Zmiany w postępowaniu wierzycieli należności pieniężnych

Zakres zmian: Z dniem 8 września 2016 r. weszły w życie zmiany do rozporządzenia w sprawie postępowania wierzycieli należności pieniężnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1413). Zmiany te dotyczą tzw. działań informacyjnych, wszczynanych wobec zobowiązanych w celu dobrowolnego wykonania nałożonych na nich obowiązków, bez konieczności kierowania należności na drogę egzekucji administracyjnej.

Działania informacyjne mogą być podejmowane przez wierzycieli należności pieniężnych, jeżeli zachodzi uzasadnione okolicznościami przypuszczenie, że zobowiązany wykona dobrowolnie obowiązek bez konieczności wszczęcia egzekucji administracyjnej. Działania informacyjne mogą być podejmowane przed przesłaniem upomnienia lub tytułu wykonawczego (w sytuacji gdy egzekucja administracyjna może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia), z tym że nie można ich podejmować, jeśli okres do upływu terminu przedawnienia należności pieniężnej jest krótszy niż 6 miesięcy lub też gdy zostanie ujawniony majątek lub źródła dochodu zobowiązanego przewyższające kwotę wydatków egzekucyjnych po uprzednim odstąpieniu od czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych.

Działania informacyjne mogą być podejmowane w formie pisemnej, dźwiękowej lub graficznej w szczególności przez: internetowy portal informacyjny, krótką wiadomość tekstową (SMS), e-mail, telefon, faks. Fakt ich prowadzenia musi być rejestrowany w postaci papierowej lub elektronicznej. W związku z wprowadzeniem działań informacyjnych uległy zmianie terminy wysyłania upomnień i tytułów wykonawczych. Wierzyciel jest zobowiązany przesłać zobowiązanemu upomnienie:

1) niezwłocznie, w szczególności jeżeli:

● łączna wysokość należności pieniężnych wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia w terminie należności pieniężnych przekroczy dziesięciokrotność kosztów upomnienia i nie zostały podjęte działania informacyjne,

● z podjętych działań informacyjnych w sprawie wynika, że obowiązek nie zostanie dobrowolnie wykonany;

2) nie później niż po upływie 21 dni od dnia, w którym po raz pierwszy podjęto działania informacyjne, jeżeli z tych działań wynika, że obowiązek zostanie dobrowolnie wykonany,

a w przypadkach, w których egzekucja administracyjna może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia, wierzyciel wystawia tytuł wykonawczy:

1) niezwłocznie, w szczególności jeżeli:

● łączna wysokość należności pieniężnych wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia w terminie należności pieniężnych przekroczy dziesięciokrotność kosztów upomnienia i nie zostały podjęte działania informacyjne,

● z podjętych działań informacyjnych w sprawie wynika, że obowiązek nie zostanie dobrowolnie wykonany;

2) nie później niż po upływie 21 dni od dnia, w którym po raz pierwszy podjęto działania informacyjne, jeżeli z tych działań wynika, że obowiązek zostanie dobrowolnie wykonany.

Co zmiany przepisów oznaczają dla jednostek: Kierownicy jednostek sektora finansów publicznych powinni uwzględnić w procedurach kontroli zarządczej zasady prowadzenia działań informacyjnych, przypisać obowiązki z tym związane określonym pracownikom i przeszkolić ich w zakresie zasad ich prowadzenia i dokumentowania. Jeśli programy komputerowe używane przez jednostkę do prowadzenia ewidencji podatkowej nie przewidują możliwości rejestrowania czynności informacyjnych, należy je do tego dostosować (np. poprzez wprowadzenie funkcji notatnika dla czynności informacyjnych i egzekucyjnych, prowadzonego dla poszczególnych podatników).

Ustawa o centralizacji rozliczeń VAT

Zakres zmian: Z dniem 1 października 2016 r. weszła w życie ustawa o centralizacji rozliczeń podatku od towarów i usług (VAT) przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 1454). Wprowadza ona obowiązek rozliczania VAT przez JST ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi, które nie mają osobowości prawnej (urzędem gminy, starostwem powiatowym, urzędem marszałkowskim, utworzonymi przez JST jednostkami budżetowymi i samorządowymi zakładami budżetowymi). W celu sprawnego przeprowadzenia centralizacji rozliczeń VAT ustawa przewiduje wiele rozwiązań przejściowych, m.in. pozwalających na:

