W dochodzeniu roszczeń w trybie egzekucyjnym szczególnie istotne znaczenie mają zasady prowadzenia egzekucji komorniczej, zasady naliczania kosztów postępowania egzekucyjnego i podmioty zobowiązane do ich pokrycia, zasady zaskarżania czynności egzekucyjnych przez wierzyciela/dłużnika. Należy pamiętać, że tylko poprawnie przeprowadzone dochodzenia mogą ostatecznie skutkować zaliczaniem należności nieściągalnych w koszty uzyskania przychodów nieściągalnych wierzytelności. Podatnik ma prawo odpisać jedynie te wierzytelności, co do których zostało wydane postanowienie o nieściągalności.

1. Zasady prowadzenia egzekucji sądowej

Krok 1. Dokonanie wyboru właściwego komornika

Sprawy egzekucyjne (z zakresu tzw. egzekucji sądowej) należą do właściwości sądów rejonowych i działających przy tych sądach komorników. Czynności egzekucyjne wykonywane są przez komorników, z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla sądów.

Komornik sądowy jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym, zasadniczo w obszarze swego rewiru. Rewirem komorniczym jest obszar właściwości sądu rejonowego, przy którym działa komornik.

Komornik sądowy nie jest stroną postępowania egzekucyjnego, lecz organem egzekucyjnym (tak m.in. Sąd Najwyższy - Izba Cywilna w postanowieniu z 14 marca 2000 r., sygn. akt II CKN 496/00; opubl.: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, rok 2000, nr 9, poz. 168, str. 73). Status komorników został uregulowany w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji. Zgodnie z jej przepisami komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym, który przy wykonywaniu czynności podlega orzeczeniom tego sądu i prezesowi tego sądu.

Komornik działa na obszarze swojego rewiru komorniczego.

Wierzyciel ma prawo wyboru komornika na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem spraw o egzekucję z nieruchomości oraz spraw, w których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio. W przypadku wyboru komornik działa poza obszarem swojego rewiru komorniczego.

Wierzyciel ma zasadniczo prawo wyboru komornika, z wyjątkiem jednak spraw o egzekucję z nieruchomości oraz spraw, w których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio, które to sprawy należą zawsze do komornika działającego przy sądzie, w którego okręgu nieruchomość jest położona. Dopiero gdy nieruchomość byłaby położona w okręgu kilku sądów, wybór komornika będzie należeć do wierzyciela - zawsze jednak w ramach tego okręgu.

Wierzyciel, dokonując wyboru komornika, składa wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji oświadczenie na piśmie, że korzysta z prawa wyboru komornika. Z kolei komornik nie może odmówić przyjęcia wniosku o wszczęcie egzekucji lub wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, do przeprowadzenia których jest właściwy zgodnie z przepisami lub jeżeli został wybrany przez wierzyciela, a czynności mają być prowadzone na obszarze właściwości sądu apelacyjnego obejmującego jego rewir, chyba że (zastrzeżenie to dotyczy komornika z wyboru) w zakresie prowadzonych przez niego egzekucji zaległość przekracza sześć miesięcy. Zaległość tę oblicza się, dzieląc liczbę spraw niezałatwionych w poprzednim półroczu przez średni miesięczny wpływ spraw w poprzednim półroczu, wyłączając sprawy o egzekucję świadczeń powtarzających się.

W przypadku odmowy wszczęcia egzekucji, wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia lub podjęcia innych czynności wchodzących w zakres ustawowych zadań komornika komornik wydaje postanowienie, które doręcza się tylko wierzycielowi.

Komornik właściwy do prowadzenia egzekucji zgodnie z przepisami w chwili wszczęcia postępowania egzekucyjnego pozostaje właściwy aż do jego ukończenia, nawet gdyby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy.

GDZIE SZUKAĆ WYKAZU KOMORNIKÓW

Wykaz komorników wraz ze wskazaniem rewirów komorniczych położonych w obszarach właściwości poszczególnych sądów apelacyjnych, imion i nazwisk komorników działających w tych rewirach oraz siedzib i adresów ich kancelarii prowadzi Minister Sprawiedliwości na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości pod adresem: http://ms.gov.pl/pl/lista-komornikow-sadowych/) oraz prezes danego sądu rejonowego na stronach internetowych sądu (np. http://www.poznan-nowemiasto.sr.gov.pl/att/komornicy.pdf). Ten ostatni wykaz prowadzony jest z ograniczeniem do komorników działających przy danym sądzie rejonowym i udostępnia się go do publicznej wiadomości również na tablicy informacyjnej w budynku danego sądu rejonowego.

UWAGA!

Prawo wyboru komornika nie ma zastosowania do egzekucji z nieruchomości.

Krok 2. Ustalenie tytułu egzekucji

Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy. Tytułem wykonawczym jest co do zasady tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

Tytuł egzekucyjny jest dokumentem urzędowym stwierdzającym istnienie i zakres nadającego się do egzekucji roszczenia wierzyciela i jednocześnie istnienie oraz zakres obowiązku prawnego dłużnika.

Tytułami egzekucyjnymi są:

● orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem (np. zasądzający wyrok sądowy),

● orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu (np. nakaz sądowy),

● inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej (np. bankowy tytuł egzekucyjny),

● akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie,

● akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności,

● akt notarialny (którykolwiek z dwóch powyżej wskazanych), w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.

UWAGA!

Oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji może być złożone także w odrębnym akcie notarialnym.

Do przeprowadzenia egzekucji ze wspólnego majątku wspólników spółki cywilnej konieczne jest uzyskanie przez wierzyciela tytułu egzekucyjnego wydanego przeciwko wszystkim jej wspólnikom.

Z kolei gdy egzekucja przeciwko spółce osobowej prawa handlowego (tj. przeciwko spółce jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej) okazałaby się bezskuteczna, wierzyciel może żądać, by sąd zaopatrzył tytuł egzekucyjny wydany przeciwko takiej spółce w klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki.

Może to nastąpić nawet wtedy, gdyby stało się oczywiste, że egzekucja będzie bezskuteczna, ponieważ na żądanie wierzyciela, którego roszczenie stwierdzone jest tytułem wykonawczym lub tytułem egzekucyjnym, komornik, który prowadzi egzekucję lub który jest właściwy do jej prowadzenia według przepisów kodeksu, ma obowiązek udzielenia informacji, czy przeciwko dłużnikowi prowadzone jest przez niego postępowanie egzekucyjne, jakimi sposobami i z jakim skutkiem oraz jaka jest wysokość egzekwowanych roszczeń. Oznacza to, że już na tym etapie, tj. jeszcze przed skierowaniem przez wierzyciela sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, może się okazać, że ewentualna egzekucja byłaby z całą pewnością bezskuteczna (np. ze względu na brak majątku nadającego się do egzekucji).

Podstawą egzekucji, oprócz tytułu wykonawczego (tj. tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności), mogą być również dokumenty niezaopatrzone w klauzulę wykonalności, jeżeli taką możliwość dopuszcza ustawa. Są to:

● prawomocne postanowienie sądu lub komornika o ukaraniu grzywną (na zasadzie art. 1053 § 1 k.p.c.),

● prawomocne postanowienie komornika w przedmiocie kosztów egzekucji (na zasadzie art. 7701 k.p.c.),

● orzeczenia sądów administracyjnych co do kosztów i grzywien, które podlegają egzekucji sądowej (na zasadzie art. 228 PrPostAdm).

Oznacza to, że postępowanie egzekucyjne może zostać wszczęte i być prowadzone na podstawie tych dokumentów, bez potrzeby zaopatrywania ich w klauzulę wykonalności.

Krok 3. Przebieg egzekucji - wszczęcie postępowania egzekucyjnego

Wniosek o wszczęcie egzekucji składa się, stosownie do właściwości, sądowi lub komornikowi. W sprawach, które mogą być wszczęte z urzędu, egzekucja może być wszczęta z urzędu na żądanie sądu pierwszej instancji, który sprawę rozpoznawał, skierowane do właściwego sądu lub komornika. Egzekucja może być również wszczęta na żądanie uprawnionego organu.

We wniosku lub żądaniu przeprowadzenia egzekucji z urzędu należy wskazać świadczenie, które ma być spełnione, oraz sposób egzekucji. Do wniosku lub żądania należy dołączyć tytuł wykonawczy.

Wierzyciel może zlecić komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika, jak również może w jednym wniosku wskazać kilka sposobów egzekucji przeciwko temu samemu dłużnikowi. Spośród kilku sposobów egzekucji wierzyciel powinien zastosować najmniej uciążliwy dla dłużnika.

