Wyrok NSA z dnia 6 lipca 2017 r., sygn. II OSK 2041/16

Innymi słowy, chociaż wadliwe doręczenie nie wywołuje skutku domniemania doręczenia, to nie prowadzi ono do zanegowania faktu, że strona postępowania rzeczywiście otrzymała skierowaną do niej korespondencję w sytuacji gdy nie neguje ona tej okoliczności.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Roman Hauser (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Arkadiusz Despot-Mładanowicz sędzia WSA Piotr Korzeniowski po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej "[...]" Spółka z o.o. z siedzibą w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 21 kwietnia 2016 r., sygn. akt II SA/Ol 220/16 w sprawie ze skargi "[...]" Spółka z o.o. z siedzibą w W. na postanowienie Warmińsko-Mazurskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Olsztynie z dnia [...] grudnia 2015 r., nr [...] w przedmiocie odmowy uwzględnienia zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2016 r., sygn. akt II SA/Ol 220/16 (dalej wyrok z 21 kwietnia 2016 r.) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie (dalej WSA albo sąd I instancji) oddalił skargę "[...]" Sp. z o.o. w W. na postanowienie Warmińsko-Mazurskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Olsztynie (dalej WMWINB) z dnia [...] grudnia 2015 r., nr [...] (dalej postanowienie z [...] grudnia 2015 r.), zapadłe w przedmiocie odmowy uwzględnienia zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym.

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie prawnym i faktycznym sprawy:

Decyzją z dnia [...] maja 2013 r., nr [...], Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Kętrzynie (dalej PINB) nakazał "[...]" Sp. z o.o. w W. (dalej zwanej inwestorem albo spółką) dokonać rozbiórki suszarni ze sterownią, wybudowanej w warunkach samowoli budowlanej na działkach nr [...] i [...] przy ul. [...] w R.

Wobec niewykonania przez spółkę nałożonego obowiązku, PINB wystawił w dniu 9 lipca 2014 r. tytuł wykonawczy nr [...], wszczynając tym samym postępowanie egzekucyjne zmierzające do wykonania nakazanych czynności, a następnie postanowieniem z dnia 23 lipca 2014 r. nałożył na Spółkę grzywnę w celu przymuszenia, jak również przystąpił do wdrożenia w sprawie trybu wykonania zastępczego, określonego w art. 127-135 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2014 r., poz. 1619 ze zm., dalej u.p.e.a.).

Po rozpatrzeniu zarzutów wniesionych przez inwestora, PINB postanowieniem z dnia [...] listopada 2015 r., nr [...], odmówił ich uwzględnienia, na podstawie art. 34 § 1 i 2 u.p.e.a. Odnosząc się do zarzutów dotyczących niedopuszczalności egzekucji z uwagi na brak uprzedniego doręczenia Prezesowi Zarządu Spółki tytułu wykonawczego i upomnienia, organ wskazał, że adres przy ul. [...] w R. był jedynym znanym organowi adresem do korespondencji ze Spółką, która dotąd nie kwestionowała prawidłowości adresu do doręczeń. W tej sytuacji PINB posługiwał się tym adresem również w postępowaniu egzekucyjnym. Spółka do dnia doręczenia postanowienia nakładającego na nią grzywnę w celu przymuszenia nie skorygowała tego adresu. Organ egzekucyjny nie miał żadnych podstaw, aby przypuszczać, że dotychczasowy adres do korespondencji jest nieprawidłowy.

Na to postanowienie Spółka złożyła zażalenie zarzucając naruszenie art. 33 § 1 pkt 6 i 7 u.p.e.a. oraz domagając się jego uchylenia, a także przekazania sprawy organowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Po rozpatrzeniu zażalenia WMWINB postanowieniem z dnia [...] grudnia 2015 r. utrzymał w mocy postanowienie organu I instancji.