● korzystanie przez poszczególne jednostki organizacyjne, których wartość sprzedaży nie przekraczała łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150 000 zł, ze zwolnienia z VAT - aż do dnia podjęcia przez JST wspólnego rozliczania tego podatku,

● przyjmowanie szacunkowych proporcji do obliczania kwot obniżenia podatku należnego dla poszczególnych jednostek organizacyjnych, obliczanych na zasadach określonych w art. 90 ust. 3-6, 9a i 10 ustawy o VAT, do końca 2017 r.,

● wykorzystywanie dotychczas używanych przez poszczególne jednostki organizacyjne kas fiskalnych, nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2018 r.,

● odliczanie wydatków na zakup nowych kas fiskalnych dokonanych do 30 czerwca 2017 r. w wysokości 90% ceny zakupu (bez podatku, nie więcej niż 700 zł).

Ponadto w omawianej ustawie zostały określone szczegółowe zasady dokonywania przez JST korekt rozliczeń VAT za okresy rozliczeniowe upływające przed dniem podjęcia wspólnego rozliczania podatku, przyznając JST prawo do dokonania obniżenia kwoty podatku należnego.

Istotne dla JST jest rozwiązanie, które przyznaje im prawo do niedokonywania zwrotu środków przeznaczonych na realizację projektów w takim zakresie, w jakim nastąpiła zmiana kwalifikowalności VAT w części dotyczącej podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług finansowanej ze środków przeznaczonych na realizację projektów w związku z wyrokiem TSUE, pod warunkiem że JST nie dokonała przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług finansowaną ze środków przeznaczonych na realizację projektów.

Jeżeli JST przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy dokonała obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług finansowaną ze środków przeznaczonych na realizację i przed dniem wejścia w życie ustawy nie dokonała z tego tytułu zwrotu środków przeznaczonych na realizację projektów, jest obowiązana do niezwłocznego zwrotu tych środków (wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego do dnia dokonania ich zwrotu).

W ramach szczególnych rozwiązań przyjętych przy centralizacji rozliczeń VAT ustalono, że działania lub zaniechania wynikające z realizacji umów o dofinansowanie w zakresie, w jakim nastąpiła zmiana kwalifikowalności podatku w części dotyczącej kwoty podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług finansowanej ze środków przeznaczonych na realizację projektów w związku z wyrokiem TSUE, nie stanowią naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

Co zmiany przepisów oznaczają dla jednostek: Jednostki samorządu terytorialnego są zobowiązane do podjęcia wspólnego rozliczania podatku najpóźniej z dniem 1 stycznia 2017 r. W celu rozpoczęcia wspólnego rozliczania podatku JST musi złożyć do naczelnika urzędu skarbowego informację, w której wskaże dzień podjęcia wspólnego rozliczania, załączając do niej wykaz wszystkich jednostek organizacyjnych, z podaniem ich nazwy, adresu oraz numeru identyfikacji podatkowej (NIP). Na podstawie tej informacji jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej zostaną wykreślone z rejestru podatników.

Centralizacja jednostek organizacyjnych pomocy społecznej

Zakres zmian: Z dniem 15 października weszły w życie przepisy dotyczące zmian ustaw o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, o pomocy społecznej oraz o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 1583). Zmiany te dotyczą ogólnych zasad łączenia oraz zapewniania wspólnej obsługi ekonomiczno-administracyjnej różnym jednostkom organizacyjnym wspierania rodziny i pomocy społecznej (patrz tabela).

W przypadku połączenia ośrodków wsparcia lub ośrodków interwencji kryzysowej działają one w strukturze odpowiednio ośrodka pomocy społecznej lub domu pomocy społecznej albo powiatowego centrum pomocy rodzinie, a osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej będącymi w strukturze innych jednostek muszą spełniać wymagania obowiązujące dla kierowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej.

Zarówno w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, jak i o pomocy społecznej określono szczegółowe zakazy dotyczące fizycznego łączenia na jednej nieruchomości gruntowej oraz w jednym budynku siedzib placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz innych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej zapewniających całodobowe usługi.

Co zmiany przepisów oznaczają dla jednostek: Przepisy określające zasady łączenia jednostek organizacyjnych pomocy społecznej i organizowania ich wspólnej obsługi będą miały zastosowanie jedynie w tych jednostkach samorządu terytorialnego, które zdecydują się na ich centralizację. Natomiast przepisy ustanawiające ograniczenia w usytuowaniu siedzib jednostek organizacyjnych wspierania rodziny i pomocy społecznej są ogólnie obowiązujące. Jednostki samorządu terytorialnego mają czas do 31 grudnia 2019 r., aby zorganizować siedziby tych jednostek zgodnie z wprowadzonymi przepisami.