Podstawę do prowadzenia egzekucji, o całe objęte nim roszczenie i ze wszystkich części majątku dłużnika, stanowi tytuł wykonawczy, chyba że z treści tytułu wynika co innego, np. ograniczenie egzekucji wyłącznie do oznaczonej nieruchomości stanowiącej własność dłużnika.

UWAGA!

Organ egzekucyjny (komornik) nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

 

Wzór 1. Wniosek o wszczęcie egzekucji

Krok 4. Zawieszenie i umorzenie/zakończenie egzekucji

Organ egzekucyjny zawiesza postępowanie z urzędu:

● jeżeli się okaże, że wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności procesowej ani przedstawiciela ustawowego (jednak na wniosek wierzyciela, a w wypadku gdy egzekucja została wszczęta z urzędu - bez takiego wniosku, sąd ustanowi dla dłużnika niemającego zdolności procesowej kuratora na czas do ustanowienia przedstawiciela ustawowego);

● w razie śmierci wierzyciela lub dłużnika - zawieszone postępowanie egzekucyjne podejmuje się wówczas z udziałem spadkobierców zmarłego (jeżeli spadkobiercy dłużnika nie objęli spadku albo nie są znani, a nie ma kuratora spadku, sąd na wniosek wierzyciela ustanowi dla nich kuratora).

Organ egzekucyjny zawiesza postępowanie także na wniosek wierzyciela, a na wniosek dłużnika postępowanie ulega zawieszeniu, jeżeli:

● sąd uchylił natychmiastową wykonalność tytułu lub wstrzymał jego wykonanie albo

● dłużnik złożył zabezpieczenie konieczne, według orzeczenia sądowego, do zwolnienia go od egzekucji.

Postępowanie egzekucyjne umarza się z mocy samego prawa, jeżeli wierzyciel w ciągu roku nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania. Termin ten biegnie od dnia dokonania ostatniej czynności egzekucyjnej, a w razie zawieszenia postępowania - od ustania przyczyny zawieszenia.

Ponadto postępowanie egzekucyjne umarza się w całości lub w części z urzędu, jeżeli:

● okaże się, że egzekucja nie należy do organów sądowych,

● wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności sądowej albo gdy egzekucja ze względu na jej przedmiot lub na osobę dłużnika jest niedopuszczalna (umorzenie wskutek braku zdolności sądowej może nastąpić dopiero wówczas, gdy w terminie wyznaczonym przez organ egzekucyjny brak ten nie zostanie usunięty),

● jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych.

Z kolei na wniosek organ egzekucyjny umorzy postępowanie w całości lub w części, jeżeli:

● tego zażąda wierzyciel (jednak w sprawach, w których egzekucję wszczęto z urzędu lub na żądanie uprawnionego organu, wniosek wierzyciela o umorzenie postępowania wymaga zgody sądu lub uprawnionego organu, który zażądał wszczęcia egzekucji);

● prawomocnym orzeczeniem tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności albo orzeczenie, na którym oparto klauzulę wykonalności, zostało uchylone lub utraciło moc;

● egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem i która sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji, albo jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego;

● wierzyciel jest w posiadaniu zastawu zabezpieczającego pełne zaspokojenie egzekwowanego roszczenia, chyba że egzekucja skierowana jest do przedmiotu zastawu;

● w wypadku egzekucji prowadzonej na podstawie tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności tytułu egzekucyjnego dłużnik przedstawi przewidziane w odrębnych przepisach zaświadczenie o utracie lub ograniczeniu wykonalności, z którego wynika, że tytuł nie jest już wykonalny.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, lecz nie pozbawia wierzyciela możności wszczęcia ponownej egzekucji, chyba że z innych przyczyn egzekucja jest niedopuszczalna.

Przed zawieszeniem lub umorzeniem postępowania organ egzekucyjny (komornik) wysłuchuje wierzyciela i dłużnika. Nie dotyczy to wypadku, gdy istnieje wykonalne orzeczenie uzasadniające zawieszenie postępowania lub prawomocne orzeczenie uzasadniające umorzenie postępowania albo gdy zawieszenie lub umorzenie ma nastąpić z mocy samego prawa lub z woli wierzyciela.

