Określenie "VAT jako koszt kwalifikowany" wynika z rozporządzenia Unii Europejskiej, którego przepisy państwa członkowskie Wspólnoty Europejskiej powinny bezpośrednio stosować.

W załączniku do rozporządzenia Komisji (WE) nr 448/2004 określającego zasady kwalifikowania wydatków wprowadzono m.in. zasadę nr 7 dotyczącą VAT i innych podatków oraz opłat:

1. VAT nie jest wydatkiem kwalifikowanym, z wyjątkiem przypadków, gdy jest on faktycznie i ostatecznie wytworzony przez końcowego beneficjenta lub indywidualnego odbiorcę w ramach programu pomocy zgodnie z art. 87 Traktatu oraz w przypadku pomocy finansowanej przez instytucję wyznaczoną przez państwo członkowskie. VAT, który podlega zwrotowi przy zastosowaniu jakichkolwiek środków, nie może być uznany za wydatek kwalifikowany, nawet jeżeli końcowy beneficjent lub indywidualny odbiorca nie odzyska go w danym momencie. Przy ustalaniu, czy VAT stanowi wydatek kwalifikowany zgodnie z zapisami niniejszych zasad, nie jest brany pod uwagę publiczny lub prywatny status beneficjenta końcowego lub odbiorcy.

2. VAT, którego zwrotu beneficjent końcowy lub odbiorca końcowy nie może uzyskać na mocy określonych przepisów krajowych, stanowi wydatek kwalifikowany tylko wtedy, gdy takie przepisy są pod każdym względem zgodne z szóstą dyrektywą Rady nr 77/388/EWG w sprawie VAT.

3. W przypadku gdy końcowy beneficjent lub indywidualny odbiorca podlega programowi pomocy zryczałtowanej, zgodnie z tytułem XIV szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG w sprawie VAT, dla potrzeb pkt 1 zapłacony VAT jest uznawany za podlegający zwrotowi.

4. Bez naruszania przepisów art. 29 ust. 6 rozporządzenia ogólnego współfinansowanie ze strony Wspólnoty nie może przekroczyć całkowitych kosztów kwalifikowanych, z wyłączeniem VAT.

5. Inne podatki i opłaty (zwłaszcza podatki bezpośrednie oraz składka na ubezpieczenie społeczne, wynagrodzenia i pensje), które wynikają ze współfinansowania przez fundusze strukturalne, nie stanowią wydatków kwalifikowanych, z wyjątkiem przypadków, gdy dotyczą one faktycznie i definitywnie wytworzonego środka trwałego przez końcowego beneficjenta lub indywidualnego odbiorcę.

1. VAT wliczany do ogólnego kosztu projektu

Jednostka może uznać VAT naliczony za koszt kwalifikowany, tj. wliczany do ogólnego kosztu projektu finansowanego przez UE, jeśli jednostka ta (korzystająca z unijnego wsparcia) zgodnie z przepisami prawa nie może odliczyć tego podatku.

Najczęściej do kosztów kwalifikowanych VAT zaliczają samorządy, które są największymi beneficjentami unijnych środków.

UWAGA!

Jeśli zgodnie z zapisami ustawy o VAT jednostka ma prawo do odliczenia tego podatku, wówczas nie może być on kosztem kwalifikowanym.

PRZYKŁAD 1

Jeśli w ramach funduszy UE będzie realizowana inwestycja publiczna np. w postaci budowy drogi służąca czynnościom niepodlegającym należnemu VAT, wówczas naliczony VAT zawarty w fakturach zakupu tej inwestycji będzie kosztem kwalifikowanym.

Warto zwrócić uwagę, że do współfinansowania w ramach unijnych funduszy kwalifikuje się naliczony VAT (także inne podatki), który nie jest odzyskiwany bądź nie jest refundowany.

W wielu programach istnieją zapisy dotyczące zasad finansowania projektów, zawierające zastrzeżenie, że VAT nie jest kosztem kwalifikowanym, jeśli może być przez beneficjenta odzyskany na podstawie obowiązujących przepisów.

