Korzystniejsza definicja podmiotów powiązanych kapitałowo

Podmioty powiązane ze sobą w sposób osobowy lub kapitałowy są w sposób szczególny traktowane w przepisach podatkowych. Dotyczy to w szczególności transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi. Dlatego istotne jest ustalenie, czy dane podmioty można uznać za powiązane, czy też nie. W tym zakresie w 2017 r. zostały wprowadzone pewne zmiany w definicji podmiotów powiązanych kapitałowo. Do końca 2016 r. podmiotami powiązanymi byli podatnicy, którzy posiadali w kapitale innego podmiotu udział w wysokości co najmniej 5%. Po zmianach, aby uznać podmioty za powiązane kapitałowo, udział ten powinien wynosić co najmniej 25% (art. 25 ust. 5a updof, art. 11 ust. 5a updop). Bez zmian pozostają natomiast przepisy regulujące uznanie podmiotów za powiązane w sposób osobowy, np. przez osoby wykonujące funkcje nadzorcze czy zarządzające. Zmianom nie ulegają również przepisy definiujące powiązania rodzinne.

Komentarz: Niewątpliwie zaletą wprowadzonych zmian jest zmniejszenie kręgu podatników zobowiązanych do sporządzenia dokumentacji podatkowej. Podmioty powiązane, w tym powiązane kapitałowo, są bowiem obowiązane do sporządzania dokumentacji podatkowej dokonywanych transakcji.

 Obowiązek sporządzania dokumentacji podatkowych przez podmioty powiązane

Do końca 2016 r. dokumentacje podatkowe sporządzały obydwa podmioty powiązane będące stronami transakcji. W 2017 r. obowiązek ten ciąży na podatnikach, których przychody lub koszty w 2016 r. przekroczyły 2 mln euro. Może się zatem okazać, że tylko jedna strona transakcji będzie sporządzała dokumentację. Dla powstania obowiązku sporządzania dokumentacji podatkowej wystarczające jest, jeśli wartości przychodów lub kosztów przekroczą próg 2 mln euro (art. 25a ust. 1 pkt 1 updof, art. 9a updop).

Mimo że ustawodawca nałożył obowiązek sporządzania dokumentacji podatkowych dla transakcji zawieranych przez podatników, to przewidziana została sytuacja, w której podatnik jest obowiązany uczynić zadość temu wymaganiu, chociaż sam nie realizuje transakcji bezpośrednio. Dotyczy to transakcji zawieranych przez spółki niemające osobowości prawnej (spółki jawne, partnerskie, komandytowe oraz cywilne), gdzie podatnikami są ich wspólnicy. Ustawodawca przewidział możliwość sporządzenia dokumentacji podatkowej przez wyznaczonego spośród nich wspólnika. Jednak niewywiązanie się przez niego z powierzonego zadania nie zwalnia pozostałych wspólników z obowiązku przedłożenia dokumentacji na żądanie organu podatkowego (art. 25a ust. 1g updof, art. 9a updop).

Warto zauważyć, że w art. 25a ust. 1 pkt 1 updof (odpowiednio w art. 9a updop) doprecyzowano, że zobowiązani do sporządzania dokumentacji podatkowej są podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej. Trudno jednoznacznie stwierdzić, jak powinni zachować się przedsiębiorcy, którzy uzyskują przychody ze źródeł niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, ale w wyniku realizacji transakcji z podmiotami powiązanymi. Na przykład przychody uzyskiwane z wynajmu rzeczy stanowiących ich majątek prywatny albo przychody z tytułu przeniesienia praw majątkowych, w tym praw autorskich. Skoro ustawodawca wskazuje w przepisach o dokumentacji podatkowej na podmioty profesjonalne (czyli przedsiębiorców), to należy przyjąć, że dokumentacjami powinny być objęte te transakcje, które wiążą się tylko z tymi źródłami przychodów, które są wykazywane w księgach rachunkowych.

Obowiązek sporządzania dokumentacji podatkowej jest nałożony również na tych podatników prowadzących księgi rachunkowe, którzy w 2017 r. rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej i w ciągu roku przekroczą próg 2 mln euro przychodów lub kosztów (art. 25a ust. 1g updof, art. 9a ust. 1b updop). Obowiązek sporządzania dokumentacji powstaje począwszy od następnego miesiąca przypadającego po przekroczeniu tego progu. Przepisy, które weszły w życie w 2017 r., przewidują, że podatnicy, którzy będą w tym roku musieli sporządzać dokumentacje podatkowe z uwagi na wysokość uzyskiwanych przychodów bądź ponoszonych kosztów, będą do tego zobowiązani również w 2018 r., nawet jeśli wyniki finansowe nie osiągną tego typu rozmiarów (art. 25a ust. 1a updof, art. 9a ust. 1a updop).

Komentarz: Niewątpliwie zaletą wprowadzonych zmian jest zmniejszenie kręgu podatników zobowiązanych do sporządzenia dokumentacji podatkowej. Może się okazać, że tylko jedna strona transakcji będzie sporządzała dokumentację. Istotne jest też wprowadzenie limitu przychodów lub kosztów zobowiązującego do sporządzania dokumentacji podatkowej. Precyzuje to krąg podmiotów zobowiązanych do sporządzania dokumentacji.

 Obowiązek sporządzenia dokumentacji istotnych transakcji

Podatnicy zobowiązani do sporządzania dokumentacji podatkowej powinni ją sporządzać dla transakcji "mających istotny wpływ na wysokość dochodu (straty)". W dalszym ciągu w ustawach o podatkach dochodowych nie zdefiniowano pojęcia samej "transakcji". Wskazano jednak cechy, które powodują, że mają one istotny wpływ na wysokość dochodu (straty). Dzięki temu podatnikom łatwiej będzie wytypować transakcje, które wymagają sporządzania dokumentacji podatkowej. Oparto się tutaj na kryterium wartości, uznając, że jeśli transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju przekraczają łącznie w roku podatkowym 50 000 euro, to mają one charakter istotny. Próg ten podlega podwyższeniu w zależności od wielkości przychodów podatnika, np. dla podatników osiągających przychody między 2 mln a 20 mln euro próg ten ulega podwyższeniu o 5000 euro na każdy milion przychodu ponad kwotę 2 mln euro (art. 25a ust. 1d updof, art. 9a ust. 1d updop). W przypadku wspólników spółek osobowych zobowiązanych do sporządzania dokumentacji podatkowych limity te mają odniesienie do transakcji realizowanych przez spółki (art. 25a ust. 1f updof, art. 9a ust. 1g updop).