Komornik sądowy, kończąc postępowanie egzekucyjne w sprawie, wydaje postanowienie o ustaleniu jego kosztów oraz wskazuje, kto winien je uiścić.

UWAGA!

Skuteczna egzekucja zostaje zakończona wówczas, gdy komornik wyegzekwuje całość roszczenia (tytuł wykonawczy komornik pozostawia wówczas w aktach sprawy egzekucyjnej).

2. Koszty postępowania egzekucyjnego

2.1. Zapłaty gotówkowe

Komornikowi należy się zwrot wydatków gotówkowych poniesionych w toku egzekucji. Do wydatków tych zaliczają się:

● należności biegłych (np. za opis i oszacowanie ruchomości, nieruchomości);

● koszty ogłoszeń w pismach (np. za ogłoszenia o licytacji nieruchomości, ruchomości);

● koszty transportu specjalistycznego, przejazdu poza miejscowość, która jest siedzibą komornika, przechowywania i ubezpieczania zajętych ruchomości;

● należności osób powołanych, na podstawie odrębnych przepisów, do udziału w czynnościach;

● koszty działania komornika poza terenem rewiru komorniczego (dot. komornika wybranego przez wierzyciela podejmującego czynności poza swoim rewirem komorniczym - tj. diety przysługujące osobom zatrudnionym w kancelarii komornika i uczestniczącym w tych czynnościach, koszty przejazdów i noclegów komornika i tych osób oraz koszty transportu specjalistycznego - koszty te obciążają wierzyciela, i to niezależnie od przysługującego mu zwolnienia od kosztów sądowych, a zatem nie wlicza się ich do kosztów egzekucji obciążających dłużnika);

● koszty doręczenia środków pieniężnych przez pocztę lub przelewem bankowym;

● koszty uzyskiwania informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego lub wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia;

● koszty doręczenia korespondencji, z wyjątkiem kosztów doręczenia stronom zawiadomienia o wszczęciu egzekucji bądź postępowania zabezpieczającego.

Na pokrycie tych wydatków komornik może żądać zaliczki od strony lub innego uczestnika postępowania, który wniósł o dokonanie czynności, uzależniając jednocześnie podjęcie wnioskowanej czynności egzekucyjnej od uiszczenia zaliczki.

Jeżeli strona postępowania egzekucyjnego została uprzednio zwolniona od kosztów sądowych, wówczas sąd rejonowy, przy którym działa komornik, przekazuje temu komornikowi sumy niezbędne na pokrycie tych wydatków (czyli w takim przypadku tymczasowo zaliczki te wykłada Skarb Państwa).

Komornik obowiązany jest rozliczyć zaliczkę w terminie miesiąca od dnia poczynienia wydatków, na które była przeznaczona, i zwrócić jej niewykorzystaną część. Jeżeli skutkiem wcześniejszego ukończenia postępowania lub z innych przyczyn opłacona zaliczkowo czynność w ogóle nie została dokonana, termin miesięczny biegnie od dnia ukończenia postępowania lub zaistnienia przyczyn niedokonania czynności. W tym celu komornik wydaje postanowienie, w którym określa w szczególności: stronę lub innego uczestnika postępowania, który uiścił zaliczkę, i jej wysokość, czynności, na poczet których pobrano zaliczkę, ze wskazaniem daty ich dokonania, kwoty zaliczki zaliczone na pokrycie poszczególnych czynności, z jednoczesnym wskazaniem sposobu i podstaw ich wyliczenia, oraz kwotę podlegającą zwrotowi i oznaczenie osoby, na rzecz której zwrot ma nastąpić.

Zaliczki przekazane komornikowi przez sąd (obciążające tymczasowo Skarb Państwa) komornik zwraca po ich wyegzekwowaniu z pierwszeństwem przed wszelkimi innymi należnościami.

Wydatki poniesione przez komornika są pokrywane z wyegzekwowanych świadczeń. Jeżeli jednak postępowanie egzekucyjne okaże się w całości lub w części bezskuteczne, wydatki poniesione przez komornika, które nie zostały pokryte z wyegzekwowanej części świadczenia, obciążają wierzyciela.

