Szkolenia okresowe w zakresie bhp mogą być prowadzone w formie samokształcenia kierowanego jednak nie do wszystkich grup pracowników. Takiej formy szkolenia nie można zastosować w przypadku pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych. Szczegóły w uzasadnieniu.

Poddanie pracowników szkoleniom okresowym z zakresu bhp to obowiązek każdego pracodawcy, którego nie może on zaniedbać. W zależności od rodzaju szkolonych pracowników szkolenie bhp może się odbywać w formie: instruktażu, kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego. Szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych może być przeprowadzone wyłącznie w formie instruktażu.

Możliwość przeprowadzenia szkoleń w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego istnieje dla pozostałych osób, tj.:

● pracodawców oraz innych osób kierujących pracownikami, w szczególności kierowników, mistrzów i brygadzistów,

● pracowników inżynieryjno-technicznych, w tym projektantów, konstruktorów maszyn i innych urządzeń technicznych, technologów i organizatorów produkcji,

● pracowników służby bezpieczeństwa i higieny pracy i innych osób wykonujących zadania tej służby,

● pracowników administracyjno-biurowych i innych, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Samokształcenie kierowane nie może zatem dotyczyć pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych. W przypadku jego zastosowania do takiej grupy pracowników inspektor pracy będzie mógł zakwestionować prawidłowość przeprowadzenia szkoleń i wydać nakaz zobowiązujący pracodawcę do ich powtórzenia we właściwej formie. Brak odpowiednich szkoleń z zakresu bhp stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym i jest zagrożone karą grzywny od 1 do 30 tys. zł (art. 283 § 1 Kodeksu pracy).

SŁOWNICZEK

Samokształcenie kierowane - forma szkolenia umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu poczty, Internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców.

Samokształcenie kierowane może się odbywać również poprzez komunikację internetową, o czym przesądził sam ustawodawca w definicji takiej formy szkolenia. Należy uznać, że szkolenia e-learningowe spełniają wymagania takiego szkolenia, ale pod warunkiem, że jego uczestnik ma możliwość kontaktu z osobą spełniającą warunki dla wykładowcy. Taki kontakt może się również odbywać drogą elektroniczną. Przy wyborze takiej formy szkolenia dla pracowników należy jednak pamiętać, że szkolenie to musi się zakończyć egzaminem zdanym przed komisją powołaną przez organizatora szkolenia. Przepisy nie określają jednak formy ani sposobu prowadzenia takiego egzaminu. Zatem nie ma możliwości zakwestionowania sytuacji, w której egzamin odbędzie się również za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Ustawodawca uregulował minimalną częstotliwość szkoleń okresowych. Szczegółowych regulacji w zakresie częstotliwości oraz czasu trwania szkoleń okresowych musi jednak dokonać sam pracodawca w przepisach wewnątrzzakładowych. Pracodawca może to zrobić w drodze odrębnego zarządzenia lub zawrzeć takie postanowienia w regulaminie pracy. Ustalenie częstotliwości i czasu trwania szkoleń okresowych musi być skonsultowane z przedstawicielami pracowników. Warto zatem na dokumencie ustalającym te zasady zamieścić podpis przedstawiciela załogi.

Często zdarza się, że organizator szkolenia błędnie wpisuje formę szkolenia, w jakiej było ono prowadzone, co może powodować poważne konsekwencje.

Przykład

Pracodawca samodzielnie przeprowadził szkolenia okresowe dla zatrudnionych pracowników wykonujących pracę na stanowisku robotnika ogólnobudowlanego. W zaświadczeniach ze szkoleń umieścił zapis, że szkolenie odbywało się w formie kursu trwającego zgodnie z opracowanym programem szkolenia dla tych stanowisk 8 godzin. Tak wypisane zaświadczenie jest błędne, gdyż, po pierwsze, szkolenie okresowe na stanowiskach robotniczych może się odbywać wyłącznie w formie instruktażu, a po drugie, kurs oznacza formę szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 15 godzin lekcyjnych, składającego się z zajęć teoretycznych i praktycznych, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Inspektor pracy będzie mógł zatem zakwestionować takie szkolenie bhp.

Podstawa prawna:

● art. 237³, art. 283 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1662

● § 1a pkt 3, pkt 5, § 4 ust. 1, § 15-16 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. Nr 180, poz. 1860; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 196, poz. 1420

Aleksander P. Kuźniar

prawnik, wykładowca, autor ponad 150 publikacji z zakresu prawa pracy oraz komentarza do Kodeksu pracy, od 10 lat zajmuje się zawodowo prawem pracy