Zakończyły się konsultacje projektu rozporządzenia w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na rok 2017 (dalej: projekt rozporządzenia; http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12291704/katalog/12387734#12387734).

Umożliwi ono podział kwoty części oświatowej subwencji ogólnej pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego (JST) z uwzględnieniem m.in. typów i rodzajów szkół i placówek prowadzonych przez samorządy, stopni awansu zawodowego i nauczycieli oraz liczby uczniów w szkołach i placówkach. W stosunku do tegorocznych przepisów, projekt rozporządzenia zawiera wiele istotnych zmian.

Pieniądze dla sześciolatków

Jedną z najważniejszych zmian proponowanych w projekcie rozporządzenia jest uwzględnienie w subwencji oświatowej dzieci sześcioletnich w wychowaniu przedszkolnym. Ministerstwo Edukacji Narodowej zaproponowało wprowadzenie oddzielnych wag dla sześciolatków w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego oraz dodatkowo wprowadzenie tzw. wagi wiejskiej dla sześciolatków w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego, a także zmianę definicji zadań pozaszkolnych. Jak stwierdzono w uzasadnieniu projektu rozporządzenia, wartości nowych wag dla sześciolatków "zostały oszacowane z uwzględnieniem zróżnicowania rodzajów placówek wychowania przedszkolnego oraz rodzaju miejscowości, w której zlokalizowana jest placówka wychowania przedszkolnego". Wartość wag dla dzieci sześcioletnich w oddziałach przedszkolnych oszacowano na 0,75. Oznacza to, że kwota subwencji w 2017 roku dla sześciolatka w przedszkolach wyniesie ok. 4135 zł. Waga dla dziecka sześcioletniego w oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub innej formie wychowania przedszkolnego będzie miała wartość 0,66. Na jednego sześciolatka w szkole przeznaczono ok. 3660 zł.

Dla sześciolatków na obszarach wiejskich przewidziano dodatkową wagę 0,11, która ma zwiększyć subwencję dla jednego sześciolatka w szkole na terenach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkańców o ok. 600 zł. Oznacza to, że średnio na dziecko sześcioletnie na obszarach wiejskich przeznaczono ok. 4300 zł.

Łącznie, dzięki trzem nowym wagom, JST otrzymają 1435,951 mln zł dla 334 tys. dzieci.

Projekt rozporządzenia przewiduje wprowadzenie jeszcze jednej wagi dla dzieci sześcioletnich. Jej wartość to 0,25. Nowa waga będzie przeznaczona dla sześciolatków odbywających roczne przygotowanie przedszkolne poza przedszkolem. Wysokość subwencji zaproponowano na poziomie kwoty dotacji przedszkolnej przewidzianej na rok 2017 w wysokości 1338 zł na dziecko. Dodatkowa waga ma przynieść JST ok. 0,9 mln zł.

Subwencja dla szkół

W projekcie rozporządzenia zaproponowano także zwiększenie wartości wagi dla uczniów klas I-III szkół podstawowych oraz ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia z 0,045 na 0,08. Jest to związane z wprowadzeniem maksymalnej liczby uczniów w oddział w klasach I-III szkół podstawowych. Dzieci w klasach nie może być więcej niż 25. Zmiana niesie ze sobą dodatkową korzyść. W przypadku roku szkolnego 2016/2017 klasy I szkół podstawowych liczą często mało uczniów, co jednak nie przekłada się na mniejszą liczbę oddziałów. Ograniczenie liczby dzieci do 25 nie będzie więc miało w tym przypadku zastosowania. Dlatego środki "naliczone tą wagą w przypadku klas I szkół podstawowych będą mogły być wykorzystane na sfinansowanie kosztów konieczności tworzenia małolicznych oddziałów". Dzięki zwiększeniu wartości wagi dla uczniów klas I-III do JST trafi dodatkowo ok. 264,9 mln zł. Łącznie dla uczniów klas I-III szkół zostaną naliczone środki w wysokości 533 mln zł.