VAT może być natomiast uznany za koszt kwalifikowany, jeżeli w danym przypadku nie jest możliwe jego odzyskanie.

Gdy beneficjent chce uznać VAT za koszt kwalifikowany, jest zobowiązany dołączyć do wniosku o dofinansowanie oświadczenie, w którym zadeklaruje, czy w ramach realizowanego projektu będzie miał możliwość odzyskania VAT poniesionego w związku z realizacją projektu, a w przypadku zaistnienia przesłanek umożliwiających beneficjentowi odzyskanie VAT zwróci on środki pobrane na rzecz zrefundowania sobie zapłaconego podatku.

Wzór. Oświadczenie o kwalifikowalności VAT

2. Indywidualne interpretacje podatkowe w sprawie kwalifikowalności VAT

Jednostki pozyskujące pieniądze na sfinansowanie swoich projektów ze środków unijnych często mają także obowiązek przedstawienia instytucji zarządzającej/pośredniczącej interpretacji wydanej przez organ podatkowy, potwierdzającej brak prawnych możliwości odliczenia VAT od zakupów towarów i usług związanych z konkretnym projektem.

Jednostka, występując o interpretację, nie zadaje pytania tylko o kwalifikowalność VAT, ale także o to, czy VAT w określonym przypadku dokonywania zakupów sfinansowanych w ramach projektów unijnych podlega odliczeniu.

Występując z wnioskiem o wydanie interpretacji, jednostka przedstawia własne stanowisko w sprawie możliwości odliczenia VAT. Jednostki najczęściej sugerują, że możliwość odliczenia VAT im nie przysługuje, gdyż:

● nie są zarejestrowane jako "czynni podatnicy VAT",

● w ramach realizowanego projektu wykonują wyłącznie czynności zwolnione od VAT,

● w ramach realizowanego projektu wykonują wyłącznie czynności niepodlegające VAT,

● nabycia konkretnych towarów i usług zostały objęte zakazem odliczeń (np. wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, wydatki na usługi noclegowe i gastronomiczne, zakup paliwa do samochodu osobowego, import usług od podmiotów mających siedzibę w raju podatkowym itp.).

Zatem jednostka dokonująca zakupów finansowanych w ramach realizowanego projektu musi określić sposób wykorzystania tych zakupów. Dopiero wtedy możliwa jest odpowiedź organu podatkowego na temat możliwości odliczenia VAT.

Organy podatkowe, odpowiadając na pytania dotyczące VAT, analizują, czy w świetle przepisów ustawy o VAT jednostka, przy określonym przez jednostkę niejako "z góry" sposobie wykorzystania tych zakupów w przyszłości, uzyska prawo do odliczenia naliczonego podatku od towarów i usług.

Uzyskaną od organów podatkowych indywidualną interpretację beneficjenci dołączają do wniosku o dofinansowanie unijne.

Należy wziąć pod uwagę fakt, że po wydaniu interpretacji po jakimś czasie stan faktyczny jednostki może ulec zmianie np. poprzez zmianę wykorzystania zakupu finansowanego dotacją. W takiej sytuacji jednostka powinna ponownie wystąpić z wnioskiem o interpretację podatkową VAT, przedstawiając stan faktyczny po zmianach.

3. Procedura kwalifikowalności VAT

Kwalifikowalność VAT zależy od tego, czy beneficjent ma status podatnika VAT, czy nie. W przypadku beneficjentów, którzy nie posiadają statusu podatnika VAT, naliczony podatek stanowi koszt kwalifikowany.

VAT może być kwalifikowany również w przypadku beneficjentów posiadających status podatnika VAT pod pewnymi warunkami. Procedurę kwalifikowalności VAT przedstawia schemat.

Schemat. Kwalifikowalność VAT

Źródło: Wytyczne, Kwalifikowalność wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej, Jednostka Monitorująco-Kontrolna Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Warszawa, sierpień 2004 r., str. 64.