Oprócz transakcji obowiązkiem dokumentacyjnym objęte są również "inne zdarzenia", jeśli osiągają one określone przepisami wartości. Chociaż ustawodawca nie wyjaśnił, co należy rozumieć przez pojęcie innych zdarzeń, to należy zakładać, że dotyczy ono czynności, które nie stanowią transakcji, a których realizacja ma wypływ na wysokość dochodu (straty). Za inne zdarzenia można uznać np. zwroty poniesionych kosztów czy refakturowanie.

Istotne znaczenie dla podatników ma okoliczność, czy określając wartość transakcji lub innego zdarzenia bierze się wartość przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym lub kosztów podatkowych związanych z przychodami opodatkowanymi czy też również koszty nieuznawane za koszty uzyskania przychodów, przychody zwolnione od podatku dochodowego oraz przysporzenia wyłączone z kategorii przychodów. Należy przyjąć, że skoro obowiązkiem są objęte transakcje i inne zdarzenia, które mają wpływ na wysokość dochodu (straty), to dla ustalenia ich wartości powinno brać się jedynie przychody opodatkowane oraz koszty z nimi związane. W takiej sytuacji przykładowo w przypadku zawarcia umów pożyczki dla określenia wartości transakcji powinno brać się pod uwagę jedynie wartość należnych lub zapłaconych odsetek. Jednak należy liczyć się z tym, że fiskus chcąc ograniczyć zjawisko przerzucania dochodów będzie dążył w praktyce do objęcia obowiązkiem dokumentacyjnym również tych transakcji i innych zdarzeń, które generują przychody zwolnione od podatku i koszty z nimi związane, a także przychody wyłączone z opodatkowania.

Komentarz: Należy zakładać, że intencją ustawodawcy było zmniejszenie, ograniczenie obowiązków dokumentacyjnych podatników. Przejawia się to m.in. w dokumentowaniu tylko tych transakcji i innych zdarzeń, które ze względu na swoją wartość mają istotne znaczenie dla wysokości osiąganego przez podatnika dochodu. Realizacją tego postulatu jest m.in. ustalenie wartości transakcji z podziałem na ich rodzaje. Niestety ustawodawca nie określił, co należy rozumieć przez pojęcie rodzaju zdarzenia czy rodzaju transakcji. W związku z tym należy się liczyć, że w praktyce kwestia ta będzie wywoływała kontrowersje. Niewątpliwie, jeśli podatnik będzie zawierał umowy pożyczki z różnymi okresami spłaty i o zróżnicowanym oprocentowaniu, to przez rodzaj transakcji należy rozumieć pożyczkę, a nie poszczególne pożyczki, np. w podziale na wysokość odsetek. Natomiast w sytuacji gdy podatnik będzie prowadził działalność handlową w zakresie materiałów budowlanych, będzie o wiele trudniej wskazać na rodzaj transakcji. Nie będzie do końca jednoznaczne, czy rodzajem transakcji będzie ogólna sprzedaż materiałów budowlanych czy też rodzaje transakcji trzeba będzie wyodrębniać, przyjmując za kryterium podziału asortyment.

 Informacje o umowach zawartych z nierezydentami

Osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą nie są obowiązane do sporządzania i przekazywania informacji o umowach zawartych z nierezydentami w rozumieniu przepisów prawa dewizowego, jeśli mają obowiązek sporządzenia uproszczonego sprawozdania w sprawie transakcji z podmiotami powiązanymi lub innych zdarzeń zachodzących pomiędzy podmiotami powiązanymi, lub w związku z którymi zapłata należności jest dokonywana bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (art. 82 § 1a Ordynacji podatkowej).

Komentarz: Zmiana jak najbardziej zasadna, gdyż eliminuje obowiązek dwukrotnego informowania o tych samych faktach organu podatkowego.

 Korekta kosztów uzyskania przychodów lub przychodów w związku z dokonaniem płatności bez pośrednictwa rachunku płatniczego

Od początku tego roku weszły w życie zmiany w ustawach o podatkach dochodowych zobowiązujące podatników będących przedsiębiorcami do zmniejszenia kosztów lub zwiększenia przychodów, jeśli mimo ciążącego na nich obowiązku nie dokonają zapłaty z wykorzystaniem rachunku płatniczego (art. 22p updof, art. 15d updop). Obowiązek dokonywania zapłaty w ten sposób wynika z przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy mają obowiązek używania rachunku płatniczego, jeśli dokonują zapłaty na rzecz innego przedsiębiorcy, a jednorazowa wartość transakcji przekracza określoną kwotę. Do końca 2016 r. wynosiła ona 15 000 euro, zaś od początku tego roku wynosi 15 000 zł. Jeśli przedsiębiorca dokona zapłaty gotówką ponad tę kwotę, to nie może poniesionego wydatku zaliczyć do kosztów podatkowych, a jeżeli to wcześniej zrobił - musi skorygować koszty (lub zwiększyć przychody). Przedsiębiorcy nie mają obowiązków korygować kosztów lub przychodów, jeśli przed zapłatą wynagrodzenia nie zdecydowali się zaliczyć wydatku do kosztów podatkowych. Ponadto korekta nie jest konieczna w przypadku, gdy podatnik dokonuje zapłaty z użyciem karty płatniczej, a także, gdy zamiast zapłaty pieniędzy jest stosowane potrącenie zobowiązań z wierzytelnościami.

Komentarz: Wprowadzenie przepisów wykluczających możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów z uwagi na zapłatę wynagrodzenia gotówką ma prowadzić do zmniejszenia szarej strefy i podejrzanych transakcji gotówkowych. Wyłączenie z kosztów podatkowych transakcji gotówkowych o wartości przekraczającej kwotę 15 000 zł w praktyce wprowadza sankcję za naruszenie przepisu art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Dotychczas naruszenie obowiązku płatności gotówkowych nie było zagrożone sankcją. Jej wprowadzenie może doprowadzić do sporów z organami podatkowymi na tle rozumienia pojęcia "jednorazowej wartości transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności". Organy podatkowe mogą mieć inne zdanie niż podatnik na temat tego, kiedy mamy do czynienia z "jednorazową wartością transakcji", a kiedy z różnymi transakcjami i różnymi płatnościami.