Ewidencja księgowa kosztów postępowanie egzekucyjnego:

1. Ujęcie kosztów w księgach:

Wn "Pozostałe koszty operacyjne"

Ma "Pozostałe rozrachunki"

2. Zapłata kosztów egzekucji:

Wn "Pozostałe rozrachunki"

Ma "Rachunek bankowy"

2.2. Opłaty egzekucyjne

Za prowadzenie egzekucji komornik pobiera opłaty egzekucyjne. Opłata egzekucyjna ustalana jest w oparciu o wartość egzekwowanego świadczenia lub zabezpieczonego roszczenia.

Do wartości egzekwowanego świadczenia lub zabezpieczonego roszczenia:

● wlicza się odsetki, koszty i inne należności podlegające egzekucji lub zabezpieczeniu wraz ze świadczeniem głównym w dniu złożenia wniosku lub rozszerzenia egzekucji,

● nie wlicza się kosztów toczącego się postępowania egzekucyjnego lub wykonania postanowienia o udzielenie zabezpieczenia ani kosztów zastępstwa egzekucyjnego (adwokackiego lub radcowskiego).

W sprawach o egzekucję świadczeń powtarzających się wartość egzekwowanego roszczenia, będąca podstawą ustalenia opłaty stosunkowej w dniu wszczęcia egzekucji, stanowi suma świadczeń za jeden rok oraz suma świadczeń zaległych. Jeżeli zaś przedmiotem egzekucji są świadczenia za okres krótszy niż rok, wartość egzekwowanego roszczenia stanowi suma świadczeń za cały czas ich trwania.

UWAGA!

Przy oznaczaniu wartości egzekwowanego świadczenia każde rozpoczęte 10 zł liczy się jak pełne.

2.3. Świadczenia pieniężne

W sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 15% wartości wyegzekwowanego świadczenia, jednak nie niższą niż 1/10 i nie wyższą niż trzydziestokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

W przypadku wyegzekwowania świadczenia wskutek skierowania egzekucji do wierzytelności z rachunku bankowego, wynagrodzenia za pracę, świadczenia z ubezpieczenia społecznego, jak również wypłacanych na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy: zasiłku dla bezrobotnych, dodatku aktywizacyjnego, stypendium oraz dodatku szkoleniowego, komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 8% wartości wyegzekwowanego świadczenia, jednak nie niższą niż 1/20 i nie wyższą niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

W sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela oraz z mocy prawa komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania, jednak nie niższą niż 1/20 i nie wyższą niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W razie umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela zgłoszony przed doręczeniem dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 1/20 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

W celu uzyskania tych opłat komornik wydaje postanowienie, w którym wzywa dłużnika do uiszczenia należności z tego tytułu w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia. Postanowienie po uprawomocnieniu się podlega wykonaniu w drodze egzekucji bez zaopatrywania go w klauzulę wykonalności.

W przypadku niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego (np. dłużnik uiścił zasądzone roszczenie wierzycielowi przed wszczęciem egzekucji) ww. opłaty uiszcza wierzyciel. W celu ich pobrania komornik wydaje postanowienie, w którym wzywa wierzyciela do uiszczenia należności z tego tytułu w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia. Analogicznie jak w przypadku dłużnika postanowienie po uprawomocnieniu się podlega wykonaniu w drodze egzekucji bez zaopatrywania go w klauzulę wykonalności.

2.4. Świadczenia niepieniężne

Wszczęcie egzekucji świadczeń niepieniężnych i wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych uzależnione jest od uiszczenia przez wierzyciela tzw. opłaty stałej. Jej nieuiszczenie (w terminie siedmiu dni od otrzymania przez wierzyciela wezwania do zapłaty) automatycznie powoduje zwrot wniosku lub odmowę dokonania czynności.

 