W podziale subwencji oświatowej na 2017 rok uwzględniono również wskaźnik zwiększający o 5,04% liczbę uczniów szkół podstawowych oraz liczbę uczniów ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia. Dzięki temu zabiegowi JST dostaną na ten cel dodatkową kwotę w wysokości ok. 838 mln zł (zwiększenie o ok. 120 tys. uczniów). Jednak kolejna zmiana oznacza mniejsze środki, ponieważ w przyszłorocznym podziale uwzględniono też wskaźnik zmniejszający o 11,08% liczbę uczniów gimnazjów. Zmniejszy to wpływy z tego tytułu o ok. 750 mln zł.

Autorzy projektu rozporządzenia zaproponowali też wprowadzenie wagi o wartości 0,3 dla uczniów w oddziałach przygotowawczych. Jest to konsekwencja nowych przepisów umożliwiających tworzenie oddziałów przygotowawczych dla uczniów nieznających lub słabo znających język polski. Weszły one w życie 10 września 2016 r. Uczniów w takich oddziałach nie może być więcej niż 15. MEN zakłada, że z kształcenia w oddziałach przygotowawczych będą korzystać te same dzieci, które korzystają z dodatkowej nauki języka polskiego. Ma to dotyczyć ok. 2395 uczniów. Pieniądze z nowej wagi wraz ze środkami na naukę języka polskiego powinny, zdaniem MEN, wystarczyć na znaczące wsparcie finansowe dla oddziałów przygotowawczych. Oszacowano, że skutki stworzenia dodatkowych oddziałów przygotowawczych wyniosą ok. 3,8 mln zł.

Ośrodki wychowawcze i edukacja domowa

Od 1 stycznia 2017 r. zwiększy się liczba wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych w związku z objęciem definicją wychowanka osób skierowanych do ośrodka, a którzy jeszcze do niego nie przybyli. W efekcie proponuje się wprowadzenie dla takich wychowanków nowej wagi o wartości 3. Wartość ta jest niższa od wagi dla wychowanków przebywających w ośrodku, ponieważ "środki naliczone tą wagą mają posłużyć utrzymaniu miejsca dla ewentualnego przybycia wychowanka, co nie generuje tak wysokich kosztów jak jego realne utrzymanie". Obecnie w większość przypadków takich wychowanków kwalifikuje się do ogólnej liczby, a po zmianie będą kwalifikowani do niższej wagi. Dzięki "zaoszczędzonym środkom będzie można sfinansować pozostałą część skierowanych, którzy nie byli do tej pory wykazywani w SIO".

Wartość wagi została skalkulowana z uwzględnieniem dwóch efektów:

1) uwzględnienie okresu, w którym samorząd nie otrzymuje subwencji oświatowej, jeśli wychowanek nie został wykazany na 30 września w Systemie Informacji Oświatowej,

2) uwzględnienie specyfiki funkcjonowania młodzieżowych ośrodków wychowawczych, czyli konieczności utrzymywania miejsca w przypadku wychowanków nieprzybyłych i pozostawania w gotowości do przyjęcia wychowanka w trakcie roku.

Ostatecznie, zmiana ta nie spowoduje dodatkowych skutków finansowych.

1 września 2017 r. mają wejść w życie projektowane dopiero przepisy dotyczące organizacji kształcenia w edukacji domowej. Będą one miały znaczenie dla czterech ostatnich miesięcy przyszłego roku. MEN chce w związku z tym odpowiednio przygotować system oświaty na 2017 r., zwiększając wskaźnik w części SOA z 0,6 na 0,8 dla uczniów spełniających obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą. "Zmiana wskaźnika w części SOA z 0,6 na 0,8 dla uczniów spełniających obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą w tzw. edukacji domowej w związku z planowanymi zmianami w zakresie kształcenia tych uczniów spowoduje naliczenie dodatkowo tą wagą środków w wysokości 8,1 mln zł (liczba uczniów objętych zmianami 7 tys.)".

Rozporządzenie w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na rok 2017 ma wejść w życie 1 stycznia 2017 r.

Środki na oświatę

Przyszłoroczna kwota części oświatowej subwencji ogólnej ma wynieść 41 909,536 mln zł. Środki te pomniejszone o 0,4% rezerwy zostaną podzielone następująco:

1) gminy - 26 812,6 mln zł (64,2%),

2) powiaty - 14 297,6 mln zł (34,3%),

3) województwa - 631,7 mln zł (1,5%).