 Ograniczenie zwolnienia od PIT dla dotacji

Od początku tego roku wszedł w życie przepis art. 21 ust. 36 updof, który przewiduje, że dotacje otrzymane z budżetu państwa bądź z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, a przeznaczone na wynagrodzenie osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą będą opodatkowane podatkiem dochodowym. Zmiana sprawi, że dotacje gminne przeznaczone na wynagrodzenia dyrektorów przedszkoli, którzy jednocześnie prowadzą działalność gospodarczą w tym zakresie, nie są już zwolnione od PIT.

Komentarz: Zmiana niekorzystna dla podatników, gdyż sprawi, że będą musieli odprowadzać wyższe podatki.

 Opodatkowanie przychodów uzyskiwanych na terytorium Polski przez rezydentów zagranicznych

W ustawach o podatku dochodowym rozszerzono ustawowy katalog przychodów (dochodów) opodatkowanych podatkiem dochodowym uzyskiwanych na terytorium Polski przez podatników niemających tutaj miejsca zamieszkania (art. 3 ust. 2b updof, art. 3 ust. 3 updop). Oprócz przychodów z działalności gospodarczej, z działalności wykonywanej osobiście, ze stosunku pracy oraz z nieruchomości opodatkowanymi w Polsce są przychody (dochody) z:

● papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi, dopuszczonych do publicznego obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach regulowanego rynku giełdowego, w tym uzyskane ze zbycia tych papierów albo instrumentów oraz z realizacji praw z nich wynikających,

● tytułu przeniesienia własności udziałów (akcji) w spółce, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną lub tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym albo instytucji wspólnego inwestowania, w których co najmniej 50% wartości aktywów, bezpośrednio lub pośrednio, stanowią nieruchomości położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa do takich nieruchomości,

● tytułu należności regulowanych, w tym stawianych do dyspozycji, wypłacanych lub potrącanych, przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia.

Przez należności regulowane należy rozumieć przychody wymienione w art. 29 updof oraz w art. 21 ust. 1 i art. 22 ust. 1 updop, czyli m.in. z działalności wykonywanej osobiście (umowy-zlecenia, umowy o dzieło, działalności artystycznej, literackiej, publicystycznej itp.), z praw autorskich, z tytułu świadczenia usług doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych itd. Wprowadzenie zapisów, iż podatkiem u źródła są opodatkowane należności regulowane niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia, prowadzi do zakończenia rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych odnośnie do opodatkowania należności uzyskiwanych przez zagranicznych rezydentów. Niektóre sądy uważały, że dla opodatkowania należności uzyskiwanych od polskich podmiotów przez zagranicznych kontrahentów konieczne jest, aby efekt wykonania usługi miał miejsce na terytorium Polski (zob. wyroki NSA z 5 listopada 2009 r., sygn. akt II FSK 2194/08, z 23 kwietnia 2010 r., sygn. akt II FSK 2144/08, oraz z 4 lipca 2013 r., sygn. akt II FSK 2200/11). Z kolei w innych wyrokach wyrażono stanowisko, zgodnie z którym pobranie podatku u źródła nie jest uzależnione od tego, by efekt wykonanej usługi związany był z terytorium kraju (zob. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 sierpnia 2014 r., sygn. akt II FSK 2120/12, oraz z 16 grudnia 2015 r., sygn. II FSK 2872/13). Ustawodawca nowelizując ustawy o podatkach dochodowych, opowiedział się za drugim stanowiskiem.

Komentarz: Opodatkowanie podatkiem "u źródła" należności regulowanych niezależnie od tego, gdzie zostało wykonane świadczenie, doprowadzi do zwiększenia obciążeń podatkowych. Jest to zmiana niekorzystna dla zagranicznych kontrahentów polskich przedsiębiorców, którzy będą musieli płacić podatek w Polsce, mimo iż usługi będą wykonywać w państwach, w których posiadają siedzibę.

 Aporty do spółek

Od początku tego roku zmienił się sposób ustalania wartości przychodu z tytułu wniesienia aportów do spółek handlowych bądź do spółdzielni. Do końca 2016 r. przychód ustalano na podstawie wartości nominalnej udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni. Teraz przychodem jest wartość wkładu określona w statucie lub w umowie spółki, a w razie ich braku w innym dokumencie o podobnym charakterze. Jeżeli jednak wartość ta będzie niższa od wartości rynkowej wkładu, przychodem jest wartość rynkowa wkładu, a nie wartość określona w ww. dokumentach (art. 17 ust. 1 pkt 9 updof i art. 12 ust. 1 pkt 7 updop). Bez zmian pozostaje zwolnienie od podatku dochodowego przychodów uzyskiwanych w związku z wnoszeniem aportów do spółek w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Zgodnie z nowymi przepisami nie będzie powstawał przychód z tytułu wniesienia do spółki w zamian za udziały lub akcje wkładu niepieniężnego w postaci komercjonalizowanej własności intelektualnej (art. 17 ust. 1d updof i art. 12 ust. 4 pkt 25 updop). Jednocześnie brak przychodu będzie wykluczał możliwość rozpoznania kosztów podatkowych w związku z wniesieniem aportu w tej postaci (uchylono art. 22 ust. 1o updof i art. 16 ust. 1 pkt 63 lit. d updop).

Komentarz: Zmiany są korzystne z punktu widzenia jakości prawa, ale w porównaniu do obowiązującego wcześniej stanu prawnego pozwalają na ustalenie wyższego przychodu z tytułu wniesienia aportu do spółek niż ten, który został określony w umowie lub w statucie. W obecnej sytuacji organy podatkowe będą mogły korygować wartość przychodu z tytułu objęcia udziałów do wartości rynkowej przedmiotu wkładu niepieniężnego, jeśli ta będzie odbiegała od wartości ustalonej w umowie bądź w statucie.