4. Interpretacja podatkowa dotycząca kwalifikowalności VAT

Z interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach IBPP1/443-943/08/AS (KAN-6679/07/08/KAN-8101/08/08/KAN-8933/08/08/KAN-10229/10/08) z 2 października 2008 r. wynikają następujące rozważania:

Gmina Z. od stycznia 2009 r. przystąpi wspólnie z Gminą K. i O. do realizacji projektu utworzenia Regionalnego Centrum Turystycznego współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa O. na lata 2007-2013 - Oś priorytetowa 1. Wzmocnienie atrakcyjności gospodarczej regionu, działanie 1.4, Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjno-sportowej, poddziałanie 1.4.2. Usługi turystyczne i rekreacyjno-sportowe świadczone przez sektor publiczny.

Gmina, jako jednostka samorządu terytorialnego, nie prowadzi działalności gospodarczej i w myśl art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie jest podatnikiem.

W ramach projektu na terenie Gminy Z. będzie realizowane:

● wytyczenie oraz modernizacja szlaków rowerowych,

● budowa i modernizacja infrastruktury towarzyszącej na szlakach rowerowych,

● budowa przystani kajakowych,

● przebudowa budynku kinoteatru w Z. na budynek Centrum Informacji Turystycznej (poprzez utworzenie: Biura Informacji Turystycznej, sali konferencyjno-szkoleniowej wraz z projektorem i systemem nagłośnienia, miejsca spotkań turystów i zaplecza gastronomicznego, przechowalni i pomieszczeń magazynowych dla rowerów i kajaków, galerii wystawienniczo-artystycznej, oraz zagospodarowanie terenu wokół obiektu).

Gmina Z. nie będzie prowadziła na wytworzonym mieniu działalności opodatkowanej. Po zakończeniu rzeczowej realizacji projektu budynek powstałego Centrum Informacji Turystycznej (byłego kinoteatru) pozostanie własnością gminy i zostanie przekazany nieodpłatnie w trwały zarząd Miejskiemu Ośrodkowi Kultury, Sportu i Rekreacji. W budynku tym będzie prowadzona działalność statutowa Ośrodka, która zostanie rozszerzona o prowadzenie Centrum Informacji Turystycznej. Przewiduje się, że część pomieszczeń (przechowalnia i miejsca magazynowe oraz miejsce spotkań turystów i zaplecze gastronomiczne) zostanie przekazana przez MOKSiR podmiotom gospodarczym.

Pozostałe wytworzone mienie również zostanie przekazane nieodpłatnie w trwały zarząd Miejskiemu Ośrodkowi Kultury, Sportu i Rekreacji w Z.

Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Z. od 1 stycznia 2009 r. (czyli przed zakończeniem rzeczowej realizacji projektu, która jest przewidziana na rok 2011) będzie samorządową instytucją kultury (...).

Działalność ośrodka nie będzie stanowić działalności gospodarczej i nie będzie on nastawiony na osiąganie zysku. Ośrodek będzie jedynie prowadził w ramach usług komunalnych działalność gospodarczą w celu uzyskania środków na pokrycie kosztów utrzymania i działalności Ośrodka zgodnie z celami statutowymi.

Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Z. w Centrum Informacji Turystycznej oraz na pozostałym wytworzonym mieniu będzie realizował zadania własne gminy (...).

Projekt będzie współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa O. na lata 2007-2013.

Zarejestrowanym podatnikiem VAT jest Urząd Miejski w Z., który w składanych przez siebie deklaracjach VAT-7 rozlicza czynności opodatkowane w imieniu gminy, która nie jest zarejestrowana odrębnie do VAT.

Pytanie:

Czy gminie przysługuje prawo do odliczenia bądź zwrotu podatku przy realizacji projektu utworzenia Regionalnego Centrum Turystycznego?

(...)

Ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego pod warunkiem spełnienia przez niego tzw. przesłanek pozytywnych (m.in. tego, że zakupy będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych) oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy.

