Obecnie powszechną praktyką uzupełniania "braków kadrowych" polskich firm jest pozyskiwanie pracowników z zagranicy. Ze względu na bliskie położenie geograficzne, a także na znaczną liczbę zainteresowanych taką pracą osób, istotną część obcokrajowców pracujących w Polsce stanowią np. obywatele Białorusi czy Ukrainy. Z uwagi na dużą ilość konfiguracji i możliwości legalizacji pracy w Polsce opisujemy najpopularniejszą procedurę, która pozwala zatrudnić cudzoziemców zza wschodniej granicy, w sytuacji gdy nie przebywają oni jeszcze w Polsce.

Krok 1. Rejestracja oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi

Obowiązujące przepisy pozwalają w uproszczony sposób zalegalizować zatrudnienie obywateli niektórych państw. Taka uproszczona procedura pozwala zatrudniać przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy cudzoziemców będących obywatelami:

● Republiki Armenii,

● Republiki Białorusi,

● Republiki Gruzji,

● Republiki Mołdawii,

● Federacji Rosyjskiej,

● Ukrainy.

Warunkiem takiego zatrudnienia jest, aby przed podjęciem pracy przez cudzoziemca powiatowy urząd pracy, właściwy ze względu na miejsce siedziby podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, zarejestrował pisemne oświadczenie tego podmiotu o zamiarze powierzenia wykonywania pracy danemu cudzoziemcowi (oświadczenie jest do pobrania na stronie internetowej www.praca.gov.pl lub na stronach powiatowych urzędów pracy).

Samo oświadczenie powinno zawierać:

● nazwę zawodu,

● miejsce wykonywania pracy,

● datę rozpoczęcia i okres wykonywania pracy,

● rodzaj umowy stanowiącej podstawę wykonywania pracy oraz

● wysokość wynagrodzenia brutto za pracę.

Oświadczenie powinno także informować o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy oraz o zapoznaniu się z przepisami związanymi z pobytem i pracą cudzoziemców oraz o tym, że cudzoziemiec będzie wykonywał pracę na podstawie pisemnej umowy na warunkach określonych w oświadczeniu.

Złożenie tego oświadczenia, a także jego zarejestrowanie bywa niekiedy w praktyce uzależniane od spełnienia dodatkowych warunków formalnych, które nie wynikają wyraźnie z regulacji prawnych. Przykładowo, przyjęcie przez niektóre urzędy pracy takiego oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom jest uzależnione od złożenia zamkniętej oferty pracy w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce wykonywania pracy (w celu sprawdzenia, czy na to miejsce urząd nie wyszuka zainteresowanej osoby w swoich rejestrach).

Ponadto urząd może odmówić zarejestrowania oświadczenia m.in.:

● gdy liczba oświadczeń osoby deklarującej zamiar zatrudnienia znacznie przekracza jej realne potrzeby (np. kilkadziesiąt lub kilkaset oświadczeń składanych przez osobę prowadzącą niewielkie przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne),

● w razie wystąpienia ryzyka wywołania negatywnych konsekwencji na lokalnym rynku pracy (np. poprzez rejestrację oświadczeń w zawodach, w których zarejestrowana jest duża liczba bezrobotnych, lub za wynagrodzeniem znacznie poniżej stawek obowiązujących dotychczas na rynku),

● w związku z poważnymi wątpliwościami związanymi z faktycznym zatrudnianiem cudzoziemców zgłaszanymi przez placówki Straży Granicznej, oddziały ZUS, Inspekcję Pracy oraz urzędy skarbowe (np. Urząd Pracy m.st. Warszawy informuje, że nie będą rejestrowane oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom ani oferty pracy mające na celu wykazanie braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych w oparciu o lokalny rynek pracy przez podmioty gospodarcze deklarujące siedzibę, jak też miejsce wykonywania pracy pod adresem tzw. wirtualnego biura, tj. gdy podmiot nie posiada fizycznie siedziby).