 Opodatkowanie przychodów powstałych z tytułu wymiany udziałów

Zgodnie z art. 24 ust. 8a updof i art. 12 ust. 4 pkt 12 updop tzw. wymiana udziałów w spółkach na warunkach wymienionych w tym przepisie nie powoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Zmiany, które weszły do ustaw o podatkach dochodowych, w dalszym ciągu utrzymują wyłączenie z opodatkowania przychodów z tytułu wymiany udziałów, ale tylko wtedy, gdy głównym lub jednym z głównych celów transakcji nie jest uniknięcie lub uchylanie się od opodatkowania. Ustawodawca przyjął domniemanie, że wymiana udziałów ma na celu uniknięcie lub uchylanie się od opodatkowania wówczas, gdy nie została przeprowadzona z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych (art. 24 ust. 19 i 20 updof i art. 10 ust. 1 i 4a updop).

Komentarz: Treść nowych przepisów nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, na kim spoczywa ciężar dowodu, że transakcja została bądź nie została przeprowadzona z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych. Niewątpliwie w przepisach pojawił się dodatkowy warunek wyłączenia z opodatkowania, który może powodować spory z organami podatkowymi, ponieważ uzasadnienie ekonomiczne transakcji może być kwestią sporną.

 Zwolnienie od podatku "u źródła" przychodów z odsetek, praw autorskich

W ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych został wprowadzony dodatkowy warunek dla zastosowania zwolnienia od podatku przychodów uzyskiwanych przez podatników posiadających ograniczony obowiązek podatkowych z tytułu odsetek, praw autorskich i innych źródeł wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 1 updop (art. 21 ust. 3 pkt 4 updop). Zwolnienie przysługuje obecnie, jeśli rzeczywistym właścicielem należności (beneficial owner) ze wspomnianych tytułów jest spółka z innego państwa Unii Europejskiej lub państwa należącego do Europejskiego Obszaru albo jej zakład. Przy czym przez rzeczywistego właściciela należy rozumieć podmiot otrzymujący daną należność dla własnej korzyści, niebędący pośrednikiem, przedstawicielem, powiernikiem lub innym podmiotem zobowiązanym do przekazania całości lub części danej należności innemu podmiotowi (art. 4a pkt 29 updop).

Komentarz: Pojęcie rzeczywistego właściciela należności jest węższe od pojęcia odbiorcy należności, które funkcjonowało do końca zeszłego roku. Odbiorcą należności mógł być bowiem pośrednik, który dalej przekazywał należność, co pozwalało na ominięcie zapłaty podatku. Wymóg przekazania należności na rzecz ich rzeczywistego właściciela stanowi zwiększenie wymagań dla zwolnienia od podatku dochodowego.

 Dodatkowa stawka CIT w wysokości 15%

Nową niższą stawkę 15% będą mogli stosować mali podatnicy, czyli podatnicy, których wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1,2 mln euro (art. 4a pkt 10 w zw. z art. 19 ust. 1 pkt 2 updop). Z obniżonej do 15% stawki CIT mogą też korzystać podatnicy rozpoczynający działalność.

Komentarz: Zapłata podatku dochodowego w niższej stawce jest z pewnością atrakcyjnym rozwiązaniem dla przedsiębiorców. Dla osób fizycznych zamierzających rozpoczęcie działalności gospodarczej założenie spółki kapitałowej może być bardziej opłacalne niż spółki osobowej czy też samodzielnego prowadzenia działalności ze względu na wysokość stawki podatku dochodowego. To może prowadzić do zapłaty niższych podatków. Trzeba jednak pamiętać, że koszty prowadzenia działalności osoby prawnej (prowadzenie ksiąg rachunkowych, obsługa księgowa i prawna) mogą zniwelować te korzyści.

 Zmiana kwoty zmniejszającej podatek wyliczony według skali

Do końca 2016 r. obowiązywała jedna kwota wolna od podatku, tj. 556,02 zł, niezależnie od wysokości podstawy obliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Od 2017 r. wysokość kwoty obniżającej PIT zależy od wysokości podstawy obliczenia podatku, którą stanowi dochód po odliczeniach (art. 27 ust. 1a updof).

	Podstawa obliczenia podatku	Kwota zmniejszająca podatek
1	Nie więcej jak 6600 zł	1188 zł
2	Powyżej 6600 zł, ale nie więcej jak 11 000 zł	1188 zł minus 631 zł 98 gr × (podstawa obliczenia podatku - 6600 zł) : 4400 zł
3	Powyżej 11 000 zł, ale nie więcej jak 85 528 zł	556,02 zł
4	Powyżej 85 528 zł, ale nie więcej jak 127 000 zł	556,02 zł minus 556 zł 02 gr × (podstawa obliczenia podatku - 85 528 zł) : 41 472 zł

Podatnicy, których podstawa obliczenia podatku będzie wynosiła co najmniej 127 000 zł, nie będą stosowali kwoty zmniejszającej podatek. Wprowadzenie zróżnicowanej wysokości kwoty zmniejszającej podatek w wysokości do 1188 zł spowoduje, że im wyższy dochód osiągnie podatnik, tym niższa będzie jego kwota zmniejszająca podatek.

Wysokość kwoty zmniejszającej podatek będzie corocznie weryfikowana przez Ministra Finansów.

Komentarz: Niewątpliwie wprowadzenie wyższych kwot dla podatników osiągających niskie dochody jest rozwiązaniem, które ułatwi im życie. Jednak w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej, gdzie kwoty dochodu wolnego od podatku dochodowego są znaczenie wyższe, postulowane byłoby zwiększenie kwot zmniejszających podatek. Niższe podatki dochodowe wśród konsumentów prowadzą do zwiększania popytu i ożywienia gospodarki.

 Zwolnienie od CIT funduszy inwestycyjnych oraz instytucji wspólnego inwestowania

Zmienione zostały przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w zakresie zastosowania zwolnień wobec funduszy inwestycyjnych. W ustawie o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi są wyróżnione następujące fundusze inwestycyjne:

● fundusze inwestycyjne otwarte,

● alternatywne fundusze inwestycyjne: specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte oraz fundusze inwestycyjne zamknięte.

Wobec faktu wykorzystywania funduszy inwestycyjnych zamkniętych w planowaniu podatkowym i obniżaniu podatków dochodowych ustawodawca zdecydował wyłączyć ze zwolnienia od CIT niektóre rodzaje przychodów przez nie osiągane (art. 6 ust. 1 pkt 10 updop). Zwolnieniem podmiotowym zostały objęte fundusze inwestycyjne otwarte (FIO) oraz te specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO), które nie stosują zasad i ograniczeń inwestycyjnych określonych dla funduszy inwestycyjnych zamkniętych. Natomiast zwolnieniem przedmiotowym zostały objęte przychody uzyskiwane przez fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ) oraz przez specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO), które stosują zasady i ograniczenia inwestycyjne określone dla funduszy inwestycyjnych zamkniętych z wyjątkiem:

a) dochodów (przychodów) z udziału w spółkach niemających osobowości prawnej lub jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej, mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami ustawy lub prawa podatkowego państwa, w którym te spółki lub jednostki organizacyjne mają siedzibę lub zarząd, podmioty te nie są traktowane jak osoby prawne i nie podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania,

b) dochodów (przychodów) z odsetek od pożyczek udzielonych podmiotom, o których mowa w punkcie a), oraz odsetek od innych zobowiązań tych podmiotów wobec funduszu,

c) dochodów (przychodów) z odsetek od udziału kapitałowego w podmiotach, o których mowa w punkcie a),

d) darowizn bądź innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń dokonywanych przez podmioty, o których mowa w punkcie a),

e) dochodów (przychodów) z tytułu odsetek (dyskonta) od papierów wartościowych emitowanych przez podmioty, o których mowa w punkcie a),

f) dochodów (przychodów) z tytułu zbycia papierów wartościowych wyemitowanych przez podmioty, o których mowa w punkcie a), lub udziałów w tych podmiotach (art. 17 ust. 1 pkt 57 updop).

Ponadto z przychodów zostały wyłączone wpłaty otrzymywane przez fundusz inwestycyjny w formie pieniężnej lub papierów wartościowych lub udziałów w spółkach z o.o. w zamian za wydawane jednostki uczestnictwa albo certyfikaty inwestycyjne (art. 12 ust. 4 pkt 26 updop). Z kolei z kosztów uzyskania przychodów wyłączono wypłaty dokonywane przez fundusz inwestycyjny na rzecz jego uczestników w związku z odkupieniem jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych oraz wypłaty dokonywane bez odkupienia tych papierów wartościowych (art. 16 ust. 1 pkt 72 updop).

Zwolnieniem podmiotowym od CIT nadal są objęte instytucje wspólnego inwestowania (art. 6 ust. 1 pkt 10a updop). Jednak ustawodawca wyłączył ze zwolnienia te instytucje, które ze względu na sposób swego działania przypominają fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ) - art. 17 ust. 1 pkt 58 updop.

Od nowego roku dla zwolnienia od CIT należności wypłacanych na rzecz zagranicznych funduszy inwestycyjnych oraz instytucji wspólnego inwestowania z tytułów określonych w art. 21 ust. 1 updop (m.in. przychody z odsetek, praw autorskich, usług doradczych) lub w art. 22 ust. 1 updop (dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych) konieczne jest posiadanie przez płatnika:

● ich certyfikatu rezydencji oraz

● oświadczenia o byciu rzeczywistym właścicielem należności.

Komentarz: Zmiana jest niekorzystna dla tych podatników, którzy wykorzystywali fundusze inwestycyjne zamknięte w planowaniu podatkowym, którego istotą jest zmniejszenie obciążeń podatkowych. Wyłączenie niektórych przychodów funduszy inwestycyjnych zamkniętych ze zwolnienia od podatku dochodowego będzie prowadzić do zmniejszenia środków w nich lokowanych.

 Działalność badawczo-rozwojowa

Oprócz dotychczasowych kosztów ponoszonych na działalność badawczo-rozwojową podatnicy mogą odliczać od podstawy obliczenia podatku wydatków na uzyskanie i utrzymanie patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego (art. 18d ust. 2 pkt 5 updop, art. 26e ust. 2 pkt 5 updof). Ulga ta przysługuje mikroprzedsiębiorcom oraz małym i średnim przedsiębiorcom. Koszty te obejmują:

a) przygotowanie dokumentacji zgłoszeniowej i dokonanie zgłoszenia do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedniego zagranicznego organu, łącznie z kosztami wymaganych tłumaczeń na język obcy,

b) prowadzenie postępowania przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedni zagraniczny organ, poniesione od momentu zgłoszenia do tych organów, w szczególności opłaty urzędowe i koszty zastępstwa prawnego i procesowego,

c) odparcie zarzutów niespełnienia warunków wymaganych do uzyskania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub prawa z rejestracji wzoru przemysłowego zarówno w postępowaniu zgłoszeniowym, jak i po jego zakończeniu, w szczególności koszty zastępstwa prawnego i procesowego, zarówno w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, jak i w odpowiednim zagranicznym organie,

d) opłaty okresowe, opłaty za odnowienie, tłumaczenia oraz dokonywanie innych czynności koniecznych dla nadania lub utrzymania ważności patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy oraz prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, w szczególności koszty walidacji patentu europejskiego.

Ponadto:

● zostały podwyższone limity kosztów kwalifikowanych podlegających odliczeniu (art. 18d ust. 7 updop, art. 26e ust. 7 updof),

● z trzech do sześciu lat wydłużono okres, w jakim podatnik ma prawo odliczyć wydatki kwalifikowane, poczynając od roku, w którym je poniósł (art. 18d ust. 8 updop, art. 26e ust. 8 updof),

● wprowadzono możliwość uzyskania częściowego zwrotu kosztów kwalifikowanych, w przypadku, gdy podatnik nie może ich odliczyć, ponieważ poniósł stratę albo osiągnął dochód niższy od poniesionych kosztów kwalifikowanych (art. 18da updop, art. 26ea updof).

Kwotę stanowiącą zwrot części kosztów kwalifikowanych, do której otrzymania są uprawnieni podatnicy, traktuje się na równi z nadpłatą podatku (art. 72 § 1b Ordynacji podatkowej).

Komentarz: Niewątpliwie wprowadzone zmiany są z korzyścią dla podatników, którzy wydają pieniądze na badania naukowe w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Mogą oni odliczyć wyższe koszty kwalifikowane od podstawy obliczenia podatku, a także otrzymać ich częściowe zwroty.

 Opodatkowanie przychodów ze sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych

Od początku tego roku zostało wprowadzone zwolnienie od PIT dla przychodów uzyskiwanych ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym na podstawie odrębnych przepisów (art. 20 ust. 1c w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 71a updof). Zwolnienie to obejmuje przychody do kwoty 20 000 zł rocznie. Nadwyżka ponad tę kwotę jest opodatkowana na zasadach ogólnych albo ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych według stawki 2% przychodów.

Komentarz: Wprowadzenie zwolnienia do kwoty 20 000 zł rocznie chroni drobnych producentów rolnych przed koniecznością zapłaty podatku. Z pewnością zwolnienie jest dla nich korzystne.

 Objaśnienia podatkowe oraz utrwalona praktyka interpretacyjna

Od początku tego roku minister właściwy do spraw finansów publicznych wydaje z urzędu objaśnienia podatkowe, czyli ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego dotyczące ich stosowania. Wydając je, szef resortu finansów jest obowiązany uwzględniać orzecznictwo sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Objaśnienia podatkowe są zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.

Natomiast utrwaloną praktyką interpretacyjną są wyjaśnienia zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego, dominujące w interpretacjach indywidualnych wydawanych w takich samych stanach faktycznych lub w odniesieniu do takich samych zdarzeń przyszłych oraz w takim samym stanie prawnym. Utrwaloną praktykę interpretacyjną określa się na dany moment, tj. na okres rozliczeniowy, w którym podatnik postępuje zgodnie z nią, oraz w okresie 12 miesięcy poprzedzających ten okres. Ponadto, jeśli w tym okresie były wydane interpretacje ogólne lub objaśnienia podatkowe, to wyjaśnienie zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego z nich wynikające stanowią utrwaloną praktykę interpretacyjną.

Zastosowanie się do objaśnień podatkowych oraz utrwalonej praktyki interpretacyjnej chroni podatników w razie ich zmiany, a także w razie, gdyby organ podatkowy nie uwzględnił ich w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej w toku postępowania podatkowego lub kontrolnego. Przede wszystkim nie będą musieli płacić odsetek za zwłokę ani nie będzie przeciwko nim wytoczone postępowanie karne skarbowe, a także mogą zostać zwolnieni od obowiązku zapłaty podatku.

Komentarz: Niewątpliwie dzięki zmianom podatnicy będą mogli stosować więcej środków ochrony w sytuacjach niewłaściwego stosowania prawa przez organy podatkowe. O ile odwołanie się do objaśnień podatkowych nie będzie utrudnione z uwagi na ich publikację w BIP Ministerstwa Finansów, o tyle podatnicy mogą mieć trudności z ustaleniem, jaka jest utrwalona praktyka interpretacyjna. Będzie to bowiem wymagało analizowania wydanych i opublikowanych interpretacji indywidualnej, co przy ich dużej liczbie będzie pochłaniało niemało czasu.

 Zakaz powtórnego wszczynania postępowania podatkowego

Organy podatkowe nie będą mogły wszczynać postępowań podatkowych, jeśli w toku powtórnej kontroli dotyczącej danego okresu rozliczeniowego wyłącznie ustalono, że podatnik stosował nieprawidłową stawkę VAT inną niż stawkę podstawową 23% (art. 165c Ordynacji podatkowej). Zakaz wszczęcia obowiązuje tylko wtedy, gdy podczas pierwszej kontroli organy tej nieprawidłowości nie wykazały w protokole kontroli. Jednak mimo zaistnienia tych przesłanek, postępowanie podatkowe będzie mogło zostać wszczęte np. gdy dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe czy protokół z pierwszej kontroli został sporządzony w wyniku przestępstwa.

Komentarz: Wprowadzona zmiana chroni podatników przed zmianą ustaleń organów podatkowych dokonywanych na etapie kontroli podatkowych. Raz przyjęte ustalenia podczas pierwszej kontroli w zakresie prawidłowości stosowania stawki podatkowej będą chronić podatników przed wszczęciem postępowania podatkowego.

 Uprawnienie do wyboru zryczałtowanej formy opodatkowania

Począwszy od 2017 r. przedsiębiorcy mogą wybrać opodatkowanie przychodów z działalności gospodarczej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, jeśli w 2016 r. ich przychody z działalności wykonywanej samodzielnie nie przekroczyły 250 000 euro. Jeżeli działalność prowadzili w formie spółki, to prawo do zastosowania ryczałtu będzie im przysługiwało, jeśli suma przychodów wspólników nie przekroczyła również kwoty 250 000 euro. W przeliczeniu na złote wartość przychodów będzie wynosić 250 000 euro x 4,2976 PLN/euro = 1 074 400 PLN.

Komentarz: Zmiana korzystna, gdyż pozwala większej liczbie przedsiębiorców korzystać ze zryczałtowanej formy opodatkowania.

 Zmiana zasad opodatkowania podwykonawców usług budowlanych

Od początku tego roku zobowiązani do rozliczenia VAT są podatnicy VAT czynni nabywający usługi budowlane wymienione w załączniku nr 14 do ustawy o VAT (art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT). Odwrotne obciążenie będzie obowiązywało tylko wtedy, gdy usługodawca jest podatnikiem VAT czynnym oraz podwykonawcą (art. 17 ust. 1h ustawy o VAT). To oznacza, że od 1 stycznia 2017 r. podmiotem zobowiązanym do rozliczenia należnego VAT od usługi wykonanej przez podwykonawcę jest firma nabywająca usługę podwykonawcy.

Komentarz: Można przypuszczać, że intencją ustawodawcy było uwolnienie podwykonawców usług budowlanych od konieczności ponoszenia ciężaru odprowadzenia należnego VAT w sytuacji, gdy nie otrzymują oni terminowo zapłaty za wykonane usługi. Ciężar rozliczenia tego podatku ma w takich sytuacjach spoczywać na nabywcy tych usług. W praktyce stosowanie tej zasady może być jednak problematyczne.

