PROBLEM

RADA

Wycena środków trwałych objętych arkuszem spisowym jest dokonywana w wartości początkowej. Natomiast w bilansie środki trwałe należy ująć w wartości netto, czyli w wartości początkowej pomniejszonej o wartość dotychczasowych odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych.

UZASADNIENIE

Inwentaryzacja polega na ustaleniu wartości stanu aktywów i pasywów na dany dzień, np. na dzień bilansowy 31 grudnia 2014 r. Środki trwałe jako składniki aktywów są inwentaryzowane, co do zasady, drogą spisu z natury. Wyjątkiem są środki trwałe, do których dostęp jest znacznie utrudniony, grunty oraz prawa zakwalifikowane do nieruchomości. Z uwagi na brak możliwości ich pomiaru oraz specyfikę są one inwentaryzowane drogą weryfikacji ich wartości poprzez porównanie danych wynikających z ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami (art. 26 ust. 1 pkt 3 uor).

Podstawową metodą inwentaryzacji środków trwałych jest jednak spis z natury, który służy m.in.: ustaleniu rzeczywistego stanu tych składników majątku, ocenie ich stopnia zużycia oraz przydatności w toku prowadzonej działalności, wskazaniu składników majątku trwałego przeznaczonych do likwidacji, a także rozliczeniu osób, które przyjęły odpowiedzialność materialną za powierzone mienie. Czynności wykonywane w związku z inwentaryzacją tej grupy składników majątku polegają kolejno na:

● stwierdzeniu ilości rzeczowych składników majątku trwałego,

● określeniu ich wartości (wycena),

● porównaniu tej wartości z danymi z ksiąg rachunkowych,

● wyjaśnieniu i rozliczeniu powstałych różnic inwentaryzacyjnych.

Pomiary dokonane w toku czynności inwentaryzacyjnych ujmuje się w arkuszu spisowym. Arkusz spisu z natury jest dowodem księgowym, o którym mowa w art. 21 ust. 1 uor, w związku z czym powinien on m.in. określać:

● rodzaj zinwentaryzowanego składnika majątku trwałego ze wskazaniem jego nazwy oraz nadanego przez jednostkę numeru inwentarzowego,

● jednostkę miary i ilość,

● jego wartość.

Pozycje arkusza wypełnia się kolejno, nie pozostawiając żadnych wolnych miejsc. Po zakończeniu spisu z natury środków trwałych na ostatnim arkuszu należy zamieścić informację o pozycji, na której zakończono spis. Arkusze powinny być kolejno ponumerowane, tak aby zapewnić i stwierdzić ciągłość ujętych w nim zapisów. Każda strona arkusza powinna być również podpisana przez wszystkich członków komisji inwentaryzacyjnej oraz inne osoby obecne przy spisie.

Ewentualne błędy w zapisach na arkuszu spisu z natury poprawia się przez skreślenie dotychczasowej treści i wpisanie nowej, z zachowaniem czytelności błędnego zapisu, oraz podpisanie poprawki i umieszczenie daty (art. 25 uor).

Komisja spisowa podczas inwentaryzacji środków trwałych nie wpisuje do arkuszy ich wartości, chyba że jest w posiadaniu danych księgowych, które umożliwiają ich określenie. Zasadniczo jednak komisja w arkuszach spisowych podaje rodzaj zinwentaryzowanego środka trwałego (nazwę i numer inwentarzowy), jego ilość i jednostkę miary. Natomiast wartość poszczególnych środków trwałych, która wynika z ksiąg rachunkowych jednostki, podaje na ogół dział księgowości.

Wyceny środka trwałego na arkuszu spisowym należy dokonać w wartości początkowej równej cenie nabycia, kosztom wytworzenia lub wartości przeszacowanej (tj. wartości po aktualizacji wyceny środków trwałych dokonanej na podstawie odrębnych przepisów; ostatnia taka aktualizacja była przeprowadzona na dzień 1 stycznia 1995 r.). Zasadność takiego sposobu wyceny wynika z możliwości porównania danych ze spisu z natury z danymi ujętymi w księgach rachunkowych na koncie 01 "Środki trwałe".

Przykład wypełnionego arkusza spisu z natury

Na dzień bilansowy środki trwałe wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości (art. 28 ust. 1 pkt 1 uor). W taki sam sposób należy je zaprezentować w bilansie. O ile więc w arkuszu spisu z natury środki trwałe są wyceniane według wartości początkowej, o tyle w bilansie wykazuje się je w wartości netto, tj. wartości początkowej:

● powiększonej o ewentualne ulepszenia,

● pomniejszonej o dokonane odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 21 ust. 1, art. 26 ust. 1 pkt 3, art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 330; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 1100

Aneta Szwęch

praktyk, autorka licznych publikacji z zakresu podatków i rachunkowości