Nie. Obowiązek poddania się szkoleniu z zakresu bhp dotyczy wyłącznie pracodawców, a więc osób, których podstawą świadczenia pracy jest stosunek pracy. Przepisy nie zobowiązują do odbycia takiego szkolenia przedsiębiorców zatrudniających osoby na podstawie umów cywilnoprawnych, np. zleceniodawców.

Obowiązkiem pracodawcy jest odbycie szkolenia bhp w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Nie jest to szkolenie jednorazowe - należy je okresowo powtarzać (art. 237³ § 2¹ Kodeksu pracy).

Podmiotem bezpośrednio zobowiązanym do odbycia szkolenia bhp jest pracodawca - a więc osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, jeżeli zatrudniają pracowników (na podstawie stosunku pracy).

Przykład

Przedsiębiorca prowadzący działalność w zakresie usług budowlanych od początku prowadzenia działalności zatrudnia robotników budowlanych na podstawie umów zlecenia. Z przyczyn organizacyjnych postanowił zatrudnić na pół etatu na podstawie umowy o pracę osobę do dokonywania rozliczeń związanych z prowadzeniem działalności. W takim przypadku, zatrudniając nawet jedną osobę, zleceniodawca stał się jednocześnie pracodawcą, ze wszystkimi tego konsekwencjami, w tym w zakresie odbywania szkoleń bhp dla pracodawców.

Bycie przedsiębiorcą i zatrudnianie pracobiorców na podstawie cywilnoprawnych form zatrudnienia, np. umowy zlecenia, nie zwalnia takiej osoby ze wszystkich obowiązków, jakie ma podmiot mający status pracodawcy względem pracowników. Przedsiębiorcy zatrudniający osoby na umowy cywilnoprawne powinni m.in.:

● organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;

● zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;

● reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy;

● zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy;

● uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych;

● zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;

● zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

Warto zwrócić uwagę, że ww. obowiązki mają charakter ogólny, co powoduje, że można je bardzo szeroko interpretować. Wskazane obowiązki zostały uregulowane w ramach tzw. obowiązków podstawowych pracodawcy. Oznacza to, że obowiązek stosowania przez podmioty niebędące pracodawcami, zatrudniające osoby na innej podstawie niż stosunek pracy, przepisów z zakresu bhp bezpośrednio dotyczy tylko i wyłącznie norm o charakterze podstawowym, które zostały wymienione wyżej. Tymczasem należy zauważyć, że przepis zobowiązujący pracodawcę do odbycia szkolenia bhp dla pracodawców jest umieszczony w części Kodeksu pracy poświęconej szkoleniom. Warto również zauważyć, że do podmiotów zatrudniających na innej podstawie niż stosunek pracy nie trzeba stosować art. 207 § 3 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawca jest zobowiązany znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bhp. Można zatem uznać, że zleceniodawca nie ma obowiązku odbywania szkoleń z zakresu bhp dla pracodawców.

UWAGA!

Brak wyraźnego odesłania do odpowiedniego stosowania przez podmioty zatrudniające osoby na innej podstawie niż stosunek pracy przepisów o szkoleniach powoduje, że nie można uznać, iż zleceniodawca niemający statusu pracodawcy ma obowiązek odbycia szkoleń bhp dla pracodawcy.

Podmiot organizujący pracę na podstawie umów cywilnoprawnych ma obowiązek zapewnienia, aby odbywała się ona w bezpiecznych i higienicznych warunkach. Ważnym elementem zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa, niezależnie od podstawy zatrudnienia pracobiorców, jest posiadanie przez zatrudniającego odpowiedniej wiedzy w zakresie bhp. Zatem można stwierdzić, że w przypadku gdy zleceniodawca, uwzględniając poziom zagrożeń występujących w prowadzonej działalności, uzna, że powinien uczestniczyć w szkoleniu z zakresu bhp, może to uczynić, ale nie można tego od niego bezwzględnie wymagać na podstawie obowiązujących przepisów.

Podstawa prawna:

● art. 3, art. 207 § 2, § 3, art. 237³ § 2¹, art. 304 § 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1268

Sebastian Kryczka

ekspert z zakresu prawa pracy, prawnik, od kilkunastu lat specjalizuje się w problematyce prawa pracy oraz w wybranych zagadnieniach prawa cywilnego i administracyjnego, autor wielu artykułów i komentarzy z tej dziedziny