Czy przekroczenie kwoty zaplanowanej w § 453 stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Zakład budżetowy przekroczył kwotę pierwotnie założoną w planie finansowym w § 453 "Podatek od towarów i usług (VAT)" w wyniku bieżącej działalności. Czy takie przekroczenie stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych?

STAN FAKTYCZNY: W wyniku centralizacji rozliczeń VAT zarząd cmentarzy komunalnych (dalej: ZCK), jako samorządowy zakład budżetowy przestał być odrębnym podatnikiem VAT. Jako jednostka organizacyjna rozlicza VAT poprzez urząd miasta. Naliczony podatek od towarów i usług nie jest odliczany w całości, lecz z zastosowaniem tzw. prewspółczynnika. Księgowanie jest następujące:

• faktura zakupu: netto - 100 zł, VAT naliczony - 23 zł, brutto - 123 zł; prewspółczynnik - 80% (odliczamy więc 18,40 zł, a część VAT nieodliczonego - 4,60 zł - księgujemy w koszty - konto 403, § 453, czyli:

- Wn VAT naliczony - 18,40 zł,

- Wn koszt rodzajowy konto Zespołu 4 - 100 zł,

- Wn koszt konto 403 § 453 - 4,60 zł,

- Ma zobowiązanie 123 zł.

W planie finansowym kosztów i innych obciążeń zakładu budżetowego przyjęto w § 453 pewną kwotę na cały rok. W końcu roku okazało się, że było więcej faktur zakupu a tym samym więcej VAT naliczonego i VAT wliczanego w koszty § 453. Nastąpiło przekroczenie kwoty w § 453 o około 5000 zł. Czy jest to naruszenie dyscypliny finansów publicznych ?

ODPOWIEDŹ: Tak, przekroczenie planu wydatków w danej podziałce klasyfikacji budżetowej podlega odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Jednostki budżetowe, w tym samorządowe zakłady budżetowe, zgodnie z zapisem art. 39 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: uofp), dochody publiczne, wydatki publiczne i przychody klasyfikuje się według:

• działów i rozdziałów określających rodzaj działalności jednostki,
• paragrafów określających rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku.

Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest dokonanie wydatków ze środków publicznych:

• bez upoważnienia określonego ustawą budżetową, uchwałą budżetową lub planem finansowym,
• z przekroczeniem zakresu tego upoważnienia lub
• z naruszeniem przepisów dotyczących dokonywania poszczególnych rodzajów wydatków

- art. 11 ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (dalej: uondfp).

Jednostki budżetowe, w tym samorządowe zakłady budżetowe stosują zasady gospodarki finansowej określone w uofp. Jedną z zasad tej gospodarki jest jej prowadzenie na podstawie planu finansowego obejmującego przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem jednostki samorządu terytorialnego.

ZAPAMIĘTAJ!

W planie finansowym samorządowego zakładu budżetowego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu jednostki samorządu terytorialnego ani zwiększenia dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Kierownik samorządowego zakładu budżetowego uprawniony jest do dokonywania zmian zatwierdzonego planu finansowego w ciągu roku budżetowego, w przypadku, gdy faktyczna kwota przychodów i kosztów zrealizowana została ponad kwoty planowane, lecz dokonywane zmiany w planie finansowym nie mogą spowodować obniżenia kwot wpłacanych do budżetu jednostki samorządu terytorialnego, jak również nie mogą być przyczyną zwiększenia wysokości dotacji udzielonej z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, związanej z działalnością samorządowego zakładu budżetowego. Natomiast inne zmiany kwot planowanych do realizacji w trakcie roku budżetowego mogą być dokonane, lecz muszą zostać poprzedzone wprowadzeniem przez kierownika samorządowego zakładu budżetowego zmian do uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego. W takiej sytuacji proponowane zmiany wraz z uzasadnieniem kierownik samorządowego zakładu budżetowego przedstawia organowi wykonawczemu jednostki samorządu terytorialnego. Organ wykonawczy, uznając uzasadnienie, przedstawia zmiany do projektu uchwały budżetowej.

Bardzo istotnym zapisem jest art. 15 ust. 4a uofp, zgodnie z którym, samorządowy zakład budżetowy może otrzymać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego środki finansowe wynikające z rozliczenia podatku od towarów i usług, z tym że ich wysokość nie może być wyższa niż wynikająca z rozliczenia tego podatku związanego z tym zakładem.

Odpowiedzialność głównego księgowego, a naruszenie dyscypliny finansów publicznych (art. 18b uondfp)

Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niedokonanie lub nienależyte dokonanie wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczej lub finansowej z planem finansowym lub kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących takiej operacji, jeżeli miało ono wpływ na:

• dokonanie wydatku powodującego przekroczenie kwoty wydatków ustalonej w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych,
• zaciągnięcie zobowiązania niemieszczącego się w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych.

Sprawowanie kontroli zarządczej w jednostce a naruszenie dyscypliny finansów publicznych (art. 18c uondfp)

Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez kierownika jednostki sektora finansów publicznych obowiązków w zakresie kontroli zarządczej w jednostce sektora finansów publicznych, jeżeli miało ono wpływ na:

• uszczuplenie wpływów należnych tej jednostce, Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego,
• dokonanie wydatku powodującego przekroczenie kwoty wydatków ustalonej w planie finansowym jednostki,
• zaciągnięcie zobowiązania bez upoważnienia określonego ustawą budżetową, uchwałą budżetową lub planem finansowym albo z przekroczeniem zakresu tego upoważnienia lub z naruszeniem przepisów dotyczących zaciągania zobowiązań przez jednostkę sektora finansów publicznych,
• niewykonanie w terminie zobowiązania jednostki, w tym obowiązku zwrotu należności celnej, podatku, nadpłaty lub nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne.

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (art. 19 uondfp)

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosi osoba:

• która popełniła czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych określony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia,
• której można przypisać winę w czasie popełnienia naruszenia. Nie można przypisać winy, jeżeli naruszenia nie można było uniknąć mimo dołożenia staranności wymaganej od osoby odpowiedzialnej za wykonanie obowiązku, którego niewykonanie lub nienależyte wykonanie stanowi czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych,
• która wydała polecenie wykonania czynu naruszającego dyscyplinę finansów publicznych.

Podstawy prawne

• art. 39 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 935)

• art. 11, art. 18, art. 18a, art. 19 ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 168; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 933)

• załącznik nr 4 do rozporządzenia Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 580)

Renata Niemiec

finansista, posiada długoletni staż pracy w jednostce samorządu terytorialnego oraz doświadczenie w zakresie finansów i rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych, obecnie główny księgowy w jednostce budżetowej