Jeżeli żadna z powyższych okoliczności nie wystąpi, powiatowy urząd pracy rejestruje złożone oświadczenie.

Nie wystarczy ono jednak do wykonywania pracy. Na jego podstawie obywatel Rosji czy Gruzji nie wjedzie jeszcze na terytorium Polski. Konieczne jest uzyskanie przez niego dokumentu pobytowego. Oczywiście podstawą jego wydania będzie wysłane mu uprzednio oświadczenie.

Krok 2. Legalizacja pobytu

Aby podjąć pracę w Polsce, cudzoziemiec powinien mieć zalegalizowany także sam pobyt (aby mógł po prostu legalnie wjechać do Polski), niezależnie od pracy. Na przykład obywatel Białorusi, dla którego pracodawca zarejestrował oświadczenie, będzie mógł wykonywać pracę w Polsce tylko wtedy, gdy uzyska tytuł pobytowy uprawniający do wykonywania pracy (wizę).

Jednym z rodzajów wiz jest właśnie wiza pozwalająca na wykonywanie pracy, w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy, zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy. Wiza ta zostanie wydana jedynie cudzoziemcowi, który przedstawi pisemne oświadczenie pracodawcy o zamiarze powierzenia mu wykonywania pracy. Okres pobytu, na który się ją wydaje, nie może być dłuższy niż 6 miesięcy w okresie 12 miesięcy liczonym od dnia pierwszego wjazdu cudzoziemca na terytorium Polski.

Procedura odbywa się z osobistym udziałem zainteresowanej osoby. W przypadku np. obywatela Ukrainy ma to miejsce w jednym z punktów przyjmowania wniosków wizowych na Ukrainie. Decyzja o udzieleniu wizy jest wydawana w ciągu 6 dni roboczych, licząc od dnia dokonania opłaty. W razie konieczności szczegółowego sprawdzenia dokumentów rozpatrzenie wniosku może zostać przedłużone do 30 dni.

Krok 3. Podjęcie pracy

Cudzoziemiec, np. obywatel Armenii, który uzyskał wizę na podstawie złożonego oświadczenia, może wjechać do Polski i podjąć pracę.

Oczywiście sam fakt, że taki cudzoziemiec przebywa legalnie w Polsce, nie musi wcale oznaczać, że może pracować. Nie będzie legalnie pracować osoba, której praca została zalegalizowana w innej firmie. Należy przy tym pamiętać, że zarówno powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy, jak i nielegalne wykonywanie pracy przez cudzoziemca stanowią wykroczenia zagrożone karą grzywny.

PRZYKŁAD

Obywatelka Ukrainy podjęła pracę w firmie zajmującej się produkcją odzieży. Pracodawca dokonał zgłoszenia takiej pracy w powiatowym urzędzie pracy, a następnie pracownica uzyskała wizę. Praca miała trwać 6 miesięcy, jednak już po 3 miesiącach obywatelkę Ukrainy zatrudnił inny pracodawca, również z tej branży produkcyjnej. Z uwagi na posiadanie odpowiedniej wizy - zdaniem nowego pracodawcy - po prostu podjęła pracę w nowej firmie. Taka praca nie będzie jednak legalna, ponieważ oświadczenie pozwalające na legalne wykonywanie pracy zostało złożone przez innego pracodawcę.

Jeżeli praca będzie miała trwać dłużej niż 6 miesięcy, należy odpowiednio wcześnie podjąć działania zmierzające do uzyskania kolejnego dokumentu, np. zezwolenia na pracę (oraz stosownego dokumentu pobytowego). Zbyt późne załatwienie tego może skutkować koniecznością zaprzestania pracy przez cudzoziemca, bądź nawet obowiązkiem opuszczenia Polski.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 60 ust. 1 pkt 5, art. 64 ustawy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach - Dz.U. z 2013 r., poz. 1650; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 904

● § 1 pkt 20 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę - Dz.U. z 2015 r., poz. 588

Przemysław Ciszek

radca prawny