KOMENTARZ: Zgodnie z art. 6l ust. 2 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: ustawa o utrzymaniu czystości w gminach), rada gminy, w drodze uchwały, może zarządzić pobór opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w drodze inkasa oraz wyznaczyć inkasentów i określić wysokość wynagrodzenia za inkaso. Przepis art. 6h ustawy o utrzymaniu czystości w gminach ustala zasadę, że właściciele nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, są obowiązani ponosić na rzecz gminy, na terenie której są położone ich nieruchomości, opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Słowniczek

Inkasent - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu - art. 9 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.

Zgodnie z art. 6h ustawy o utrzymaniu czystości w gminach, obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na rzecz gminy ciąży na właścicielach nieruchomości.

W zakresie obowiązku wnoszenia opłaty "śmieciowej" należy rozdzielić pojęcia i odróżnić właściciela nieruchomości od osoby czy podmiotu faktycznie wytwarzającego odpady, śmieci czy inne nieczystości.

Zgodnie z przepisem art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości w gminach, przez pojęcie "właściciel nieruchomości" rozumie się nie tylko właścicieli, w rozumieniu przepisu art. 140 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeksu cywilnego, ale także:

● współwłaścicieli,

● użytkowników wieczystych,

● jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu,

● inne podmioty władające nieruchomością.

Szczególną uwagę należy zwrócić tutaj na fakt, że ustawodawca odmiennie traktuje nieruchomości zabudowane budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali. W myśl art. 2 ust. 3 ustawy o utrzymaniu czystości w gminach, jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (dalej: ustawa o własności lokali), lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany.

Oznacza to, że podmioty te z mocy prawa w zakresie opłaty śmieciowej mają obowiązek działać tak, jakby były właścicielami całej nieruchomości, w rozumieniu przepisu art. 6 ustawy o własności lokali, obejmującej także lokale stanowiące odrębną własność.

W tym wypadku są one zobowiązane do złożenia jednej deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i do ponoszenia na rzecz gminy w okresach miesięcznych jednej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Takie podmioty w zakresie nałożonych ustawą obowiązków działają w imieniu własnym, chociaż w interesie właścicieli nieruchomości.

Obowiązek uiszczenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi spoczywa na zarządcy budynku wielolokalowego, a nie na osobach zamieszkałych w budynku. Tym samym brak jest podstaw do zarządzenia poboru opłaty od osób fizycznych zamieszkałych w budynkach wielolokalowych, zarządzanych przez wskazanych w badanej uchwale zarządców i spółdzielnie. Osoby zamieszkałe w budynkach wielolokalowych nie są zobowiązane do uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi bezpośrednio na rzecz organu, albowiem obowiązek ten obciąża zarządców nieruchomości.

KONSEKWENCJE NIEPRAWIDŁOWOŚCI: Podjęcie takiej uchwały może skutkować stwierdzeniem nieważności części jej zapisów w trybie postępowania nadzorczego przeprowadzonego przez organ nadzoru nad uchwałami w sprawach podatków i opłat, czyli regionalną izbę obrachunkową (dalej: RIO).

Postępowanie takie jest wszczynane uchwałą kolegium właściwej RIO na podstawie przepisów art. 91 ust. 1 w zw. z art. 86 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym w przypadku samorządu gminnego (ustawy o samorządzie powiatowym i województwa zawierają odpowiednie regulacje w tym zakresie) oraz art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach ob rachunkowych.

Na mocy tych przepisów uchwały lub zarządzenia organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. O nieważności uchwały lub zarządzenia w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały lub zarządzenia.

Organ nadzoru, wszczynając postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały lub zarządzenia albo w toku tego postępowania, może wstrzymać ich wykonanie.

W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały lub zarządzenia, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę lub zarządzenie wydano z naruszeniem prawa.

Przedstawione stanowisko znajduje swoje uzasadnienie w orzecznictwie.

Z orzecznictwa....

Skoro na zarządcach nieruchomości wielolokalowych spoczywa obowiązek uiszczenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od nieruchomości, którymi zarządzają (jako na właścicielach), to tym samym podmioty te nie mogą być wyznaczone inkasentem opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi z nieruchomości zarządzanych.

Wyrok WSA we Wrocławiu z 8 maja 2014 r., sygn. akt II SA/Wr 207/14

Art. 6h i art. 6m ust. 1 w związku z art. 2 ust. 3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach są zgodne z zasadą poprawnej legislacji. Z przepisów tych jednoznacznie wynika, że w wypadku nieruchomości zabudowanych budynkami wielolokalowymi obowiązek ponoszenia opłaty oraz złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi obciąża osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną w rozumieniu ustawy o własności lokali lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 listopada 2013 r., sygn. akt K 17/12

ADAM BŁASZKO

radca prawny, członek kolegium regionalnej izby obrachunkowej, wcześniej członek samorządowego kolegium odwoławczego, były pracownik izby i urzędu skarbowego

PODSTAWY PRAWNE

● art. 140 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 4)

● art. 2 ust. 1 pkt 4, art. 2 ust. 3, art. 6h, art. 6l ust. 2 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 1399; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 122)

● art. 6 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492)

● art. 9 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 749; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 211)

● art. 86, art. 91 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 594; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 1072)

● art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 1113; ost.zm. Dz.U. z 2013 r. poz. 1646)

W kolejnym numerze RB omówimy nieprawidłowości wynikające z zawyżenia kwoty wydatków bieżących w budżecie gminy.