15/2017, data dodania: 24.07.2017 Jak prawidłowo zatrudniać nauczycieli po wejściu w życie reformy oświaty
Dyrektor szkoły nawiązuje z nauczycielem stosunek pracy na podstawie umowy o pracę lub mianowania. Stanowisko, na którym nauczyciel zostanie zatrudniony, musi być zgodne z posiadanymi przez niego kwalifikacjami. Stanowisko to musi być także odpowiednie do posiadanego przez nauczyciela stopnia awansu zawodowego. W związku z reformą oświaty dodatkowe zatrudnienie na podstawie stosunku pracy przez nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć - w innym przedszkolu, innej szkole lub ich zespole - będzie wymagało pisemnej zgody dyrektora placówki, w której jest zatrudniony nauczyciel. Regulacja ta obowiązuje od 1 września 2017 r. do 31 sierpnia 2019 r.
Zasady zatrudniania nauczycieli w przedszkolach, szkołach i innych placówkach określają głównie przepisy ustawy - Karta Nauczyciela (dalej: Karta Nauczyciela), a także ustawy - Kodeks pracy (dalej: k.p.).
Nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem
Stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się w szkole, a w przypadku powołania zespołu szkół jako odrębnej jednostki organizacyjnej - w zespole szkół na podstawie umowy o pracę lub mianowania.
Bez względu na stopień awansu zawodowego oraz podstawę zatrudnienia, nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem następuje po spełnieniu przez niego określonych warunków (patrz: tabela). Są one szczegółowo określone w Karcie Nauczyciela. Ich niespełnienie przez kandydata uniemożliwia jego zatrudnienie w szkole.
Wymogi wobec kandydatów na nauczyciela
| Wymóg | Wyszczególnienie | Podstawa prawna |
| 1 | 2 | 3 |
| Posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych i korzystanie z praw publicznych | Zdolność do czynności prawnych to inaczej zdolność do przyjmowania i składania oświadczeń woli mających na celu wywołanie powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego. Jest to zatem zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej (nabywania praw i zaciągania zobowiązań). Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą osiągnięcia pełnoletności (art. 11 Kodeksu cywilnego). Utrata praw publicznych jest jednym ze środków karnych orzekanych przez sądy wobec sprawców przestępstw. | art. 10 ust. 5 pkt 2 w związku z art. 10 ust. 8 Karty Nauczyciela |
| Przeciwko kandydatowi na nauczyciela nie toczy się postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne | W praktyce ustalenie, czy takie postępowanie toczy się wobec kandydata do pracy może być trudne. Udokumentowanie danych, wymaganych do zatrudnienia, następuje w formie oświadczenia osoby, której one dotyczą (art. 221 § 3 k.p.). Jeśli w przyszłości okazałoby się, że oświadczenie to zawiera nieprawdziwe dane, to wówczas stosunek pracy z tego powodu wygasa (art. 26 ust. 1 pkt 5 Karty Nauczyciela). | art. 10 ust. 5 pkt 3 w związku z art. 10 ust. 8 Karty Nauczyciela |
| Kandydat na nauczyciela nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe | Nauczyciel, przed nawiązaniem stosunku pracy, ma obowiązek przedstawienia dyrektorowi szkoły informacji o niekaralności za przestępstwo umyślne z Krajowego Rejestru Karnego (art. 10 ust. 8a Karty Nauczyciela). Pracodawca przechowuje w aktach osobowych pracownika odpisy lub kopie składanych dokumentów, a oryginałów może żądać tylko do wglądu albo sporządzenia z nich kopii (§ 1 ust. 3 rozporządzenia w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika). Również zaświadczenie o niekaralności przechowuje się w aktach osobowych nauczyciela w formie uwierzytelnionej kopii. | art. 10 ust. 5 pkt 4 w związku z art. 10 ust. 8 Karty Nauczyciela |