 Zwrot VAT

W art. 87 ustawy o VAT dodano nowy ustęp 2b, w którym określono, co może obejmować weryfikacja zwrotu VAT prowadzona przez urząd skarbowy. Składa się na nią sprawdzenie rozliczenia podatnika, rozliczeń innych podmiotów biorących udział w obrocie towarami lub usługami, a także sprawdzenie, czy transakcje rzeczywiście miały miejsce. Ponadto urząd skarbowy będzie zobowiązany do wydłużenia terminu zwrotu do 3 miesięcy, jeśli dostanie takie żądanie od organów prowadzących postępowanie wobec podatnika. Chodzi tu o postępowania prowadzone przez policję, CBA, wywiad oraz prokuraturę (art. 87 ust. 2c ustawy o VAT).

Mimo że podatnicy nadal muszą uregulować należności z faktur, z których domagają się zwrotu VAT w terminie 25 dni, to mogą również otrzymać zwroty VAT w terminie 25 dni z faktur, których jeszcze nie zapłacili, ale pod warunkiem, że łączna kwota należności z tych faktur nie przekracza 15 000 zł. Ograniczona jest również kwota zwrotu VAT wynikająca z deklaracji za poprzednie okresy rozliczeniowe. W terminie 25 dni podatnik może co najwyżej otrzymać zwrot VAT do wysokości 3000 zł wynikający ze wcześniejszych deklaracji. Ponadto zwrot przysługuje tylko tym podatnikom, którzy od 12 miesięcy są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni i złożyli za każdy okres rozliczeniowy deklarację (art. 87 ust. 6 ustawy o VAT).

Komentarz: Zwroty VAT są kwestią wrażliwą w relacjach fiskusa z podatnikami z uwagi na występujące w obrocie wyłudzenia zwrotu tego podatku. Dlatego ustawodawca zaostrzył wymogi, które musi spełnić podatnik, aby otrzymać przyspieszony zwrot podatku. Ustawodawca zwiększył też uprawnienia organów podatkowych i umożliwił dokonywanie kontroli krzyżowej w ramach podejmowanych przez organ czynności weryfikacyjnych.

 Rejestracja podatników VAT

W celu ograniczenia rejestrowania fikcyjnych firm jako podatników VAT naczelnik urzędu skarbowego nie dokona rejestracji podmiotów jako podatników VAT (bez konieczności zawiadamiania podmiotu), jeśli:

● dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą, lub

● podmiot ten nie istnieje, lub

● mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym podmiotem albo jego pełnomocnikiem, lub

● podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego (art. 96 ust. 4a ustawy o VAT).

Rozszerzeniu uległ też katalog zdarzeń nakazujących naczelnikowi urzędu skarbowego wykreślenie podatników VAT z rejestru. Ma on obowiązek to uczynić wobec podatnika, który:

● zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy, lub

● będąc obowiązanym do złożenia deklaracji nie złożył takich deklaracji za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały, lub

● składał przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje, w których nie wykazał sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia, lub

● wystawiał faktury lub faktury korygujące, dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane, lub

● prowadząc działalność gospodarczą wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej (art. 96 ust. 9a ustawy o VAT).

Naczelnik urzędu skarbowego nie wykreśli przedsiębiorcy z rejestru podatników VAT, jeśli:

● otrzyma od podatnika zawiadomienie, że będzie on wykonywał albo zamierza wykonywać w okresie zawieszenia czynności podlegające opodatkowaniu VAT,

● podatnik złożył zaległe deklaracje i wykazał prowadzenie działalności opodatkowanej VAT,

● brak sprzedaży i zakupów w deklaracjach wynikał ze specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej,

● wystawienie pustych faktur lub faktur korygujących nastąpiło na skutek pomyłki podatnika lub bez jego wiedzy (art. 96 ust. 9b-9f ustawy o VAT).

Organy podatkowe będą też miały możliwość:

● przerejestrowania podatnika VAT czynnego na podatnika VAT zwolnionego (art. 96 ust. 10a i ust. 10b ustawy o VAT),

● wykreślenia podatnika z rejestru podatników VAT UE w większym niż dotychczas zakresie (art. 97 ust. 15a i ust. 16 ustawy o VAT).

Komentarz: Wprowadzone przepisy zakazujące rejestrowania podmiotów jako podatników VAT, jak również nakazujące ich wyrejestrowanie mają na celu wyeliminowanie z kręgu podatników VAT te podmioty, które faktycznie nie prowadzą działalności gospodarczej, a jest duże prawdopodobieństwo, że ich istnienie jedynie na papierze ma na celu dokonywanie nadużyć podatkowych. W praktyce nowe przepisy mogą jednak przysporzyć uczciwym podatnikom kłopotów formalnych. Aby uniknąć wyrejestrowania, podatnicy będą bowiem musieli składać odpowiednie wyjaśnienia organom podatkowym.

 Odpowiedzialność solidarna pełnomocnika rejestrującego podmiot jako podatnika VAT

Pełnomocnik, który dokonał rejestracji podmiotu jako podatnika VAT, ponosi z nim solidarną odpowiedzialność za zaległości podatkowe do kwoty 0,5 mln zł powstałe z tytułu czynności wykonanych w okresie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania. Wyłączenie odpowiedzialności ma miejsce, jeśli podatnik nie uczestniczył w nierzetelnym rozliczaniu VAT w celu uzyskania korzyści majątkowej (art. 96 ust. 4b i ust. 4c ustawy o VAT). Ponadto urząd skarbowy nie będzie mógł wszcząć postępowania podatkowego w sprawie odpowiedzialności pełnomocnika, jeśli upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym upłynęło 6 miesięcy od dnia zarejestrowania podatnika (art. 117c i art. 118 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej).

Komentarz: Wprowadzone przepisy mają wykluczyć rejestrowanie tzw. słupów przez osoby zmierzające do wyłudzania zwrotów VAT z budżetu państwa. Powstają wątpliwości, czy pełnomocnik będzie ponosił odpowiedzialność z tytułu wystawienia przez podatnika pustej faktury, gdyż nie jest to czynność opodatkowana VAT wymieniona w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT. Te same wątpliwości powstają odnośnie do wyłudzania zwrotów VAT w transakcjach karuzelowych, gdzie nie są faktycznie wykonywane żadne czynności podlegające opodatkowaniu VAT. W praktyce zatem może się okazać, że nowe przepisy są nieskuteczne w walce z przestępcami wyłudzającymi VAT.

