ta otrzymała zaliczkę na realizację zadania z udziałem środków z UE?

3. Czy są ogólne zasady, kiedy jednostki mają stosować czwartą cyfrę "7", a kiedy czwartą cyfrę "8", czy też zależy to od Instytucji Płatniczej?

 

Odpowiedź MF: Zgodnie z załącznikiem nr 4 "Klasyfikacja paragrafów wydatków i środków" rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych klasyfikacja paragrafów wydatków i środków jest czterocyfrowa.

Czwartą cyfrą jest zero lub odpowiednia inna wskazana w tym załączniku cyfra, oznaczająca źródło finansowania. Czwartą cyfrę paragrafu "7 Płatności w zakresie budżetu środków europejskich" stosuje się, jak stanowi jej objaśnienie, dla wydatków dokonywanych w ramach płatności budżetu środków europejskich. Czwartą cyfrę paragrafu "8 Finansowanie programów i projektów ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 ustawy, z wyłączeniem środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 2, pkt 5 lit. c i d oraz pkt 6 ustawy oraz z wyłączeniem budżetu środków europejskich" stosuje się natomiast do oznaczenia wszystkich wydatków ponoszonych w trakcie realizacji przedsięwzięć w ramach danego programu lub projektu finansowanego ze środków pochodzących z budżetu UE, o których mowa w art. 5 ust. 3 ustawy, z wyłączeniem środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 2, pkt 5 lit. c i d oraz pkt 6 ustawy (do których stosowana jest czwarta cyfra 5 lub 1) oraz z wyłączeniem budżetu środków europejskich, a także z wyjątkiem wydatków oznaczonych cyfrą 9. Symbol ten stosuje się również do oznaczenia wydatków ponoszonych na finansowanie Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach wspólnej polityki rolnej, z udziałem funduszy unijnych finansujących wspólną politykę rolną. Stosuje się go również do wydatków, których źródłem finansowania jest pożyczka na prefinansowanie z budżetu państwa. W ocenie Ministerstwa Finansów, jednostka samorządu terytorialnego, która realizuje zadania z udziałem środków UE pochodzących z płatności budżetu środków europejskich i finansuje ponoszone wydatki z własnych środków, które po rozliczeniu zostaną jej zwrócone, stosuje wówczas czwartą cyfrę paragrafu "7". Podstawą zaklasyfikowania wydatku do odpowiedniego paragrafu klasyfikacji budżetowej, jak i stosowania czwartej cyfry jest ustalenie rodzaju tego wydatku, który w tym przypadku dotyczy realizacji programów i projektów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu środków europejskich.

W przypadku płatności z zakresu wspólnej polityki rolnej samorządy otrzymują środki na finansowanie wyprzedzające Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Środki z powyższego tytułu trafiają do samorządów w zależności od rodzaju działania poprzez budżety wojewodów lub pożyczki udzielane przez BGK ze środków rozchodów budżetu państwa. Jednostka samorządu terytorialnego może realizować wydatki w ramach PROW 2014-2020 z własnych środków, w sytuacji spełniania niezbędnych warunków wynikających z tego Programu. W takim przypadku wydatki te powinny być ujmowane w paragrafie z czwartą cyfrą "8", gdyż nie pochodzą one z budżetu środków europejskich, lecz stanowią wydatki pochodzące z budżetu JST, które zostaną zrefundowane przez agencję płatniczą.

Czwartą cyfrę paragrafu "7" należy przyjąć w przypadku, gdy przekazywane przez Agencję Płatniczą środki (zarówno refundacja finansowania wyprzedzającego, jak i zaliczka w części unijnej) pochodzą z budżetu środków europejskich. Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że ostateczną decyzję o sposobie klasyfikowania środków podejmuje, zgodnie z dyspozycją art. 53 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, kierownik jednostki sektora finansów publicznych, który ma szczególną wiedzę m.in. na temat źródła finansowania, podmiotu przekazującego środki oraz ich przeznaczenia, tj. rodzaju/charakteru ponoszonych wydatków.

Pismo Ministerstwa Finansów z 2 grudnia 2016 r.

 

26. Jak po zmianach w klasyfikacji budżetowej ujmować wpływy ze zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych

 

Pytanie redakcji PRB: Od 1 stycznia 2017 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 22 grudnia 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 2294).

Jak po wprowadzonych zmianach należy ujmować wpływy ze zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, wypłaconych przez gminę i dokonanych po zakończeniu roku budżetowego, w którym została przyznana dotacja celowa? Czy po stronie dochodów właściwe będzie zastosowanie nowego paragrafu 094 "Wpływy z rozliczeń/zwrotów z lat ubiegłych", z odpowiednią czwartą cyfrą - jeśli środki z tego tytułu przyjmowane są na dochody jednostki budżetowej, jaką jest gminny ośrodek pomocy społecznej? Czy po stronie wydatków środki przekazywane do budżetu wojewody z ww. tytułu gmina powinna klasyfikować w nowym paragrafie 295 "Zwrot niewykorzystanych dotacji oraz płatności"?

 

Odpowiedź MF: Wpływy ze zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych wypłaconych przez gminę i dokonanych w tym samym roku budżetowym, na który została przyznana dotacja celowa, pomniejszają kwotę wykonanych wydatków w tym samym roku i mogą być przeznaczone na wznowienie wydatków.

Natomiast wpływy ze zwrotu nienależnie pobranych świadczeń wypłaconych przez gminę i dokonanych po zakończeniu roku budżetowego, w którym została przyznana dotacja celowa, wraz z odsetkami należy klasyfikować:

• po stronie dochodów w paragrafie 094 "Wpływy z rozliczeń/zwrotów z lat ubiegłych" - jeśli środki z tego tytułu są przyjmowane na dochody jednostki budżetowej, jaką jest miejski ośrodek pomocy rodzinie, i w tym samym paragrafie należy ująć je w zbiorczym sprawozdaniu jednostki samorządu terytorialnego,
• po stronie dochodów w paragrafie 291 "Wpływy ze zwrotów dotacji oraz płatności wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem lub wykorzystanych z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184 ustawy, pobranych nienależnie lub w nadmiernej wysokości" - jeśli środki z tego tytułu są przyjmowane na dochody budżetu gminy i w tym samym paragrafie po stronie wydatków, tj. 291 "Zwrot dotacji oraz płatności wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem lub wykorzystanych z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184 ustawy, pobranych nienależnie lub w nadmiernej wysokości", środki te należy przekazać do budżetu wojewody,
• odsetki naliczane od nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych wpłacone przez świadczeniobiorcę powinny być klasyfikowane w budżecie gminy po stronie dochodów w paragrafie 092 "Wpływy z pozostałych odsetek", a następnie przekazane do budżetu właściwego wojewody w paragrafie wydatkowym 458 "Pozostałe odsetki".

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 22 lutego 2017 r.

 

27. Jak po zmianach w klasyfikacji budżetowej ujmować wpływy z tytułu zwrotów wypłaconych zaliczek alimentacyjnych

 

Pytanie redakcji PRB: Do 31 grudnia 2016 r. wpływy z tytułu zwrotów wypłaconych zaliczek alimentacyjnych (w latach wcześniejszych) w ośrodkach pomocy społecznej ujmowano w paragrafie 097 "Wpływy z różnych dochodów". Czy po zmianach klasyfikacji budżetowej wprowadzonych rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Finansów z 22 grudnia 2016 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 2294) od 1 stycznia 2017 r. wpływy te nadal ujmuje się w paragrafie 097, czy jednak właściwy będzie nowy paragraf 094 "Wpływy z rozliczeń/zwrotów z lat ubiegłych"?

 

Odpowiedź MF: Zarówno dochody, jak i wydatki powinny być klasyfikowane w podziałkach możliwie najlepiej oddających charakter ewidencjonowanych środków.

Rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Finansów z 22 grudnia 2016 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych z paragrafu dochodowego 097 wyodrębniono m.in. paragraf 094 "Wpływy z rozliczeń/zwrotów z lat ubiegłych", który ma zastosowanie od 1 stycznia 2017 r. Po ww. zmianie paragraf 097 "Wpływy z różnych dochodów" obejmuje wszystkie pozostałe dochody nieobjęte poszczególnymi paragrafami, w szczególności:

• spłatę stypendiów i zasiłków zwrotnych wypłaconych w okresie studiów, zwrot kosztów kształcenia w razie niepodjęcia przez absolwenta pracy itp.,
• zwrot kosztów szkolenia pracowników - wpływy z tytułu wynagrodzenia dla płatnika z tytułu wykonywania zadań określanych przepisami prawa,
• wpływy za czynności polegające na zapewnieniu bezpieczeństwa imprez masowych,
• wpływy z tytułu udostępniania informacji publicznej zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej,
• wpłaty od Banku Gospodarstwa Krajowego.

W związku z powyższym wpływy z tytułu zwrotów zaliczek alimentacyjnych wypłaconych na podstawie art. 42 ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawionym do alimentów, które do 31 grudnia 2016 r. w ośrodkach pomocy społecznej były klasyfikowane w paragrafie 097 "Wpływy z różnych dochodów" z odpowiednią czwartą cyfrą, od 1 stycznia 2017 r. należy klasyfikować w paragrafie dochodowym 094 "Wpływy z rozliczeń/zwrotów z lat ubiegłych" z odpowiednią czwartą cyfrą.

Ostateczną decyzję o sposobie klasyfikowania środków podejmuje, zgodnie z dyspozycją art. 53 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, kierownik jednostki sektora finansów publicznych, który dysponuje pełnią wiedzy o stanie faktycznym określonego zdarzenia i może dokonać szczegółowej analizy charakteru danego dochodu/wydatku.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 24 lutego 2017 r.

 

28. Jak należy klasyfikować wpływy z tytułu zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i z funduszu alimentacyjnego

 

Pytanie jednostki: W sprawozdaniu Rb-27S wykazujemy (GOPS) wpływy jednostki z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z lat ubiegłych, odsetki od tych świadczeń, dochody z tytułu usług opiekuńczych.

W sprawozdaniu Rb-27ZZ wykazujemy (GOPS) wpływy z funduszu alimentacyjnego zaliczki alimentacyjnej oraz wpływy ze specjalistycznych usług opiekuńczych w rozbiciu na należne budżetowi państwa oraz gminie.

1. Z jakim paragrafem powinniśmy wykazać w sprawozdaniu Rb-27S otrzymane przez nas wpływy przekazane następnie do gminy z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z lat ubiegłych, odsetek od tych świadczeń, dochody z tytułu usług opiekuńczych?

2. Czy wpływy należne gminie wykazane w części B sprawozdania Rb-27ZZ powinniśmy powtórzyć w sprawozdaniu Rb-27S z paragrafem 236?

Stanowisko jednostki: 1. Obecnie otrzymane wpływy z nienależnie pobranych świadczeń z lat ubiegłych wykazujemy w sprawozdaniu Rb-27S z paragrafem 094, rozdział 85502 oraz w paragrafie 083, rozdział 85228 jako wpływy z usług opiekuńczych.

2. Obecnie nie wykazujemy w sprawozdaniu Rb-27S wpływów ze specjalistycznych usług opiekuńczych i funduszu alimentacyjnego należnych gminie, są one wykazywane w sprawozdaniu Rb-27ZZ w części B.

 

Odpowiedź RIO: W odpowiedzi na wniosek o udzielenie wyjaśnienia w zakresie stosowania przepisów o finansach publicznych, który wpłynął w dniu 1.06.2017 r., Regionalna Izba Obrachunkowa w Kielcach informuje, że w ocenie Izby, wpływy z tytułu zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i z funduszu alimentacyjnego należy klasyfikować w dz. 855, rozdz. 85502, § 094 "Wpływy z rozliczeń/zwrotów z lat ubiegłych", § 092 "Wpływy z pozostałych odsetek", dochody Gminy z tytułu świadczonych usług opiekuńczych należy klasyfikować do dz. 852, rozdz. 85228 § 083 "Wpływy z usług".

Wykazane w części B sprawozdania Rb-27ZZ dochody jednostki samorządu terytorialnego związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami powinny być odzwierciedlone w sprawozdaniu Rb-27S (§ 236) jednostki samorządu terytorialnego.

Przedstawiając powyższe, należy zaznaczyć, że wyjaśnienia regionalnej izby obrachunkowej nie stanowią wiążącej wykładni prawa.