| Kandydat na nauczyciela nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania go do pracy w zawodzie nauczyciela w okresie 3 lat od ukarania - w okresie 3 lat przed nawiązaniem stosunku pracy oraz nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną wydalenia z zawodu nauczyciela | Dane na temat kar dyscyplinarnych wymierzonych nauczycielom gromadzone są w Centralnym Rejestrze Orzeczeń Dyscyplinarnych (CROD) prowadzonym przez MEN. Od 1 stycznia 2017 r. tylko informacja z CROD może posłużyć do weryfikacji niekaralności dyscyplinarnej. Nie stosuje się już zatem własnoręcznie podpisanego przez nauczyciela oświadczenia o niekaraniu karami dyscyplinarnymi. Obowiązek potwierdzenia niekaralności dyscyplinarnej spoczywa na dyrektorze szkoły. Szczegółowa procedura uzyskania informacji z CROD znajduje się na stronie MEN w zakładce Centralny Rejestr Orzeczeń Dyscyplinarnych. Zgodnie z instrukcją uzyskiwania informacji z CROD dyrektor szkoły za pomocą wyszukiwarki w SIO (strefa dla zalogowanych dyrektorów szkół) sprawdza numer PESEL nauczyciela. Jeśli numer PESEL ukaranego nauczyciela znajduje się w bazie numerów PESEL CROD pojawi się komunikat "Aby uzyskać informację z centralnego rejestru orzeczeń dyscyplinarnych, należy złożyć wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej". Tylko wtedy dyrektor szkoły jest uprawniony do złożenia wniosku za pomocą e-PUAP lub w postaci papierowej do Centralnego Rejestru Orzeczeń Dyscyplinarnych w celu uzyskania informacji o rodzaju kary lub zawieszeniu w wykonywaniu czynności nauczyciela. Wniosek o udzielenie informacji z CROD może być wysłany do Ministerstwa Edukacji Narodowej w postaci papierowej albo elektronicznej. Wniosek w postaci papierowej należy kierować na adres: Ministerstwo Edukacji Narodowej, al. J. Ch. Szucha 25, 00-918 Warszawa, z dopiskiem "CROD". Wniosek w postaci elektronicznej mogą złożyć osoby, które posiadają konto na e-PUAP i dysponują podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą certyfikatu kwalifikowanego lub Profilem Zaufanym, czyli bezpłatnym odpowiednikiem podpisu elektronicznego, który można używać w kontaktach z administracją publiczną. | art. 10 ust. 5 pkt 4a w związku z art. 10 ust. 8 Karty Nauczyciela |
| Kandydat na nauczyciela posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska | Kwalifikacje wymagane od nauczycieli określa art. 9 Karty Nauczyciela oraz wydane na jego podstawie rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli. Dokumentem potwierdzającym posiadanie stosownych kwalifikacji jest dyplom - lub gdy nauczyciel ukończył studia, ale jeszcze nie otrzymał dyplomu - zaświadczenie o ukończeniu studiów lub zakładu kształcenia nauczycieli. Możliwe jest zatrudnienie w szkole nauczyciela nieposiadającego kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska, jednak może to nastąpić tylko za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny (art. 10 ust. 7 i 9 Karty Nauczyciela). Taka sytuacja może wystąpić wyłącznie w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela i pod warunkiem, że nie ma możliwości zatrudnienia osoby posiadającej wymagane kwalifikacje. Stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się wówczas na podstawie umowy o pracę na czas określony. Dla celów płacowych nauczyciel, którego zatrudniono w tym trybie, bez względu na posiadany stopień awansu zawodowego, jest traktowany jak nauczyciel stażysta i nie stosuje się do niego przepisów dotyczących awansu zawodowego. W uzasadnionych przypadkach w szkole publicznej może być, za zgodą kuratora oświaty, a w przypadku szkoły artystycznej - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, zatrudniona osoba niebędąca nauczycielem, posiadająca przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć. Możliwość taką przewiduje art. 7 ust. 1a ustawy o systemie oświaty. Jeżeli osoba taka ma prowadzić zajęcia z zakresu kształcenia zawodowego, zatrudnienie wymaga zgody organu prowadzącego szkołę. Osobę taką zatrudnia się na zasadach określonych w przepisach Kodeksu pracy, z tym że stosuje się do niej odpowiednio przepisy dotyczące tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć edukacyjnych nauczycieli oraz ustala się wynagrodzenie nie wyższe niż przewidziane dla nauczyciela dyplomowanego. | art. 10 ust. 5 pkt 5 w związku z art. 10 ust. 8 Karty Nauczyciela |
Nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem stażystą
Z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje i rozpoczynającą pracę w szkole stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego (art. 10 ust. 2 Karty Nauczyciela).
