JANINA FORNALIK

doradca podatkowy, starszy menedżer w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy

Z przepisów o podziale zadań i kompetencji między gminę a organy administracji rządowej wynika, że zakładanie i utrzymywanie żłobków należy do zadań gminy (miasta). Tym samym miasto, prowadząc żłobki i przyjmując dzieci do żłobków, sprawując nad nimi opiekę i zapewniając wyżywienie, działa w ramach obowiązku wynikającego z przepisów prawa. Miasto nie działa więc jako przedsiębiorca, ponieważ w zakresie tej działalności pobierane są wyłącznie koszty, stanowiące zwrot wydatków poniesionych na zakupy produktów żywnościowych. W związku z tym działalność miasta w tym zakresie nie jest nakierowana na zysk, a to jest celem przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą. Trudno też uznać, że w tej sytuacji nastąpiłoby również naruszenie zasady konkurencji, skoro podmioty niepubliczne prowadzące działalność gospodarczą w zakresie prowadzenia żłobków czy przedszkoli korzystają ze zwolnienia z podatku od towarów i usług (VAT). Takie stanowisko zaprezentował WSA w Gliwicach w wyroku z 7 marca 2017 r. (sygn. akt III SA/Gl 40/17).

Stan faktyczny

Zagadnienie rozstrzygane przez sąd pojawiło się na tle następującego stanu faktycznego.

Miasto wystąpiło z wnioskiem o udzielenie interpretacji indywidualnej w zakresie VAT, w którym wskazało, że wypełniając wymogi ustawowe zawarte w ustawie z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym w zakresie zadań własnych, wśród których znajdują się m.in. sprawy z zakresu edukacji publicznej, a także odnosząc się do zapisów ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty, jest organem prowadzącym publiczne placówki edukacyjne, w tym przedszkola i żłobki samorządowe. Żłobki i przedszkola mają formę jednostek budżetowych, poprzez które miasto realizuje zadania własne w zakresie edukacji publicznej oraz w zakresie wspierania rodziny (w przypadku żłobków). Wskazane jednostki budżetowe, w ramach całokształtu prowadzonej przez siebie działalności, realizują określone czynności. Są nimi m.in. pobór opłaty za pobyt (przedszkola oraz żłobki) oraz opłaty za wyżywienie w żłobkach. Opłaty te określane są na podstawie uchwał rady miasta.

W związku z centralizacją rozliczeń VAT, od 1 stycznia 2017 r. miasto chciało ustalić, jakiego typu czynności wykonywane w jego imieniu przez jednostki budżetowe (przedszkola i żłobki) będą objęte zakresem opodatkowania ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT). W związku z tym miasto zadało pytanie: czy pobieranie opłat za pobyt w żłobkach oraz opłat za wyżywienie dzieci w żłobkach podlega opodatkowaniu VAT.

Zdaniem miasta, w świetle art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, biorąc pod uwagę, że w analizowanym stanie faktycznym:

1) opłaty za pobyt i wyżywienie dzieci w żłobkach pobierane są w celu pokrycia kosztów związanych z funkcjonowaniem gminnych jednostek budżetowych niebędących podmiotami nastawionymi na zysk,

2) zadania nałożone na miasto wynikają z przepisów prawa, które określają sposób i zakres ich wykonywania,

3) wysokość opłat regulowana jest uchwałą rady miasta,

4) opłaty pobierane są na pokrycie kosztów zadań wykonywanych w ramach władztwa publicznego sprawowanego przez miasto

- należy uznać, że pobór przez miasto opłat za pobyt i wyżywienie dzieci w żłobkach nie podlega opodatkowaniu VAT.

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej

W wydanej w tej sprawie interpretacji indywidualnej z 6 września 2016 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach (zn. IBPP1/4512-413/16-3/AW) uznał stanowisko miasta za nieprawidłowe. W uzasadnieniu organ wskazał, że biorąc pod uwagę art. 15 ust. 1, 2 i ust. 6 ustawy o VAT, należy uznać, iż organ władzy publicznej będzie uznany za podatnika VAT w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności:

1) inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań, oraz

2) mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.

Tym samym JST są podatnikami VAT jedynie w zakresie wszelkich czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są przez nie realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych. Dyrektor Izby Skarbowej, odnosząc te ustalenia do stanu faktycznego przedstawionego we wniosku, podkreślił, że wyżywienie w żłobkach oraz pobyt dzieci w żłobkach są odpłatne, a wysokość opłaty jest określana na podstawie uchwał rady miasta. Przy tym istnieje bezpośredni związek między dokonaną płatnością a świadczoną przez żłobek usługą.

W konsekwencji miasto świadcząc dane usługi jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, prowadzącym działalność gospodarczą, zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Tym samym w przedmiotowej sprawie nie znajdzie zastosowania art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Stąd opłaty za usługi żywieniowe w żłobkach oraz opłaty za pobyt dzieci w żłobkach podlegać będą opodatkowaniu VAT.

Wyrok WSA

Na interpretację miasto wniosło skargę do WSA w Gliwicach, który w wyroku z 7 marca 2017 r. nie zgodził się ze stanowiskiem organu podatkowego i uchylił zaskarżoną interpretację. W uzasadnieniu wskazał, że nie sposób podzielić wykładni art. 15 ust. 6 ustawy o VAT dokonanej przez organ podatkowy. Zdaniem sądu, miasto w tej sprawie nie działa jako przedsiębiorca, lecz działa w sferach imperium jako organ władzy publicznej. Wynika to w szczególności z art. 8 ust. 2 ustawy z 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw, który stanowi, że zakładanie i utrzymywanie żłobków należy do zadań gminy. W tej sytuacji gmina (miasto), prowadząc żłobki i przyjmując dzieci do żłobków, sprawując nad nimi opiekę i zapewniając wyżywienie, działa w ramach obowiązku wynikającego z przepisów prawa.

Zakładanie i utrzymywanie żłobków należy do zadań gminy.

W analizowanej sprawie miasto nie działa jako przedsiębiorca, ponieważ pobierane są wyłącznie koszty, stanowiące zwrot wydatków poniesionych na zakupy produktów żywnościowych. W związku z tym działalność miasta w tym zakresie nie jest nakierunkowana na zysk. W konsekwencji sąd nie dopatrzył się w sytuacji opisanej we wniosku, by miasto występowało jako przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą. Niezależnie od tego, sąd nie dopatrzył się również naruszenia zasady konkurencji wynikającej z dyrektywy Rady UE 112/2006/WE. W sytuacji bowiem, gdy podmioty niepubliczne prowadzące działalność gospodarczą w zakresie prowadzenia żłobków czy przedszkoli korzystają ze zwolnienia, zaś miasto prowadząc taką działalność nie będzie podatnikiem VAT, nie można uznać, że ta zasada została naruszona. W związku z tym sąd uznał, że interpretacja organu jest nieprawidłowa i została dokonana z naruszeniem art. 15 ust. 6 ustawy o VAT.

Wyrok nie jest prawomocny.

PODSTAWY PRAWNE

● art. 15 ust. 1, 2 i 6 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (j.t. Dz.U. z 2016 r. nr 710; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 60)

● art. 8 ust. 2 ustawy z 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. nr 34, poz. 198; ost. zm. Dz.U. z 2005 r. nr 167, poz. 1399)