Wstęp

Poradnik stanowi drugą część opracowania mającego służyć przybliżeniu zagadnień związanych z funkcjonowaniem w jednostkach sektora publicznego kontroli zarządczej I i II stopnia w sferze zapobiegania nadużyciom finansowym dokonywanym przez pracowników tych jednostek, zatrudnionych na różnych szczeblach organizacyjnych.

W części pierwszej przedstawione zostały mechanizmy zapobiegania i wykrywania defraudacji pieniędzy publicznych przechowywanych w kasach i na rachunkach bankowych jednostek organizacyjnych oraz u osób zajmujących się inkasem (poborem) należności budżetowych, a także mechanizmy dokonywania nadużyć finansowych przy ustalaniu, poborze, rozliczaniu i ewidencjonowaniu dochodów budżetowych.

Natomiast w tej części przedstawione są mechanizmy wykrywania i zapobiegania defraudacji środków w ramach: dokonywania wydatków publicznych, dysponowania środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, gospodarowania majątkiem trwałym i obrotowym oraz drukami ścisłego zarachowania, a także wykrywania nadużyć polegających na nielegalnym wykorzystywaniu zasobów ludzkich i rzeczowych jednostek publicznych do celów prywatnych. W Poradniku można m.in. znaleźć odpowiedzi na pytania:

● jak luki w kontroli zarządczej odnośnie do ewidencjonowania i przechowywania druków ścisłego zarachowania mogą być wykorzystane do dokonania defraudacji środków publicznych,

● w jaki sposób najczęściej omijane są procedury kontroli zarządczej I stopnia przez ścisłe kierownictwo jednostek w celu zagarnięcia środków przeznaczonych na wydatki publiczne,

● jak zabezpieczyć środki trwałe i obrotowe przed przywłaszczeniem przez pracowników na wszystkich etapach gospodarowania nimi w jednostkach (przy zakupie, przechowywaniu, użytkowaniu, stawianiu w stan likwidacji),

● na jakie aspekty należy zwrócić uwagę w ramach kontroli zarządczej I i II stopnia, aby uchronić przez defraudacją środki zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,

● na czym polega wykorzystanie zasobów ludzkich i rzeczowych jednostek sektora publicznego do celów prywatnych pracowników i czym różni się od innych rodzajów nadużyć mających za przedmiot środki pieniężne i rzeczowe.

Oba Poradniki (część I i II) zawierające szczegółowe opisanie luk w kontroli zarządczej i mechanizmów defraudowania środków w poszczególnych obszarach działalności jednostek publicznych powinny służyć pomocą osobom odpowiedzialnym za tworzenie i funkcjonowanie kontroli zarządczej I i II stopnia, a także pracownikom zatrudnionym na stanowiskach audytorów i inspektorów kontroli, poprzez ukazanie wielu sposobów na ukrywanie w dokumentacji finansowej jednostek faktu dokonania nadużyć.

W specjalnych dodatkach do obu Poradników zamieszczono ćwiczenia pozwalające na samodzielne sprawdzenie wiedzy i umiejętności w wykrywaniu luk w kontroli zarządczej, mogących prowadzić do defraudacji. Ćwiczenia te zostały opracowane na przykładach faktycznie zaistniałych sytuacji, stąd mogą stanowić pomoc w bieżącej pracy dla kierownictwa jednostek oraz pracowników komórek i jednostek kontrolnych.