Pismo RIO w Kielcach z 6 czerwca 2017 r.

 

29. Jak po zmianach w klasyfikacji budżetowej ujmować wpływy z tytułu zwrotu kosztów postępowania sądowego i prokuratorskiego

 

Pytanie redakcji PRB: Jak od 1 stycznia 2017 r. w związku ze zmianą klasyfikacji budżetowej wynikającą z rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z 22 grudnia 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 2294) jednostka samorządu terytorialnego powinna ujmować wpływy z tytułu zwrotu kosztów postępowania sądowego i prokuratorskiego? Czy właściwy będzie nowy paragraf 063 "Wpływy z tytułu opłat i kosztów sądowych oraz innych opłat uiszczanych na rzecz Skarbu Państwa z tytułu postępowania sądowego i prokuratorskiego"?

 

Odpowiedź MF: Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Finansów z 22 grudnia 2016 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych z paragrafu 069 wyodrębniono m.in. paragraf 063 "Wpływy z tytułu opłat i kosztów sądowych oraz innych opłat uiszczanych na rzecz Skarbu Państwa z tytułu postępowania sądowego i prokuratorskiego", który ma zastosowanie od 1 stycznia 2017 r. Jak wynika z objaśnień do tego paragrafu obejmuje on również wpływy z tytułu zwrotu kosztów postępowania sądowego i prokuratorskiego. W związku z tym wpływy z tytułu zwrotów kosztów postępowania sądowego i prokuratorskiego w jednostkach samorządu terytorialnego należy klasyfikować w paragrafie dochodowym 063 "Wpływy z tytułu opłat oraz innych opłat uiszczanych na rzecz Skarbu Państwa z tytułu postępowania sądowego i prokuratorskiego".

Jednocześnie należy zauważyć, że ostateczną decyzję o sposobie klasyfikowania środków podejmuje, zgodnie z dyspozycją art. 53 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, kierownik jednostki sektora finansów publicznych, który dysponuje pełnią wiedzy o stanie faktycznym określonego zdarzenia i może dokonać szczegółowej analizy charakteru danego dochodu/wydatku.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 30 marca 2017 r.

 

30. Jak po zmianach w klasyfikacji budżetowej ujmować koszty upomnienia od nienależnie pobranych świadczeń

 

Pytanie jednostki: Ośrodek Pomocy Społecznej wyegzekwował koszty upomnienia od nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych wcześniej wypłaconych przez daną jednostkę.

W jakim dziale, rozdziale i paragrafie zaplanować środki na zwrot przez Urząd Miasta i Gminy do budżetu wojewody środków z tytułu wyegzekwowanych kosztów upomnień od nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych wypłaconych przez Ośrodek Pomocy Społecznej, dokonanych przez świadczeniobiorców po zakończeniu roku budżetowego, w którym została przyznana dotacja celowa?

Zdaniem gminy środki te powinny być przekazane z dochodów, które przekazał OPS na konto organu. Nie urząd, lecz gmina przekazałaby te środki bez klasyfikacji budżetowej, ponieważ po stronie wydatków trudno jest zaklasyfikować ten wydatek do jakiegokolwiek paragrafu wydatkowego.

 

Odpowiedź RIO: Odpowiadając na Pana wniosek z dnia 6 czerwca 2017 r. o udzielenie wyjaśnienia w zakresie stosowania przepisów o finansach publicznych, który do tutejszej Izby wpłynął dnia 13 czerwca 2017 r., Regionalna Izba Obrachunkowa uprzejmie informuje, że środki z tytułu wyegzekwowanych kosztów upomnień od nienależnie wypłaconych świadczeń rodzinnych, finansowanych z dotacji z budżetu państwa, na podstawie art. 15 § 2 ustawy z 16 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1201 z późn.zm.), pobierane są przez jednostkę samorządu terytorialnego na rzecz wierzyciela, którym jest budżet państwa.

Środki te nie stanowią dochodów ani wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego i przekazywane są bezpośrednio na rachunek bankowy dysponenta środków budżetu państwa. W sporządzanym na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1015 z późn.zm.) sprawozdaniu Rb-27ZZ - z wykonania planu dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, środki finansowe pochodzące z wyegzekwowanych kosztów upomnień od nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych powinny być ujęte w dziale 855 - Rodzina, rozdziale 85502 - Świadczenia rodzinne, świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego, w paragrafie 064 "Wpływy z tytułu kosztów egzekucyjnych, opłaty komorniczej i kosztów upomnień".

Pismo RIO w Gdańsku z 28 czerwca 2017 r.

Specjalne podziękowania dla Burmistrza Miasta i Gminy Debrzno za udostępnienie redakcji PRB powyższego pisma.

 

31. Jak prawidłowo klasyfikować środki przeznaczone na prowadzenie placówek wsparcia dziennego w ramach gminnego programu rozwiązywania problemów alkoholowych

 

Pytanie jednostki: Uprzejmie proszę o wyrażenie stanowiska w sprawie klasyfikacji budżetowej środków przeznaczanych na prowadzenie placówek wsparcia dziennego. Prowadzenie placówek wsparcia dziennego jest zadaniem własnym gminy wynikającym z ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Realizacja tego zadania przez gminę może nastąpić np. poprzez zlecenie prowadzenia takich placówek organizacjom pozarządowym. Następuje to zgodnie z art. 190 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w trybie określonym w ustawie z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Placówki te mogą być placówkami o charakterze socjoterapeutycznym, co oznacza, że ich prowadzenie będzie także wypełniać zadania określone w gminnym programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w zakresie zapewnienia pomocy psychologicznej i socjoterapeutycznej dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym zagrożonym umieszczeniem w pieczy zastępczej. Czy w związku z tym, gdy zadanie prowadzenia placówek wsparcia dziennego o charakterze socjoterapeutycznym zostanie wpisane zarówno do gminnego programu wspierania rodziny i do gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, właściwe będzie zaplanowanie na realizację niniejszego zadania środków w dziale 855 "Rodzina", rozdziale 85504 "Wspieranie rodziny", paragrafie 2820 (w przypadku zlecania realizacji zadania organizacji pozarządowej) i pokrywanie ich w ramach dochodów z tytułu opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych? Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu narkomanii stanowi bowiem w art. 18² że:

Dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 lub art. 18¹ oraz dochody z opłat określonych w art. 11¹ wykorzystywane będą na realizację:

1) gminnych program6w profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz Gminnych Programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,

2) zadań realizowanych przez placówkę wsparcia dziennego, o której mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz Gminnych Programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

- i nie mogą być przeznaczane na inne cele.

 

Odpowiedź RIO: Odpowiadając na pismo Pani Prezydent z dnia 16 lutego br. (znak: SP.8140.3.2017.1), dotyczące klasyfikacji środków przeznaczonych na prowadzenie placówek wsparcia dziennego uprzejmie informuję, iż w ocenie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie przedmiotowe wydatki ujęte w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych bądź gminnego programu przeciwdziałania narkomanii, finansowane - zgodnie z art. 18² ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2016 r. poz. 487) - dochodami z opłat, o których mowa w cytowanym przepisie, powinny być klasyfikowane w dziale 851 - Ochrona zdrowia, rozdziale odpowiednio 85153 - Zwalczanie narkomanii bądź 85154 - Przeciwdziałanie alkoholizmowi.

Pismo RIO w Szczecinie z 1 marca 2017 r.

Specjalne podziękowania dla Urzędu Miejskiego w Stargardzie za udostępnienie redakcji PRB powyższego pisma.

 

32. W jakim rozdziale i paragrafie klasyfikacji budżetowej ująć wynagrodzenie członków międzyzakładowej organizacji związkowej

Pytanie jednostki: Przewodniczący Regionu Zachodniopomorskiego ONZZ Solidarność' 80 poinformował Prezydenta Miasta Stargard o oddelegowaniu do prac związkowych członka organizacji. Oddelegowany członek organizacji jest pracownikiem jednostki prowadzonej przez powiat stargardzki.

Zgodnie z art. 34 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1881) pracodawcy objęci działaniem międzyzakładowej organizacji związkowej ponoszą koszty, w tym koszty wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne związane z zatrudnianiem pracownika zwolnionego:

1) z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie międzyzakładowej organizacji związkowej - na podstawie art. 31 ust. 1 w związku z art. 34 ust. 2,

2) od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia - na podstawie art. 31 ust. 3.

Z jakiego rozdziału i paragrafu (paragrafów) jednostki miejskie mają ponosić ww. koszty?

 

Odpowiedź RIO: Odpowiadając na pismo Pani Prezydent z dnia 14 kwietnia br. (znak: SE.0640.3.2017.1) uprzejmie informuję, iż w ocenie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie koszty, o których mowa w art. 34¹ ust. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. związkach zawodowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1881) - w tym przypadku dotyczące pracownika jednostki prowadzonej przez powiat - powinny być klasyfikowane w dziale i rozdziale właściwym dla miejskiej jednostki zatrudniającej członków międzyzakładowej organizacji związkowej w paragrafie 443 "Różne opłaty i składki".

Pismo RIO w Szczecinie z 12 maja 2017 r.

Specjalne podziękowania dla Dyrektora Wydziału Edukacji w Urzędzie Miejskim w Stargardzie za udostępnienie redakcji PRB powyższego pisma.

 

33. Jak klasyfikować wydatki w zakresie zwrotu producentom rolnym podatku akcyzowego

 

Producentom rolnym - osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, będącym posiadaczami gospodarstw rolnych w rozumieniu przepisów o podatku rolnym przysługuje zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej.

 

Jak gmina powinna klasyfikować wydatki w zakresie zwrotu producentom rolnym podatku akcyzowego?

 

Część-85/..., dział 010, rozdział - 01095, paragraf 443 "Różne opłaty i składki", z odpowiednią czwartą cyfrą.

 

Czy pracownikom, którzy wykonują prace związane z postępowaniem w sprawie zwrotu podatku akcyzowego producentom rolnym i jego wypłatą przysługuje dodatkowe wynagrodzenie?

 

Zgodnie z art. 8 ust. 5 ww. ustawy z 10 marca 2006 r., przy ustalaniu dotacji celowej na postępowanie w sprawie zwrotu podatku, uwzględnia się koszty ustalania i wypłacania zwrotu podatku producentom rolnym, ponoszone przez gminę, w wysokości 2% łącznej kwoty dotacji wypłaconych w danej gminie.

Z powyższego wynika, że możliwe jest przeznaczenie tych środków m.in. na zakup sprzętu, artykułów biurowych lub na wynagrodzenia pracowników, którym zlecono wykonanie tego zadania.

Źródło:bip.minrol.gov.pl

 

34. Kto ponosi odpowiedzialność za sporządzanie i składanie sprawozdań oraz sporządzenie polityki rachunkowości w przypadku zorganizowania wspólnej obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej (CUW)

 

Pytanie redakcji PRB: Od 1 stycznia 2016 r. na podstawie ustawy z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1045) mogą funkcjonować tzw. jednostki obsługujące. Zmiany wprowadzone m.in. do ustawy o samorządzie gminnym dają możliwość tworzenia wspólnej obsługi, którą, jak wynika z przepisów, mogą prowadzić: urząd gminy, inna jednostka organizacyjna gminy, jednostka organizacyjna związku międzygminnego albo jednostka organizacyjna związku powiatowo-gminnego, zwana "jednostką obsługującą".

Zapis art. 10c ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym stanowi, że w przypadku powierzenia obowiązków z zakresu rachunkowości i sprawozdawczości jednostek obsługiwanych, o których mowa w art. 10a pkt 1 i 2 (czyli jednostek organizacyjnych gminy zaliczanych do sektora finansów publicznych oraz gminnych instytucji kultury), obowiązki te są przekazywane w całości.

Kto zatem w przypadku utworzonej jednostki obsługującej, przy obecnych zapisach w rozporządzeniach Ministra Finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2014 r. poz. 119 z późn.zm.) czy też z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1773), będzie odpowiedzialny za sporządzenie i złożenie sprawozdań wynikających z tych rozporządzeń? Kto będzie zobowiązany podpisać te sprawozdania w miejscu "kierownik jednostki" i w miejscu "główny księgowy"?