Zmiana ustawy o dochodach JST

Zakres zmian: Z dniem 19 października 2016 r. weszła w życie zmiana ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 1609), przedłużająca stosowanie zasad ustalania dla województw w latach 2015-2016 kwot części regionalnej subwencji ogólnej oraz wpłat do budżetu państwa na lata 2015-2019.

Co zmiany przepisów oznaczają dla jednostek: Zmienione przepisy stosuje się po raz pierwszy do opracowania: projektu ustawy budżetowej i projektów uchwał budżetowych na rok 2017, ustawy budżetowej i uchwał budżetowych na rok 2017, wieloletniej prognozy finansowej na rok 2017 i lata następne.

Zamrożenie podstawy odpisu na ZFŚS na 2017 r. oraz kwoty stanowiącej wyłączenie odpowiedzialności w ustawie o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych

Zakres zmian: Postanowieniami ustawy okołobudżetowej na 2017 r. w ustawie z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 800) planuje się dodanie art. 5fw brzmieniu: w 2017 r. przez przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej, o którym mowa w art. 5 ust. 2, należy rozumieć przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2010 r. ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 5 ust. 7.

Co zmiany przepisów oznaczają dla jednostek: Kwota ustalona w ustawie okołobudżetowej służy do naliczania wielkości odpisu na ZFŚS większości jednostek sektora finansów publicznych, tzn. jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, które tworzą fundusz obligatoryjnie (powinna być wzięta pod uwagę przy ustalaniu planów finansowych tych jednostek na 2017 r., w paragrafie 444 klasyfikacji budżetowej wydatków). Rok 2017 będzie kolejnym rokiem, w którym kwota bazowa odpisu pozostanie na poziomie 2010 r., co oznacza oszczędności w planowanych wydatkach budżetu państwa i budżetów JST. Ponieważ jednak kwotę tę stosuje się także do ustalania kwot bazowych w ustawie o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych (art. 26 ust. 3), oznacza to, że odpowiedzialność za naruszenia dyscypliny finansów publicznych z roku na rok dotyczy czynów o coraz mniejszej wadze dla naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

Nowe rozporządzenie w sprawie rachunkowości oraz planów kont - projekt

Rozpoczęły się prace nad zapowiadaną zmianą rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont. Ostatecznie to nie będzie nowelizacja, lecz Minister Rozwoju i Finansów planuje wydanie nowego rozporządzenia. Zmiany wynikają z konieczności dostosowania zasad rachunkowości w szczególności do zmian przepisów ustrojowych JST, a także z potrzeby dostosowania w obszarach wskazywanych przez jednostki stosujące te przepisy w praktyce oraz Najwyższą Izbę Kontroli. Między innymi zmiany dotyczą: zasad rachunkowości, zasad funkcjonowania wielu kont (011, 015, 030, 201, 226, 235 - nowe konto, 403, kont zespołu 5, 640, 800, 820, 851 i konta pozabilansowego 998) oraz sprawozdania finansowego.

W projekcie wskazano, że nowe rozporządzenie ma wejść w życie już od 1 stycznia 2017 r.

Planowane zmiany opiszemy w kolejnym numerze PORADNIKA, a jeden z pierwszych numerów w 2017 r. będzie zawierał komentarz naszego eksperta do zatwierdzonych i opublikowanych zmian.

Zapraszamy więc do prenumeraty PORADNIKA na 2017 r.

Projektowane zmiany przepisów ustawy o rachunkowości

Trwają nadal prace nad nowelizacją ustawy o rachunkowości. Planowana nowelizacja pierwotnie zakładała m.in. doprecyzowanie przepisów odnoszących się do terminu i częstotliwości przeprowadzania inwentaryzacji (na temat planowanych zmian pisaliśmy w PRB 6/2016 na str. 3). W trakcie uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych zgłoszono, że procedowana nowelizacja powinna jedynie implementować zapisy dyrektywy 2014/95/UE, a kwestie związane z inwentaryzacją powinny być wyłączone z tej nowelizacji i poddane oddzielnym szerokim dyskusjom i konsultacjom społecznym i eksperckim. Aktualnie z zakresu prac wyłączone zostały zagadnienia związane z przeprowadzaniem inwentaryzacji, które będą przedmiotem odrębnej regulacji.

Oprac. Izabela Motowilczuk