W uzasadnieniu organ wyjaśnił, że PINB doręczył skutecznie zarówno upomnienie, jak i tytuł wykonawczy na adres przy ul. [...] w R., gdzie spółka prowadzi działalność gospodarczą i gdzie znajduje się obiekt, którego rozbiórkę nakazał PINB. Adres ten był ostatnim adresem do korespondencji podanym przez inwestora w toku postępowania w sprawie dokonania samowoli budowlanej. Ze zwrotnego potwierdzenia odbioru wynika, że korespondencja została skutecznie doręczona i podpisana przez osobę posługującą się pieczątką Spółki. Nie można zatem uznać, że spółka pozostawała w niewiedzy co do działań PINB i postępowania egzekucyjnego. Organ zauważył, że do momentu wystawienia postanowienia o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia spółka nie podjęła żadnych czynności, aby wyjaśnić kwestię adresu dla doręczeń. W tych okolicznościach należało uznać, że korespondencja została doręczona prawidłowo.

Na to postanowienie spółka wniosła skargę do WSA domagając się jego uchylenia. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono naruszenie art. 26 § 5 pkt 1 u.p.e.a. poprzez prowadzenie postępowania egzekucyjnego i stosowanie środków egzekucyjnych w sytuacji, gdy postępowanie to nie zostało wszczęte.

W odpowiedzi na skargę WMWINB wniósł o jej oddalenie podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Na rozprawie w dniu 21 kwietnia 2016 r. pełnomocnik spółki ponownie podniósł, że nie doszło do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, gdyż korespondencja nie została doręczona na adres spółki wskazany w KRS.

Uzasadniając wskazany na wstępie wyrok sąd I instancji zauważył, że sporną kwestią było udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy upomnienie wzywające do wykonania obowiązku wynikającego z decyzji PINB z dnia [...] maja 2013 r., nakazującej spółce dokonanie rozbiórki suszarni ze sterownią, wybudowanej na działkach nr [...] i [...] przy ul. [...] w R., oraz tytuł wykonawczy, zostały prawidłowo doręczone stronie skarżącej i tym samym, czy egzekucja administracyjna została wszczęta. Spółka podniosła, że upomnienie oraz tytuł wykonawczy nie zostały doręczone na adres Spółki wskazany w KRS, tylko na adres prowadzenia działalności przy ul. [...] w R. Okoliczność powyższa nie jest sporna pomiędzy stronami. Z wypisu KRS z dnia 1 marca 2016 r. wynika, że siedzibą spółki jest W., zaś jej adres znajduje się przy ul. [...] w W.

W niniejszej sprawie upomnienie z dnia 26 czerwca 2014 r. zostało doręczone Spółce w dniu 30 czerwca 2014 r. W tym postępowaniu wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym. W tej sytuacji wszczęcie postępowania egzekucyjnego nastąpiło w dniu wystawienia tytułu wykonawczego, co miało miejsce w dniu 9 lipca 2014 r., a zatem po upływie siedmiu dniu od dnia doręczenia upomnienia. Odpis tytułu wykonawczego został z kolei doręczony spółce w dniu 14 lipca 2014 r., a zatem nastąpiło wszczęcie egzekucji administracyjnej.

Sąd nie podzielił zarzutu spółki dotyczącego niedoręczenia jej upomnienia wzywającego do wykonania obowiązku, a także niedoręczenia odpisu tytułu wykonawczego. Z akt sprawy wynika, że przesyłki zawierające wymienione powyżej dokumenty zostały doręczone na adres ul. [...] w R., czyli na adres, gdzie znajduje się suszarnia, wobec której wydano nakaz rozbiórki. Ich odbiór potwierdzony został pieczątką firmową przez pracownika Spółki. Tak samo postanowienie o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia z dnia 23 lipca 2014 r. zostało przesłane na powyższy adres i odebrane przez osobę, która posługiwała się pieczątką Spółki. Inwestor wiedział zatem, że postępowanie egzekucyjne zostało wobec niego wszczęte. Jednak do chwili otrzymania postanowienia o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia Spółka nie podjęła żadnych czynności, aby wyjaśnić kwestię adresu do doręczeń. Dopiero na tym etapie zaczęła kwestionować prawidłowość dokonywanych przez organ doręczeń pism. W sprawie nie budzi zatem wątpliwości okoliczność, że Spółka nie otrzymała zarówno upomnienia jak i tytułu wykonawczego, a jedynie konsekwentnie podnosi, że dokumenty te nie zostały doręczone jej na adres siedziby lecz na adres prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, nie wywołując skutku prawnego. Z takim poglądem nie sposób się zgodzić zwłaszcza, że jak wynika z informacji z KRS nr [...] w danych dotyczących Spółki został wskazany jej Oddział mieszczący się w R. przy ul. [...]. Zatem w niniejszej sprawie, jak podnosiły to organy egzekucyjne, wszelka korespondencja była doręczana Spółce na adres prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, tak jak miało to miejsce w postępowaniu dotyczącym samowoli budowlanej.

