5/2017, data dodania: 02.03.2017 Czy płatnik ma obowiązek zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny zleceniobiorcy - Ukraińca
Od 2 stycznia 2017 r. zatrudniamy na podstawie umowy zlecenia obywatela Ukrainy posiadającego zezwolenie na stały pobyt w Polsce. Z tytułu umowy zlecenia opłacamy za niego składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. W najbliższym czasie zamierza on sprowadzić do Polski swoją rodzinę - żonę i dwoje dzieci (także posiadających obywatelstwo ukraińskie). Czy ten zleceniobiorca może zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków swojej rodziny, by mogli w razie potrzeby korzystać z nieodpłatnej opieki zdrowotnej w Polsce? Osoby, o których mowa, nie mają innych tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego.
PROBLEM
RADA
W przedstawionej sytuacji będą Państwo zobowiązani, jako płatnik składek, zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego żonę i dzieci zleceniobiorcy z Ukrainy, na jego wniosek. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Polskiemu ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają m.in. zleceniobiorcy:
● którzy uzyskali w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą albo korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium,
● nieposiadający obywatelstwa państwa członkowskiego UE lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), legalnie zamieszkujący na terytorium innego niż Polska państwa UE lub EFTA,
● nieposiadający obywatelstwa państwa członkowskiego UE lub EFTA - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, którzy przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie:
- wizy w celu wykonywania pracy, zezwolenia na pobyt czasowy, z wyłączeniem zezwolenia udzielonego na podstawie art. 181 ust. 1 ustawy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (chodzi tu m.in. o zezwolenie na krótkotrwały pobyt w Polsce w celu osobistego stawiennictwa przed polskim organem władzy publicznej),
- zezwolenia na pobyt stały lub na pobyt rezydenta długoterminowego UE,
- zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub na pobyt tolerowany.
Obywatel Ukrainy zatrudniony w Polsce w ramach umowy zlecenia, spełniający któryś z powyższych warunków, podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu od pierwszego dnia trwania tej umowy. Tym samym jest zobligowany do zgłoszenia do tego ubezpieczenia, za pośrednictwem zleceniodawcy, żony i dzieci zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej, o ile nie są one objęte ubezpieczeniem z innych tytułów (art. 3 ust. 2 pkt 6 ustawy zdrowotnej). Zleceniobiorca powinien poinformować zleceniodawcę o członkach rodziny podlegających zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego w terminie 7 dni od dnia zaistnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania zgłoszenia.
Osoby uznawane za członków rodziny dla celów ubezpieczenia zdrowotnego
| Członek rodziny ubezpieczonego | Warunki konieczne do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym |
| dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka - w wieku do 18. roku życia | brak dodatkowych warunków |
| dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka - w wieku do 26. roku życia | jeżeli kształci się dalej w szkole, zakładzie kształcenia nauczycieli, uczelni lub jednostce naukowej prowadzącej studia doktoranckie |
| dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka - bez ograniczenia wieku | jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi |
| małżonek | brak dodatkowych warunków |
| wstępni (np. rodzice, dziadkowie) | jeżeli pozostaje z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym |
Członkowie rodziny uzyskują prawo do świadczeń opieki zdrowotnej od dnia zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego.
Przykład
Obywatel Ukrainy, posiadający zezwolenie na pobyt stały w Polsce, zawarł z polską firmą umowę zlecenia od 2 stycznia 2017 r. Jest objęty obowiązkiem ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tego tytułu. 1 lutego br. dojechała do niego żona z dwojgiem uczących się niepełnoletnich dzieci (wszyscy oni także posiadają obywatelstwo ukraińskie). Ze względu na to, że członkowie rodziny ukraińskiego zleceniobiorcy nie posiadają w Polsce tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego, wystąpił on do polskiego zleceniodawcy o zgłoszenie przybyłych do Polski członków rodziny do tego ubezpieczenia od 1 lutego. Od tego dnia cała rodzina posiada prawo do bezpłatnej opieki medycznej na terenie Rzeczypospolitej.
Zgłoszenia członków rodziny zleceniobiorcy będą Państwo zobowiązani dokonać na formularzu ZUS ZCNA w terminie 7 dni od dnia powstania ich uprawnień do ubezpieczenia zdrowotnego. Aby płatnik mógł terminowo dokonać zgłoszenia, niezbędny jest jednak wniosek zleceniobiorcy.
Warto przypomnieć, że od 12 stycznia 2017 r. osoba, która w momencie korzystania z bezpłatnych świadczeń zdrowotnych spełniała przesłanki do bycia osobą ubezpieczoną, ale nie była zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego, nie musi zwracać poniesionych przez NFZ kosztów swojego leczenia. Warunkiem jest "wsteczne" zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego w terminie 30 dni od dnia skorzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej albo 30 dni od poinformowania przez NFZ o wszczęciu postępowania administracyjnego w zakresie obowiązku poniesienia kosztów świadczeń zdrowotnych (art. 50 ust. 18a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 3 ust. 1, art. 3 ust. 2 pkt 6, art. 5 pkt 3, art. 50 ust. 18a, art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e, art. 67 ust. 3 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1793; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 60
● § 1 ust. 1 pkt 2 oraz załączniki nr 2 i 18 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów - j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 222
Mariusz Pigulski
ekspert i praktyk, zajmujący się od wielu lat prawem pracy i ubezpieczeń społecznych, absolwent Podyplomowego Studium Prawa Pracy na Uniwersytecie Łódzkim, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej
