STAN FAKTYCZNY: Jesteśmy jednostką budżetową miasta, utworzoną do obsługi finansowo-księgowej i administracyjnej szkół i placówek oświatowych funkcjonujących na terenie dzielnicy. Jednostka przyznaje świadczenia zdrowotne dla nauczycieli oraz byłych nauczycieli (emerytów i rencistów) zatrudnionych w szkołach i placówkach oświatowych z terenu dzielnicy. Nauczyciele mogą się ubiegać o dofinansowanie do następujących rodzajów świadczeń: zakup leków lub sprzętu medycznego, zabiegi medyczne, pobyt na turnusach rehabilitacyjnych lub koszty usług rehabilitacyjnych. Wysokość przyznanej pomocy zdrowotnej jest uzależniona od rodzaju i przebiegu choroby (oraz związanych z tym okoliczności wpływających na sytuację materialną nauczyciela), a także od udokumentowanych, poniesionych przez nauczyciela kosztów leczenia oraz od sytuacji materialnej rodziny nauczyciela, z uwzględnieniem poniesionych przez niego wydatków.

ODPOWIEDŹ: Tak, zapomogi, o których mowa w pytaniu, nieudokumentowane zaświadczeniem o długotrwałej chorobie i niezwiązane ze zdarzeniem losowym, są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych. Ze względu na fakt, że nauczyciele nie są pracownikami jednostki udzielającej zapomóg, przychód z tego tytułu jest wykazywany w informacji o wysokości przychodów z innych źródeł PIT-8C.

Co do zasady, z podatku dochodowego zwolnione są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł (art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; dalej: updof).

Przepisy updof nie definiują pojęcia "zapomoga" czy "długotrwała choroba". Uzasadnione jest zatem posługiwanie się w tym przypadku definicjami występującymi w słownikach języka polskiego.

SŁOWNICZEK

Zapomoga - jednorazowe świadczenie pieniężne mające na celu wsparcie finansowe osoby, która z ważnych przyczyn znalazła się w trudnej sytuacji życiowej.

Długotrwała choroba - choroba wymagająca długotrwałego leczenia w sposób stały lub przez długi okres, mająca długotrwały przebieg.

Analizując, czy choroba jest długotrwała, nie sposób odwołać się do konkretnych ram czasowych przesądzających o tym, jak długo ma ona trwać, by możliwe było objęcie zapomogi wypłaconej w związku z tą chorobą zwolnieniem podatkowym. Z medycznego punktu widzenia, długotrwałe choroby to choroby przewlekłe, nieuleczalne, wrodzone. Podmiot dokonujący wypłaty omawianego świadczenia ma więc obowiązek analizowania każdego przypadku indywidualnie, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy.

W przepisach updof nie ma również zapisów określających sposób dokumentowania zdarzeń, uprawniający do skorzystania ze zwolnienia z podatku. Skoro zatem ustawa nie wymaga szczególnego udokumentowania tych zdarzeń, należy - kierując się art. 180 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - jako dowód dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Zasadność wypłaty zapomogi powinna być udokumentowana aktualnymi dowodami, potwierdzającymi stan faktyczny. W przypadku długotrwałej choroby fakt jej zaistnienia może być zatem udokumentowany np. zaświadczeniem lekarskim wystawionym przez lekarza specjalistę lub lekarza rodzinnego, jak również orzeczeniem o niepełnosprawności.

Z treści pytania wynika, że zapomogi zdrowotne przyznane nauczycielom w związku z pobytem w sanatorium, zakupem okularów korekcyjnych lub protetyką dentystyczną nie zostały udokumentowane stosownym zaświadczeniem lekarskim o długotrwałej chorobie oraz nie są związane ze zdarzeniem losowym. Nie znajdzie tu zatem zastosowania zwolnienie wynikające z treści art. 21 ust. 1 pkt 26 updof.

Ponadto, ponieważ świadczeniobiorcy nie są pracownikami podatnika, zapomogi stanowią przychód z innych źródeł, zgodnie z art. 20 ust. 1 updof. Oznacza to, że jednostka, jako płatnik, powinna sporządzić informację PIT-8C - zgodnie z art. 42a updof, z którego wynika, że osoby i jednostki, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 updof, mają obowiązek sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika.

KATARZYNA CZAJKOWSKA-MATOSIUK

 prawnik, ekonomista, doktorant na WPiA UW, specjalista ds. prawa gospodarczego, autor podręczników akademickich i artykułów

PODSTAWY PRAWNE

● art. 21 ust. 1 pkt 26 i art. 42a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 195)

● art. 180 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 613; ost.zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 195)

W kolejnym dodatku "Rachunkowość w oświacie" odpowiemy m.in. na pytanie: Jak rozliczyć przychody nauczyciela z dodatkowych korepetycji?