Za prawidłowe przeprowadzenie inwentaryzacji odpowiedzialność ponosi kierownik jednostki - art. 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości. Działania związane z przeprowadzeniem inwentaryzacji można podzielić na etapy. Do każdego z etapów można przypisać określone czynności, uwzględniając przy tym procedurę zarówno prawną, jak i zwyczajową.
ZAPAMIĘTAJ! Zakres poszczególnych etapów związanych z inwentaryzacją może się różnić w zależności od przeprowadzającej ją jednostki, dlatego też organizację inwentaryzacji należy dostosować do indywidualnych cech i warunków funkcjonowania jednostki.
ETAP I. ORGANIZACJA I DOKUMENTACJA INWENTARYZACJI
Czynności | Etap | Osoba odpowiedzialna | Termin realizacji |
Opracowanie instrukcji inwentaryzacyjnej lub zweryfikowanie jej treści w związku z: w uzyskaniem składników majątku, których do tej pory jednostka nie posiadała, w wdrożeniem w jednostce oprogramowania służącego do ewidencji wyposażenia, które umożliwia posługiwanie się kodami kreskowymi i czytnikami | przygotowawczy | kierownik jednostki | IV kwartał roku bieżącego |
Powołanie komisji inwentaryzacyjnej i zespołów spisowych | przygotowawczy | kierownik jednostki | IV kwartał roku bieżącego |
Opracowanie wstępnego planu inwentaryzacji; plan powinien zawierać: w nazwę komórki podlegającej inwentaryzacji, w określenie składników podlegających inwentaryzacji, w określenie terminu inwentaryzacji, w określenie rzeczywistej daty inwentaryzacji i numer zarządzenia (patrz: wzór nr 1). Plan inwentaryzacji sporządzany jest odrębnie na każdy rok z podziałem na miesiące | przygotowawczy | zgodnie ze wskazaniem instrukcji inwentaryzacyjnej, może to być: w kierownik jednostki, w kierownik komórki inwentaryzacyjnej, w przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej | IV kwartał roku bieżącego |
Opracowanie harmonogramu z podziałem na pola spisowe (patrz: wzór nr 2); harmonogram obejmuje wykaz poszczególnych czynności inwentaryzacyjnych, jakie kolejno mają być podejmowane, zarówno na etapach przygotowawczych, jak i na etapach wykonywania inwentaryzacji. W harmonogramie inwentaryzacji podaje się terminy, w tym dni i godziny przeprowadzenia czynności inwentaryzacyjnych, z wyszczególnieniem: w momentu rozpoczęcia i zakończenia czynności, w osób odpowiedzialnych za przeprowadzenie czynności, w miejsc realizacji tych czynności | przygotowawczy | zgodnie ze wskazaniem instrukcji inwentaryzacyjnej, może to być: w kierownik jednostki, w kierownik komórki inwentaryzacyjnej, w przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej | IV kwartał bieżącego roku |
Wydanie zarządzenia w sprawie przeprowadzenia inwentaryzacji zgodnie z harmonogramem | przygotowawczy | kierownik jednostki | IV kwartał roku bieżącego |
Przeprowadzenie szkolenia zespołów spisowych z uwzględnieniem zasad wynikających z instrukcji inwentaryzacyjnej | przygotowawczy | w członkowie komisji inwentaryzacyjnej, w główny księgowy | IV kwartał roku bieżącego |
Przygotowanie do inwentaryzacji: w uzgodnienie ewidencji pól spisowych z ewidencją księgową, w przygotowanie i uporządkowanie dokumentów, w przygotowanie pól spisowych poprzez ich uporządkowanie i oznakowanie | przygotowawczy | w osoba odpowiedzialna materialnie, w pracownicy księgowości | IV kwartał roku bieżącego |
Powołanie kontrolerów spisowych | przygotowawczy | w komisja inwentaryzacyjna, w główny księgowy | IV kwartał roku bieżącego |
Wzór 1. Plan inwentaryzacji
Wzór 2. Harmonogram i terminarz inwentaryzacji
ETAP II. PRZEPROWADZENIE INWENTARYZACJI
Czynności | Osoba odpowiedzialna | Termin realizacji |
Zebranie oświadczeń wstępnych od osób odpowiedzialnych materialnie, które będą uczestniczyły przy spisie z natury | zespół spisowy | IV kwartał roku bieżącego |
Zabezpieczenie ewidencji inwentaryzowanych składników | w zespół spisowy lub w komisja inwentaryzacyjna | IV kwartał roku bieżącego |
Pobranie arkuszy spisowych i innych formularzy protokołów | w zespół spisowy lub w komisja inwentaryzacyjna | IV kwartał roku bieżącego |
Przeprowadzenie spisów z natury: w środków pieniężnych w kasie, na rachunkach bankowych, w znaczków pocztowych przechowywanych w kasie, w rzeczowych składników majątku obrotowego, w tym: materiałów i wyrobów, w papierów wartościowych w postaci zmaterializowanej, w łatwo dostępnych środków trwałych oraz nieruchomości zaliczonych do inwestycji, w maszyn i urządzeń wchodzących w skład środków trwałych | w zespół spisowy, w osoby materialnie odpowiedzialne | w na ostatni dzień każdego roku, w na ostatni dzień każdego roku, w dowolny dzień w ciągu 2 lat, w na ostatni dzień każdego roku, w dowolny dzień mieszczący się w okresie IV kwartału roku bieżącego i do 15 dnia roku następnego, w dowolny dzień w ciągu 4 lat |