Kolejne pytanie w tym zakresie to: Kto będzie miał obowiązek sporządzić politykę rachunkowości zgodnie z art. 10 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 z późn.zm.), w przypadku gdy jednostka obsługująca będzie obsługiwała np. pięć szkół, ośrodek pomocy społecznej i gminny ośrodek kultury - kierownicy poszczególnych jednostek (pięć szkół, ośrodek pomocy społecznej i gminny ośrodek kultury), czy może dla poszczególnych jednostek kierownik jednostki obsługiwanej, czy też wystarczy jedna polityka rachunkowości dla wszystkich jednostek obsługiwanych sporządzona przez kierownika jednostki obsługującej?

 

Odpowiedź MF: Jednostki wymienione w art. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2013 r. poz. 330 z późn.zm.), w tym państwowe i samorządowe (gminne, powiatowe i wojewódzkie) jednostki budżetowe (art. 2 ust. 1 pkt 4 lit. a) oraz samorządowe (gminne, powiatowe i wojewódzkie) instytucje kultury - jako jednostki posiadające osobowość prawną (art. 2 ust. 1 pkt 1), zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z zasadami określonymi w tej ustawie.

Jednocześnie przepisy ustawy z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1045) od 1 stycznia 2016 r. wprowadzają - w art. 10a ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2013 r.

poz. 594 z późn.zm.) - możliwość zapewnienia przez gminę wspólnej obsługi w szczególności administracyjnej, finansowej i organizacyjnej jednostkom organizacyjnym gminy (w tym gminnym jednostkom budżetowym) zaliczanym do sektora finansów publicznych, gminnym instytucjom kultury oraz innym zaliczanym do sektora finansów publicznych gminnym osobom prawnym. Ustawa ta definiuje te jednostki jako jednostki obsługiwane.

Ponadto przepisy art. 10b ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym wskazują, że w odniesieniu do jednostek obsługiwanych (jednostek organizacyjnych gminy) rada gminy określi, w drodze uchwały, w szczególności: jednostki obsługujące; jednostki obsługiwane; zakres obowiązków powierzonych jednostkom obsługującym w ramach wspólnej obsługi. Natomiast pozostałe jednostki wymienione w art. 10a pkt 2 i 3 ustawy o samorządzie gminnym, tj. m.in. samorządowe instytucje kultury, będą mogły, na podstawie porozumień zawartych przez te jednostki z jednostką obsługującą, przystąpić do wspólnej obsługi, po uprzednim zgłoszeniu tego zamiaru wójtowi. Zakres wspólnej obsługi określać będzie zawarte porozumienie.

Wspólną obsługę będą mogły prowadzić - zgodnie z wprowadzonym art. 10b ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym - urząd gminy, inna jednostka organizacyjna gminy, jednostka organizacyjna związku międzygminnego albo jednostka organizacyjna związku powiatowo-gminnego.

Jednostki te określone zostały w ustawie jako jednostki obsługujące.

Należy zauważyć, że w przypadku powierzenia obowiązków z zakresu rachunkowości i sprawozdawczości jednostek obsługiwanych będą one przekazywane w całości (art. 10c ust. 2 tej ustawy).

Jednocześnie przepisy ustawy z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw dokonały zmiany m.in. w art. 4 ustawy o rachunkowości. Dodany w art. 4 ust. 5 określać będzie, że kierownik jednostki, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej, ponosić będzie odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości - z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury - zostaną powierzone innej osobie lub przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 11 ust. 2, za ich zgodą. Odrębnymi przepisami, o których mowa w art. 4 ustawy o rachunkowości, są regulacje zawarte w art. 54 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 z późn.zm.) - w brzmieniu nadanym ustawą z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw.

Podkreślenia wymaga, że jednostki zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań finansowych powinny posiadać - w myśl przepisów art. 10 ustawy o rachunkowości - dokumentację opisującą w języku polskim przyjęte przez nią do stosowania zasady (politykę) rachunkowości, dotyczące w szczególności metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego, sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej zakładowego planu kont ustalającego wykaz kont księgi głównej.

Z powyższych regulacji ustawowych wynika, że dokumentację opisującą zasady (politykę) rachunkowości - dla każdej jednostki obsługiwanej (w tym gminnej jednostki budżetowej, gminnej instytucji kultury) oddzielnie - zobowiązany będzie sporządzić kierownik jednostki obsługującej.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 30 grudnia 2015 r.

 

W świetle zmian wprowadzonych przepisami ustawy z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw, informuję, że uregulowanie kwestii, o których mowa w pytaniu [dot. odpowiedzialności za sporządzanie i składanie sprawozdań], zostało zaproponowane w projekcie rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 15 lutego 2016 r.

 

35. W jaki sposób powinno nastąpić dostosowanie sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego

 

Pytanie jednostki: Na podstawie art. 13 pkt 11 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz.U. z 2016 r. poz. 561 z późn.zm.) zwracam się z prośbą o udzielenie wyjaśnienia, czy w przypadku gimnazjów, które z mocy prawa zostaną włączone do ośmioletniej szkoły podstawowej na podstawie art. 129 ust. 1 pkt 2 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe, oraz zespołu szkół publicznych, w skład którego wchodzą dotychczasowa sześcioletnia szkoła podstawowa i dotychczasowe gimnazjum, które zostanie z dniem 1 września 2017 r. przekształcone w ośmioletnią szkołę podstawową na podstawie art. 191 ust. 1 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe, mają zastosowanie przepisy art. 12 ustawy o finansach publicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 z późn.zm.) dotyczące likwidacji czy też łączenia jednostek budżetowych.

W uchwale nr XXX/356/17 Rady Miejskiej Brzegu z 17 marca 2017 r. w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów na terenie gminy Brzeg do nowego ustroju szkolnego jest mowa o włączeniu gimnazjów do szkół podstawowych. Zdaniem gminy Brzeg w wyżej wymienionym przypadku mają zastosowanie przepisy art. 12 uofp w zakresie dotyczącym łączenia jednostek budżetowych. Artykuł 12 ustawy o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 z późn.zm.) nie przewiduje włączenia ani też przekształcenia, bowiem mowa jest tylko o tworzeniu, łączeniu i likwidacji jednostek budżetowych, w związku z tym nie ma innej podstawy prawnej mówiącej o przekazaniu majątku oraz należności i zobowiązań włączonych gimnazjów do szkół podstawowych w trybie włączenia zgodnie z art. 129 ust. 1 pkt 2 oraz w trybie przekształcenia z mocy ustawy w trybie art. 191 ust. 1 - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe. Podjęcie uchwały w sprawie likwidacji jednostek budżetowych spowodowałoby przejęcie przez urząd należności i zobowiązań, jak również mienia po włączonych jednostkach, gdyż w miejsce gimnazjów (ustrojowa zmiana jednostek budżetowych) nie tworzy się jednostek o innej formie organizacyjno-prawnej, a jedynie powoduje to zmiany typu i nazwy szkoły. Dodatkowo argumentem przemawiającym za tym, że jednostka (gimnazjum) nie jest likwidowana, "zamknięta pod klucz" jest to, że pracownicy gimnazjum stają się pracownikami ośmioletniej szkoły podstawowej, a obiekty, w których będą prowadzone gimnazja, od 1 września będą budynkami, w których mają być prowadzone zajęcia ośmioletniej szkoły podstawowej.

Naszym zdaniem majątek (mienie) oraz należności i zobowiązania jednostek budżetowych winne być przekazane bezpośrednio do powstających ośmioletnich szkół podstawowych.

W związku z pojawiającymi się interpretacjami osób prowadzących szkolenia na temat "likwidacji gimnazjów", z których wynika, że należności i zobowiązania oraz majątek (mienie) jednostek budżetowych winne być przejęte do Urzędu Miasta, jak przy likwidacji jednostek, proszę o udzielenie wyjaśnień w ww. zakresie.

 

Odpowiedź RIO: W odpowiedzi na pismo z dnia 22 maja 2017 r., sygn. FN.I.3251.43.2017, dotyczące wniosku o udzielenie wyjaśnienia na pytanie, czy w przypadku gimnazjów, które zostaną włączone do ośmioletniej szkoły podstawowej na podstawie art. 129 ust. 1 pkt 2 - Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe oraz zespołu szkół publicznych, w skład którego wchodzą dotychczasowa sześcioletnia szkoła podstawowa i dotychczasowe gimnazjum, które zostanie z dniem 1 września 2017 r. przekształcone w ośmioletnią szkołę podstawową na mocy art. 191 ust. 1 Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe, mają zastosowanie przepisy art. 12 ustawy o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 z późn.zm.), dotyczące likwidacji czy też łączenia jednostek budżetowych, informuję co następuje.

Analizując przedmiotowe zagadnienie, należy odwołać się do przepisów ustawy z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U z 2017 r. poz. 60). Zgodnie z brzmieniem powołanego aktu prawnego, gmina jest zobowiązana do dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, w którym nie będzie gimnazjów, a dotychczasowe szkoły sześcioletnie staną się ośmioletnimi szkołami podstawowymi. Wskazana regulacja prawna w art. 129 ust. 1 stanowi, że dotychczasowe gimnazjum można:

1. przekształcić w ośmioletnią szkołę podstawową, o której mowa w art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy - Prawo oświatowe,
2. włączyć do ośmioletniej szkoły podstawowej, o której mowa w art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy - Prawo oświatowe.

Rzeczony akt prawny w art. 191 wskazuje, że z dniem 1 września 2017 r. zespół publicznych szkół, w skład którego wchodzi jedynie dotychczasowa sześcioletnia szkoła podstawowa i dotychczasowe gimnazjum, staje się ośmioletnią szkołą podstawową.

Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego prowadzącej dotychczasowy zespół publicznych szkół, o którym mowa w ust. 1, w terminie do 30 listopada 2017 r., w drodze uchwały, stwierdza jego przekształcenie w ośmioletnią szkołę podstawową zgodnie z ust. 1 (art. 191 ust. 2 cyt. ustawy). Z ust. 3 powołanego przepisu wynika, że uchwala, o której mowa w ust. 2, stanowi akt założycielski ośmioletniej szkoły podstawowej w rozumieniu przepisów ustawy - Prawo oświatowe.

Podmiot wnioskujący o udzielenie wyjaśnienia zwrócił również uwagę na brzmienie ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.), która w art. 12 ust. 3 wskazuje, że likwidując jednostkę budżetową organ, o którym mowa w ust. 1, określa przeznaczenie mienia znajdującego się w zarządzie tej jednostki, z zastrzeżeniem ust. 7. W art. 12 ust. 5 ustawy o finansach publicznych ustawodawca określił, że przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do łączenia jednostek budżetowych.

Z zastrzeżenia ust. 7 wynika, że organ może również zdecydować o przejęciu należności i zobowiązań likwidowanej (łączonej) jednostki budżetowej przez nowo utworzoną jednostkę (art. 12 ust. 7 cyt. ustawy).

Ponadto z art. 5 ust. 7 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.) wynika, że organ prowadzący szkołę lub placówkę odpowiada za jej działalność. Do zadań organu prowadzącego szkołę lub placówkę należy w szczególności:

1) zapewnienie warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki;

1a) zapewnienie warunków umożliwiających stosowanie specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży objętych kształceniem specjalnym;

2) wykonywanie remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie;

3) zapewnienie obsługi administracyjnej, w tym prawnej, obsługi finansowej, w tym w zakresie wykonywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2-6 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047), i obsługi organizacyjnej szkoły lub placówki;

4) wyposażenie szkoły lub placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów nauczania, programów wychowawczych, przeprowadzania egzaminów oraz wykonywania innych zadań statutowych;

5) wykonywanie czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w stosunku do dyrektora szkoły lub placówki.

Natomiast od dnia 1 września 2017 r. obowiązki organu prowadzącego będą wynikały z art. 10 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59).

Skoro Rada Miejska w Brzegu dokonała włączenia gimnazjów do szkół podstawowych, zastosowanie znajdą przepisy art. 12 ustawy o finansach publicznych w zakresie łączenia jednostek budżetowych. Wprawdzie powołany art. 12 nie przewiduje "włączenia" ani "przekształcenia", lecz "tworzenie", "łączenie" i "likwidację" jednakże znaczeniowo sformułowanie "przekształcenie" dwóch jednostek w nową jednostkę utożsamiać należy z pojęciem "łączyć".

