17/2015, data dodania: 24.08.2015 Rozliczenie odszkodowania za wywłaszczony ogródek działkowy
Gmina musi wypłacić działkowiczowi odszkodowanie za zlikwidowany ogródek działkowy (wywłaszczenie). Czy od wypłaconej z tego tytułu kwoty należy pobrać zaliczkę na podatek dochodowy?
Nie, ponieważ do likwidacji rodzinnego ogrodu działkowego (dalej: ROD) lub jego części na cel publiczny stosuje się przepisy o wywłaszczaniu nieruchomości, zawarte w ustawie z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Pozwala to na zastosowanie do odszkodowania zwolnienia podatkowego z art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof).
Zasady likwidacji ROD
Procedura likwidacji ROD została unormowana w art. 18-26 ustawy z 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (dalej: uorod). Istotny jest zwłaszcza art. 22 uorod, według którego podmiot likwidujący ma obowiązek wypłacić:
● działkowcom - odszkodowanie za składniki majątkowe znajdujące się na działkach, a stanowiące ich własność, oraz za prawa do działki w ROD, pomniejszone o wartość prawa do działki przyznanego w nowo powstałym ROD,
● stowarzyszeniu ogrodowemu - odszkodowanie, według kosztów odtworzenia, za składniki majątkowe stanowiące jego własność, a niepodlegające odtworzeniu.
SŁOWNICZEK
Działka - podstawowa jednostka przestrzenna rodzinnego ogrodu działkowego, której powierzchnia nie może przekraczać 500 m2, służąca zaspokajaniu potrzeb działkowca i jego rodziny w zakresie prowadzenia upraw ogrodniczych, wypoczynku i rekreacji.
Rodzinny ogród działkowy (ROD) - wydzielony obszar lub obszary przeznaczone na cele rodzinnych ogrodów działkowych, składające się z działek i terenu ogólnego, służące do wspólnego korzystania przez działkowców, wyposażone w infrastrukturę ogrodową.
Likwidacja rodzinnego ogrodu działkowego lub jego części - zbycie lub wygaśnięcie praw przysługujących stowarzyszeniu ogrodowemu do nieruchomości zajmowanej przez rodzinny ogród działkowy lub jego część oraz wydanie tej nieruchomości przez stowarzyszenie ogrodowe.
Podmiot likwidujący - właściciel nieruchomości, na której zlokalizowany jest rodzinny ogród działkowy podlegający likwidacji lub podmiot, który nabywa własność tej nieruchomości wskutek wywłaszczenia.
Rozliczenie podatkowe
Odszkodowania wypłacone działkowcom na podstawie przepisów uorod są zwolnione z opodatkowania. Wynika to z art. 21 ust. 1 pkt 29 updof. Przepis ten stanowi, że wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Przepis ten obejmuje wszystkie przypadki, w których wypłata tego odszkodowania następuje stosownie do przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami - a więc nie tylko w zakresie wywłaszczenia nieruchomości, lecz także w innych przewidzianych prawem sytuacjach (zdarzeniach), w których stosownie do tych przepisów odszkodowanie to jest wypłacane.
ZAPAMIĘTAJ!
Zwolnienie podatkowe nie dotyczy przypadków, w których właściciel nieruchomości nabył jej własność w okresie dwóch lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50% od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.
Stanowisko organów podatkowych
Organy podatkowe potwierdzają możliwość zastosowania zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 29 updof wobec odszkodowania za likwidację ROD. Przykładem może być najnowsza interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 15 kwietnia 2015 r. (sygn. IBPBII/1/4511-34/15/BJ). Organ potwierdził możliwość zastosowania zwolnienia do odszkodowania wypłaconego przez uniwersytet w związku z likwidacją ogródka działkowego.
Przyjęto, że przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami są stosowane nie tylko w przypadku odszkodowania wypłaconego za wywłaszczenie nieruchomości gruntowej, lecz także jej części składowych - jeżeli części składowe stanowią odrębny przedmiot własności.
Zwrócono też uwagę na częsty błąd popełniany przy rozliczaniu odszkodowania wypłaconego w związku z likwidacją ROD, polegający na zastosowaniu art. 21 ust. 1 pkt 3 updof. Przepis ten zwalnia z opodatkowania otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Jednak wysokość odszkodowania w związku z likwidacją działki jest ustalana na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez biegłego rzeczoznawcę majątkowego. Nie może mieć zatem zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 3 updof. Prawidłowa podstawa zwolnienia to art. 21 ust. 1 pkt 29 updof.
Powołana interpretacja dotyczy odszkodowań wypłacanych na podstawie uchylonej ustawy z 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz.U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1419). Zastosowany przez organ skarbowy sposób interpretacji prawa zachowuje jednak także aktualność wobec obecnie obowiązującej ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych. W obu ustawach ustawodawca umieścił bowiem odesłanie do przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami - a to właśnie pozwala zastosować do odszkodowań zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 29 updof.
TOMASZ KRÓL
prawnik, konsultant podatkowy, pracownik kancelarii prawnej, wykładowca, autor wielu publikacji
PODSTAWY PRAWNE
● art. 18-26 ustawy z 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 40)
● art. 112 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 782)
● art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 29 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 860)
