Jakie limity obowiązują przy ustalaniu statusu przedsiębiorcy

Status przedsiębiorcy należy określić na podstawie wskaźników wymienionych w definicjach mikro-, małego i średniego przedsiębiorcy zawartych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Wszystkie trzy definicje przedsiębiorców: mikro-, małych i średnich przedstawiamy w zestawieniu tabelarycznym.

Tabela. Definicje mikro-, małego i średniego przedsiębiorcy

Ustalając swój status, przedsiębiorca powinien zwrócić uwagę na to, że:

● w każdej kategorii przedsiębiorcy muszą spełnić oba warunki łącznie, aby można było uznać, że są przedsiębiorcami z tej kategorii,

PRZYKŁAD 1

Przedsiębiorca w 2016 r. zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 osób, a jego obrót netto nie przekroczył 2 mln euro. Przedsiębiorca ten spełnił oba warunki wskazane w definicji mikroprzedsiębiorcy i posiada status mikroprzedsiębiorcy w 2017 r., ponieważ w jednym z ostatnich dwóch lat obrotowych nie przekroczył limitów przewidzianych dla mikroprzedsiębiorców.

● spełnienie jednego z warunków zastrzeżonych dla "niższej" kategorii przedsiębiorców nie oznacza, że przedsiębiorca zostaje do niej zaliczony

PRZYKŁAD 2

Przedsiębiorca w ostatnich dwóch latach obrotowych średniorocznie zatrudniał 11 pracowników. W żadnym z tych lat jego obrót netto lub suma aktywów bilansu nie przekroczyły 2 mln euro. Mimo to przedsiębiorca nie może uznać, że zalicza się do kategorii mikroprzedsiębiorców. W żadnym z ostatnich dwóch lat obrotowych przedsiębiorca nie spełnił jednocześnie obu warunków uznania za jednostkę mikro, ponieważ nie spełnił warunku średniorocznego zatrudnienia na poziomie niższym niż 10 osób (czyli do 9 osób włącznie). Przedsiębiorca ten spełnia natomiast warunki do uznania za małego przedsiębiorcę, ponieważ zatrudnia mniej iż 50 osób i osiąga przychody niższe niż 10 mln euro.

● wystarczy, że przedsiębiorca spełni oba warunki dla "niższej" kategorii tylko w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych, aby można go było do niej zaliczyć.

PRZYKŁAD 3

Przedsiębiorca w 2015 r. średniorocznie zatrudniał 8 pracowników, a jego obrót netto nie przekroczył 2 mln euro. W 2016 r. średniorocznie zatrudniał 15 pracowników, a jego obrót netto nie przekroczył 2 mln euro. Przedsiębiorca ten spełnia warunki do uznania za jednostkę mikro w 2017 r., ponieważ w jednym z ostatnich dwóch lat obrotowych (2015) spełnił warunki przewidziane dla przedsiębiorców mikro.

Dwa limity przychodu i aktywów bilansu

W drugim warunku definicji mikro-, małych i średnich przedsiębiorców są podane dwa limity:

● obrotu netto lub

● sumy aktywów bilansu.

Przedsiębiorca może wybrać, który z tych limitów zastosuje. Może zastosować ten korzystniejszy dla niego. Wynika to z tego, że ustawodawca użył w przepisie słowa "lub". Nie ma obowiązku spełniania warunków wynikających z obu tych limitów. Potwierdził to MF w odpowiedzi z 2 grudnia 2016 r. udzielonej na pytanie naszego wydawnictwa, w której stwierdził, że:

Do uzyskania statusu mikroprzedsiębiorcy na 2017 r. wystarczy spełnienie przesłanek zawartych w art. 104 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. (...) Zamiast badania rocznych obrotów netto można wziąć pod uwagę sumę aktywów bilansu przedsiębiorstwa.