Kontrola przebiegu inwentaryzacji | w komisja inwentaryzacyjna, w główny księgowy | IV kwartał roku bieżącego i do 15 dnia roku następnego |
Wysłanie potwierdzenia sald należności cywilnoprawnych do kontrahentów | pracownik działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego |
Porównanie i weryfikacja stanów ewidencyjnych z dokumentacją w odniesieniu do aktywów i pasywów nieobjętych spisem z natury lub potwierdzeniem sald: w środków trwałych, do których dostęp jest znacznie utrudniony, w gruntów, w praw zakwalifikowanych do nieruchomości, należności spornych i wątpliwych, w innych aktywów i pasywów, które nie mogły zostać spisane lub uzgodnione z kontrahentem | zespół spisowy | w na ostatni dzień każdego roku w na ostatni dzień każdego roku w IV kwartał roku bieżącego i do 15 dnia roku następnego, w na ostatni dzień każdego roku |
Pobranie od osób materialnie odpowiedzialnych oświadczeń końcowych | zespół spisowy | IV kwartał roku bieżącego |
Przekazanie dokumentacji inwentaryzacyjnej, w tym: w spisów, w protokołów, w oświadczeń - do komisji inwentaryzacyjnej | zespół spisowy | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
Przekazanie do działu księgowości: w spisów, w protokołów, w oświadczeń | komisja inwentaryzacyjna | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
Złożenie sprawozdań zespołów spisowych | zespół spisowy | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
Kontrola przebiegu inwentaryzacji | w komisja inwentaryzacyjna, w główny księgowy | IV kwartał roku bieżącego i do 15 dnia roku następnego |
Wysłanie potwierdzeń sald należności cywilnoprawnych do kontrahentów | pracownik działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego |
ETAP III. ROZLICZENIE RÓŻNIC INWENTARYZACYJNYCH
Czynności | Osoba odpowiedzialna | Termin realizacji |
Dokonanie wyceny arkuszy spisowych | w zespół spisowy lub w pracownicy działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
Ustalenie różnic inwentaryzacyjnych | pracownicy działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
Wyjaśnienie okoliczności i przyczyny powstania różnic | osoby materialnie odpowiedzialne i inne osoby | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
Zweryfikowanie różnic i przyczyn ich powstania | w komisja inwentaryzacyjna lub w specjalnie powołany zespół, w pracownicy działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
Przeszacowanie wartości składników niepełnowartościowych lub tych, które utraciły swoją wartość użytkową, w tym uzasadnienie dokonanie odpisów z tytułu utraty wartości | w zespół spisowy lub w komisja inwentaryzacyjna, lub w powołany specjalnie w tym celu zespół oraz w pracownicy działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
Przygotowanie sprawozdania komisji inwentaryzacyjnej z weryfikacji różnic | komisja inwentaryzacyjna | I kwartał roku następnego |
Podjęcie decyzji o sposobie postępowania z różnicami inwentaryzacyjnymi | kierownik jednostki | I kwartał roku następnego |
Księgowanie różnic | pracownicy działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego - ujęcie i rozliczenie różnic inwentaryzacyjnych jednostki obowiązane są ująć w księgach rachunkowych roku obrotowego, na który przypadł termin inwentaryzacji. Oznacza to, że skutki inwentaryzacji i rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych mają zostać uwzględnione w sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, w którym przeprowadzono inwentaryzację |
Zarchiwizowanie dokumentacji inwentaryzacyjnej - przechowywać przez 5 lat | pracownik działu księgowości | I kwartał roku następnego |
ETAP IV. UDOSKONALENIA POINWENTARYZACYJNE
Czynności | Osoba odpowiedzialna | Termin realizacji |
Analiza wyników z zakresu: w przygotowania rozliczenia, w wielkości różnic, w gospodarowania majątkiem, w windykacji należności, w realności sald, w przydatności majątku trwałego i obrotowego | w komisja inwentaryzacyjna, w pracownicy działu księgowości, w radca prawny, w inne komórki merytoryczne | I kwartał roku następnego |
Wydanie zarządzeń wewnętrznych doskonalących prawidłowość inwentaryzacji i zarządzenie działalnością jednostki | w kierownik jednostki, w główny księgowy, w komisja inwentaryzacyjna | I kwartał roku następnego |
Rozliczenie osób odpowiedzialnych materialnie | pracownik działu księgowości | I kwartał roku następnego |
RENATA NIEMIEC
finansista, posiada długoletni staż pracy w jednostce samorządu terytorialnego oraz doświadczenie w zakresie finansów i rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych, obecnie główny księgowy w jednostce budżetowej