Jeżeli nauczyciel stażysta będzie musiał odbyć dodatkowy staż, nawiązuje się z nim stosunek pracy na czas określony na kolejny jeden rok szkolny. Sytuacja taka będzie miała miejsce w dwóch przypadkach, tj. gdy:
- ostateczna ocena dorobku zawodowego nauczyciela jest negatywna, wówczas ponowna ocena dorobku może być dokonana po odbyciu, na wniosek nauczyciela i za zgodą dyrektora szkoły, jednego dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy,
- nauczyciel stażysta, który nie uzyskał akceptacji komisji kwalifikacyjnej, ponownie złoży wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego po odbyciu, na jego wniosek i za zgodą dyrektora szkoły, dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy. Nauczyciel stażysta może przystąpić ponownie do rozmowy z komisją kwalifikacyjną tylko raz w danej szkole.
Aby nauczyciel stażysta mógł w ogóle rozpocząć staż na stopień nauczyciela kontraktowego, musi być zatrudniony w wymiarze co najmniej połowy etatu w terminie nie późniejszym niż 14 dni od rozpoczęcia zajęć (art. 9d ust. 1 oraz art. 3 pkt 3 Karty Nauczyciela). Jeżeli stosunek pracy nawiązany będzie po upływie tego terminu, nauczyciel nie rozpocznie stażu do końca tego roku szkolnego.
Nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem kontraktowym
Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony. Jedynie w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony (art. 10 ust. 4 Karty Nauczyciela).
Nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym i nauczycielem dyplomowanym
Stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania (art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela). Należy wyraźnie rozróżnić pojęcie mianowania, które w Karcie Nauczyciela używane jest w dwojakim znaczeniu. Mianowanie może bowiem oznaczać zarówno podstawę nawiązania stosunku pracy (mówimy wówczas, że nauczyciel zatrudniony jest na podstawie mianowania), jak i jeden ze stopni awansu zawodowego. Nauczyciel może posiadać stopień awansu zawodowego nauczyciela stażysty, kontraktowego, mianowanego lub dyplomowanego. Mianowanie, jako podstawa nawiązania stosunku pracy, przewidziane zostało dla nauczycieli legitymujących się najwyższym stopniem awansu zawodowego, tj. nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego.
Stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania, jeżeli:
- posiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
- ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych,
- nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne,
- nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
- nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania go do pracy w zawodzie nauczyciela w okresie 3 lat od ukarania - w okresie 3 lat przed nawiązaniem stosunku pracy,
- nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną wydalenia z zawodu nauczyciela,
- posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska,
- istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony
- art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela.
Karta Nauczyciela przewiduje, że w przypadku zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może być zobowiązany do uzupełniania pensum w innej szkole (szkołach), jeżeli istnieją możliwości do takiego uzupełniania. Obowiązek podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach i na tym samym lub - za zgodą nauczyciela - na innym stanowisku w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w wymiarze nie większym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć może nałożyć na nauczyciela organ prowadzący szkołę (art. 22 ust. 1 Karty Nauczyciela). W razie braku warunków do uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć w innej szkole nauczyciel może wyrazić zgodę na ograniczenie wymiaru zatrudnienia i zmniejszenie wysokości wynagrodzenia, jeżeli w szkole pomimo zachodzących w niej zmian może nadal realizować co najmniej połowę obowiązującego go wymiaru zajęć (art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela).
Nauczyciel, który wyrazi zgodę na ograniczenie wymiaru zatrudnienia, w dalszym ciągu pozostaje zatrudniony na podstawie mianowania.
W związku z reformą oświaty w okresie przejściowym od 26 stycznia 2017 r. do 31 sierpnia 2019 r. wprowadzono modyfikację dotychczasowych zasad uzupełniania etatu dla nauczycieli gimnazjum. W jej wyniku istnieje możliwość nałożenia na nauczyciela gimnazjum zatrudnionego na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony obowiązku podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach, na tym samym lub - za jego zgodą - na innym stanowisku, w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych także w wymiarze większym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, jeżeli w dotychczasowym miejscu pracy nie jest możliwe zapewnienie nauczycielowi prowadzenia zajęć w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć (art. 220 ust. 1 pkt 3 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe). Dotychczas regulacja ta miała zastosowanie do nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony, którzy mogli uzupełniać pensum w wymiarze nie większym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru.
W okresie przejściowym wprowadzono również inne zasady ograniczenia zatrudnienia dla nauczycieli gimnazjum. W roku szkolnym 2017/2018 lub 2018/2019 nauczycielowi gimnazjum zatrudnionemu na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć, którego dalsze zatrudnienie w pełnym wymiarze nie jest możliwe, będzie można ograniczyć zatrudnienie do wymiaru 1/2 zajęć lub niższego bez konieczności rozwiązywania dotychczasowego stosunku pracy (art. 225 ust. 2 i 5 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe). W przypadku rozwiązania stosunku pracy odprawa zostanie naliczona z pełnego wymiaru zatrudnienia.
Karta Nauczyciela wprowadza obowiązek przekształcania z mocy prawa stosunku pracy zawartego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w stosunek pracy na podstawie mianowania z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym:
- nauczyciel uzyskał stopień nauczyciela mianowanego, pod warunkiem że spełnione są opisane wyżej warunki określone w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela,
- w przypadku nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, w czasie trwania umowy o pracę, zostały spełnione warunki, o których mowa w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela
- art. 10 ust. 5a Karty Nauczyciela.
Przekształcenie podstawy prawnej stosunku pracy w tym przypadku potwierdza na piśmie dyrektor szkoły przez wręczenie nauczycielowi aktu mianowania.
Akt mianowania powinien w szczególności określać:
- stanowisko i miejsce pracy,
- termin rozpoczęcia pracy,
- wynagrodzenie lub zasady jego ustalania.
W przypadku zatrudnienia w zespole szkół akt mianowania i umowa o pracę powinny określać także typy (rodzaje) szkół w zespole, w których pracuje nauczyciel.
Jeżeli nie istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, stosunek pracy z nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze (art. 10 ust. 6 Karty Nauczyciela).
Przykładowy akt mianowania na stanowisko nauczyciela
|
....................................... ............................................ (pieczęć pracodawcy) (miejscowość, data) ....................................... (REGON-EKD)
Pan/Pani*......................................................... ......................................................... .........................................................
AKT MIANOWANIA NA STANOWISKO NAUCZYCIELA
Na podstawie art. 10 ust. 5/5a* w związku z art. 11 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1189) zgodnie z posiadanym przez Pana/Panią stopniem awansu zawodowego nauczyciela ............................................... nadanym aktem z dnia ............................. wydanym przez ........................................................
mianuję
Pana/Panią* z dniem .................................. na stanowisko ....................................................... w .......................................................... w ............................................................................... (nazwa szkoły lub placówki)
Uprawnienia i obowiązki Pana/Pani* wynikające ze stosunku pracy, w tym również wymiar wynagrodzenia, określają przepisy powołanej na wstępie ustawy oraz przepisy wykonawcze do niej, a w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami - postanowienia Kodeksu pracy. Przysługiwać Panu/Pani* będzie wynagrodzenie zasadnicze w wysokości uzależnionej od poziomu wykształcenia i stopnia awansu, a ponadto dodatki, wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i dodatkowo odpłatne zajęcia - w zależności od pełnionej funkcji, stanowiska, przydziału zajęć, warunków i wyników pracy oraz kwalifikacji specjalistycznych. Mianowanie wygasa zgodnie z art. 16 ustawy Karta Nauczyciela, jeżeli w dniu ............................................ nie przystąpi Pan/Pani do pracy i w ciągu 7 dni od tej daty nie usprawiedliwi swojego nieprzystąpienia do pracy.
Data podjęcia obowiązków nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania .............................................................. Dyrektor
.............................................. (podpis i pieczęć imienna) * wybrać właściwe
|
Zatrudnienie nauczyciela na czas określony
W przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym lub z nauczycielami mianowanym i dyplomowanym stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony (art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela). W wymienionych przypadkach strony z góry mogą ustalić termin zakończenia stosunku pracy poprzez wskazanie konkretnej daty lub zdarzenia, po zajściu którego nastąpi rozwiązanie stosunku pracy.
Przykładowy zapis w umowie o pracę, określający termin jej zawarcia w przypadku czasowej nieobecności nauczyciela, związanej z okresowym zwolnieniem od pracy i przewidywanym powrotem do jej wykonywania, może być następujący:
| § 3. Umowę o pracę zawarto na czas usprawiedliwionej nieobecności Pani Michaliny Kozłowskiej. |
Należy podkreślić, że potrzeba zapewnienia zastępstwa nieobecnego nauczyciela nie musi całkowicie odpowiadać ani wymiarowi czasu pracy nieobecnego nauczyciela, ani też dotyczyć całego okresu jego nieobecności.