PRZYKŁAD 4

Przedsiębiorca w 2015 r. średniorocznie zatrudniał 8 pracowników, jego obrót netto przekroczył 2 mln euro, ale suma aktywów bilansu była niższa niż 2 mln euro. W 2016 r. nie spełniał warunków wskazanych w definicji mikroprzedsiębiorcy.

Przedsiębiorca ten spełnia warunki do uznania za jednostkę mikro w 2017 r., ponieważ w 2015 r. spełnił warunki przewidziane dla przedsiębiorców mikro: zatrudniał mniej niż 10 pracowników, a suma aktywów jego bilansu nie przekroczyła 2 mln euro. Nie ma znaczenia, że przedsiębiorca w 2015 r. przekroczył limit obrotu netto. Do ustalenia swojego statusu mógł wybrać limit wynikający z sumy aktywów bilansu.

Prawo do skorzystania ze wskaźnika "sumy aktywów bilansu" z samej definicji dotyczy tylko tych przedsiębiorców, którzy prowadzą księgi rachunkowe i sporządzają bilans. Jeżeli tego nie robią, to przy ustalaniu swojego statusu mogą wziąć pod uwagę tylko obrót netto. Nie dysponują bowiem wiedzą o tym, ile wynosi "suma aktywów bilansu".

Jak przeliczać limity podane w euro

Zawarte w definicjach przedsiębiorców i podane w euro wielkości należy przeliczyć na złote według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku obrotowego wybranego do określenia statusu przedsiębiorcy (art. 107 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

Aby ustalić status przedsiębiorcy w 2017 r., należy zatem wskazane limity w euro przeliczyć na złote dla lat 2015 i 2016. W tabeli podajemy kwoty limitów obowiązujące dla 2015 r. (do dnia oddania do druku bieżącego numeru "Mk" nie był znany kurs waluty z 31 grudnia 2016 r. niezbędny do określenia wielkości limitów na 2016 r.).

Tabela. Kwoty limitów w przeliczeniu na złote

Na jaki rok ustalać status mikroprzedsiębiorcy zwolnionego z JPK_VAT w 2017 r.

W związku z wprowadzeniem obowiązku przesyłania JPK_VAT z dniem 1 stycznia 2017 r. dla małych i średnich przedsiębiorców i zwolnieniem z tego obowiązku mikroprzedsiębiorców może pojawić się wątpliwość, czy status przedsiębiorcy należy ustalać na 2016 r. (czyli brać pod uwagę dane za 2014 i 2015 r.), czy też na 2017 r. i brać pod uwagę dane z 2015 i 2016 r. Innymi słowy, czy w 2017 r. zwolniony z obowiązku przesyłania JPK_VAT jest przedsiębiorca, który miał status przedsiębiorcy mikro w 2016 r., czy ten, który posiada ten status w 2017 r. Może się bowiem zdarzyć sytuacja, w której przedsiębiorca posiada status mikro w 2016 r., ale traci go w 2017 r. Powstaje wówczas pytanie, czy jest on obowiązany od 1 stycznia 2017 r. do składania JPK_VAT, czy też nie. W tej sprawie zwróciliśmy się z pytaniem do Ministerstwa Finansów. MF udzieliło odpowiedzi, że na potrzeby stosowania zwolnienia z obowiązku wysyłania JPK_VAT status przysługujący przedsiębiorcy należy ustalać w 2017 r. na podstawie danych z 2015 i 2016 r. W odpowiedzi z 2 grudnia 2016 r. MF poinformowało bowiem, że:

Do uzyskania statusu mikroprzedsiębiorcy na 2017 r. wystarczy spełnienie przesłanek zawartych w art. 104 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Status ten na 2017 r. określa się, biorąc pod uwagę średnioroczne zatrudnienie oraz roczne obroty netto przedsiębiorcy w roku 2016 lub 2015. Zamiast badania rocznych obrotów netto można wziąć pod uwagę sumę aktywów bilansu przedsiębiorstwa.