Należy zauważyć, że jednostki samorządu terytorialnego, takie jak gminy, powiaty czy województwa, są innymi niż organy władzy publicznej, uczestnikami sektora finansów publicznych, zatem nie korzystają z wyłączenia z opodatkowania, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, lecz są objęte zwolnieniem (...).

Zgodnie z tym przepisem zwalnia się od podatku czynności związane z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywane w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W myśl art. 2 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne obejmują sprawy kultury fizycznej i turystyki, w tym udostępnianie terenów rekreacyjnych i budowanie urządzeń sportowych (art. 7 ust. 1 pkt 10 cytowanej ustawy o samorządzie gminnym).

W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi (art. 9 ust. 1 cytowanej ustawy).

(...)

Jak wynika z powyższego, urząd gminy nie jest jednostką organizacyjną w rozumieniu ww. art. 9 ustawy o samorządzie gminnym. Jest wyłącznie zorganizowanym zespołem osób i środków służących do pomocy organowi administracyjnemu. Urząd gminy jest jednostką pomocniczą służącą do wykonywania zadań gminy oraz obsługi techniczno-organizacyjnej gminy. Biorąc pod uwagę nierozerwalne i niepodzielne powiązania podmiotowe gminy i urzędu gminy, również na gruncie podatku od towarów i usług należy stwierdzić, że nie występuje odrębna od podmiotowości gminy podmiotowość urzędu gminy. Zatem urząd gminy, działając w imieniu gminy, realizuje zadania własne gminy i w tym zakresie jest zwolniony z podatku od towarów i usług.

(...)

W myśl powyższych przepisów nabywane towary i usługi, związane z realizacją ww. projektu, nie służą czynnościom opodatkowanym, ponieważ gmina jako jednostka samorządu terytorialnego korzysta ze zwolnienia w zakresie czynności związanych z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami. Tym samym nie przysługuje jej prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących nabycie towarów i usług związanych z realizacją przedmiotowego zadania.

Z wniosku wynika ponadto, że gmina Z. nie będzie prowadziła na wytworzonym mieniu działalności opodatkowanej. Po zakończeniu rzeczowej realizacji projektu budynek powstałego Centrum Informacji Turystycznej oraz pozostałe wytworzone mienie zostaną przekazane nieodpłatnie w trwały zarząd Miejskiemu Ośrodkowi Kultury, Sportu i Rekreacji w Z.

Zauważyć w tym miejscu należy, że oddanie nieruchomości w trwały zarząd jest dokonywane w drodze decyzji przez właściwy organ. Nieruchomości stanowiące przedmiot własności lub przedmiot użytkowania wieczystego jednostki samorządu terytorialnego oddaje się w drodze decyzji w trwały zarząd (będący formą prawną władania nieruchomością) odpowiedniej jednostce organizacyjnej na czas oznaczony lub nieoznaczony.

(...)

Reasumując, skoro nabywane towary i usługi, związane z realizacją projektu inwestycyjnego: Utworzenie Regionalnego Centrum Turystycznego, nie służą czynnościom opodatkowanym, wnioskodawcy nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących nabycie towarów i usług związanych z realizacją tego projektu. Tym samym Wnioskodawcy nie przysługuje prawo do zwrotu różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1 ustawy o VAT.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w zakresie braku prawa do odliczenia podatku naliczonego należało uznać za prawidłowe.

(...)

Zauważyć ponadto należy, że organy podatkowe nie są kompetentne do rozstrzygania wątpliwości podatników co do możliwości zaliczania wartości podatku od towarów i usług do kosztów kwalifikowanych. Mogą one jedynie dokonać oceny, czy podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług, w okolicznościach wskazanych przez samego podatnika, może zostać przez niego odliczony lub zwrócony w trybie przewidzianym przepisami o podatku od towarów i usług. Pojęcie kosztu kwalifikowanego należy rozumieć zgodnie z przepisami regulującymi zasady korzystania ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej. Zasady i przepisy podatkowe przywołane w uzasadnieniu niniejszej interpretacji mogą być jedynie pomocne przy dokonywaniu kwalifikacji, czy VAT w tej sytuacji może być kosztem kwalifikowanym.