We wniesionej skardze kasacyjnej spółka zaskarżyła wyrok z 21 kwietnia 2016 r. w całości zarzucając na podstawie art. 174 pkt 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm., dalej p.p.s.a.) naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez:

1) błędne zastosowanie art. 151 p.p.s.a. zamiast art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., w wyniku błędnego zastosowania art. 45 k.p.a. w zw. z art. 18 u.p.e.a. oraz art. 26 § 5 pkt 1 u.p.e.a., polegającego na przyjęciu, że dla skutecznego doręczenia tytułu wykonawczego, którego skutkiem byłoby wszczęcie postępowania egzekucyjnego, wystarczy doręczenie go pod adres zakładu produkcyjnego dowolnemu pracownikowi spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, podczas gdy spółce jako osobie prawnej, należało doręczyć pismo w lokalu ich siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru pisma,

2) naruszenie art. 3 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 133 § 1 p.p.s.a. poprzez brak kontroli rozstrzygnięcia WMWINB i wydanie rozstrzygnięcia na podstawie stanu faktycznego, który nie wynika z akt sprawy, tj. uznaniu, iż tytuł wykonawczy odebrał upoważniony pracownik spółki posługujący się jej pieczątką, podczas gdy właśnie na potwierdzeniu odbioru tytułu wykonawczego brakuje pieczątki nagłówkowej spółki, co w konsekwencji spowodowało naruszenie przepisów art. 151 p.p.s.a., gdyż odpowiednie zastosowanie art. 3 § 1 p.p.s.a., spowodowałoby uwzględnienie art. 26 § 5 pkt 1 u.p.e.a., a w konsekwencji wydanie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. wyroku uwzgIędniającego skargę,

3) naruszenie art. 3 § 1 p.p.s.a. poprzez nienależyte wykonanie obowiązku kontroli w związku z art. 141 § 4 p.p.s.a., poprzez wadliwe uzasadnienie zaskarżonego wyroku, nieodpowiadające wymogom tego przepisu, polegające na braku rozpoznania i dokonania oceny prawnej podniesionego przez skarżącego zarzutu, iż tytuł wykonawczy oraz wcześniejsze upomnienie dla swej skuteczności powinny być doręczone Prezesowi Zarządu Spółki, a nie przypadkowemu pracownikowi zatrudnionemu w Zakładzie Produkcyjnym, a także nieustosunkowanie się przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w uzasadnieniu wyroku do tego zarzutu.

Skarżąca kasacyjnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania WSA oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługiwała na uwzględnienie.

Rozpoznając skargę kasacyjną Naczelny Sąd Administracyjny nie stwierdziwszy wystąpienia którejkolwiek ze wskazanych enumeratywnie w art. 183 § 2 p.p.s.a. podstaw nieważności był ograniczony do sformułowanych we wniesionym środku odwoławczym podstaw naruszenia przepisów postępowania, które nie okazały się usprawiedliwione.