 Składanie deklaracji

Od 2017 r. została ograniczona możliwość składania deklaracji kwartalnych, która została zastrzeżona wyłącznie dla małych podatników. Pozostali podatnicy nie będą mieli już do tego prawa. Ponadto zastrzeżono, że mali podatnicy nie mogą składać deklaracji kwartalnych:

● przez okres 12 miesięcy począwszy od miesiąca, w którym się zarejestrowali, a także

● jeżeli w okresie poprzedzających 12 miesięcy dokonywali dostaw towarów wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy o VAT, chyba że kwota netto z ich sprzedaży w żadnym miesiącu nie przekroczyła 50 000 zł

- art. 99 ust. 3 i ust. 3a ustawy o VAT.

Począwszy od 2017 r. deklaracje VAT, informacje podsumowujące VAT UE oraz korekty tych informacji powinny być składane wyłącznie w formie elektronicznej.

W 2017 r. obowiązek składania deklaracji VAT elektronicznie został wyłączony w stosunku do podatników, którzy nie są:

● obowiązani do zarejestrowania się jako podatnik VAT UE,

● dostawcami towarów lub świadczącymi usługi, dla których podatnikiem jest nabywca lub nabywcami tych towarów lub usług,

● obowiązani do składania deklaracji, zeznań, informacji oraz rocznego obliczenia podatku za pomocą środków komunikacji elektronicznej w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w podatku dochodowym od osób prawnych.

Komentarz: Podatnicy muszą się dostosować do obowiązku przesyłania deklaracji VAT w formie elektronicznej oraz comiesięcznego rozliczania VAT.

 Dodatkowe zobowiązanie podatkowe

Ustawodawca powrócił do dawniej funkcjonującego dodatkowego zobowiązania mającego charakter sankcyjny. Jak dawniej będzie ono wymierzane, gdy podatnik w złożonej deklaracji zaniżył kwotę podatku do wpłacenia na rachunek urzędu skarbowego lub zawyżył nadwyżkę naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowym lub zawyżył kwotę VAT do zwrotu. Ponadto dodatkowe zobowiązanie podatkowe zostanie określone, jeśli podatnik w ogóle nie złoży za dany okres deklaracji i nie wpłaci kwoty zobowiązania podatkowego. Oznacza to, że jeśli podatnik nie złożyłby deklaracji VAT, a w tym okresie rozliczeniowym kwota VAT naliczonego przewyższała kwotę VAT należnego, to nie zostanie mu wymierzone dodatkowe zobowiązanie. Wysokość dodatkowego zobowiązania wyniesie 30% zaniżonego podatku do zapłaty lub kwoty do przeniesienia albo kwoty VAT zażądanej do zwrotu.

Urzędy skarbowe będą stosowały niższą stawkę dodatkowego zobowiązania w wysokości 20%, jeśli po kontroli podatkowej albo na etapie postępowania kontrolnego podatnik skoryguje deklaracje i ureguluje należności podatkowe w prawidłowej wysokości albo gdy złoży deklarację i wpłaci podatek w prawidłowej wysokości.

Natomiast w przypadkach gdy podatnicy w deklaracjach rozliczą VAT z tzw. pustych faktur, tj. wystawionych przez podmiot nieistniejący, niezgodnych z rzeczywistością co do wynagrodzenia, dokumentujących czynności, które nie miały miejsca, a także z faktur, które dokumentują czynności nieważne w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego, powstanie dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 100%.

Komentarz: Wprowadzone przepisy są niekorzystne dla podatników. Mają funkcję prewencyjną, bo odstraszają przed posługiwaniem się pustymi fakturami, jednak będą negatywnie działać na tych podatników, którzy odliczają VAT naliczony w sytuacjach wątpliwych. Na przykład, gdy linia orzecznicza co do odliczenia VAT naliczonego z poniesionego wydatku jest wątpliwa. Kontrowersyjne są przepisy, które przewiduje wymiar dodatkowego zobowiązania według najwyższej stawki w przypadku czynności uznanych za nieważne, mimo ich wykonania. W porównaniu do wcześniejszych przepisów pozytywnie należy ocenić wyłączenie zastosowania dodatkowego zobowiązania podatkowego w sytuacjach błędów rachunkowych czy wykazywania VAT należnego i VAT naliczonego w nieprawidłowych okresach rozliczeniowych. Wymiar dodatkowego zobowiązania powinien być wykluczony również w sytuacjach, gdy podatnika chroni interpretacja indywidualna, objaśnienia podatkowe lub utrwalona praktyka interpretacyjna.

 Zwiększenie limitu zwolnienia podmiotowego

Podatnicy, których sprzedaż bez kwoty VAT należnego nie przekroczyła 200 000 zł za zeszły rok, mogą skorzystać ze zwolnienia podmiotowego. Dotyczy to również tych podatników, których sprzedaż w 2016 r. przekroczyła 150 000 zł, ale była niższa niż 200 000 zł.

Komentarz: Zmiana jest niewątpliwie korzystna dla podatników, szczególnie tych, którzy nie ponoszą stosunkowo dużych wydatków, z tytułu których mogliby odliczyć VAT naliczony. Skorzystanie ze zwolnienia pozwoli im zaoszczędzić na podatkach.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 3, 17, 20, 21, 22, 22p, 24, 25, 25a, 26e, 26ea, 27 i 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. 2016 r. poz. 2032; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 2048

● art. 3, 4a, 6, 9a, 10, 11, 12, 15, 15d, 17, 18d, 18da, 19, 26 i 27 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 1888; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 1948

● art. 17, 87, 96, 97, 99, 112b, 112c i 113 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 710; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 2024

● art. 72, 82, 117c, 118 i 165c ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 613; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 2255

Jakub Rychlik

prawnik, doradca podatkowy, autor licznych publikacji podatkowych

UWAGA!

Wszystkie zmiany wprowadzone w przepisach podatkowych zostały przedstawione w publikacji książkowej "Przewodnik po zmianach w przepisach podatkowych i rachunkowości 2016/2017" przekazywanej naszym Prenumeratorom wraz z bieżącym numerem "MONITORA księgowego". Przewodnik zawiera porównanie treści przepisów przed i po nowelizacji oraz komentarz do każdej zmiany.