Uznać również należy, w świetle braku innych podstaw prawnych regulujących przekazanie majątku, że w przypadku włączenia gimnazjum do szkoły podstawowej nie wystąpiło ani "utworzenie" nowego podmiotu, ani jego "likwidacja".

Z kolei zespół szkół publicznych, w skład którego wchodzą dotychczasowa sześcioletnia szkoła podstawowa i dotychczasowe gimnazjum, staje się z dniem 1 września 2017 r. z mocy prawa szkołą podstawową. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego w formie uchwały stwierdza (potwierdza) to przekształcenie w ośmioletnią szkołę podstawową.

Odnosząc się do treści art. 12 ustawy o finansach publicznych uznać należy, że w zakresie majątku następuje jego połączenie. Majątek gimnazjum i majątek szkoły podstawowej staje się majątkiem przekształconej szkoły podstawowej.

Jednak przypomnieć należy, że o przeznaczeniu mienia znajdującego się w zarządzie danej jednostki decyduje jednostka samorządu terytorialnego jako organ prowadzący szkołę.

Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nie stanowią wiążącej wykładni prawa.

Pismo RIO w Opolu z 21 czerwca 2017 r.

Specjalne podziękowania dla Burmistrza i Skarbnika Miasta w Brzegu za udostępnienie redakcji PRB powyższego pisma.

 

36. Czy w związku z reformą oświaty jednostka samorządu terytorialnego powinna zlikwidować zespół publicznych szkół, kończąc działalność zespołu sprawozdaniem finansowym, a utworzyć jednostkę budżetową - szkołę podstawową

 

Pytanie redakcji PRB: Jak stanowi art. 191 ust. 1 i 2 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60) z dniem 1 września 2017 r. zespół publicznych szkół, w skład którego wchodzi jedynie dotychczasowa sześcioletnia szkoła podstawowa i dotychczasowe gimnazjum, staje się ośmioletnią szkołą podstawową. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego prowadzącej dotychczasowy zespół publicznych szkół w terminie do 30 listopada 2017 r., w drodze uchwały, stwierdza jego przekształcenie w ośmioletnią szkołę podstawową.

Zespół publicznych szkół, w skład którego wchodzi jedynie dotychczasowa sześcioletnia szkoła podstawowa i dotychczasowe gimnazjum, jest jednostką budżetową, która ma swój plan finansowy, prowadzi ewidencję i wykonuje obowiązki w zakresie sprawozdawczości. Od 1 września 2017 r. według cytowanego art. 191 powinna być szkołą podstawową. Jak zatem powinien prawidłowo postąpić zespół publicznych szkół w zakresie ewidencji i sprawozdawczości? Należy zaznaczyć, że uchwały rad gmin, rad miast przekształcające gimnazja i zespoły szkół w szkoły podstawowe ośmioletnie z dniem 1 września 2017 r. nie likwidują z dniem 31 sierpnia dotąd działających jednostek budżetowych i nie wskazują, co się stanie z majątkiem szkoły. W ustawie wprowadzającej Prawo oświatowe jest sztywno określone, co mają zawierać uchwały o sieciach szkół.

Nasuwa się pytanie, czy od strony finansowej jednostka samorządu terytorialnego powinna zlikwidować zespół publicznych szkół, kończąc działalność zespołu sprawozdaniem finansowym, a utworzyć jednostkę budżetową - szkołę podstawową? Jeśli nie, to w jaki sposób należy dokonać przekształcenia w dokumentacji finansowej tego zespołu szkół publicznych?

Podobna sytuacja dotyczy art. 129 cytowanej ustawy, gdzie dotychczasowe gimnazjum można:

1) przekształcić w ośmioletnią szkołę podstawową, o której mowa w art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy - Prawo oświatowe,

2) włączyć do ośmioletniej szkoły podstawowej, o której mowa w art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy - Prawo oświatowe.

W związku z wątpliwościami, jakie się pojawiają w służbach finansowych jednostek samorządu terytorialnego, prosimy o udzielenie odpowiedzi. Pytania te kierujemy na prośbę naszych Czytelników.

 

Odpowiedź MEN: W odpowiedzi na Pani pismo z dnia 12 czerwca br. (znak pisma: PRB/1 MEN/20170) w sprawie zapisów ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe, uprzejmie wyjaśniam.

Stosownie do postanowień zawartych w ustawach ustrojowych dotyczących samorządu terytorialnego, do wyłącznej kompetencji organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego należy tworzenie samorządowych jednostek organizacyjnych oraz uchwalanie ich statutu. Kompetencja ta obejmuje również reorganizację oraz proces likwidacji. Natomiast szczegółowe zasady i tryb funkcjonowania w przypadku m.in. samorządowych jednostek budżetowych regulują przepisy ustawy o finansach publicznych.

Ustawa o finansach publicznych w art. 12 określa tryb tworzenia, łączenia i likwidowania samorządowych jednostek budżetowych oraz określa organy właściwe do dokonywania tych czynności. Przepisy tej ustawy nie przewidują przekształcania jednostek budżetowych w inne jednostki budżetowe.

Na mocy przepisów ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe oraz ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe, ustawodawca uregulował kwestie związane z tworzeniem szkół w nowym ustroju szkolnym poprzez formę przekształcenia obecnie funkcjonujących szkół w szkoły nowego ustroju szkolnego.

 

W związku z powyższym, przekształcenie szkół funkcjonujących w dotychczasowym ustroju szkolnym w szkoły nowego ustroju szkolnego, dokonywane w oparciu o przepisy szczególne prawa oświatowego, należy traktować na gruncie ustawy o finansach publicznych jako zmianę zakresu działania jednostek budżetowych, tj. szkół (zmiana zakresu zadań edukacyjnych realizowanych przez szkołę), dostosowującą je do nowych zasad działania (zmiana statutu, regulaminu organizacyjnego).

Pismo Dyrektora Departamentu Strategii i Współpracy Międzynarodowej

w Ministerstwie Edukacji Narodowej

z 31 lipca 2017 r. (DSWM-WA.350.150.2017.AWŁ)

- odpowiedź na pytanie redakcji PORADNIKA Rachunkowości Budżetowej

 

37. Czy w związku z reformą oświaty i przekształceniem z dniem 1 września 2017 r. zespołu szkół w szkołę podstawową należy dokonać zamknięcia ksiąg rachunkowych zespołu i sporządzić sprawozdanie finansowe na 31 sierpnia 2017 r.

 

Pytanie jednostki: Na terenie naszej gminy funkcjonuje Zespół Szkół w Bliżynie, w skład którego wchodzi szkoła podstawowa oraz gimnazjum. W związku z reformą oświatową Rada Gminy w Bliżynie w dniu 29 marca 2017 r. podjęła uchwałę w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjum do nowego ustroju szkolnego, zgodnie z którą gimnazjum włącza się do szkoły podstawowej w Bliżynie, która rozpocznie swą działalność z dniem 1 września 2017 r. Ma ona odrębny nr regon niż Zespół Szkół w Bliżynie, który do tej pory składał sprawozdania jako jednostka podległa.

Czy w związku z utworzeniem nowej jednostki - Szkoły Podstawowej w Bliżynie w związku z reformą oświatową Zespół Szkół w Bliżynie jako jednostka podległa powinien przedłożyć sprawozdanie finansowe na dzień 31 sierpnia 2017 r. i zwrócić środki, jakie pozostaną na kontach bankowych do gminy? Czy gmina ma obowiązek utworzyć plan finansowy dla nowej jednostki, jaką jest Szkoła Podstawowa w Bliżynie z dniem 1 września 2017 r.?

Stanowisko jednostki: Szkoła Podstawowa w Bliżynie będzie nową jednostką podległą od 1 września 2017 r., w skład której włączono gimnazjum w Bliżynie. Zespół Szkół jest jednostką samorządu terytorialnego (który co miesiąc składa sprawozdania, dla którego przekazuje się co miesiąc środki). Od 1 września nową jednostką będzie Szkoła Podstawowa w Bliżynie, która do tej pory sprawozdań nie przedkładała. Naszym zdaniem Zespół Szkół powinien zakończyć działalność bilansem na dzień 31 sierpnia 2017 r., a tym samym rozliczyć się z posiadanych środków. Tym samym gmina powinna wydzielić odrębny plan dla nowej jednostki.

 

Odpowiedź RIO: W odpowiedzi na wniosek o udzielenie wyjaśnienia w zakresie stosowania przepisów o finansach publicznych, który wpłynął do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach w dniu 19 czerwca 2017 r. w przedmiocie sporządzenia sprawozdań finansowych Zespołu Szkół w Bliżynie na dzień 31 sierpnia 2017 r., wyjaśniam, co następuje:

Przepisy art. 12 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.) określają zasady utworzenia, łączenia i likwidacji jednostek budżetowych. Z otrzymanego wniosku o udzielenie wyjaśnienie wynika, że obecnie funkcjonuje Zespół Szkół w Bliżynie, w skład którego wchodzi Szkoła Podstawowa oraz Gimnazjum. W przedmiotowej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60 ze zm.), zgodnie z którymi dokonywane są przekształcenia zespołów szkół. Stosownie do art. 191 ust. 1 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe z dniem 1 września 2017 r. zespół publicznych szkół, w skład którego wchodzi jedynie dotychczasowa sześcioletnia szkoła podstawowa i dotychczasowe gimnazjum, staje się ośmioletnią szkołą podstawową. W zaistniałym stanie faktycznym i prawnym nie dochodzi zatem do likwidacji jednostki Zespół Szkół oraz utworzenia jednostki Szkoła Podstawowa w rozumieniu przepisów art. 12 ustawy o finansach publicznych. W związku z powyższym nie ma również podstaw do zamknięcia ksiąg rachunkowych Zespołu Szkół i sporządzenia sprawozdań finansowych na dzień 31 sierpnia 2017 r., gdyż jednostka ta ulega przekształceniu i od dnia 1 września nadal kontynuuje swoją działalność jako Szkoła Podstawowa. Nie występuje tu zatem na dzień 31 sierpnia 2017 r. żaden z przypadków określonych w art. 12 ust. 1 i 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2016 r. poz. 1047 ze zm.), które zobowiązują do otwarcia i zamknięcia ksiąg rachunkowych.

W związku z przekształceniem z dniem 1 września 2017 r. Zespołu Szkół w Szkołę Podstawową, w ocenie Izby należy dokonać aktualizacji nazwy jednostki co najmniej w dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, księgach rachunkowych, banku prowadzącym obsługę budżetu Gminy, w tym rachunki jednostek oraz dopełnić innych formalności w zakresie NIP, REGON, rozliczeń z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z art. 11 ust. 3 ustawy o finansach publicznych podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej - a zatem i obecnie funkcjonującego Zespołu Szkół, jak również Szkoły Podstawowej, która rozpocznie działalność w wyniku przekształcenia Zespołu - jest plan finansowy opracowany zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 1542).

Pismo RIO w Kielcach z 29 czerwca 2017 r.

 

38. Jaką podziałkę klasyfikacji budżetowej trzeba stosować dla wydatków po przekształceniu zespołu szkół w szkołę podstawową z klasami gimnazjum

 

Pytanie jednostki: Zgodnie z art. 13 pkt 11 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz.U. z 2016 r. poz. 561) proszę o udzielenie wyjaśnień dotyczących stosowania przepisów ustawy o finansach publicznych w następującej sprawie: Czy w związku z przekształceniem z dniem 1 września 2017 r. zespołu szkół, w którego skład wchodzi szkoła podstawowa i gimnazjum, w szkołę podstawową (w której będą funkcjonowały klasy dotychczasowego gimnazjum), powinno się stosować do realizowanych wydatków jedną klasyfikację budżetową, tj. dział 801 - Oświata i wychowanie, rozdział 80101 - Szkoły podstawowe, czy też dla wydatków związanych z prowadzeniem klas gimnazjalnych - stosować dotychczasową klasyfikację budżetową, tj. dział 801 - Oświata i wychowanie, rozdział 80110 - Gimnazja?

Podobna sytuacja dotyczy przekształcenia z dniem 1 września 2017 r. obecnego gimnazjum w szkołę podstawową, w której prowadzone będą także klasy gimnazjalne, oraz włączenia obecnych gimnazjów do szkól podstawowych, w których będą prowadzone klasy gimnazjalne.

