PROBLEM

RADA

Od wykupu samochodu z leasingu będzie mógł Pan odliczyć 50% podatku naliczonego, gdy samochód jest wykorzystywany zarówno do działalności, jak i do celów prywatnych. Jeśli jednak samochód będzie wykorzystany tylko do działalności, odliczy Pan 100% VAT. Decydując się na wykup samochodu na cele prywatne, nie odliczy Pan w ogóle VAT, ale nie będzie potrzeby korygowania odliczonego VAT od rat leasingowych. Sprzedaż oraz wycofanie samochodu z działalności podlegają opodatkowaniu stawką 23%.

UZASADNIENIE

Na początku należy wyjaśnić, że użytkowanie samochodu na podstawie umowy leasingu i jego wykup po zakończeniu umowy to dwie odrębne czynności. Sposób odliczania VAT od rat leasingowych nie wpływa na prawo do odliczenia podatku od wykupu samochodu. Oznacza to, że w praktyce podatnikowi użytkującemu samochód osobowy na podstawie leasingu operacyjnego przysługują dwa niezależne od siebie uprawnienia do odliczenia podatku naliczonego od samochodu osobowego. Pierwsze dotyczy rat leasingowych uiszczanych w okresie trwania umowy, natomiast drugie - opcji wykupu. Częściowe odliczanie podatku naliczonego od poszczególnych rat leasingowych nie wyklucza prawa do pełnego odliczenia VAT od zakupu samochodu osobowego w ramach opcji wykupu i na odwrót. Gdy był Pan uprawniony do odliczania 100% VAT od rat leasingowych przed 1 kwietnia br. i zarejestrował umowę do 2 maja br., nie oznacza to, że automatycznie przysługuje Panu prawo do odliczenia 100% VAT od wykupu samochodu z leasingu.

Od wykupu odliczymy pełny VAT, gdy przeznaczymy samochód wyłącznie do działalności. Jeśli jest to samochód osobowy, trzeba złożyć zawiadomienie na formularzu VAT-26 (jeżeli podejmiemy taką decyzję). Zawiadomienie należy złożyć, gdy podczas trwania umowy odliczaliśmy 50% VAT lub odliczaliśmy 100%, ale z powodu zarejestrowania umowy, a nie złożyliśmy tego zawiadomienia. Powstaje pytanie, co w przypadku, gdy złożyliśmy zawiadomienie w związku z umową leasingu? Czy trzeba je składać ponownie? Odpowiedź jest twierdząca, gdy zmienią się dane zawarte w VAT-26, np. numer rejestracyjny lub przeznaczenie samochodu (nie będzie już wykorzystywany wyłącznie do działalności).

Często podatnik przeznacza wykupiony samochód na sprzedaż. Gdy złoży zawiadomienie VAT-26, aby odliczać pełny VAT od wydatków związanych z tym samochodem, musi prowadzić dodatkowo ewidencję przebiegu pojazdu, gdyż wyłączenie z art. 86a ust. 5 ustawy ma zastosowanie w przypadku pojazdów przeznaczonych wyłącznie do:

● odsprzedaży,

● sprzedaży, w przypadku pojazdów wytworzonych przez podatnika,

● oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze

- jeżeli odsprzedaż, sprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie tych pojazdów stanowi przedmiot działalności podatnika. Zatem obowiązku prowadzenia ewidencji nie mają podatnicy, gdy przedmiotem ich faktycznej działalności jest handel samochodami.

Gdy samochód będzie wykorzystany nie tylko do działalności, od wykupu samochodu odliczymy 50% podatku naliczonego. Z oczywistych względów, jeśli przeznaczymy samochód wyłącznie na cele prywatne, to nie odliczymy VAT od wykupu. Ta decyzja nie wpływa na rozliczenie VAT od rat leasingowych. Nie trzeba dokonywać żadnej korekty.

Sprzedaż samochodu wykupionego z leasingu

Od 1 kwietnia 2014 r. sprzedaż samochodu podlega opodatkowaniu VAT stawką 23%, gdy od jego wykupu z leasingu podatnik odliczył:

● 100% VAT naliczonego,

● 50% VAT naliczonego,

● 60%/50% VAT naliczonego, nie więcej niż 6000/5000 zł.

Od 1 stycznia 2014 r. sprzedaż samochodu jest zwolniona z VAT, gdy od jego nabycia podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT i samochód był wykorzystywany wyłącznie do działalności zwolnionej z VAT. Gdy będzie wykorzystywany nie tylko do działalności zwolnionej, jego sprzedaż będzie podlegała opodatkowaniu stawką 23%.

Od 1 kwietnia 2014 r. podatnicy, którzy od wykupu samochodu odliczyli część VAT (50% lub 50%/60%, nie więcej niż 5000/6000 zł), nie będą zobowiązani do korekty na podstawie art. 91 ustawy. Ponieważ sprzedaż samochodu będzie opodatkowana stawką 23%, przyjmuje się, że dalsze jego wykorzystanie jest związane z czynnościami opodatkowanymi, czyli że nie doszło do zmiany przeznaczenia samochodu. Obowiązek korekty zgodnie z art. 91 ustawy mają podatnicy, którzy odliczyli VAT na podstawie proporcji i sprzedali samochód w okresie korekty.

Nowe przepisy wprowadziły w art. 90b ustawy o VAT jeszcze jeden system korekt, który jest związany z przepisami uzależniającymi prawo do odliczenia VAT od sposobu wykorzystania samochodu. Zmiana sposobu wykorzystania powoduje obowiązek korekty. Taka sytuacja ma również miejsce, gdy dochodzi do sprzedaży samochodu. W tym przypadku jest to jednak uprawnienie podatnika, który będzie przyjmował, że nastąpiła zmiana na wykorzystanie pojazdu samochodowego wyłącznie do działalności. Będzie to korekta "in plus". Korekta pozwala na odzyskanie VAT i rekompensuje likwidację zwolnienia dla dostawy samochodów, od nabycia których odliczono część VAT.