Podobne stanowisko wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 12 marca 2014 r. (sygn. IPPP2/443-155/14-2/KOM).

PRZYKŁAD 2

Gmina Z realizuje projekt i jest jego jedynym beneficjantem. Część prac zleciła podwykonawcom wybranym w drodze procedury zamówień publicznych. Jednostki te mają prawo do odliczenia podatku. Możliwości takiej nie ma jednak gmina, która ostatecznie ponosi koszty VAT, opłacając faktury wystawione przez swoich podwykonawców. W tym przypadku VAT dla gminy Z jest wydatkiem kwalifikowanym.

PRZYKŁAD 3

Gmina Y zleciła wykonanie części zadań swojemu zakładowi budżetowemu, który ma możliwość odzyskania VAT. Zakład budżetowy ma prawo do odliczenia VAT z faktur zakupowych, w związku z czym VAT nie kwalifikuje się do wsparcia. Natomiast w przypadku wydatków poniesionych przez gminę Y w ramach realizacji projektu VAT jest kwalifikowany.

PRZYKŁAD 4

Spółka komunalna A zarządzająca miejskimi środkami transportu realizuje projekt dofinansowany środkami unijnymi. Świadczone przez spółkę A usługi transportu podlegają opodatkowaniu VAT, co skutkuje odliczaniem podatku od zakupów przez tę spółkę. W związku z tym spółka nie ma możliwości zaliczenia VAT do kosztów kwalifikowanych.

5. VAT jako koszt kwalifikowany niesłużący sprzedaży z VAT

Warto zwrócić uwagę, że możliwość zaliczania VAT do kosztów kwalifikowanych dotyczy także podmiotów, które są zarejestrowanymi podatnikami VAT. Jeśli ze względu na specyfikę inwestycji czynności opodatkowane nie wystąpią, czyli nie wystąpi żaden podatek należny związany bezpośrednio z eksploatacją inwestycji, to VAT może być kosztem kwalifikowanym zwróconym w ramach pomocy.

Jednostki nie mogą zaliczyć VAT do kosztów kwalifikowanych, jeśli przysługuje im prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego tylko i wyłącznie w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Przy czym są to wyłącznie czynności ze stawkami VAT.

PRZYKŁAD 5

Gmina realizowała różnego rodzaju inwestycje, np. budowę drogi, wodociągu, kanalizacji, hali sportowej. Po zakończeniu realizacji inwestycji gmina przekazała je swoim zakładom (spółkom) komunalnym czy innym podmiotom.

Przekazanie to miało formę:

● nieodpłatnego przeniesienia prawa własności (np. darowizny),

● oddania w bezpłatne użytkowanie (nieodpłatna usługa),

● trwałego zarządu (czynność potwierdzana decyzją administracyjną, niemająca charakteru cywilnoprawnego).

Nieodpłatne przekazania zazwyczaj nie są przedmiotem opodatkowania VAT. Zatem VAT należny nie wystąpi w związku z żadną z wymienionych wyżej inwestycji, ponieważ wszystkie zostały przekazane nieodpłatnie. VAT naliczony znajdujący się w kosztach tych inwestycji może być więc kosztem kwalifikowanym.

Jednak czynnościami niepodlegającymi VAT są nie tylko transakcje nieodpłatne, ale także niektóre transakcje odpłatne. Przykładami transakcji, które są odpłatne, ale nie podlegają VAT, są m.in.:

● czynności prawnie nieskuteczne, tj. karalne,

● czynności publicznoprawne,

● czynności sankcyjne typu odszkodowawczego,

● czynności jednorazowe itp.