 

Odpowiedź RIO: Odpowiadając na pismo Pana Burmistrza z 22 maja br. (znak: FN.300.1.1.2017.MWT) w sprawie klasyfikacji budżetowej uprzejmie informuję, iż w ocenie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie w związku z przekształceniem jednostek oświatowych, o których mowa w Pana piśmie - w okresie, w którym w ramach szkoły podstawowej funkcjonować będą klasy gimnazjalne - dla wydatków związanych z prowadzeniem tych klas właściwym wydaje się stosowanie rozdziału klasyfikacji budżetowej 80110 "Gimnazja".

Jednocześnie wyjaśniam, że powyższe stanowisko nie jest wiążącą wykładnią prawa, lecz prezentuje pogląd na zagadnienie sygnalizowane w Pana piśmie i należy uznawać je za aktualne do czasu wypowiedzenia się w tej kwestii przez Ministerstwo Finansów.

Pismo RIO w Szczecinie z 19 czerwca 2017 r.

Specjalne podziękowania dla Burmistrza Polic za udostępnienie redakcji PRB powyższego pisma.

 

39. Do której pozycji "Rachunku zysków i strat" należy przyporządkować paragraf 419 "Nagrody konkursowe"

 

Pytanie redakcji PRB: Rozporządzenie Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych przewiduje paragraf 419 "Nagrody konkursowe". Paragraf ten został wyodrębniony z paragrafu 304 i obejmuje nagrody dla osób fizycznych, osób prawnych lub innych jednostek organizacyjnych, w tym również zakup nagród rzeczowych. Do której pozycji kosztów działalności operacyjnej w "Rachunku zysków i strat jednostki budżetowej/samorządowego zakładu budżetowego (wariant porównawczy)" należy przyporządkować ten paragraf? Czy będzie to pozycja B.II. "Zużycie materiałów i energii", B.IX. "Inne świadczenia finansowane z budżetu" czy inna?

 

Odpowiedź MF: Jednostka budżetowa zobowiązana jest do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości oraz ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Z uwzględnieniem zasad szczególnych wynikających z rozporządzenia Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Koszty dotyczące nagród konkursowych należałoby - w ocenie Departamentu Rachunkowości i Rewizji Finansowej - prezentować w sprawozdaniu finansowym zgodnie z załącznikiem nr 7 do ww. rozporządzenia "Rachunek zysków i strat jednostki budżetowej lub samorządowego zakładu budżetowego" w pozycji B.VII. "Pozostałe koszty rodzajowe".

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 10 lutego 2017 r.

 

40. Do której pozycji "Rachunku zysków i strat" należy przyporządkować paragraf 470 po zmianach klasyfikacji budżetowej

 

Pytanie redakcji PRB: Od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje nowa treść objaśnień do paragrafu 470 "Szkolenia pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej". Doprecyzowano, że w paragrafie tym należy wykazywać całkowity koszt związany ze szkoleniem pracownika, tj. nie tylko opłatę za szkolenie, ale także koszt wyżywienia, noclegu, dojazdu itp. Czy w związku z tą zmianą wydatki ujmowane w paragrafie 470 należy w całości przyporządkować do pozycji B.VI. "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia dla pracowników" czy ująć w rozbiciu w pozycji B.III., B.VI i B.VII?

 

Odpowiedź MF: Jednostka budżetowa zobowiązana jest do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości oraz ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych z uwzględnieniem zasad szczególnych wynikających z rozporządzenia Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Koszty szkoleń pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej należałoby prezentować w sprawozdaniu finansowym zgodnie z załącznikiem nr 7 do ww. rozporządzenia "Rachunek zysków i strat jednostki budżetowej lub samorządowego zakładu budżetowego" w pozycji B.VI. "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia dla pracowników".

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 8 lutego 2017 r.

 

41. W jaki sposób należy ujmować dane w sprawozdaniu Rb-Z oraz Rb-N, w tym zobowiązania wynikające z papierów wartościowych, nadpłaty w podatkach lokalnych, sprzedaż na raty

 

Pytanie RIO: W związku z wątpliwościami zgłaszanymi przez jednostki samorządu terytorialnego, zwracam się z prośbą o udzielenie wyjaśnień dotyczących ujmowania określonych danych w sprawozdaniach Rb-Z o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz Rb-N o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych.

 

I. Pierwsze pytanie dotyczy sposobu, w jaki w sprawozdaniu o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji (Rb-Z), stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych, należy ujmować zobowiązania wynikające z papierów wartościowych (obligacji komunalnych) wyemitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego na cele określone w art. 89 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Zgodnie z § 2.1 załącznika nr 9 do wyżej wymienionego rozporządzenia, w sprawozdaniu Rb-Z w układzie przedmiotowym prezentowane są zobowiązania, o których mowa w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 72 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, wynikające z tytułów dłużnych:

• papiery wartościowe, rozumiane jako zobowiązania wynikające z wyemitowanych papierów wartościowych, dopuszczone do obrotu zorganizowanego, czyli takie, dla których istnieje płynny rynek wtórny (kategoria ta nie obejmuje papierów udziałowych oraz praw pochodnych),
• kredyty i pożyczki, w których mieszczą się między innymi papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona, tzn. nie istnieje dla nich płynny rynek wtórny.

Podstawą emisji obligacji komunalnych przez jednostki samorządu terytorialnego jest ustawa z 29 czerwca 1995 r. o obligacjach oraz ustawa z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Zgodnie z art. 14 ustawy o obligacjach, obligacje mogą być imienne lub na okaziciela. Emitent może w warunkach emisji wprowadzić zakaz lub ograniczenie zbywania jedynie obligacji imiennych (art. 16 ust. 2 ustawy). Oznacza to, że wszystkie obligacje na okaziciela mogą być zbywane, a zatem istnieje dla nich płynny rynek wtórny (dopuszcza się np. obrót takimi obligacjami na rynku obligacji Giełdy Papierów Wartościowych).

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, czy prawidłowe jest twierdzenie, że jedynie te jednostki samorządu terytorialnego, które wyemitują obligacje imienne i nie dopuszczą ich na płynny rynek wtórny (zgodnie z możliwością, jaką daje przepis art. 16 ust. 2 ustawy o obligacjach), zaprezentują zobowiązania z tego tytułu w sprawozdaniu Rb-Z w wierszu "kredyty i pożyczki", a w pozostałych przypadkach obligacje należy wykazywać w wierszu "papiery wartościowe" tego sprawozdania?

 

II. W związku z nasilającymi się w ostatnim czasie problemami ze zwrotem bardzo wysokich nadpłat w podatku od nieruchomości od budowli, znajdujących się w kopalniach na skutek zapadających po wielu latach postępowań prawomocnych wyroków sądów administracyjnych, albo ostatecznych decyzji samorządowych kolegiów odwoławczych, w gminach górniczych w kraju powstały rozbieżności w zakresie klasyfikowania i prezentowania tego rodzaju nadpłat - na tle przepisu art. 72 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych w związku z § 3 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego oraz art. 226 ust. 1 pkt 6 ustawy o finansach publicznych w związku z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z 10 stycznia 2013 r. w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego.

Należy bowiem dodać, iż występują przypadki obowiązku zwrotu nadpłat wraz z oprocentowaniem w wysokościach zbliżonych nawet do wartości rocznego budżetu tych gmin, a wydane przez samorządowe kolegia odwoławcze ostateczne decyzje uchylają jedynie decyzje wójta, burmistrza, prezydenta określające zobowiązania podatkowe w tym podatku i umarzają postępowania podatkowe z uwagi na przedawnienie. To zaś oznacza, iż z uwagi na upływ czasu nie można wydać decyzji określających zobowiązanie podatkowe w innej wysokości, a w konsekwencji cały podatek stanowi nadpłatę do zwrotu z dochodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego pochodzących z wpływów z tytułu podatku od nieruchomości (po uprzednim zaliczeniu na poczet ewentualnych zaległych i bieżących zobowiązań podatkowych lub na wniosek podatnika przyszłych podatków).

Zgodnie z zasadami rachunkowości, jakie obowiązują jednostki samorządu terytorialnego, a są zawarte w rozporządzeniu Ministra Finansów z 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego, wydanym na mocy upoważnienia zawartego w art. 40 ust. 4 pkt 1 lit. b ustawy o finansach publicznych - kwota zmniejszająca zobowiązanie podatkowe, ustalone lub określone przez organ podatkowy stanowi odpis podatku, wedle § 2 ust. 1 pkt 6 tego rozporządzenia. Zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 2 i 5 rozporządzenia, do udokumentowania odpisów służą decyzje oraz odpisy orzeczeń sądu administracyjnego, o których mowa w art. 77 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Odpisy należności z tytułu dochodów budżetowych wraz z odpisami z tytułu należnego podatnikowi oprocentowania za nieterminowy zwrot nadpłaty ewidencjonuje się - jako zmniejszenie przychodów z tytułu dochodów budżetowych (m.in. § 20 pkt 1, § 21 pkt 2 lit. a i b rozporządzenia).

Celem ujednolicenia podejścia w tego rodzaju sprawach, zważywszy na ważną rolę Ministra Finansów w sprawowaniu kontroli nad sektorem finansów publicznych w obszarze państwowego długu publicznego - zwracam się z uprzejmą prośbą o odpowiedź na następujące pytania:

1. Czy występujące nadpłaty w podatkach, do zwrotu w wyniku prowadzonego postępowania podatkowego zakończonego prawomocnym wyrokiem sądu administracyjnego lub ostateczną decyzją organu podatkowego, gdzie termin do zwrotu nadpłaty już upłynął w świetle art. 76c i art. 77 ustawy - Ordynacja podatkowa - są zaliczane do tytułów dłużnych wchodzących w skład państwowego długu publicznego?
2. Czy w związku z tym kwoty tych nadpłat należy wykazywać w sprawozdaniu Rb-Z o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji w pozycji E - 4.2 - jako zobowiązania wymagalne pozostałe, czy też prawidłowe i wystarczające jest wykazanie w sprawozdaniu Rb-N o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych, kwoty należności z tytułu podatków po pomniejszeniu o dokonane odpisy z tytułu nadpłat (nawet gdyby docelowo w tym sprawozdaniu miały zostać wykazane wartości ujemne)?
3. Czy kwoty nadpłat w podatkach do zwrotu z dochodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego, gdzie terminy do zwrotu nadpłat wymienione w przepisach ustawy - Ordynacja podatkowa już upłynęły, są zaliczane do kwoty długu danej jednostki samorządu terytorialnego, a jeżeli tak - to w jaki sposób winny zostać ujęte w wieloletniej prognozie finansowej tej jednostki, skoro obowiązujący jej wzór przewiduje dla długu wyłącznie jego spłatę rozchodami budżetu (sekcja danych 5) oraz wydatkami budżetu (sekcja danych 14), natomiast brak pozycji dla spłaty długu, która odbywałaby się z dochodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego?

 

III. Ponadto w związku ze zgłaszanymi wątpliwościami interpretacyjnymi dotyczącymi ujmowania danych w sprawozdaniu Rb-N proszę o wskazanie, czy w przypadku:

• przekształcenia prawa użytkowania w prawo własności, kiedy na wniosek żądającego dokonania takiego przekształcenia opłata rozkładana jest na raty maksymalnie na okres do 20 lat, oraz
• opłaty adiacenckiej, gdzie na wniosek właściciela opłata jest rozkładana na raty roczne płatne w okresie do 10 lat,

mamy do czynienia ze sprzedażą na raty i należności z tego tytułu należałoby zaprezentować w sprawozdaniu Rb-N o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych w pozycji N2. "pożyczki stosownie do postanowień § 13 ust. 1 pkt 2) załącznika nr 9 do rozporządzenia Ministra Finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych?

Udzielone przez Departament Długu Publicznego Ministerstwa Finansów wyjaśnienia powyższych wątpliwości pozwolą na jednolitą prezentację danych przez jednostki samorządu terytorialnego.

 

Odpowiedź MF: W odpowiedzi na pismo z 2 kwietnia 2015 r. w sprawie ujmowania określonych danych w sprawozdaniach Rb-Z o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz Rb-N o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych sporządzanych na podstawie rozporządzenia MF z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych, Departament Długu Publicznego przestawia następujące stanowisko.

