Dochody

WIOLETTA KĘPKA

dziennikarka specjalizująca się w tematyce  samorządowej

9 grudnia 2016 r. weszła w życie ustawa z 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw (dalej: nowelizacja ustawy o dochodach JST), która obejmuje subwencję oświatową także dzieci w wieku sześciu lat korzystające z wychowania przedszkolnego. Zmiana zasad przyznawania subwencji oświatowej oznacza, że jednostki samorządu terytorialnego od 2017 roku będą otrzymywać środki z subwencji na sześciolatków bez względu na to, czy pójdą one do szkoły, przedszkoli, oddziałów przedszkolnych, czy będą korzystać z innych form wychowania przedszkolnego.

- Dotrzymałam słowa danego samorządom, że bez względu na to, czy dzieci sześcioletnie pójdą do szkoły, czy zostaną w edukacji przedszkolnej, otrzymają subwencję oświatową - mówiła po przyjęciu nowelizacji ustawy o dochodach JST Anna Zalewska, minister edukacji narodowej.

Wysokość subwencji

Nowelizacja zasad finansowania sześciolatków jest konsekwencją podwyższenia od 1 września 2016 r. obowiązku szkolnego dla tych dzieci, co dla samorządów oznacza konieczność objęcia wychowaniem przedszkolnym czterech, a nie trzech roczników. Jak stwierdzono we wspólnym stanowisku organizacji samorządowych tworzących stronę samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego z 1 września 2016 r. w sprawie planowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej zmian w systemie oświaty "sposób przeprowadzenia tej zmiany spowodował w wielu miejscach brak miejsc w przedszkolach, a także negatywne skutki finansowe dla gmin w wysokości 222,5 mln zł (różnica między »utraconą« subwencją szkolną na ucznia a dotacją na przedszkolaka)".

Przedstawiciele MEN już od września 2016 r. zapowiadali objęcie wszystkich sześciolatków subwencją oświatową, ale nie będzie ona równa dla wszystkich dzieci. Ostateczna kwota, jaką samorządy dostaną na sześciolatków, będzie zależała od tego, w jakiej placówce dzieci się znajdują, np. czy uczęszczają do przedszkola czy do oddziału przedszkolnego w szkole. Jak poinformowało bowiem Ministerstwo Edukacji Narodowej 8 grudnia 2016 r., zaproponowano, aby "w algorytmie podziału subwencji oświatowej na rok 2017 wprowadzić nowe wagi. Ich wartości dla dzieci w wieku 6 lat w wychowaniu przedszkolnym zostały oszacowane z uwzględnieniem zróżnicowania rodzajów placówek wychowania przedszkolnego oraz rodzaju miejscowości, w której jest zlokalizowana". W praktyce oznacza to, że szacowana średnia kwota subwencji dla dziecka sześcioletniego w:

1) przedszkolu wyniesie ok. 4089 zł,

2) oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub korzystającego z innej formy wychowania przedszkolnego (np. punkty przedszkolne) wyniesie ok. 3650 zł.

Na dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego na terenach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkańców zostanie także naliczona dodatkowa kwota subwencji w wysokości ok. 861 zł. Ponadto, od 2017 roku będzie przyznawana subwencja dla dzieci sześcioletnich realizujących roczne przygotowanie przedszkolne w edukacji domowej. Ma wynieść średnio ok. 1346 zł.

Konsekwencje zmian

Niestety, zmiany w zakresie finansowania dzieci sześcioletnich nie oznaczają zawieszenia puli środków na system oświaty. Pieniądze na subwencje dla dzieci sześcioletnich uszczuplą bowiem maksymalny limit wydatków z budżetu państwa na dofinansowanie zadań gmin w zakresie wychowania przedszkolnego. Planowano, że wyniesie on w tym roku 1,726 mld zł, ale po nowelizacji ustawy o dochodach JST kwota ta zmniejszy się do 1,374 mld zł. Zmniejszeniu ulegną również planowane kwoty dotacji na przedszkola również w kolejnych latach (patrz: tabela). Samorządy nie otrzymają także już dotacji na sześciolatków uczęszczających do przedszkoli, a wysokość dotacji na przedszkolaka w wieku do lat pięciu wyniesie 1338 zł.

Warto pamiętać też, że wysokość subwencji oświatowej na 2017 rok na jednego ucznia wyniesie ok. 5331 zł, a przed podwyższeniem wieku szkolnego subwencja w podstawowej wysokości była naliczana na każdego sześciolatka. Od 2017 roku różnicę w wysokości subwencji na sześciolatka a realnymi wydatkami będzie musiał sfinansować samorząd.

- Kwota 4300 zł to wprawdzie jest więcej niż dotacja, ale jest to dużo mniej w sytuacji, kiedy podstawowa kwota na ucznia to 5300 zł, a kwota z wagami jest dużo, dużo większa - przypominała podczas prac nad nowelizacją ustawy o dochodach JST była minister edukacji narodowej Krystyna Szumilas. - Kolejna sprawa - budżet zaoszczędzi na dotacji przedszkolnej. Kiedy zobaczą państwo limity wydatków państwa na rok 2017 i lata kolejne, to przez najbliższych sześć lat te limity są niższe o 350, 360, 400 mln zł. Obniżając limity na edukację przedszkolną, państwo chce na niej zaoszczędzić i albo zakłada, że w wyniku zmian - pozostawienia sześciolatków w przedszkolach - trzylatki i czterolatki, po prostu, nie znajdą miejsca w przedszkolu, albo chce przeznaczyć mniejszą dotację na edukację przedszkolną dla samorządów.

Pozostałe zmiany

Nowelizacją ustawy o dochodach JST zmieniono także przepisy dotyczące rozliczania przez gminy kosztów dotacji lub kosztów edukacji przedszkolnej dziecka korzystającego z przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub innej formy wychowania przedszkolnego w gminie, której nie jest mieszkańcem. Jak przypomniano, "konieczność rozliczania się między gminami w zakresie uczniów zamieszkałych w innej gminie dotyczyła tylko dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Jest to związane ze sposobem finansowania organizacji wychowania przedszkolnego z dochodów własnych gmin wspomaganych dotacją z budżetu państwa. W przypadku uczniów szkół finansowanych w ramach subwencji oświatowej nie zachodzi potrzeba takiego rozliczania się, gdyż subwencję na ucznia otrzymuje samorząd terytorialny, który prowadzi lub dotuje szkołę, do której uczeń uczęszcza, niezależnie od jego miejsca zamieszkania. W związku z objęciem finansowaniem w ramach subwencji oświatowej dzieci sześcioletnich i starszych w planowanej średniej wysokości 4300 zł, należy wobec tych uczniów zastosować przepisy analogiczne jak w przypadku uczniów szkół". Dlatego dzieci sześcioletnie wyłączono z przepisów określających zasady rozliczania się gmin.

Przy okazji wprowadzania subwencji oświatowej dla sześciolatków znowelizowano także przepis dotyczący dotacji dla województw na dofinansowanie budowy, przebudowy, remontu, utrzymania, ochrony dróg wojewódzkich i zarządzania tymi drogami. Zmiana ta ma charakter techniczny.

Od 1 stycznia 2017 r. nie można już pobierać opłat za pobyt dziecka w wieku sześciu lat w publicznej placówce wychowania przedszkolnego.

Planowany limit wydatków z budżetu państwa na dofinansowanie zadań gmin w zakresie wychowania przedszkolnego w latach 2017-2026 przed zmianą i po zmianie ustawy o dochodach JST

Źródło: Uzasadnienie do poselskiego projektu ustawy z 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw.