STAN FAKTYCZNY: Miejsko-gminny ośrodek pomocy społecznej realizuje bezpośrednio zadania z zakresu administracji rządowej zlecone gminie miejsko-wiejskiej, polegające m.in. na przyznawaniu i wypłacaniu świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz podejmowaniu działań wobec dłużników alimentacyjnych. Działania w stosunku do dłużników alimentacyjnych polegają na dochodzeniu od nich zwrotu wypłaconych osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Jedną z czynności jest wydanie decyzji administracyjnej w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności wypłaconych z tego funduszu.

ODPOWIEDŹ: Decyzję administracyjną dłużnikom alimentacyjnym należy wydać niezwłocznie i bez zbędnej zwłoki.

Działania podejmowane wobec dłużników alimentacyjnych unormowano w ustawie z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (dalej: ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów). Podejmowanie działań wobec dłużników alimentacyjnych jest zadaniem zleconym gminie, z zakresu administracji rządowej, finansowanym w formie dotacji celowej z budżetu państwa (art. 31 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów).

Jak wynika z treści pytania, podejmowanie czynności wobec dłużników alimentacyjnych zlecone jednostce samorządu terytorialnego (gminie miejsko-wiejskiej) przekazane zostało przez nią do bezpośredniej realizacji podległej jednostce organizacyjnej gminy (miejsko-gminnemu ośrodkowi pomocy społecznej).

Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, łącznie z ustawowymi odsetkami. Odsetki są naliczane od pierwszego dnia następującego po dniu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego, do dnia spłaty (art. 27 ust. 1a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów).

Po zakończeniu okresu świadczeniowego (okres od 1 października do 30 września następnego roku kalendarzowego) lub po uchyleniu decyzji w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, organ właściwy wierzyciela (wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej) wydaje decyzję administracyjną w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego (art. 27 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów).

Przepisy ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów nie określają terminów, w jakich organ właściwy wierzyciela zobowiązany jest wydać decyzję administracyjną dłużnikom alimentacyjnym. Jednocześnie należy pamiętać, iż w myśl art. 25 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.).

Okresy, w jakich organy administracji publicznej powinny załatwiać sprawy, zawarto w dziale 7 k.p.a. "Załatwianie spraw". Stosownie do przepisów art. 35 § 1 k.p.a., organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę, łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ (art. 35 § 2 k.p.a.).

Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, natomiast sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania (art. 35 § 3 k.p.a.).

Ponadto należy zaznaczyć, iż k.p.a. normuje postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych.

Mając na uwadze fakt, iż organ właściwy wierzyciela (wójt, burmistrz lub prezydent miasta) jest organem administracji publicznej, a decyzja wydana dłużnikom alimentacyjnym jest "decyzją administracyjną", do ww. czynności powinny być bezwzględnie zastosowane przepisy k.p.a.

Rozpoczynanie działań wobec dłużników alimentacyjnych powinno następować przed przekroczeniem przewidzianych w k.p.a. terminów, tj. w ciągu 30 dni od zakończenia okresu świadczeniowego.

Wobec tego wydanie dłużnikom alimentacyjnym decyzji administracyjnej zobowiązującej ich do zwrotu należności wypłaconych z funduszu alimentacyjnego po zakończeniu okresu wypłaty świadczeń osobie uprawnionej powinno nastąpić niezwłocznie i w najkrótszym możliwym czasie.

Pamiętać jednak należy, iż czynnością poprzedzającą wystawienie decyzji administracyjnej jest wydanie z urzędu, na podstawie art. 61 § 1 i 4 k.p.a., zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego, które rozpoczyna działanie wobec dłużników alimentacyjnych.

Dodatkowo należy zaznaczyć, że pracownik organu administracji publicznej, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązku wynikającego z art. 36 k.p.a. albo nie załatwił sprawy w dodatkowym terminie ustalonym w myśl art. 37 § 2 k.p.a., podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa (art. 38 k.p.a.).

RADOSŁAW TYBURCZY

biegły sądowy z dziedziny rachunkowości budżetowej i finansów publicznych, kierownik oddziału kontroli finansowej w Urzędzie Wojewódzkim w Bydgoszczy, współpracuje z jednostkami samorządu terytorialnego w zakresie kontroli, autor licznych publikacji

PODSTAWY PRAWNE

● art. 27 ust. 1, 1a i 2, art. 25, art. 31 ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 1228; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 1198)

● art. 35 § 1, 2 i 3, art. 36, art. 37 § 2, art. 38, art. 61 § 1 i 4 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 267; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 211)