Wspólnym mianownikiem wszystkich trzech zarzutów było zakwestionowanie przez skarżącą kasacyjnie spółkę prawidłowego sposobu doręczenia upomnienia i tytułu wykonawczego zamiast na adres jej siedziby ujawniony w Krajowym Rejestrze Sądowym ([...]), na adres jej oddziału mieszczącego się w R. przy ul. [...]. Co istotne, spółka nie zakwestionowała samego faktu doręczenia wskazanych dokumentów urzędowych, tylko zwróciła uwagę na jego sposób. Jak natomiast przyjęto w orzecznictwie sądowym, doręczenie uważa się każdorazowo za dokonane, jeżeli nie ulega wątpliwości, że korespondencja dotarła do adresata. Innymi słowy, chociaż wadliwe doręczenie nie wywołuje skutku domniemania doręczenia, to nie prowadzi ono do zanegowania faktu, że strona postępowania rzeczywiście otrzymała skierowaną do niej korespondencję w sytuacji gdy nie neguje ona tej okoliczności (por. wyrok NSA z 26 kwietnia 2016 r., sygn. akt I OSK 3095/15, publ. w bazie orzeczeń NSA).

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, mając na uwadze, że zarówno upomnienie jak i tytuł wykonawczy zostały doręczone na adres oddziału spółki, pod którym znajduje się obiekt podlegający obowiązkowej rozbiórce, a adres ten także został ujawniony w Krajowym Rejestrze Sądowym, nie ma podstaw ku temu, ażeby z tego powodu postępowanie egzekucyjne miało zostać umorzone. Biorąc dodatkowo pod uwagę, że adresem korespondencyjnym w R. organ posługiwał się w trakcie prowadzonego postępowania administracyjnego, co nie wzbudzało jakichkolwiek wątpliwości spółki, która nie podjęła żadnych działań od początku toczącego się postępowania administracyjnego, zmierzających do jego zmiany, trudno zarzucić organowi, że doręczając w to samo miejsce upomnienie i tytuł wykonawczy naruszył którąkolwiek z regulacji wskazanych w podstawach kasacyjnych.

Okolicznościami przesądzającymi za uznaniem zarzutów kasacyjnych jako zasadnych nie mogły być kwestie braku zamieszczenia pieczątki nagłówkowej na dowodzie doręczenia tytułu wykonawczego oraz upoważnienia danego pracownika do odbioru korespondencji w imieniu spółki. Odnośnie braku pieczęci, w uzasadnieniu skargi kasacyjnej trafnie zauważono, że dysponowanie nią nie jest dowodem umocowania odbierającej korespondencję osoby do reprezentowania osoby prawnej. Skarżąca kasacyjnie nie przedstawiła szerszej argumentacji z której wynikałoby, którzy dokładnie pracownicy są upoważnieni do odbierania w jej imieniu korespondencji, ani tym bardziej nie przedstawiła dowodu poinformowania o tym organów nadzoru budowlanego. Jeżeli określony podmiot ustanawia w tym względzie szczegółowe reguły postępowania, to powinien powiadomić o tym organy, które prowadzą postępowania, w których dany podmiot występuje jako strona. Skarżąca kasacyjnie nie wykazała ponadto, że wskazane z imienia i nazwiska na dowodach doręczenia upomnienia i tytułu wykonawczego osoby nie były w momencie doręczenia jej pracownikami.

Uzasadniając zaskarżony wyrok sąd I instancji w wystarczający i przekonujący sposób wyjaśnił, dlaczego skarga podlegała oddaleniu. Jeżeli przedstawiona argumentacja nie przekonała skarżącej kasacyjnie, to nie oznacza to automatycznie, że WSA naruszył art. 141 § 4 p.p.s.a. W orzecznictwie sądowym przyjęto, że przepis ten jedynie w dwóch wypadkach może być samodzielną podstawą kasacyjną. Sytuacja taka zachodzi wówczas, gdy treść uzasadnienia nie zawiera któregokolwiek z elementów wymienionych w art. 141 § 4 p.p.s.a. bądź też gdy uzasadnienie nie zawiera stanowiska co do stanu faktycznego przyjętego za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia (wyrok NSA z 10 stycznia 2017 r., sygn. akt II GSK 4472/16, baza orzeczeń NSA, uchwała NSA z 15 lutego 2010 r., sygn. akt II FPS 8/09, ONSAiWSA 2010/3/39). W rozpoznawanej sprawie nie zaistniał którykolwiek ze wskazanych przypadków.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny działając na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.

Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/