ZMIANY 2017

Nie. Dokonując potrącenia z przychodu zleceniobiorcy, nie stosują Państwo kwoty wolnej od potrąceń wynikającej z minimalnej stawki godzinowej. Niczego nie zmienią w tym zakresie przepisy o konieczności zapewnienia zleceniobiorcom minimalnej stawki godzinowej, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2017 r. Możliwe jest jednak zastosowanie dla zleceniobiorcy kwoty wolnej od potrąceń w wysokości minimalnego wynagrodzenia przysługującego pracownikom.

Wynagrodzenie osoby zatrudnionej na umowę zlecenia może być, tak samo jak wynagrodzenie za pracę, zajęte przez komornika na podstawie tytułu wykonawczego. Jednak różne są w tym zakresie możliwości dokonania potrącenia z wynagrodzenia pracownika i z wynagrodzenia zleceniobiorcy. Zleceniodawca, który otrzymał tytuł wykonawczy na zajęcie wierzytelności przysługujących zleceniobiorcy, ma obowiązek dokonać zajęcia całego wynagrodzenia ze zlecenia, jeżeli tak wynika z zawiadomienia. Zatrudniający nie może samodzielnie podjąć decyzji o zastosowaniu do tego wynagrodzenia granicy potrącenia czy kwoty wolnej od potrąceń w wysokości minimalnej płacy przysługującej pracownikom.

Jeśli natomiast pracodawca dokonuje potrącenia z wynagrodzenia za pracę, obowiązują go ściśle określone granice i kwoty wolne od potrąceń wskazane w Kodeksie pracy.

Zdarzają się jednak przypadki, gdy wynagrodzenie zleceniobiorcy pod względem dokonywania potrąceń może być traktowane podobnie jak wynagrodzenie z umowy o pracę. W przypadku umów cywilnoprawnych istnieje bowiem możliwość wprowadzenia granicy potrącenia oraz zastosowania (z wyjątkiem potrąceń z tytułu alimentów) kwoty wolnej od potrąceń w wysokości właściwej dla pracowników. Aby zleceniobiorca mógł z tego skorzystać, uzyskiwane wynagrodzenie, które podlega egzekucji, musi stanowić jego jedyne źródło utrzymania. Ponadto musi to być świadczenie powtarzające się, co oznacza, że w przypadku umowy zawartej na jednorazowe dokonanie określonej czynności nie będzie możliwe skorzystanie z ograniczenia potrącenia (art. 833 § 1-2 Kodeksu postępowania cywilnego).

W przypadku umowy zlecenia, która jest zawierana na dłuższe okresy i zleceniobiorca pobiera periodyczną stałą płacę, nie podlegają egzekucji pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty (art. 829 pkt 5 Kodeksu postępowania cywilnego). W interpelacji nr 5695 z 27 września 2016 r. sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej uznał, że:

(...) Odnośnie ochrony wynagrodzenia osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych w zakresie ograniczenia egzekucji, należy zauważyć, że ochrona taka już istnieje na mocy art. 833 kpc. Zgodnie z przepisami § 2 wymienionego artykułu wszystkie świadczenia powtarzające się, których celem jest zapewnienie utrzymania korzystają z ochrony przed egzekucją w zakresie analogicznym do wynagrodzenia ze stosunku pracy. Do tego rodzaju świadczeń zalicza się również wynagrodzenia wypłacane na podstawie umów cywilnoprawnych. (...) Wynagrodzenie obliczone w oparciu o minimalną stawkę godzinową przewidzianą w ustawie z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw, gwarantowane przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi w przypadkach określonych w ustawie - powinno korzystać z analogicznej ochrony w zakresie egzekucji jak wynagrodzenie za pracę, jeżeli w konkretnym przypadku będzie ono świadczeniem powtarzającym się, którego celem jest zapewnienie utrzymania. (...)