Korekty nie będą więc dokonywać podatnicy, którzy odliczyli 100% VAT od nabycia samochodu. Będzie to uprawnienie podatników, którzy przy nabyciu odliczyli:

● 50% VAT naliczonego,

● 60%/50% VAT naliczonego, nie więcej niż 6000/5000 zł.

Uprawnienie do korekty będzie przysługiwało podatnikom, którzy dokonają sprzedaży wykupionego samochodu w okresie korekty. Okres korekty jest uzależniony od tego, jaka jest wartość początkowa sprzedawanego samochodu, tj. wynosi:

● 12 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym, odpowiednio, nabyto, dokonano importu lub oddano do używania pojazd samochodowy, którego wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł;

● 60 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym, odpowiednio, nabyto, dokonano importu lub oddano do używania pojazd samochodowy, którego wartość początkowa przekracza 15 000 zł.

Prawo do korekty wynikające z art. 90b ustawy odnosi się do samochodów, które po wykupie zostały zaliczone do środków trwałych. Gdy od razu samochód przeznaczamy do sprzedaży i nie zaliczamy do środków trwałych, od początku przeznaczamy go wyłącznie do działalności gospodarczej, dlatego przysługuje nam prawo do odliczenia 100% VAT. Samochody wykupione z leasingu zazwyczaj mają niską wartość początkową, więc dotyczy ich 12-miesięczny okres korekty.

PRZYKŁAD

Podatnik wykupił samochód z leasingu w maju 2014 r. i wprowadził go do ewidencji środków trwałych, ustalając wartość początkową w wysokości 12 000 zł. Od wykupu odliczył 50% VAT naliczonego. Gdy sprzedaż nastąpi po 31 maja 2015 r., podatnik nie będzie uprawniony do korekty odliczonego VAT.

PRZYKŁAD

Podatnik wykonujący wyłącznie czynności opodatkowane wykupił w maju 2014 r. samochód osobowy za 8600 zł netto + 1978 zł VAT. Z tytułu tego nabycia odliczył 989 zł (1978 zł x 50%). Samochód został sprzedany w październiku 2014 r. (czyli w ósmym miesiącu, licząc od końca okresu korekty). W tej sytuacji podatnik stanie się uprawniony do zwiększenia kwoty podatku podlegającego odliczeniu o 659 zł (1978 x 8/12 x 50% = 659,33, czyli 659 zł po zaokrągleniu).

Jak już zostało powiedziane, prawo do korekty mają również podatnicy, którzy przed 1 kwietnia odliczyli 50/60%, nie więcej niż 5000/6000 zł (art. 11 ust. 2 w zw. z art. 7 ustawy zmieniającej). W takim przypadku podatnik będzie również przyjmował, że nastąpiła zmiana na wykorzystanie pojazdu samochodowego wyłącznie do działalności.

Jak pisaliśmy w poprzednim numerze "Biuletynu VAT", nie jest do końca jasne, co w takich przypadkach stanowić będzie kwotę korekty (autor uznał, że będzie to różnica między kwotą podatku przypadającą na pozostały okres korekty a kwotą podatku odliczonego z tytułu nabycia samochodu). Nie wynika to jednak z przepisów. Redakcja wystąpiła do MF z pytaniem w tej sprawie. Proporcję można liczyć na dwa sposoby, ale tylko jeden pozwala na odzyskanie pełnego VAT (sposób II).

PRZYKŁAD

Podatnik wykonujący wyłącznie czynności opodatkowane wykupił w marcu 2014 r. samochód osobowy za 8600 zł netto +1978 zł VAT. Z tytułu tego nabycia odliczył 1187 zł (1978 zł x 60%). Samochód sprzedał w październiku 2014 r. (czyli w szóstym miesiącu, licząc od końca okresu korekty).

I sposób

Podatnik nie będzie zobowiązany do korekty, gdyż w wyniku obliczenia wyszła kwota ujemna -198 (1978 x 6/12 - 1187).

II sposób

Podatnik stanie się uprawniony do zwiększenia kwoty podatku podlegającego odliczeniu o 396 zł [(1978 - 1187) x 6/12 = 395,5, czyli 396 zł po zaokrągleniu].

Wycofanie samochodu z działalności

Wycofując samochód z działalności i przekazując go na cele osobiste, trzeba naliczyć VAT, gdy od jego nabycia odliczyliśmy 100% VAT lub ograniczoną kwotę (art. 7 ust. 2 ustawy):

● 50% VAT naliczonego;

● 60%/50% VAT naliczonego, nie więcej niż 6000/5000 zł.

VAT naliczymy również wówczas, gdy nie odliczyliśmy VAT od nabycia samochodu, ale odliczyliśmy VAT od części składowych do niego.

Od 1 kwietnia 2014 r. takie przekazanie może podlegać opodatkowaniu tylko stawką 23%. Podstawą opodatkowania jest cena nabycia lub koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy (art. 29a ust. 2 ustawy). Oznacza to, że nie bierzemy pod uwagę ceny historycznej, tylko cenę, za jaką obecnie mógłby być sprzedany ten samochód, z uwzględnieniem jego zużycia.

Tak jak przy sprzedaży, również w tym przypadku możemy odzyskać VAT na podstawie art. 90b ust. 2 ustawy, gdyż przez sprzedaż rozumie się również odpłatną dostawę towarów opodatkowaną na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 7 ust. 2, art. 86a, art. 90b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 312

Marcin Jasiński

prawnik, autor licznych publikacji w zakresie VAT