PRZYKŁAD 6

Gmina realizowała różnego rodzaju inwestycje, np. budowała drogę, wodociąg, kanalizację, halę sportową. Po zakończeniu realizacji inwestycji gmina odpłatnie przekazała je swoim zakładom (spółkom) komunalnym czy innym podmiotom.

Przekazanie inwestycji miało formę:

● odpłatnego przeniesienia prawa własności (np. sprzedaży),

● oddania w odpłatne użytkowanie (np. odpłatna usługa najmu, dzierżawy lub inna o podobnym charakterze).

W związku z tym, że odpłatne przekazanie, co do zasady, jest przedmiotem opodatkowania, wystąpi VAT należny. W niniejszym przykładzie VAT należny wystąpi od przekazania drogi, wodociągu, kanalizacji oraz hali sportowej.

W takiej sytuacji VAT naliczony od faktur zakupowych dotyczący realizowanych inwestycji nie może być kosztem kwalifikowanym.

W Biuletynie Skarbowym Ministerstwa Finansów nr 6/2006 także zwrócono uwagę na to, że przed rozpoczęciem jakiejkolwiek inwestycji konieczne jest przeprowadzenie analizy, czy nie byłoby lepiej dla korzystającego z pomocy zrealizowanie inwestycji w całości na własny rachunek, a następnie przekazanie jej w nieodpłatne użytkowanie.

Przy dokonywaniu zakupów inwestycyjnych, a następnie wykorzystaniu ich do wykonywania czynności zwolnionych od VAT, należny podatek od towarów i usług nie występuje. Zatem jednostka korzystająca z funduszy unijnych w celu dokonywania zakupów inwestycyjnych nie nabywa prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W związku z tym VAT od tych zakupów, których celem jest dostarczanie towarów czy świadczenie usług przedmiotowo zwolnionych z opodatkowania VAT, może stanowić koszt kwalifikowany.

6. VAT jako koszt kwalifikowany służący tylko w części sprzedaży nieobjętej VAT

W praktyce często się zdarza, że jednostka wykonuje czynności zarówno opodatkowane, jak i nieopodatkowane VAT. Dlatego dokonując zakupów inwestycyjnych, jednostka powinna określić, jaka część będzie służyć uzyskiwaniu należności opodatkowanych VAT, jaka zaś służyć będzie działalności zwolnionej od VAT lub niepodlegającej VAT.

VAT naliczony od zakupów może stanowić koszt kwalifikowany tylko i wyłącznie w części odpowiadającej poniesionym nakładom na towary czy usługi przedmiotowo zwolnione lub niepodlegające VAT. W części odpowiadającej poniesionym nakładom na towary czy usługi opodatkowane tym podatkiem naliczony VAT nie może więc stanowić kosztu kwalifikowanego.

PRZYKŁAD 7

Gmina wyremontowała szkołę oraz salę gimnastyczną będącą odrębnym budynkiem. Na remont pozyskała środki z funduszy unijnych. Jednostka ma zamiar wykorzystywać salę gimnastyczną w części także do celów opodatkowanych VAT według stawki 23% (odpłatne wynajmowanie na różnego typu imprezy rozrywkowe, tj. wesela, zabawy).

W związku z wykorzystywaniem sali gimnastycznej (nawet tylko w części) do celów opodatkowanych podatkiem od towarów i usług VAT naliczony od wydatków remontowych nie będzie mógł być uznany za koszt kwalifikowany. W związku z tym gmina będzie mogła zaliczyć do kosztów kwalifikowanych podatek naliczony i zapłacony jedynie za faktury dotyczące remontu szkoły. Remont szkoły jest bowiem związany z celami edukacyjnymi szkoły. Jako że edukacja jest zwolniona przedmiotowo od VAT, naliczony VAT od zakupów związanych z remontem szkoły (VAT w materiałach i usługach budowlanych) nie może być przedmiotem prawa do odliczeń i zwrotów VAT.