Co do zasady zatrudnienie nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony jest dopuszczalne tylko w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym, z nauczycielem mianowanym lub nauczycielem dyplomowanym (o których mowa w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela). Zawarcie umowy o pracę na czas określony niezgodnie z tymi przesłankami powoduje nawiązanie stosunku pracy na czas nieokreślony. Jeżeli są one spełnione (występuje potrzeba wynikająca z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela), to możliwe jest zawieranie kolejnych umów na czas określony, bez ograniczenia ich liczby. Nie będzie miała wówczas zastosowania zasada, zgodnie z którą zawarcie czwartej terminowej umowy o pracę lub przekroczenie 33 miesięcy zatrudnienia na czas określony jest jednoznaczne z nawiązaniem stosunku pracy na czas nieokreślony (art. 251 § 1 k.p. w zw. z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela).
Dodatkowe zatrudnienie w innej szkole tylko za zgodą dyrektora
W okresie od 1 września 2017 r. do 31 sierpnia 2019 r. podjęcie dodatkowego zatrudnienia na podstawie stosunku pracy przez nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć - w innym przedszkolu, innej szkole lub ich zespole - będzie wymagało uzyskania pisemnej zgody dyrektora placówki, w której jest zatrudniony nauczyciel, a w przypadku dyrektora - zgody organu prowadzącego. Naruszenie tej regulacji będzie stanowiło podstawę rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem z końcem roku szkolnego za 3-miesięcznym wypowiedzeniem. Analogiczne rozwiązanie będzie miało zastosowanie w stosunku do nauczycieli, którzy obecnie są już zatrudnieni w więcej niż jednym miejscu pracy. Kontynuowanie zatrudnienia w innej placówce będzie wymagało zgody dyrektora szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć. Jeśli nauczyciel nie otrzyma takiej zgody i nie zakończy dodatkowego zatrudnienia, będzie to stanowiło podstawę rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem z końcem roku szkolnego za 3-miesięcznym wypowiedzeniem.
Rozwiązanie to nie będzie stosowane wobec nauczycieli przedmiotów teoretycznych w szkołach i placówkach prowadzących kształcenie zawodowe oraz nauczycieli praktycznej nauki zawodu we wszystkich typach szkół i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych, a także wobec nauczycieli przedmiotów artystycznych w szkołach artystycznych (art. 222 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe). Nauczyciele ci ze względu na specyfikę zajęć, które prowadzą, oraz praktyczną wiedzę, która jest od nich wymagana z zakresu danego zawodu, czasami są zatrudnieni w wielu miejscach jako jedni z niewielu specjalistów z danej dziedziny
Przeniesienie nauczyciela do innej szkoły lub na inne stanowisko
W okresie od 26 stycznia 2017 r. do 31 sierpnia 2019 r. możliwość przeniesienia nauczyciela na podstawie art. 18 Karty Nauczyciela, tj. za jego zgodą lub na jego prośbę, do innej szkoły lub na inne stanowisko w tej samej szkole dotyczy także nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, bez względu na wymiar jego zatrudnienia. Dotychczas regulacja ta miała zastosowanie wyłącznie do nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania. Jednocześnie w okresie przejściowym wyłączony jest warunek zapewnienia przeniesionemu nauczycielowi mieszkania służbowego oraz miejsca pracy dla małżonka będącego nauczycielem (art. 220 ust. 1 pkt 1-2 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe).
Zawieszenie możliwości przeniesienia nauczyciela bez jego zgody
W okresie od 26 stycznia 2017 r. do 31 sierpnia 2019 r. została zawieszona możliwość stosowania art. 19 Karty Nauczyciela. Zgodnie z tym przepisem w przypadku konieczności zapewnienia w szkole obsady na stanowisku nauczyciela z wymaganymi kwalifikacjami odpowiadającymi potrzebom programowym szkoły organ prowadzący szkołę może przenieść nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania do tej szkoły - bez zgody nauczyciela, jednak na okres nie dłuższy niż 3 lata, z prawem powrotu na uprzednio zajmowane stanowisko. Zawieszenie tego rozwiązania uniemożliwi przenoszenie nauczycieli mianowanych bez ich zgody. Decyzja o ewentualnym przeniesieniu będzie należała do samego nauczyciela (art. 220 ust. 1 pkt 2 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe).
Nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem religii
Kwestia zatrudniania nauczycieli religii, zarówno świeckich, jak i duchownych, uregulowana została w rozporządzeniu w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (dalej: rozporządzenie w sprawie nauki religii). Przedszkole lub szkoła zatrudnia nauczyciela religii wyłącznie na podstawie imiennego, pisemnego skierowania do danego przedszkola lub szkoły, wydanego przez:
- właściwego biskupa diecezjalnego - w przypadku Kościoła katolickiego,
- właściwe władze zwierzchnie tych kościołów i związków wyznaniowych - w przypadku pozostałych kościołów oraz innych związków wyznaniowych
- § 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie nauki religii.
Katecheta musi legitymować się aktualnym skierowaniem do nauczania w określonej szkole podczas całego okresu zatrudnienia.
Stosunek pracy z nauczycielem religii nawiązuje się na podstawie Karty Nauczyciela (§ 5 ust. 4 rozporządzenia w sprawie nauki religii). W zależności od tego, jakie warunki zatrudnienia zostaną określone w skierowaniu (tj. wymiar zatrudnienia, czas trwania misji kanonicznej), zatrudnienie nauczyciela religii nastąpi na podstawie mianowania, umowy o pracę na czas określony lub nieokreślony.
Kwalifikacje do nauczania religii posiada osoba, która spełnia wymagania kwalifikacyjne określone w porozumieniach między ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania a Konferencją Episkopatu Polski Kościoła Katolickiego oraz właściwymi władzami zwierzchnimi kościołów lub innych związków wyznaniowych (§ 7 rozporządzenia w sprawie kwalifikacji nauczycieli).
Aktualnie obowiązującym dokumentem regulującym kwalifikacje do nauczania religii jest Porozumienie zawarte pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej z 31 maja 2016 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii (dalej: porozumienie w sprawie kwalifikacji do nauczania religii).
Za posiadanie przygotowania katechetyczno-pedagogicznego uznawane jest nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu pedagogiki, psychologii, katechetyki i dydaktyki, nauczanych w powiązaniu z teologią w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin oraz odbycie pozytywnie ocenionych praktyk pedagogicznych w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin (§ 1 ust. 2 porozumienia w sprawie kwalifikacji do nauczania religii).
Dokumentem poświadczającym przygotowanie pedagogiczne do nauczania religii jest dokument ukończenia wyższego seminarium duchownego albo dyplom (zaświadczenie) uczelni lub kolegium teologicznego albo świadectwo ukończenia kursu katechetyczno-pedagogicznego prowadzonego przez kolegium teologiczne, wyższe seminarium duchowne (§ 1 pkt 2 porozumienia w sprawie kwalifikacji do nauczania religii).
Skierowanie nauczyciela religii do danej szkoły lub placówki jest możliwe, jeśli nauczyciel posiada kwalifikacje do nauczania religii w danej szkole lub placówce (§ 7 porozumienia w sprawie kwalifikacji do nauczania religii).
W aktualnie obowiązującym porozumieniu w sprawie kwalifikacji do nauczania religii uwzględniono przepis przejściowy dotyczący nauczycieli religii katolickiej, którzy w okresie 3 lat od wejścia w życie porozumienia muszą uzupełnić wymagane przepisami kwalifikacje, tj. do 31 sierpnia 2019 r.
Podstawa prawna:
● art. 3, art. 9, art. 9d, art. 10, art. 11, art. 16, art. 18-20, art. 22, art. 26, art. 91c ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1189),
● art. 221, art. 251 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 962),
● art. 7 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 949),
● art. 11 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 459; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1132),
● art. 7 ustawy z 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 678),
● art. 40 ustawy z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1137; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 966),
● art. 220, art. 222, art. 225 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60, ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 949),
● § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 894),
● § 1, § 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 1264),
● § 5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. Nr 36, poz. 155; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1147),
● art. 12 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisanego w Warszawie 28 lipca 1993 r. (Dz.U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318),
● § 1-7 porozumienia pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej z 31 maja 2016 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii (Dz.Urz. MEN z 2016 r. poz. 21).
Anna Dryja
specjalista z zakresu prawa pracy i prawa oświatowego