Potwierdził to rzecznik prasowy Krajowej Rady Komorniczej w odpowiedzi na zapytanie redakcji MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń dotyczące potrąceń wynagrodzenia z umowy zlecenia po wprowadzeniu płacy minimalnej, udzielonej 8 listopada 2016 r.:

(...) jeżeli dłużnik zatrudniony jest na podstawie umowy cywilnoprawnej i z uwagi na okres obowiązywania umowy wynagrodzenie to spełnia wymóg świadczenia powtarzającego się oraz świadczenia zapewniającego utrzymanie, wówczas pracodawca przy dokonywaniu potrąceń powinien stosować zasady, jakie przewidziane są dla wynagrodzenia za pracę w rozumieniu Kodeksu pracy, czyli:

● 50% wynagrodzenia przy zachowaniu kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę;

● 60% wynagrodzenia bez ograniczeń w egzekucji.

Zatem zgodnie z wyjaśnieniami resortu pracy i KRK po wprowadzeniu od 1 stycznia 2017 r. płacy minimalnej dla umów zlecenia trzeba nadal stosować dotychczasowe zasady ochrony wynagrodzenia w przypadku dokonywania potrąceń z tego rodzaju umów. Należy jednak zwrócić uwagę, że KRK w swoich wyjaśnieniach wskazuje na stosowanie w przypadku umów zlecenia kwoty wolnej od potrąceń wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Natomiast zdaniem większości ekspertów prawa pracy w takim przypadku nie znajdą zastosowania regulacje o kwocie wolnej (która dotyczy ściśle wynagrodzenia pracowniczego), a jedynie o maksymalnej wysokości potrąceń. Dlatego bezpieczniej dla pracodawcy będzie zastosować się do stanowiska KRK, jeżeli również zleceniobiorcy będą mieli prawo do płacy minimalnej.

Zleceniobiorca, który spełnia wszystkie wskazane przesłanki dotyczące ograniczeń w egzekucji z wynagrodzenia, powinien złożyć do komornika wniosek o zmianę zawiadomienia o zajęciu takiej wierzytelności. Należy jednak mieć na względzie, że każdą sytuację komornik rozpatruje indywidualnie.

PRZYKŁAD

Anna N. nawiązała współpracę z towarzystwem ubezpieczeniowym na podstawie umowy zlecenia. Wynagrodzenie z zawartej umowy jest określone prowizyjnie, w związku z czym zależy od wyników pracy Anny N. Oznacza to, że wynagrodzenie może być wypłacone nie w każdym miesiącu. Po 3 miesiącach współpracy zleceniodawca otrzymał zawiadomienie o zajęciu wierzytelności Anny N. na kwotę kilku tysięcy złotych. Wierzytelność ta podlega zajęciu w pełnej wysokości. Anna N. zwróciła się do komornika o zmianę zawiadomienia, informując, że zlecenie jest jej jedynym dochodem, z którego się utrzymuje, oraz że wynagrodzenie z tego tytułu ma charakter powtarzalny. Komornik po uzyskaniu wniosku od zleceniobiorczyni dokonał jego analizy i ustalił, że wynagrodzenie z umowy zawartej z towarzystwem ubezpieczeniowym nie jest wypłacane co miesiąc, a ponadto Anna N. uzyskuje dochody z najmu lokalu. Pomimo, być może, trudnej sytuacji materialnej Anny N. komornik nie zmienił zawiadomienia o zajęciu wierzytelności i zleceniodawca ma obowiązek potrącić pełną kwotę należnego tej osobie wynagrodzenia.

Podstawa prawna:

● art. 829 pkt 5, art. 833 § 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 1822; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 1860

● art. 87-87¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 1666

● art. 1 pkt 1a-1b ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę - j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 2008; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 1265

● obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z 21 września 2016 r. w sprawie wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2017 r. - M.P. z 2016 r., poz. 934

Marta Brakoniecka

specjalista z zakresu kadr i płac, praktyk z wieloletnim doświadczeniem w działach kadrowo-płacowych