PRZYKŁAD 5

Przedsiębiorca:

● w 2014 r. nie przekroczył limitów zatrudnienia oraz obrotu netto (alternatywnie sumy aktywów bilansu),

● w 2015 r. i w 2016 r. przekroczył ww. limity.

Przedsiębiorca posiada status mikroprzedsiębiorcy w 2016 r., ale nie posiada go w 2017 r. W 2017 r. zwolnieni z obowiązku składania JPK_VAT są wyłącznie mikroprzedsiębiorcy, którzy posiadają ten status w 2017 r., dlatego też w 2017 r. przedsiębiorca ten jest obowiązany do składania JPK_VAT.

Jak ustalać średnioroczne zatrudnienie

W ustawie o swobodzie działalności gospodarczej został określony sposób ustalenia średniorocznego zatrudnienia. Zgodnie z treścią art. 109 średnioroczne zatrudnienie określa się w przeliczeniu na pełne etaty. W rachunku tym nie uwzględnia się pracowników:

● przebywających na urlopach macierzyńskich,

● urlopach na warunkach urlopu macierzyńskiego,

● urlopach ojcowskich,

● urlopach rodzicielskich,

● urlopach wychowawczych, a także

● zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego.

Przy obliczaniu przeciętnej liczby zatrudnionych w danym roku kalendarzowym (obrachunkowym) dodaje się przeciętne liczby zatrudnionych w poszczególnych miesiącach i otrzymaną sumę dzieli się przez 12. Natomiast sposób obliczenia przeciętnego zatrudnienia w miesiącu można dostosować do sytuacji kadrowej w jednostce:

● w przypadku dużej płynności kadr stosować metodę średniej arytmetycznej ze stanów dziennych w miesiącu, lub

● przy stabilnej sytuacji kadrowej przeciętne zatrudnienie w miesiącu obliczyć metodą uproszczoną, tj. na podstawie sumy dwóch stanów dziennych (w pierwszym i ostatnim dniu miesiąca) podzielonej przez dwa, lub metodą średniej chronologicznej, obliczanej na podstawie sumy połowy stanu dziennego w pierwszym i ostatnim dniu miesiąca oraz stanu zatrudnienia w 15. dniu miesiąca podzielonej przez 2.

Warto zauważyć, że przepisy nie wskazują jednego "właściwego" i "prawidłowego" sposobu ustalania średniorocznego zatrudnienia. Nie można zatem zarzucić przedsiębiorcy, że popełnił błąd w wyborze metody ustalania średniorocznego zatrudnienia.

Obowiązek składania JPK_VAT - dla wszystkich przedsiębiorców

Od 1 stycznia 2018 r. wszyscy podatnicy VAT będą mieli obowiązek prowadzenia ewidencji VAT w formie elektronicznej z użyciem programów komputerowych (art. 109 ust. 8a ustawy o VAT). Od 1 stycznia 2018 r. przestanie też obowiązywać przewidziane dla mikroprzedsiębiorców zwolnienie z obowiązku składania JPK_VAT. Od 2018 r. wszyscy przedsiębiorcy będą mieć obowiązek składania JPK_VAT na podstawie art. 82 § 1b Ordynacji podatkowej. Status przedsiębiorcy nie będzie już miał znaczenia.

UWAGA!

Obowiązek przesyłania JPK_VAT obejmuje nie tylko "przedsiębiorców", ale też podmioty niebędące przedsiębiorcami. Są one traktowane analogicznie jak przedsiębiorcy. Mogą też korzystać ze zwolnienia z obowiązku przesyłania JPK_VAT tak jak mikroprzedsiębiorcy - jeżeli spełniają warunki przewidziane dla przedsiębiorców mikro (patrz interpretacja ogólna MF z 20 czerwca 2016 r., sygn. PK4.8012.55.2016 - opubl. na www.mk.infor.pl).

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 104-109 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej - j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 1829

● art. 109 ust. 8a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 710; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 2024

● art. 82 § 16 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 613; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 1948

Ewa Sławińska

prawnik, redaktor naczelna "MONITORA księgowego"