Tabela. Czynności i wysokość opłat w postępowaniu egzekucyjnym

Czynność	Wyszczególnienie
Odebranie rzeczy	Za egzekucję odebrania rzeczy komornik pobiera opłatę stałą w wysokości 50% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego
Wprowadzenie w posiadanie, zarząd, eksmisja	Za wprowadzenie w posiadanie, zarząd, eksmisję pobierana jest opłata stała w wysokości 40% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w przypadku: ● wprowadzenia w posiadanie nieruchomości i usunięcie z niej ruchomości; w przypadku przedsiębiorstw handlowych i przemysłowych opłatę pobiera się od każdej izby składającej się na pomieszczenie przedsiębiorstwa ● wprowadzenia zarządcy w zarząd nieruchomości lub przedsiębiorstwa oraz za wprowadzenie dozorcy w dozór nieruchomości ● opróżnienia lokalu z rzeczy lub osób, z tym że odrębną opłatę pobiera się od każdej izby. Przy opróżnianiu lokali mieszkalnych nie pobiera się odrębnej opłaty od pomieszczeń stanowiących: przedpokoje, alkowy, korytarze, werandy, łazienki, spiżarnie, loggie i podobnych. Z kolei przy opróżnianiu pomieszczeń i lokali niemieszkalnych, w szczególności garażu, stajni, obory lub sklepu, pobiera się opłatę za każde pomieszczenie, jak za izbę.
Spis inwentarza lub majątku	Za dokonanie spisu inwentarza albo innego spisu majątku pobiera się stałą opłatę w wysokości 10% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za każdą rozpoczętą godzinę
Poszukiwanie majątku dłużnika	Opłatę stałą w wysokości 2% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego komornik pobiera od wierzyciela w przypadku otrzymania zlecenia poszukiwania majątku dłużnika (w razie nieuiszczenia opłaty w terminie siedmiu dni od otrzymania wezwania, komornik zwraca wniosek zawierający zlecenie). W razie odnalezienia majątku dłużnika w trybie określonym powyżej komornik pobiera opłatę stałą w wysokości 5% szacunkowej wartości tego majątku, nie więcej jednak niż 100% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego
Wprowadzenie w posiadanie	Za wprowadzenie wierzyciela w posiadanie pobiera się opłatę stałą w wysokości 25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, a w razie podjęcia egzekucji na skutek dalszych naruszeń posiadania opłatę zwiększa się każdorazowo o 100%
Opieczętowanie	Za opieczętowanie lub zdjęcie pieczęci, bez dokonywania równoczesnego spisu inwentarza/majątku, pobiera się opłatę stałą w wysokości 4% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego od każdej opieczętowanej izby lub innego pomieszczenia

2.5. Inne koszty (koszty zastępstwa egzekucyjnego)

Dłużnik powinien także zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji (np. koszty zastępstwa egzekucyjnego). Koszty ściąga się wraz z egzekwowanym roszczeniem. Koszt egzekucji ustala postanowieniem komornik, jeżeli przeprowadzenie egzekucji należy do niego. Na postanowienie sądu stronom oraz komornikowi przysługuje zażalenie.

Prawomocne postanowienie komornika w sprawie kosztów podlega wykonaniu po uprawomocnieniu się bez potrzeby zaopatrywania go w klauzulę wykonalności. Zwolnienie od kosztów sądowych, przyznane stronie przez sąd w postępowaniu rozpoznawczym lub z którego strona korzysta z mocy ustawy, rozciąga się także na postępowanie egzekucyjne.

3. Zaskarżanie czynności egzekucyjnych

Na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Dotyczy to także zaniechania przez komornika dokonania czynności (tzw. skarga na bezczynność komornika). Do rozpoznania skargi na czynności komornika właściwy jest sąd, przy którym działa komornik. Jeżeli do prowadzenia egzekucji został wybrany komornik poza właściwością ogólną, skargę rozpoznaje sąd, który byłby właściwy według ogólnych zasad.

Podmiotem uprawnionym do złożenia skargi jest strona lub inna osoba, której prawa zostały przez czynności lub zaniechanie komornika naruszone bądź zagrożone.

Skarga na czynność komornika powinna czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz określać zaskarżoną czynność lub czynność, której zaniechano, jak również wniosek o zmianę, uchylenie lub dokonanie czynności wraz z uzasadnieniem.

Skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym od dnia czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona, w innych przypadkach - od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynności komornika naruszone bądź zagrożone, a w braku zawiadomienia - od dnia dowiedzenia się przez skarżącego o dokonanej czynności.

Odpis skargi jest przesyłany przez sąd komornikowi, który w terminie trzech dni na piśmie sporządza uzasadnienie dokonania zaskarżonej czynności lub przyczyn jej zaniechania oraz przekazuje je wraz z aktami sprawy do sądu, do którego skargę wniesiono, chyba że skargę w całości uwzględnia, o czym zawiadamia sąd i skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie skargi dotyczy. Opłata od skargi wynosi 100 zł.

Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Zażalenie należy składać w terminie tygodniowym od dnia doręczenia odpisu postanowienia.

UWAGA!