1. Przyjęta interpretacja przez Regionalną Izbę Obrachunkową w zakresie zaliczania określonych papierów wartościowych do kategorii papiery wartościowe bądź kredyty i pożyczki jest interpretacją uproszczoną, aczkolwiek mającą uzasadnione podstawy. Należy jednak mieć na uwadze, że jedną z głównych przesłanek do zaklasyfikowania instrumentu w kategorii papiery wartościowe jest brak ograniczeń nie tylko wynikających z warunków emisji, ale i umów nabycia obligacji przez inwestorów na rynku pierwotnym. Papiery wartościowe są alternatywą dla kredytów lub pożyczek bankowych. Zatem zdarza się w praktyce, że bank zamiast udzielenia kredytu lub pożyczki finansuje jednostkę samorządu terytorialnego poprzez nabycie wyemitowanych przez nią papierów wartościowych. Charakterystyka obsługi i wykupu papieru wartościowego może być analogiczna do spłaty kapitału pożyczki w ratach wraz z odsetkami. W umowach nabycia mogą znajdować się ograniczenia polegające np. na możliwości zbycia papierów nabytych przez bank, jeżeli nastąpią opóźnienia w ich obsłudze przez emitenta - jednostkę samorządu terytorialnego. Taki papier wartościowy może być traktowany jako dywersyfikacja instrumentów w portfelu banku. Nie ma zatem rozgraniczenia w tym zakresie, czy będzie to obligacja na okaziciela, czy też imienna. Przykładem tutaj mogą być skarbowe papiery oszczędnościowe, które są klasyfikowane jako pożyczki mimo że nie są imiennymi papierami wartościowymi, natomiast ich konstrukcja powoduje, że rynek wtórny został ograniczony praktycznie do zera. Zatem to często jednostka samorządu terytorialnego jako strona umowy sprzedaży wyemitowanych przez nią papierów wartościowych może ostatecznie uznać, że jednak zawarte w umowie ograniczenia co do zbywania mają taki charakter, że taki papier należałoby uznać za pożyczkę.

Pomocniczo można również wskazać na zapisy pkt 5.Al.04 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 549/2013 z 21 maja 2013 r. w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych w Unii Europejskiej (Dz.U. UE L 174/1), zwane dalej ESA2010, które stanowią, że instrumenty zbywalne są przeznaczone do obrotu na rynku regulowanym lub do obrotu pozagiełdowego, choć faktyczny obrót nie jest warunkiem koniecznym zbywalności. Do warunków koniecznych zbywalności zalicza się:

• przenoszalność lub możliwość kompensowania poprzez zawarcie transakcji odwrotnej, poprzez którą następuje wyeliminowanie ryzyka z transakcji pierwotnej, w przypadku instrumentów pochodnych,
• standaryzację często wykazywaną poprzez zamienność i kwalifikowalność kodu ISIN,
• posiadacz aktywów nie zachowuje prawa regresu wobec poprzednich posiadaczy.

Wg ESA2010, aby dłużny papier był zbywalny "musi być wyznaczony do potencjalnego obrotu na zorganizowanym rynku papierów wartościowych (...), nie jest więc wymagane wykazanie faktycznego obrotu, (załącznik 7.1 Podsumowanie poszczególnych kategorii aktywów, wiersz dłużne papiery wartościowe (AF.3), w kolumnie podsumowanie Dz.U.L 174 str. 219).

W powyższym kontekście pragnę zwrócić również uwagę na postanowienia § 2 ust. 1 instrukcji sporządzania sprawozdań stanowiącej załącznik do rozporządzenia Ministra Finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych, które stanowią, że w układzie przedmiotowym prezentowane są zobowiązania, o których mowa w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 72 ust. 2 ustawy, wynikające z tytułów dłużnych takich jak papiery wartościowe rozumianych jako zobowiązania wynikające z wyemitowanych papierów wartościowych, dopuszczone do obrotu zorganizowanego, czyli takie, dla których istnieje płynny rynek wtórny. Nie chodzi zatem o fakt możliwości zbywania ad hoc, z założenia mają być one przeznaczone do zbywania w ramach obrotu zorganizowanego, niezależnie od tego czy obrót nimi faktycznie istnieje.

 

2. Generalnie podstawą sporządzania sprawozdań są: ewidencja księgowa jednostki, sprawozdania lub inne wiarygodne dokumenty poświadczające istnienie danego zobowiązania lub należności, tak stanowi § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych.

W przypadku powstania nadpłaty i niezwrócenia jej w terminie przez organ podatkowy powstaje zobowiązanie wymagalne, które powinno być wykazywane w sprawozdaniu Rb-Z. Zgodnie bowiem z § 3 pkt 4 rozporządzenia MF z 28 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego zobowiązania wymagalne, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 4 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, rozumiane są jako bezsporne zobowiązania, których termin płatności dla dłużnika minął, a które nie zostały ani przedawnione, ani umorzone. Jeżeli jednak organ podatkowy dokona potrącenia należnego podatku z nadpłaty i w związku z tym zobowiązanie w części lub w całości wygasa, to wykazuje się zobowiązanie wymagalne w zmniejszonej wysokości o wartość dokonanego potrącenia. Podobnie powinno być w przypadku gdy organ podatkowy zaliczy nadpłatę na poczet zaległych oraz bieżących zobowiązań podatkowych. Przy tych potrąceniach lub zaliczeniach nadpłaty powodujących wygaśnięcie w całości lub części zobowiązania powinna ulec odpowiednio zmniejszeniu należność wykazywana z tytułu podatków w sprawozdaniu Rb-N. Zatem, jeżeli z ewidencji księgowej wynika powyższe, to możliwe jest wykazanie jedynie należności po potrąceniach bądź też ostatecznie wartości zerowej, gdyż w sprawozdaniu Rb-N nie wykazuje się ujemnych kwot należności.

Biorąc pod uwagę powołane przez Regionalną Izbę Obrachunkową w ww. piśmie zasady rachunkowości oraz przepis art. 226 ust. 2a ustawy o finansach publicznych - kwoty nadpłat powinny być wykazane w objaśnieniach do wieloletniej prognozy jako uszczegółowienie do prognozowanej kwoty dochodów z tytułu podatku od nieruchomości (poz. 1.1.3.1 wzoru WPF).

 

3. W przypadku rozłożenia na raty opłat za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, wykładania celowościowa przemawia za ujmowaniem należności z powyższego tytułu w ramach wiersza N2. pożyczki sprawozdania Rb-N, W ramach pożyczki ujmuje się należności wynikające z umowy sprzedaży nieruchomości, w której cena została rozłożona na raty (i są one oprocentowane), uregulowanej w ustawie z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. W chwili obecnej jednak ustawodawca przewiduje dwie metody przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Jedna metoda, przewidziana w art. 32 ustawy o gospodarce nieruchomościami, zależna jest wyłącznie od woli obu stron. Przy rozłożeniu na raty ceny, taka umowa sprzedaży zaliczana jest do kategorii kredyty i pożyczki. Zasadnym jest zatem również analogiczne traktowanie należności z tytułu rozłożonych na raty opłat za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, pomimo iż zgodnie z ustawą z 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości przekształcenie dokonywane jest na podstawie decyzji, a nie umowy. Ratio legis obu rozwiązań jest podobne i polega na przeniesieniu/nabyciu własności nieruchomości. Podobne są również ich skutki ekonomiczne polegające na rozłożeniu płatności na raty, które podlegają oprocentowaniu. Powyższe przemawia za uwzględnieniem należności z tytułu przekształcenia użytkowania wieczystego i sprzedaży nieruchomości, gdzie opłata/cena została rozłożona na raty w sprawozdaniu Rb-N w ramach kategorii pożyczki.

Podstawowe regulacje prawne dotyczące opłaty adiacenckiej zawarte są również w ustawie z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Wg definicji zawartej w art. 4 pkt 11 ustawy o gospodarce nieruchomościami wynika, że przez opłatę adiacencką rozumie się opłatę ustaloną w związku ze wzrostem wartości nieruchomości spowodowanym budową urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem środków Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, albo opłatę ustaloną w związku ze scaleniem i podziałem nieruchomości, a także podziałem nieruchomości. Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustalana jest przez radę gminy w drodze uchwały, zaś decyzję o ustaleniu tej opłaty wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. Istota opłaty adiacenckiej sprowadza się zatem do tego, że ten, kto uzyskuje korzyść na skutek wzrostu wartości nieruchomości spowodowanego określonymi zdarzeniami, przekazuje część tej korzyści na rzecz gminy. Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że opłata adiacencka nie jest podatkiem, ma jednak charakter daniny publicznej. W przypadku gdyby zawierana była umowa, można byłoby ewentualnie rozważyć, czy nie ma to charakteru umowy wywołującej skutki podobne do umowy pożyczki. Biorąc pod uwagę ratio legis tej instytucji brak jest uzasadnienia traktowania rozłożenia na raty należności z tytułu opłaty adiacenckiej w drodze decyzji jako pożyczki.

Zgodnie z art. 147 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami opłata adiacencka może być, na wniosek właściciela nieruchomości, rozłożona na raty roczne płatne w okresie do 10 lat, a warunki rozłożenia na raty określa się w decyzji o ustaleniu opłaty. Wprawdzie należność gminy z tego tytułu podlega oprocentowaniu oraz zabezpieczeniu, czyli podobnie jak rozłożona na raty opłata z tytułu przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności, niemniej odbiega od istoty tego prawa (przekształcenia jednego prawa rzeczowego w inne prawo rzeczowe można traktować jako nabycie prawa majątkowego).

Biorąc pod uwagę powyższe, opłata adiacencka powinna być wykazywana w sprawozdaniu Rb-N w wierszu N5., chyba że stanie się należnością wymagalną, w takim przypadku w N4.

Pismo Ministerstwa Finansów z 12 maja 2015 r.

Specjalne podziękowania dla RIO w Katowicach za udostępnienie redakcji PRB powyższego pisma.

 

42. W jaki sposób należy ujmować dane w sprawozdaniu Rb-N za IV kwartał

 

Pytanie jednostki: W związku z wątpliwościami dotyczącymi sposobu ujmowania danych w sprawozdaniu Rb-N za IV kw. 2016 r., uprzejmie prosimy o udzielenie odpowiedzi na pytanie zadane w poniższym emailu do Ministerstwa Finansów.

Problem budzi zapis w rozporządzeniu Ministra Finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych - § 13 ust. 1 pkt 4 zał. nr 9 Instrukcja sporządzania sprawozdań:

"W kategorii depozyty jednostka nie wykazuje środków znajdujących się na rachunku bankowym na koniec IV kwartału, otrzymanych od innej jednostki lub na rzecz innej jednostki, które będzie zobowiązana zwrócić w wyniku rozliczenia w następnym kwartale, z uwzględnieniem okresu przejściowego, np. dotacji. Takie środki wykazuje jednostka, której zostały one zwrócone w kwartale następnego roku budżetowego i zaliczone przez nią do środków poprzedniego okresu sprawozdawczego, czyli IV kwartału.

Zatem, kto w sprawozdaniu Rb-N w wierszu N.3. depozyty na żądanie powinien wykazać wartość nieprzekazanych do budżetu odsetek bankowych - Starostwo Powiatowe czy też jednostka podległa, na której rachunku według stanu na 31.12.2016 r. znajdowały się te środki? Z góry bardzo dziękujemy za pomoc w uzyskaniu odpowiedzi.

 

Odpowiedź RIO: W odpowiedzi na pismo z dnia 22 lutego 2017 r., otrzymane w formie elektronicznej z Wydziału Budżetu i Finansów, w sprawie sposobu ujmowania danych w sprawozdaniu Rb-N za IV kwartał 2016 r. w wierszu N3.2 depozyty na żądanie, Regionalna Izba Obrachunkowa w Olsztynie, wyjaśnia co następuje:

Zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1773), zwanego dalej rozporządzeniem, sprawozdanie jednostkowe Rb-N o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych sporządzane jest przez kierownika jednostki na podstawie ksiąg rachunkowych lub ewidencji księgowej danej jednostki oraz innych dokumentów dotyczących tej jednostki.

Szczegółowe wytyczne do sporządzania tego sprawozdania znajdują się w instrukcji stanowiącej załącznik nr 9 do rozporządzenia.

Stosownie do § 12 ust. 7 i ust. 8 instrukcji, sprawozdanie Rb-N nie dotyczy środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. W związku z powyższym nie należy ujmować w nim należności ZFŚS ani stanu środków na rachunku ZFSS. Wyłączeniu podlegają też środki zgromadzone na rachunku sum depozytowych. W związku z powyższym nie ujmuje się w nim stanu środków na tych rachunkach.

§13 ust. 1 pkt 4 instrukcji stanowi m.in., że w kategorii depozyty jednostka nie wykazuje środków znajdujących się na rachunku bankowym na koniec IV kwartału, otrzymanych od innej jednostki lub na rzecz innej jednostki, które będzie zobowiązana zwrócić w wyniku rozliczenia w następnym kwartale, z uwzględnieniem okresu przejściowego, np. dotacji. Takie środki wykazuje jednostka, której zostały one zwrócone w kwartale następnego roku budżetowego i zaliczone przez nią do środków poprzedniego okresu sprawozdawczego, czyli IV kwartału.

Z treści §14 pkt 9 instrukcji wynika, że w wierszu N3.2 wykazuje się wartość depozytów na żądanie, tj. przede wszystkim środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych, które w każdej chwili mogą być zamienione na gotówkę w całości lub w części bez znaczących ograniczeń; głównie dotyczy to sald na rachunku bieżącym jednostki. W tej kategorii mieszczą się również wszelkie depozyty, złożone przez jednostkę, której dotyczy sprawozdanie, w postaci np. kaucji, bez wskazanego terminu zwrotu. Jeżeli środki znajdują się na rachunku bankowym, należy je wykazać wyłącznie w kolumnie 10 - banki, lub jeżeli rachunek bankowy jest prowadzony przez NBP w kolumnie 9 - bank centralny.

W doktrynie (m.in. J. Błaszczyńska, "Odsetki od środków na rachunkach bankowych w sprawozdaniu Rb-N", Rachunkowość Budżetowa nr 22/2013) przyjmuje się, że jeżeli jednostka ma oprocentowane rachunki bankowe, to w sprawozdaniu Rb-N wykazuje stan środków na rachunkach bankowych na koniec kwartału łącznie z odsetkami naliczonymi przez bank, niezależnie od tego, czy podlegają one odprowadzeniu do budżetu czy pozostają do dyspozycji jednostki.

Tożsame stanowisko można znaleźć w artykule pt. "Środki zgromadzone na rachunkach bankowych w sprawozdaniu Rb-N" w Zeszytach Metodycznych Rachunkowości nr 1 (361) z dnia 1.01.2014 (…), gdzie czytamy: W sporządzanym przez pytającą jednostkę sprawozdaniu Rb-N w wierszu N3.2. "Depozyty na żądanie" powinny zostać wykazane wszystkie środki zgromadzone zarówno na rachunku bieżącym (prowadzonym dla wydatków i dochodów budżetowych), jak i na wydzielonym rachunku dochodów - łącznie z naliczonymi przez bank odsetkami, niezależnie od tego, czy podlegają one odprowadzeniu do budżetu, czy pozostają do dyspozycji jednostki.

Podobnie wskazuje M. Żochowski w odpowiedzi na pytanie dotyczące tego, czy szkoła powinna wykazywać w sprawozdaniu Rb-N odsetki od środków trzymanych na rachunku bankowym "Gdzie wykazać odsetki od pieniędzy na koncie bankowym?", Rachunkowość Budżetowa nr 13/14/2014. Autor wskazał, że: Odsetki od środków zgromadzonych na rachunku bankowym wpisuje się do sprawozdania Rb-N w rubryce "Depozyty na żądanie". Jednostka budżetowa powinna wykazać tam wszystkie środki zgromadzone nie tylko na rachunku bieżącym, ale również na wydzielonym rachunku dochodów - i to łącznie z naliczonymi przez bank odsetkami. Nie ma przy tym znaczenia, czy odsetki te podlegają odprowadzeniu do budżetu, czy też pozostają do dyspozycji jednostki.

Interpretacji zapisów § 13 ust. 1 pkt 4 instrukcji dokonał Dyrektor Departamentu Długu Publicznego w Ministerstwie Finansów pismem nr DP/11/SZK/657/194/2013/RD-134879 z dnia 31 grudnia 2013 r., w którym wskazał: Powyższe regulacje dotyczą sytuacji, gdy jednostka czasowo posiada środki, które po okresie przejściowym powinna zwrócić innej jednostce, która wykaże je w swoim sprawozdaniu. Taka sytuacja ma miejsce np. w przypadku rozliczenia niewykorzystanych do końca roku dotacji. Ważne jest przy tym uniknięcie sytuacji, w której środki te byłyby wykazywane podwójnie (przez różne jednostki). Jeżeli w podanym w piśmie przykładzie, tj. środków pieniężnych, które nie zostały zwrócone przez jednostkę budżetową jednostce samorządu terytorialnego, ww. warunki nie zostały spełnione, a do tego depozyt był należny jednostce, wówczas powinny one być wykazane w sprawozdaniu jednostkowym jednostki budżetowej, jako jednostki organizacyjnej jednostki samorządu terytorialnego.

W ocenie tut. Izby w sprawozdaniu Rb-N za IV kwartał 2016 r., w wierszu N3.2 depozyty na żądanie, kwotę odsetek bankowych nieprzekazanych do budżetu powinna wykazać jednostka budżetowa podległa Powiatowi.

W tym miejscu należy wskazać, że Izba nie ma uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa. W związku z tym niniejsze wyjaśnienie należy potraktować, jako stanowisko Izby, które nie jest wiążące dla wnioskującego o udzielenie wyjaśnienia, jak również dla organów rozstrzygających w konkretnych sprawach. (…).

Pismo RIO w Olsztynie z 2 marca 2017 r.

Specjalne podziękowania dla jednego z urzędów za udostępnienie redakcji PRB powyższego pisma.

 

43. Jak po zmianie ujmować w księgach rachunkowych oraz wykazywać w sprawozdaniu Rb-28S kwoty zobowiązań

 

Pytanie redakcji PRB: Zmianą wprowadzoną do § 9 ust. 2 pkt 4 załącznika nr 39 do rozporządzenia Ministra Finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej w zakresie sprawozdania Rb-28S przepis o brzmieniu: w kolumnie "Zobowiązania ogółem" wykazuje się wszystkie bezsporne zobowiązania niespłacone do końca okresu sprawozdawczego zastąpiono przepisem o brzmieniu: w kolumnie "Zobowiązania ogółem" wykazuje się wszystkie bezsporne zobowiązania niespłacone według stanu na koniec okresu sprawozdawczego.

Wątpliwości dotyczące tego sprawozdania dotyczą dwóch przypadków:

1. zobowiązań długoterminowych,
2. zobowiązań z tytułu zakupu usług powtarzalnych, opłacanych według faktur z prognozowanymi kwotami zobowiązań za okresy sprawozdawcze.

PRZYPADEK 1

Jednostka budżetowa zakupiła w 2016 r. nieruchomość, której cena 200 000 zł ma być płatna ratalnie (10 rat, pierwsza zapłacona 31 lipca 2016 r., kolejnych 9 po 20 000 zł płatnych do 15 lutego w latach 2017-2025).

Które z podanych rozwiązań należy zastosować:

1) zobowiązania długoterminowe w kwocie 180 000 zł przypadające do spłaty w latach 2017-2025 powinny być ujęte w księgach rachunkowych jednostki roku 2016 wyłącznie na koncie pozabudżetowym - 999 "Zaangażowanie wydatków budżetowych przyszłych lat" i w związku z tym nie powinny być w ogóle wykazane w sprawozdaniach Rb-28S (kwartalnych i rocznym) za 2016 r. w pozycji zobowiązania ogółem (w kolejnych latach, w księgach rachunkowych zobowiązania w kwocie raty przypadającej do spłaty byłyby przenoszone z ewidencji pozabilansowej zaangażowania lat przyszłych - do ewidencji pozabilansowej zaangażowania roku bieżącego oraz do ewidencji bilansowej rozrachunków i spłacane do 15 lutego - a więc w ogóle nie występowałyby w sprawozdaniach kwartalnych i rocznych jako zobowiązania w przypadku ich terminowego uregulowania);

2) zobowiązania długoterminowe w kwocie 180 000 zł przypadające do spłaty w latach 2017-2025 powinny być ujęte w księgach rachunkowych jednostki roku 2016 w ewidencji bilansowej (jako niewymagalne) i w związku z tym powinny być w odpowiednich kwotach wykazane w sprawozdaniach Rb-28S (kwartalnych i rocznych) za kolejne lata w pozycji zobowiązania ogółem (jako zobowiązania niespłacone na koniec danego okresu sprawozdawczego), ale czy wtedy jednostka nie narazi się na zarzut przekroczenia planu finansowego wydatków;

3) zobowiązania długoterminowe w kwocie 180 000 zł przypadające do spłaty w latach 2017-2025 powinny być ujęte w księgach rachunkowych jednostki roku 2016 w ewidencji bilansowej (jako niewymagalne), ale nie powinny być wykazane w sprawozdaniach Rb-28S (kwartalnych i rocznych) za 2016 r. ani za kolejne lata w pozycji "Zobowiązania ogółem", ponieważ jako zobowiązania przypadające do spłaty w latach kolejnych nie dotyczą okresu sprawozdawczego, za jaki sporządzane są sprawozdania za 2016 r., ale czy wtedy jednostka nie narazi się na zarzut wykazania w sprawozdaniu Rb-28S danych na temat zobowiązań niezgodnie z ewidencją księgową?

PRZYPADEK 2

Jednostka budżetowa płaci za gaz na podstawie faktur szacunkowych obejmujących okresy półroczne (np. faktura jest wystawiona w lipcu 2016 r. do końca 2016 r., z tym że ostatnia rata za grudzień 2016 r. ma termin płatności w styczniu 2017 r.).

Które z podanych rozwiązań należy zastosować:

• wartość całej faktury powinna być ujęta na koncie 201, a kwota przypadająca do zapłaty w styczniu powinna być wykazana w sprawozdaniu rocznym za 2016 r. w pozycji "Zobowiązania ogółem" (obciąża koszty i zaangażowanie roku 2016, z tym że zobowiązania te nie są wymagalne), ale czy wtedy jednostka nie narazi się na zarzut zaciągnięcia zobowiązań w kwocie przekraczającej plan finansowy wydatków;
• na koncie 201 należy ująć tylko kwoty przypadające do spłaty w 2016 r., kwota płatna w 2017 r. powinna być w księgach rachunkowych roku 2016 ujęta tylko pozabilansowo, jako zaangażowanie lat przyszłych, a więc nie będzie podlegać wykazaniu w sprawozdaniu rocznym Rb-28S za 2016 r. w żadnej pozycji;
• na koncie 201 należy ująć całą kwotę wynikającą z faktury (ponieważ powinna obciążyć koszty 2016 r.), z tym że kwota płatna w 2017 r. jako niewymagalna obciąży jedynie zaangażowanie lat przyszłych, a więc nie będzie podlegać wykazaniu w sprawozdaniu rocznym Rb-28S za 2016 r. w żadnej pozycji (ponieważ sprawozdanie dotyczy roku budżetowego 2016), ale czy wtedy jednostka nie narazi się na zarzut wykazania w sprawozdaniu Rb-28S danych na temat zobowiązań niezgodnie z ewidencją księgową?

Redakcja "PORADNIKA Rachunkowości Budżetowej" prosi o odpowiedź w związku z zapytaniami napływającymi od Czytelników i rozbieżnymi stanowiskami w tym zakresie.

 

Odpowiedź MF: Jednostka budżetowa zobowiązana jest do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047) i ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870) z uwzględnieniem zasad szczególnych wynikających z rozporządzenia Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 20 ustawy o rachunkowości przez zobowiązania rozumie się wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki. Zobowiązania krótkoterminowe to zobowiązania z tytułu dostaw i usług, a także całość lub ta część pozostałych zobowiązań, które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego (art. 3 ust. 1 pkt 22 ustawy o rachunkowości). Z kolei zobowiązania długoterminowe stanowią tę część zobowiązań, których spłata przypada w roku lub latach dalszych niż rok następujący po dniu bilansowym. Zobowiązania w podziale na krótko- i długoterminowe wykazuje się w sprawozdaniu finansowym w pasywach bilansu. Ewidencję zobowiązań w jednostkach budżetowych prowadzi się na kontach zespołu 2 - "Rozrachunki i rozliczenia". Jak wynika z opisu do tego zespołu zawartego w załączniku nr 3 "Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych" do ww. rozporządzenia Ministra Finansów konta tego zespołu służą do ewidencji krajowych i zagranicznych rozrachunków oraz rozliczeń. Ewidencja szczegółowa do kont zespołu 2 może być prowadzona według podziałek klasyfikacji budżetowej i umożliwiać wyodrębnienie poszczególnych grup rozrachunków.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 7 grudnia 2016 r.

