PROBLEM

RADA

Wierzyciel zabezpieczony rzeczowo (m.in. hipotecznie) może żądać odsetek naliczonych zarówno do dnia ogłoszenia upadłości, jak i po tej dacie. Cała suma odsetek, tj. odsetki należne za okres do dnia ogłoszenia upadłości, jak i odsetki należne za okres po ogłoszeniu upadłości, może być jednak zaspokojona tylko z przedmiotu zabezpieczenia.

UZASADNIENIE

Z dniem ogłoszenia upadłości wszystkie zobowiązania pieniężne upadłego stają się płatne, choćby termin ich płatności jeszcze nie nastąpił. Z kolei zobowiązania majątkowe niepieniężne zmieniają się na pieniężne i także stają się natychmiast płatne. Wierzyciel może wówczas żądać, by bez względu na termin płatności wierzytelność została zaspokojona z funduszów masy upadłości.

Zasadniczo jedynie do dnia ogłoszenia upadłości do każdej wierzytelności pieniężnej przypadającej od upadłego dłużnika dolicza się odsetki umowne lub ustawowe, należne wierzycielowi zgodnie z art. 359 § 1 Kodeksu cywilnego. Po ogłoszeniu upadłości dłużnika odsetki mogą być zaspokojone z funduszów masy upadłości jedynie za okres do dnia ogłoszenia upadłości. Naliczanie odsetek do dnia ogłoszenia upadłości oznacza, że ostatnim dniem, za który należą się odsetki, jest dzień poprzedzający dzień ogłoszenia upadłości.

Z kolei odsetki należne od dnia ogłoszenia upadłości liczy się w stosunku do samego upadłego, jego współdłużników, poręczycieli, a zatem nie są już zaspokajane z funduszów masy upadłości. Takie stanowisko potwierdził SN m.in. w uzasadnieniu uchwały z 30 marca 1992 r. (sygn. akt III CZP 23/92, OSNC 1992, nr 9, poz. 164).

Wyjątek od przedstawionej zasady stanowią jednak odsetki od wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, wpisem w rejestrze, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym albo hipoteką morską.

Oznacza to, że wierzyciel zabezpieczony rzeczowo (m.in. hipotecznie) może żądać odsetek zarówno do dnia ogłoszenia upadłości, jak i po tej dacie, z przedmiotu zabezpieczenia.

Zabezpieczenie rzeczowe wiąże się z następującymi skutkami:

● odsetki od wierzytelności należnej od upadłego liczy się także za czas po ogłoszeniu jego upadłości,

● cała suma odsetek, tj. odsetki należne za okres do dnia ogłoszenia upadłości, jak i odsetki należne za okres po ogłoszeniu upadłości, może być zaspokojona tylko z przedmiotu zabezpieczenia.

Wierzyciel może zaliczyć sumę przypadającą mu z planu podziału (z przedmiotu zabezpieczenia) według następującej kolejności, wynikającej z przepisów Kodeksu cywilnego:

● odsetki należne za okres po ogłoszeniu upadłości,

● odsetki należne za okres do dnia ogłoszenia upadłości,

● kapitał.

Wierzytelności zabezpieczone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym i hipoteką morską na majątku upadłego zaspokajane są zatem z przedmiotu zabezpieczenia. Sumy uzyskane ze zbytych rzeczy i praw obciążonych, tj. takich, na których ustanowione zostały uprzednio zabezpieczenia rzeczowe, przeznacza się na zaspokojenie wierzycieli, których wierzytelności były zabezpieczone na tych zbytych rzeczach lub prawach. Poza wierzytelnością główną zaspokajane są także odsetki objęte zabezpieczeniem.

Z przedmiotu zabezpieczenia mogą być zaspokojone odsetki zarówno sprzed ogłoszenia upadłości, jak i z okresu po ogłoszeniu upadłości. Podział sum uzyskanych ze zbycia rzeczy lub praw zabezpieczonych następuje na podstawie sporządzonego przez syndyka planu podziału. Uzyskane kwoty pomniejsza się o koszty związane ze sprzedażą, natomiast reszta podlega podziałowi między uprawnionych wierzycieli.

Wierzytelności zabezpieczone rzeczowo na majątku upadłego są zaspokajane z sumy uzyskanej ze sprzedaży przedmiotu, na którym zabezpieczenie zostało ustanowione, według kolejności przysługującego im pierwszeństwa. Zasada pierwszeństwa wynika z przepisów Kodeksu cywilnego, które rozstrzygają kolizję ograniczonych praw rzeczowych.

UWAGA!

Odsetki mogą być zaspokajane tylko z przedmiotu zabezpieczenia. Wskazanie żądania w zgłoszeniu wierzytelności ma charakter ogólny (na dzień zgłoszenia wierzytelności wysokość tych odsetek nie jest znana). Odsetki naliczane po dniu ogłoszenia upadłości dłużnika są należne i mogą być zaspokojone, jednak nie uwzględnia się ich na liście wierzytelności, lecz w odrębnym planie podziału sum uzyskanych ze sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia.

Wzór. Zgłoszenie wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie

Reasumując, odsetki, bez względu na źródło ich powstania, zasadniczo są naliczane za okres do daty ogłoszenia upadłości i ustalane na liście wierzytelności według stanu na ten dzień. Jedynie zatem odsetki wyliczone na ten dzień i ustalone na liście wierzytelności mogą zostać zaspokojone z masy upadłości w postępowaniu upadłościowym. Wyjątek od tej zasady dotyczy m.in. wierzytelności zabezpieczonych hipotecznie, co do których po ogłoszeniu upadłości dłużnika nie zostaje wstrzymany bieg naliczenia odsetek. Ograniczony zostaje jedynie zakres ich zaspokojenia w postępowaniu upadłościowym według wskazanych wyżej reguł (zaspokojenie następuje wyłącznie z przedmiotu zabezpieczenia).

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 92 ust. 1 i 2, art. 245 ust. 1, art. 247 ust. 2, art. 345 ustawy z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze - j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 1112; ost.zm. Dz.U. z 2013 r. poz. 613

● art. 359 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 827

Emilia Bartkowiak

radca prawny