Dokonując analizy pod kątem możliwości zaliczenia VAT do kosztów kwalifikowanych, jednostka powinna przewidzieć wszelkie możliwe sytuacje, które mogą się wydarzyć w przyszłości. Na przykład gmina wybuduje halę sportową, której w początkowym okresie nie zamierza wykorzystywać w celach opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, ale w późniejszym okresie hala ta może zostać np. wynajęta do organizacji koncertu czy wesela. Gmina nabędzie wtedy prawo do odliczenia VAT, ale podatek ten nie może stanowić kosztu kwalifikowanego, co będzie się wiązało z koniecznością zwrotu VAT zaliczonego do kosztów kwalifikowanych.

7. Dotacje do ceny sprzedaży a VAT

Zgodnie z zapisami ustawy o podatku od towarów i usług podstawą opodatkowania jest obrót. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje zaś całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Taki zapis w ustawie oznacza, że otrzymana kwota dotacji jest kwotą brutto, a podatek należny od tej dotacji trzeba liczyć rachunkiem "w stu". Przykładem tego typu dotacji są dopłaty do ceny leków.

Przy tego typu dopłatach otrzymanych przez jednostkę ustawodawca określił, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uznania rachunku bankowego podatnika. W przypadku uznania rachunku bankowego podatnika zaliczką z tytułu dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze obowiązek podatkowy powstaje w tej części.

Zatem przy sprzedaży leków refundowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia obowiązek podatkowy w VAT powstaje w dwóch różnych terminach:

● z chwilą wydania towaru od kwoty zapłaconej przez klienta,

● z chwilą uznania rachunku bankowego podatnika kwotą otrzymanej refundacji z NFZ od kwoty refundacji.

Natomiast gdy dotacja nie ma bezpośredniego wpływu na cenę sprzedaży jednostki, otrzymanie dotacji nie wywołuje żadnych skutków prawnych w VAT.

8. Podatek dochodowy

W przypadku otrzymania przez jednostkę pomocy przeznaczonej na inwestycje wydatki poniesione na projekty objęte dotacją nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Za koszty uzyskania przychodów nie uważa się więc odpisów amortyzacyjnych w części wartości inwestycji, która została zrefundowana środkami unijnymi. Jednocześnie otrzymane środki jako zwrot wydatków (które nie były zaliczone do kosztów uzyskania przychodów) nie są przychodami podatkowymi.

Zgodnie z zapisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do przychodów nie zalicza się m.in. wartości otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartości innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń finansowanych lub współfinansowanych ze środków budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego, ze środków agencji rządowych lub ze środków pochodzących od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, w ramach rządowych programów.

Nie są przychodami także otrzymane środki stanowiące zwrot wydatków poniesionych na inwestycje.

Zwolnione przedmiotowo z opodatkowania są także zgodnie z zapisami ustawy:

● dotacje z budżetu państwa otrzymane na dofinansowanie przedsięwzięć realizowanych w ramach Specjalnego Przedakcesyjnego Programu na rzecz Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (SAPARD),

● dochody uzyskane przez podatników od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, pochodzące ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym także ze środków z programów ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii Europejskiej i z programów NATO, przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, właściwego ministra lub agencje rządowe; w tym również w przypadkach, gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej na rzecz podmiotów, którym służyć ma ta pomoc.

Warto zwrócić uwagę, że wydatki sfinansowane z dochodów, które nie stanowiły przychodów lub były zwolnione od podatku, nie stanowią koszów uzyskania.

Za koszty uzyskania przychodów nie uważa się odpisów amortyzacyjnych w części wartości inwestycji, która została zrefundowana. Zgodnie z zapisami ustaw podatkowych nie uważa się za koszt uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 7 pkt 1 lit. d) rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1783/1999

● art. 29a ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 312

● art. 12 ust. 4 pkt 6a i 14, art. 17 ust. 1 pkt 14a, 21 i 23 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 312

Joanna Gawrońska

biegły rewident

CZYTAJ TAKŻE

"Fundusze europejskie na lata 2014-2020" - BGK nr 24/2013-BGK nr 11/2014