PROBLEM

RADA

Status studenta ani jego wiek nie zwalniają Państwa z obowiązku opłacania składek od przychodu takiego zleceniobiorcy, jeżeli jednocześnie jest on Państwa pracownikiem. Wynagrodzenie za wykonanie zlecenia muszą Państwo zsumować z wynagrodzeniem ze stosunku pracy i łącznie oskładkować na zasadach mających zastosowanie do przychodów pracowniczych.

UZASADNIENIE

Zarówno umowa o pracę, jak i umowa zlecenia wykonywane na terytorium Polski są tytułami do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych oraz zdrowotnego. Jednak o ile w przypadku stosunku pracy nie ma żadnych wyjątków w zakresie oskładkowania i każda umowa o pracę skutkuje obowiązkiem ubezpieczeniowym (nawet w razie zbiegu z innymi tytułami), o tyle umowa zlecenia zawarta ze studentem (także uczniem) w wieku do 26. roku życia w ogóle nie podlega zgłoszeniu w ZUS. Uczniowie gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych oraz studenci do ukończenia 26 lat, wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia, nie podlegają bowiem ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu - ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. Jednak i od tej zasady jest wyjątek, który dotyczy sytuacji, gdy studiujący zleceniobiorca jest jednocześnie pracownikiem płatnika-zleceniodawcy. Za pracownika, w rozumieniu ustawy systemowej, uważa się bowiem nie tylko osobę pozostającą w stosunku pracy lub służby, ale także osobę wykonującą pracę na podstawie:

● umowy agencyjnej,

● umowy zlecenia lub

● każdej innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,

● umowy o dzieło,

jeżeli taką umowę zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2a ustawy systemowej). Oznacza to, że w przypadku zawarcia umowy zlecenia z własnym pracownikiem w wieku do 26 lat, nie ma znaczenia fakt, że jest on studentem. Z tytułu dodatkowo zawartej umowy zlecenia z takim pracownikiem należy obowiązkowo opłacać wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz zdrowotne. W takiej sytuacji bowiem umowa zlecenia nie jest osobnym tytułem do ubezpieczenia, a zleceniobiorca jest traktowany jak pracownik.

Gdyby uczeń lub student w wieku do 26 lat zawarł umowę zlecenia z innym podmiotem niż własny pracodawca (i nie wykonywał pracy na rzecz pracodawcy), wówczas, jako zleceniobiorca, nie podlegałby ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnemu.

UWAGA!

Definicja pracownika jest dla celów ubezpieczeniowych szersza niż definicja wynikająca z Kodeksu pracy.

PRZYKŁAD

Adam P. ma 22 lata i studiuje dziennikarstwo. Jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Ponadto zawarł z własnym pracodawcą umowę zlecenia na okres od 15 lutego do 31 marca 2016 r. Zarówno z tytułu umowy o pracę, jak i z tytułu umowy zlecenia płatnik obowiązkowo opłaca za niego składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz zdrowotne.

PRZYKŁAD

Kamil S., student w wieku 24 lat, pracuje dla spółki z o.o. (spółki A) w ramach umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy (na stanowisku informatyk - administrator bazy danych). Jednocześnie wykonuje umowę zlecenia, którą podpisał ze spółką B. Przedmiotem zlecenia jest tworzenie nowych baz danych. Spółka B jest podwykonawcą spółki A.

Wariant 1

Umowa zlecenia zawarta ze spółką B jest wykonywana na rzecz tej spółki (tworzenie baz danych kluczowych klientów spółki B). W tej sytuacji Kamil S. podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z tytułu stosunku pracy w spółce A. Natomiast z tytułu umowy zlecenia w spółce B, jako student do 26. roku życia, nie jest objęty żadnymi ubezpieczeniami (ani obowiązkowo, ani dobrowolnie).

Wariant 2

Spółka B na zlecenie spółki A tworzy dla niej bazy danych. Kamil S. zawarł umowę zlecenia ze spółką B, ale w ramach tej umowy tworzy bazy danych dla spółki A., która jest jego pracodawcą. W tej sytuacji płatnikiem składek z tytułu umowy zlecenia nie jest jego zleceniodawca (spółka B), tylko pracodawca (spółka A). Przychód uzyskany z tytułu umowy zlecenia płatnik A ma obowiązek doliczyć do przychodu ze stosunku pracy i łącznie oskładkować.

Jeśli chodzi o bieżące rozliczenia składek za pracownika wykonującego dodatkowo zlecenie dla swojego pracodawcy (nie ma znaczenia, że jest on studentem w wieku do 26 lat), w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uwzględnia się również przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej, tj. umowy zlecenia. Pracodawca nie zgłasza zleceniobiorcy do ubezpieczeń z tytułu zawartej umowy zlecenia, lecz w jednym imiennym raporcie miesięcznym składanym za pracownika nalicza składki od sumy przychodów z obu umów.

PRZYKŁAD

Natasza B., 23-letnia studentka, pracuje na umowę o pracę oraz wykonuje umowę zlecenia dla jednej i tej samej firmy. Z tytułu umowy o pracę zarabia 2100 zł, a ze zlecenia - 600 zł. W marcu 2016 r. otrzymała obie wypłaty. Pracodawca zgłosił Nataszę B. do ubezpieczeń tylko ze stosunku pracy (z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00). Takie postępowanie jest prawidłowe. Za marzec pracodawca rozliczy za Nataszę B. składki od kwoty 2700 zł (łączny przychód z etatu i ze zlecenia), w raporcie miesięcznym ZUS RCA, z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00.

Student-zleceniobiorca korzysta ze zwolnienia składkowego tylko do dnia swoich 26. urodzin. Jeżeli umowa zlecenia jest kontynuowana, od tego dnia musi zostać zgłoszony do ubezpieczeń z tytułu umowy zlecenia.

PRZYKŁAD

Damian G., student studiów magisterskich uzupełniających, zarobkuje wykonując umowę zlecenia. Jest to jego jedyna forma zatrudnienia. 15 marca 2016 r. Damian G. ukończył 26 lat. Od tej daty nie korzysta już, jako zleceniobiorca, z możliwości wyłączenia z systemu ubezpieczeń. Obowiązkowe stają się dla niego ubezpieczenia: emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz zdrowotne, a do chorobowego może przystąpić na swój wniosek (dobrowolnie).

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 6 ust. 1 pkt 1, pkt 4, ust. 4, art. 8 ust. 2a, art. 18 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 121; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 34

● § 1 ust. 1 pkt 1, pkt 12 i załączniki nr 1, 12, 18 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów - j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 222

Izabela Nowacka

ekonomistka, od wielu lat zajmuje się tematyką wynagrodzeń i rozliczaniem płac, autorka licznych publikacji z dziedziny prawa pracy i ubezpieczeń społecznych