STAN FAKTYCZNY: Od 1 stycznia 2017 r. nastąpiła centralizacja VAT w gminie. Jednostki oświatowe prowadzą różne rodzaje działalności, osiągają dochody z nimi związane, np. wpływy za duplikaty świadectw i legitymacji oraz dokonują wydatków związanych z tymi działalnościami. Gmina otrzymała środki z RPO na realizację zadania inwestycyjnego pn. "Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej", a konkretnie budynków szkół. Realizacja inwestycji rozpoczęła się w 2016 r., a zakończy w 2017. Podatek od towarów i usług w tym projekcie uznany będzie jako wydatek niekwalifikowalny.

ODPOWIEDŹ: W kontekście VAT jednostki oświatowe prowadzą następujące rodzaje działalności:

● niepodlegającą opodatkowaniu - działalność statutowa szkoły czy przedszkola. W związku z tym wszelkie dochody związane z tą działalnością nie podlegają opodatkowaniu. Dotyczy to takich dochodów jak np.: wpływy z tytułu odpłatności za duplikaty świadectw czy legitymacji szkolnych,

● zwolnioną - np. odpłatność za pobyt dzieci w przedszkolu ponad podstawę programową, odpłatność za żywienie dzieci oraz pracowników pedagogicznych,

● opodatkowaną - to głównie najem pomieszczeń gospodarczych, sal lekcyjnych czy sal gimnastycznych.

ZAPAMIĘTAJ!

Prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje jednostce oświatowej w takim zakresie, w jakim nabyte towary lub usługi wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych.

Odliczenie VAT naliczonego możliwe jest:

● poprzez odliczenie wprost,

● z zastosowaniem proporcji.

Odliczenie wprost ma miejsce wówczas, gdy możliwe jest odliczenie w całości podatku naliczonego z faktur zakupowych, związanego z działalnością opodatkowaną.

Natomiast w sytuacji, gdy nie jest możliwe wyodrębnienie kwoty podatku naliczonego związanego z określoną działalnością, np. opodatkowaną, pomniejszenie podatku należnego następuje o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać działalności, w stosunku do której przysługuje prawo obniżenia kwoty podatku należnego. Właśnie taka sytuacja (odliczenie z zastosowaniem proporcji) będzie w jednostkach oświatowych występować najczęściej, gdyż szkoły i przedszkola prowadzą jednocześnie zarówno działalność niepodlegającą opodatkowaniu, zwolnioną oraz działalność opodatkowaną.

Możliwość odliczenia VAT z prowadzonego zadania termomodernizacji budynku szkoły należy rozpatrzeć odrębnie dla roku 2016 i 2017.

Zadanie termomodernizacji budynku szkoły przeprowadzane przez gminę należy do zadań własnych gminy. Zgodnie z zapisami ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty, do zadań organu prowadzącego szkołę należy między innymi wykonywanie remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie.

Jak stwierdził dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, w interpretacji indywidualnej z 17 czerwca 2016 r. (znak: IBPP3/4512-151/16/J), nie uznaje się za podatnika VAT organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Jednostki samorządu terytorialnego są podatnikami VAT jedynie w zakresie wszelkich czynności, które mają charakter cywilnoprawny, czyli takich, jak: sprzedaż, zamiana, wynajem itp. Natomiast w zakresie realizacji zadań własnych (działalności publicznoprawnej) gmina nie może być uznana za podatnika VAT. W konsekwencji w związku z tym, że w 2016 r. gmina była odrębnym od swoich jednostek budżetowych podatnikiem VAT, a zadanie termomodernizacji budynku szkoły jest zadaniem własnym gminy, gmina nie może wykorzystywać termomodernizowanych budynków do swoich czynności opodatkowanych i wobec tego nie może skorzystać z obniżenia podatku należnego o podatek naliczony.

Natomiast (jak stwierdzono wymienionej wcześniej interpretacji podatkowej) w roku 2017 po dokonaniu centralizacji rozliczeń VAT należy uznać, że gmina będzie wykorzystywała termomodernizowany budynek szkoły do swoich czynności opodatkowanych (wynajem pomieszczeń). W związku z tym gminie będzie przysługiwało prawo obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi nabywane w związku z termomodernizacją budynku będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Prawo do odliczenia odnosi się wyłącznie do tych pomieszczeń, które wykorzystywane będą do czynności opodatkowanych i tylko w takim zakresie, w jakim pomieszczenia te służą czynnościom opodatkowanym. W przypadku prowadzenia przez szkołę działalności mieszanej (opodatkowanej, zwolnionej i niepodlegającej opodatkowaniu) możliwość odliczenia podatku naliczonego będzie możliwa po zastosowaniu proporcji.

Anna Żyła

specjalista w zakresie finansów i rachunkowości samorządowych jednostek oświatowych

Podstawy prawne

● art. 43 ust. 1 i ust. 9, art. 86 ustawy z 11 marca 20014 r. o podatku od towarów i usług (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 710; ost.zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 2024)

● art. 5 ust. 7 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943; ost.zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 2169)