Skargę na zaniechanie przez komornika czynności wnosi się w terminie tygodniowym od dnia, w którym czynność powinna być dokonana.

 

Wzór 2. Skarga na czynności komornika

3.1. Skargi formalne

Przy wykonywaniu czynności komornik podlega orzeczeniom sądu i prezesowi sądu rejonowego, przy którym działa.

Prezes sądu rejonowego, przy którym działa komornik, sprawuje nadzór nad jego działalnością, a w szczególności:

● ocenia szybkość, sprawność i rzetelność postępowania poprzez badanie, czy w konkretnych sprawach nie zachodzi nieuzasadniona przewlekłość w podejmowaniu czynności,

● kontroluje prawidłowość prowadzenia biurowości i rachunkowości kancelarii komorniczej,

● bada kulturę pracy, w tym przestrzeganie wyznaczonych terminów czynności i przyjmowania interesantów oraz utrzymywanie kancelarii komorniczej na poziomie odpowiednim do godności urzędu i posiadanych środków,

● zawiadamia sąd o potrzebie wydania komornikowi zarządzeń w trybie art. 759 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego.

W zakresie nadzoru prezes sądu rejonowego działa w szczególności poprzez kontrolę kancelarii komornika, przeprowadzaną w razie potrzeby, nie rzadziej jednak niż co cztery lata, sprawowaną osobiście lub przez wyznaczonego sędziego i przy pomocy księgowego, a w zakresie kontroli finansowej przez upoważnioną osobę, oraz w ramach rozpatrywania skarg i zażaleń niestanowiących przedmiotu rozpoznania sądu w trybie art. 767 Kodeksu postępowania cywilnego.

Skargi i zażalenia niestanowiące przedmiotu rozpoznania sądu w trybie art. 767 Kodeksu postępowania cywilnego prezes sądu rejonowego rozpatruje w terminie siedmiu dni. W tym samym terminie podlegają przekazaniu właściwemu sądowi skargi stanowiące przedmiot rozpoznania sądu.

Z kolei skargi na postępowanie komornika niedotyczące czynności egzekucyjnych i nieobjęte nadzorem prezesa sądu rejonowego rozpatrują organy samorządu komorniczego.

UWAGA!

Prezes sądu rejonowego uprawniony jest do żądania od komornika wyjaśnień oraz do wydawania zarządzeń, których nieprzestrzeganie może stanowić podstawę wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub odwołania komornika z zajmowanego stanowiska.

4. Zasady zaliczania do kosztów uzyskania przychodów nieściągalnych wierzytelności

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, przy czym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne. Od tej zasady ustawodawca przewidział jednak wyjątek. Do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wierzytelności, które uprzednio zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Możliwość zaliczenia określonej nieściągalnej wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów jest uzależniona jednak od spełnienia następujących warunków:

● wierzytelność musi być wcześniej zarachowana jako przychód należny;

● nieściągalność wierzytelności powinna zostać udokumentowana:

- postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela za odpowiadające stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego,

- postanowieniem sądu o:

a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;

lub

b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku,

- protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

UWAGA!

Ustawodawca dokonał ścisłego i wyczerpującego wyliczenia w kwestii, jakimi środkami można dokumentować nieściągalność wierzytelności. Jakikolwiek inny dokument niż wymieniony w przepisach updop nie może skutecznie udokumentować faktu nieściągalności wierzytelności.

Terminem zaliczenia wierzytelności odpisanej przez podatnika jako nieściągalna do kosztów uzyskania przychodów jest termin, w którym ta nieściągalność została udokumentowana. Odpowiednio terminem granicznym, kiedy wierzytelności odpisane jako nieściągalne podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, jest moment uzyskania przez niego odpowiedniego postanowienia lub sporządzenia stosownego protokołu, z tym jednak zastrzeżeniem, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 758, 759, 7591, 7601, 767, 770, 7701, 776-7781, 796-7971, 799, 803-804, 818-8201, 823-827, 1053 § 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 101; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 567

● art. 1, 3, 7-8, 39-40, 41 ust. 2, 43, 46-47, 49 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji - j.t. z 15.09.2011 r., Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376; ost.zm. Dz.U. z 2013 r. poz. 1513

● art. 12 ust. 3, art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 1 pkt 20 i 25, art. 16 ust. 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 74, poz. 397; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 598

Emilia Bartkowiak

radca prawny