Jak wydawać decyzję dotyczącą podatku od nieruchomości adresowaną do współmałżonków

PROBLEM: W jaki sposób gmina powinna wydawać decyzje dotyczące podatku od nieruchomości, gdy współwłaścicielami nieruchomości są małżonkowie? Jak określić adresata decyzji wymiarowej?

ODPOWIEDŹ: W decyzji wymiarowej dotyczącej nieruchomości wspólnej sporządzonej w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach powinni być wykazani dwaj małżonkowie (jako podatnicy), podatek w jednej kwocie (bez podziału). Każdy z nich powinien otrzymać decyzję. Jeżeli decyzja zostanie doręczona tylko jednemu z nich, tylko na nim będzie ciążyło zobowiązanie podatkowe. Od drugiego małżonka, do czasu doręczenia mu decyzji, nie będzie można wymagać i egzekwować podatku.

UZASADNIENIE: Zgodnie z ogólną zasadą określoną w art. 3 ust. 4 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: ustawa o podatkach i opłatach lokalnych), jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach. Solidarna odpowiedzialność z tytułu zobowiązań podatkowych oznacza, że z punktu widzenia organu podatkowego jest bez znaczenia, który ze współposiadaczy uiści ten podatek, a zwrot uiszczonych należności między współposiadaczami nie ma znaczenia z punktu widzenia samej zasady solidarnej odpowiedzialności z tytułu obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości (por. wyrok SN z 13 lutego 2003 r., sygn. akt III RN 22/02).

W art. 6 ust. 7 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wskazuje się natomiast, że podatek od nieruchomości na rok podatkowy od osób fizycznych, co do zasady, ustala w drodze decyzji organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania. Podatek jest płatny w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminach: do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 28 czerwca 2005 r. (sygn. akt III SA/Wa 2288/04) zwrócił uwagę na to, że w obecnym stanie prawnym traktuje się małżonków jak innych współwłaścicieli. Sąd podkreślił, że od początku 2003 r. nie są już oni łącznie zobowiązani do zapłacenia podatku od nieruchomości stanowiących ich współwłasność, jak też odrębną własność każdego z nich. Zdaniem WSA, małżonkowie powinni otrzymać jedną odrębną decyzję na nieruchomość wspólną. Ich nieruchomości niewchodzące w skład wspólności majątkowej są natomiast opodatkowane oddzielnie. Małżonek, który jest właścicielem takiej nieruchomości, otrzymuje odrębną decyzję wymiarową. Decyzje te powinny być doręczone małżonkom-podatnikom. Jak wskazał sąd, praktyka wymierzania podatku od nieruchomości w jednej decyzji doręczanej "dowolnemu" małżonkowi jest niezgodna z wymogami ustawy z 28 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa w zakresie doręczeń. Każdy z małżonków powinien otrzymać decyzję wymierzającą podatek do jego nieruchomości, a poza tym jeden egzemplarz decyzji na nieruchomość wchodzącą w skład majątku małżeńskiego.

ZAPAMIĘTAJ!

W decyzji wymiarowej dotyczącej nieruchomości wspólnej sporządzonej w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach powinni być wykazani dwaj małżonkowie jako podatnicy, podatek w jednej kwocie (bez podziału).

Każdy z małżonków powinien otrzymać decyzję. Jeżeli decyzja zostanie doręczona tylko jednemu z nich, tylko na nim będzie ciążyło zobowiązanie podatkowe. Od drugiego małżonka, do czasu doręczenia mu decyzji, nie będzie można wymagać i egzekwować podatku.

Sąd przypomniał, że zobowiązanie podatkowe osoby fizycznej w podatku od nieruchomości powstaje z dniem doręczenia decyzji ustalającej wysokość tego zobowiązania, tj. zgodnie z art. 21 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Dzień doręczenia decyzji jest zatem dniem powstania zobowiązania, które może następnie przekształcić się w zaległość podatkową, jeżeli podatek wynikający z decyzji nie zostanie zapłacony w przewidzianym terminie.

Tak długo, jak długo istnieje współwłasność nieruchomości, obowiązek podatkowy od nieruchomości ciąży solidarnie na jej współwłaścicielach, a zatem adresatami decyzji są wszyscy współwłaściciele, bez względu na to, czy i w jaki sposób wywiązują się z ciążących na nich zobowiązań podatkowych (por. wyrok NSA w Gdańsku z 13 października 2000 r., sygn. akt I SA/Gd 399/00).

Na koniec warto jeszcze powołać się na wyrok WSA w Gdańsku z 4 kwietnia 2005 r. (sygn. akt I SA/Gd 481/04). Sąd stwierdził w nim, że objęcie decyzją, jako strony, tylko skarżącego, w sytuacji gdy był on jednym z kilku współwłaścicieli przedmiotowej nieruchomości, rażąco narusza przepis art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, czyniąc zaskarżoną decyzję wadliwą w stopniu uzasadniającym wyeliminowanie jej z obrotu prawnego.

Podstawy prawne

• art. 3 ust. 4 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 716; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1566)

• art. 21 § 1 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. -- Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 201; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1537)

KRZYSZTOF KOŚLICKI

ekspert z zakresu prawa podatkowego i rachunkowości, doktorant w Instytucie Nauk Prawnych PAN