 

44. Czy samorządowy zakład budżetowy ma obowiązek sporządzania sprawozdania Rb-27ZZ

 

Pytanie redakcji PRB: Samorządowy zakład budżetowy, który zajmuje się gospodarką nieruchomościami gminy, ma w swoich zasobach budynki Skarbu Państwa. Czy w związku z tym powinien składać sprawozdanie Rb-27ZZ z wykonania planu dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, a tym samym przekazywać dochody wygospodarowane z majątku Skarbu Państwa do gminy w celu odprowadzenia do budżetu państwa, czy może wypracowane dochody stanowią w całości przychody samorządowego zakładu budżetowego?

 

Odpowiedź MF: Jeżeli jednostka organizacyjna podległa jednostce samorządu terytorialnego realizuje zadania zlecone z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, to sporządza jednostkowe sprawozdanie Rb-27ZZ z wykonania planu dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami.

Zasady sporządzania sprawozdania Rb-27ZZ zostały określone w rozdziale 2 załącznika nr 39 do rozporządzenia Ministra Finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1015).

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 29 grudnia 2016 r.

 

45. Jaki REGON powinien być stosowany w sprawozdaniach budżetowych

 

Pytanie redakcji PRB: W związku z tym, że pojawia się wiele wątpliwości, jaki REGON powinien być stosowany w sprawozdaniach budżetowych sporządzanych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1015 z późn.zm.) przez organ wykonawczy w jednostkach samorządu terytorialnego, zwracamy się z zapytaniami:

1. Czy w sprawozdaniu jednostkowym, np. urzędu gminy jako jednostki budżetowej i jako organu, należy zastosować REGON urzędu gminy czy gminy?

2. Jaki REGON powinno zawierać sprawozdanie zbiorcze sporządzane przez przewodniczących zarządów jednostek samorządu terytorialnego na podstawie sprawozdań jednostkowych jednostek im podległych oraz sprawozdania jednostkowego jednostki samorządu terytorialnego, jako jednostki budżetowej i jako organu - regon gminy czy REGON urzędu gminy?

 

Odpowiedź MF: Informuję, że sprawozdania zbiorcze sporządzają przewodniczący zarządów jednostek samorządu terytorialnego na podstawie sprawozdań podległych jednostek samorządu terytorialnego.

Natomiast sprawozdania jednostkowe są sporządzane przez kierowników jednostek organizacyjnych oraz kierowników jednostek obsługujących.

Sprawozdania budżetowe powinny być sporządzone zgodnie z treścią formularza.

Jednocześnie należy zauważyć, że Krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej REGON prowadzony jest przez Główny Urząd Statystyczny.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 12 czerwca 2017 r.

Uwaga! W nawiązaniu do otrzymanej odpowiedzi redakcja PRB stosowne pytanie skierowała do Prezesa GUS. Oto otrzymana odpowiedź:

 

 

46. Jak ujmować dochody budżetowe pobierane przez urzędy skarbowe na rzecz JST w sprawozdaniu Rb-27S po zmianach

 

Pytanie jednostki: Miasto Bielsko-Biała zwraca się z prośbą o wyjaśnienie wątpliwości związanych z wykazywaniem przez jednostkę samorządu terytorialnego w sprawozdaniu Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych danych w zakresie dochodów budżetowych pobieranych przez urzędy skarbowe na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, począwszy od I kwartału 2016 r.

Jednostki samorządu terytorialnego sporządzają sprawozdanie Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Instrukcja do sporządzania tego sprawozdania została określona w załączniku nr 39 do ww. rozporządzenia.

W rozporządzeniu Ministra Finansów z 31 marca 2016 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie sprawozdawczości budżetowej, w załączniku nr 39 zmieniono między innymi zapisy § 3 ust. 1a. Zgodnie z nowym jego brzmieniem, w sprawozdaniach za marzec, czerwiec, wrzesień i rok budżetowy, dane do sprawozdania Rb-27S powinny być zgodne z danymi wykazanymi w informacji udostępnionej w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych w dziale: Finanse publiczne. Budżet państwa, odpowiednio do 15 kwietnia, 15 lipca, 15 października danego roku budżetowego i 10 lutego roku następującego po roku budżetowym w zakresie dochodów budżetowych pobieranych przez urzędy skarbowe na rzecz jednostki samorządu terytorialnego:

1) z tytułu podatków i opłat - w kolumnach "Należności", "Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)" i "zaległości netto",

2) z tytułu udziału jednostek samorządu terytorialnego w podatku dochodowym od osób prawnych - w kolumnach "Należności" i "Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)".

Inne kolumny sprawozdania, tj. "Plan (po zmianach), "Dochody otrzymane" i "Należności pozostałe do zapłaty ogółem" zostały również opisane w instrukcji. Nie zostało natomiast w niej uregulowane, co należy wykazywać w kolumnie "nadpłaty" (z tytułu podatków i opłat) oraz w kolumnie "zaległości netto" i "nadpłaty" (z tytułu udziału jednostek samorządu terytorialnego w podatku dochodowym od osób prawnych).

Zapisy § 9 ust. 2 rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej stanowią natomiast, że kwoty wykazane w sprawozdaniach powinny być zgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej.

Powstaje zatem pytanie, czy w związku z postanowieniami § 3 ust. 1a pkt 1 i 2 należy wykazywać bądź nie wykazywać w sprawozdaniu Rb-27S odpowiednio "nadpłat" oraz "zaległości netto" i "nadpłat" w zakresie dochodów pobieranych przez urzędy skarbowe na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Z uwagi na to, że dane do ww. kolumn sprawozdania muszą być zgodne z ewidencją księgową, proszę o wskazanie, z jakich kont powinny one wynikać?

Bardzo prosimy o zajęcie stanowiska w powyższej sprawie.

 

Odpowiedź MF: W odpowiedzi na pismo (…) w sprawie wykazywania przez jednostkę samorządu terytorialnego w sprawozdaniu Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych danych w zakresie dochodów budżetowych pobieranych przez urzędy skarbowe na rzecz jednostki samorządu terytorialnego - Ministerstwo Finansów uprzejmie informuje:

(...) Dochody budżetowe pobierane przez urzędy skarbowe na rzecz jednostki samorządu terytorialnego należy wykazać w sposób określony w § 2 ust. 3 oraz § 3 ust. la pkt 1 i 2 załącznika nr 39 do rozporządzenia Ministra Finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1015).

Jednostki samorządu terytorialnego w sprawozdaniach jednostkowych sporządzanych za: styczeń, luty, kwiecień, maj, lipiec, sierpień, październik, listopad oraz grudzień - w kolumnie "Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)" - wykazują dochody budżetowe, pobrane przez urzędy skarbowe na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, w wysokości otrzymanych wpływów na rachunek bieżący.

Dochody budżetowe pobierane przez urzędy skarbowe na rzecz jednostki samorządu terytorialnego z tytułu podatków i opłat wykazuje się w sprawozdaniach Rb-27S za: marzec, czerwiec, wrzesień oraz za rok budżetowy w sposób następujący:

• w kolumnie "Plan (po zmianach)" wykazuje się dane o planowanych dochodach, zgodnie z planem po ewentualnych zmianach,
• w kolumnach: "Należności", "Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)", "zaległości netto" wykazuje się dane zgodnie z danymi wykazanymi w informacji udostępnionej w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych w dziale: Finanse publiczne. Budżet państwa, odpowiednio do: 15 kwietnia, 15 lipca, 15 października danego roku budżetowego i 10 lutego roku następującego po roku budżetowym,

• w kolumnie "Dochody otrzymane" wykazuje się kwoty dochodów otrzymanych na rachunek bankowy jednostki w okresie sprawozdawczym, pomniejszone o dokonane zwroty,
• w kolumnie "należności pozostałe do zapłaty" wykazuje się kwoty stanowiące różnicę pomiędzy kwotami wykazanymi w kolumnie "Należności" oraz kwotami wykazanymi w kolumnie "Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)".

Dochody budżetowe z tytułu udziału jednostek samorządu terytorialnego w podatku dochodowym od osób prawnych wykazuje się w sprawozdaniach za: marzec, czerwiec, wrzesień i rok budżetowy w sposób następujący:

• w kolumnie "Plan (po zmianach)" wykazuje się dane o planowanych dochodach, zgodnie z planem po ewentualnych zmianach,
• w kolumnach: "Należności" oraz "Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)" wykazuje się dane zgodnie z danymi wykazanymi w informacji udostępnionej w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych w dziale: Finanse publiczne. Budżet państwa, odpowiednio do: 15 kwietnia, 15 lipca, 15 października danego roku budżetowego i 10 lutego roku następującego po roku budżetowym,
• w kolumnie "Dochody otrzymane" wykazuje się kwoty dochodów otrzymanych na rachunek bankowy jednostki w okresie sprawozdawczym, pomniejszone o dokonane zwroty,
• w kolumnie "należności pozostałe do zapłaty" wykazuje się kwoty stanowiące różnicę pomiędzy kwotami wykazanymi w kolumnie "Należności" oraz kwotami wykazanymi w kolumnie "Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)".

Przepisy § 3 ust. la pkt 1 i 2 załącznika nr 39 do ww. rozporządzenia określają sposób prezentacji danych w kolumnach sprawozdania Rb-27S. Z przepisów tych nie wynika, że należy wypełniać kolumny inne niż wskazane.

Pismo Ministerstwa Finansów - Departament Finansów Samorządu Terytorialnego

z 25 sierpnia 2016 r.

Specjalne podziękowania dla Pana Prezydenta Miasta Bielsko-Biała oraz Skarbnika za udostępnienie redakcji PRB powyższego pisma.

 

47. Jak w sprawozdaniu Rb-27S należy wykazywać dochody budżetowe pobierane przez urzędy skarbowe na rzecz jednostki samorządu terytorialnego z tytułu udziału jednostek samorządu terytorialnego w podatku dochodowym od osób prawnych - komunikat

 

W związku z pytaniami dotyczącymi sporządzania sprawozdania Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych w zakresie dochodów z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób prawnych Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu uprzejmie informuje, że zasady sporządzania sprawozdania określone zostały w rozdziale 1 załącznika nr 39 "Instrukcja sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego" do rozporządzenia Ministra Finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1015).

Zgodnie z § 3 ust. 1a pkt 2 Instrukcji dochody budżetowe pobierane przez urzędy skarbowe na rzecz jednostki samorządu terytorialnego z tytułu udziału jednostek samorządu terytorialnego w podatku dochodowym od osób prawnych (§ 0020) wykazuje się w sposób następujący:

a) w kolumnie "Plan (po zmianach)" wykazuje się dane o planowanych dochodach, zgodnie z planem po ewentualnych zmianach,

b) w kolumnach: "Należności" oraz "Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)" wykazuje się dane zgodnie z danymi wykazanymi w informacji udostępnionej w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych w dziale: Finanse publiczne. Budżet państwa, odpowiednio do dnia 15 kwietnia, 15 lipca, 15 października danego roku budżetowego i 10 lutego roku następującego po roku budżetowym,

c) w kolumnie "Dochody otrzymane" wykazuje się kwoty dochodów otrzymanych na rachunek bankowy jednostki w okresie sprawozdawczym, pomniejszone o dokonane zwroty,

d) w kolumnie "należności pozostałe do zapłaty" wykazuje się kwoty stanowiące różnicę między kwotami wykazanymi w kolumnie "Należności" oraz kwotami wykazanymi w kolumnie "Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)".

Z Instrukcji wynika zatem, że w zakresie dochodów z tytułu udziału jednostek samorządu terytorialnego w podatku dochodowym od osób prawnych:

• nie ma podstaw do wypełniania kolumny "Nadpłaty",
• w kolumnie "należności pozostałe do zapłaty" mogą wystąpić wartości ujemne (jeżeli dochody wykonane są wyższe od należności).

Źródło: www.poznan.rio.gov.pl