KOMENTARZ: Konto syntetyczne pozabilansowe 991 "Rozrachunki z inkasentami z tytułu pobieranych przez nich podatków podlegających przypisaniu na kontach podatników" mają obowiązek prowadzić organy podatkowe jednostek samorządu terytorialnego, na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (dalej: rozporządzenie w sprawie planów kont podatkowych).

Ewidencja podatków jest integralną częścią ewidencji urzędu i jest prowadzona z wykorzystaniem kont syntetycznych planu kont urzędu jako jednostki budżetowej - § 9 ust. 1 rozporządzenia w sprawie planów kont podatkowych. Ewidencję podatków prowadzi się na kontach wymienionych w tym rozporządzeniu, w tym na kontach pozabilansowych (syntetycznych, analitycznych i szczegółowych), służących między innymi do ujmowania rozrachunków z inkasentami w zakresie pobieranych przez nich wpłat z tytułu podatków podlegających przypisaniu na kontach podatników (do tych podatków należą pobierane od osób fizycznych podatki: rolny, leśny i od nieruchomości, dla celów wymiaru i poboru stanowiące tzw. łączne zobowiązanie pieniężne - art. 6c ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym).

Konta pozabilansowe prowadzone dla ewidencji rozrachunków z inkasentami obejmują:

● konto syntetyczne 991 - "Rozrachunki z inkasentami z tytułu pobieranych przez nich podatków podlegających przypisaniu na kontach podatników",

● konta analityczne prowadzone według rodzajów podatków (osobno dla podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości),

● konta szczegółowe dla poszczególnych inkasentów, otwierane na podstawie dokumentu, z którego wynika powierzenie funkcji inkasenta.

Na pozabilansowym koncie 991 ewidencjonuje się kwoty należne do pobrania i pobrane przez inkasentów (§ 26 rozporządzenia w sprawie planów kont podatkowych).

Tabela. Zapisy na koncie 991 "Rozrachunki z inkasentami z tytułu pobieranych przez nich podatków podlegających przypisaniu na kontach podatników"

Na koncie 991 księguje się, nie stosując zasady dwustronnego zapisu. Konto to prowadzone prawidłowo obrazuje w ujęciu:

● syntetycznym,

● analitycznym,

● szczegółowym

wielkość kwot pobranych przez poszczególnych inkasentów (co umożliwia naliczenie należnego im wynagrodzenia za inkaso, stanowiącego zazwyczaj procent od kwot faktycznie pobranych), a także szybkie ustalenie wielkości kwot pobranych przez inkasentów i nieodprowadzonych do organu podatkowego w danym okresie rozliczeniowym (dla łącznego zobowiązania podatkowego okresem rozliczeniowym jest kwartał).

ZAPAMIĘTAJ!

Rozporządzenie w sprawie planów kont podatkowych nie przewiduje możliwości stosowania przez organy podatkowe (w przypadku gminy organem podatkowym jest wójt) innych zasad prowadzenia ewidencji rozliczeń z tytułu należności podatkowych niż podane w tym rozporządzeniu.

Wójt gminy nie może w drodze wewnętrznych zarządzeń w sprawie stosowanej w urzędzie (jednostce budżetowej) polityki rachunkowości, wydawanych na podstawie art. 10 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: uor) oraz § 15 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont, modyfikować treści zawartych w tym rozporządzeniu. Uzasadnieniem dla takiego postępowania nie może być przyczyna podana przez skarbnika gminy - tj. występowanie konta o takim samym symbolu w planie kont pozabilansowych, prowadzonych dla budżetu jednostki samorządu terytorialnego, służącego do ewidencjonowania planowanych dochodów budżetu. Konto to występuje w tzw. ewidencji organu (budżetu jednostki samorządu terytorialnego - załącznik nr 2 do rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont), a nie jednostki budżetowej (urzędu gminy), i prezentuje zupełnie inne treści ekonomiczne. Stąd nie może być mowy o żadnych pomyłkach w prowadzeniu ewidencji księgowej jednostki budżetowej - jeśli w jej planie będzie funkcjonowało konto 991 służące do rozliczeń inkasentów oraz w ewidencji księgowej budżetu, jeśli w jej planie kont będzie występowało konto 991 "Planowane dochody budżetu", służące do ewidencji planu dochodów budżetowych oraz jego zmian.

Zasady ustalania zakładowych planów kont dla budżetu i dla jednostek budżetowych, zezwalające na uzupełnianie planów kont określonych w załącznikach nr 2 i 3 do tego rozporządzenia (czyli planów kont budżetu i jednostki budżetowej), dotyczą tylko tych planów kont, a nie planów kont dla samorządowych organów podatkowych. Stwierdzona nieprawidłowość powinna zostać usunięta poprzez dostosowanie zapisów zakładowego planu kont jednostki budżetowej do zasad określonych w rozporządzeniu w sprawie planów kont podatkowych (wykreślenie z planu kont jednostki pozabilansowego konta 248 i wprowadzenie w jego miejsce konta 991) oraz wprowadzenie odpowiednich zmian do ksiąg rachunkowych ewidencji pozabilansowej jednostki budżetowej.

WSKAZANIE OSÓB ODPOWIEDZIALNYCH:

Za stwierdzone nieprawidłowości odpowiadają:

● skarbnik gminy - do którego zgodnie z zakresem obowiązków powierzonych na piśmie przez wójta gminy w trybie określonym w art. 4 ust. 5 uor należało opracowanie projektów zarządzeń wójta w sprawie polityki rachunkowości, w tym w sprawie zakładowego planu kont jednostki, zgodnie z obowiązującymi przepisami,

● wójt gminy - odpowiedzialny zgodnie z art. 10 ust. 2 uor za ustalenie polityki rachunkowości oraz utrwalenie jej w formie pisemnej dokumentacji, obejmującej m.in. zakładowy plan kont budżetu jednostki samorządu terytorialnego i zakładowy plan kont jednostki (urzędu gminy).

IZABELA MOTOWILCZUK

magister administracji, były wieloletni inspektor kontroli gospodarki finansowej w regionalnej izbie obrachunkowej, autor licznych publikacji

PODSTAWY PRAWNE

● art. 6c ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 1381; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 40)

● art. 4 ust. 5, art. 10 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 330; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 4)

● § 15 ust. 1, załączniki nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 289)

● § 9 ust. 1, § 12 ust. 1 pkt 1 lit. b, pkt 2 i 3 oraz ust. 3, § 26 rozporządzenia Ministra Finansów z 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2010 r. Nr 208, poz. 1375)

W kolejnym numerze "Rachunkowości Budżetowej" omówimy: Konsekwencje prawne i finansowe niezgodności ewidencji księgowej ze stanem rzeczywistym.