Zestawienie zmian w funduszu jednostki przedstawia szczegółową informację na temat funduszu jednostki. Prezentuje jego stan na początek i koniec roku obrotowego oraz wszelkie zdarzenia, które miały miejsce w danym roku obrotowym, wpływające na zwiększenie lub zmniejszenie funduszu jednostki.

Ta część sprawozdania finansowego dostarcza jego odbiorcom informacje o zmianach poszczególnych składników funduszu własnego oraz o kosztach i przychodach, które bezpośrednio, tzn. z pominięciem rachunku zysków i strat, miały wpływ na fundusz.

W zestawieniu zmian w funduszu jednostki występują pozycje, które są charakterystyczne tylko dla poszczególnych form jednostek organizacyjnych, tj. jednostek budżetowych czy też zakładów budżetowych.

Podstawą sporządzenia zestawienia zmian w funduszu jednostki są zapisy na koncie 800 "Fundusz jednostki". Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont, konto to służy do ewidencji równowartości majątku trwałego i obrotowego jednostki i ich zmian. Stąd też w praktyce wiele jednostek budżetowych prowadzi analitykę do konta 800 w podziale na:

● fundusz w majątku trwałym (np. 800-1) z dalszym rozwinięciem analityki według indywidualnych kryteriów i potrzeb,

● fundusz w majątku obrotowym (np. 800-2) z dalszym rozwinięciem analityki według indywidualnych kryteriów i potrzeb.

Mając jednak na uwadze fakt, że ewidencja szczegółowa prowadzona do konta 800 powinna zapewnić możliwość ustalenia przyczyn zwiększeń i zmniejszeń funduszu jednostki, a także powinna być pomocna przy sporządzaniu zestawienia zmian w funduszu jednostki, lepszym rozwiązaniem byłoby prowadzenie analityki do konta 800, zgodnie z poszczególnymi pozycjami zestawienia zmian w funduszu jednostki. Decydując się na tego typu rozwiązanie, analityka do konta 800 mogłaby wyglądać następująco:

1) zwiększenia funduszu jednostki (np. 800-1) - jeżeli funkcjonalność systemu finansowo-księgowego pozwala, konto to powinno zostać zdefiniowane jako konto opisowe, czyli sumujące dane liczbowe z poszczególnych analityk dotyczących zwiększeń funduszu jednostki, jeżeli nie, wówczas należy utworzyć następującą analitykę:

● zysk bilansowy za rok ubiegły (np. 800-1-1),

● zrealizowane wydatki budżetowe (np. 800-1-2),

● dotacje i środki na inwestycje (np. 800-1-3) itd.;

2) zmniejszenia funduszu jednostki (np. 800-2) - jeżeli funkcjonalność systemu finansowo-księgowego pozwala, konto to powinno zostać zdefiniowane jako konto opisowe, czyli sumujące dane liczbowe z poszczególnych analityk dotyczących zmniejszeń funduszu jednostki, jeżeli nie - wówczas należy utworzyć następującą analitykę:

● strata za rok ubiegły (np. 800-2-1),

● zrealizowane dochody budżetowe (np. 800-2-2),

● rozliczenie wyniku finansowego za rok ubiegły (np. 800-2-3) itd.

Stworzenie i prowadzenie analityki w podanej formie jest bez wątpienia pracochłonne, jednak w znaczący sposób ułatwiłoby sporządzenie zestawienia zmian w funduszu jednostki.

Zestawienie zmian w funduszu powinno zawierać informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 8 do rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont.

POZYCJE ZESTAWIENIA ZMIAN W FUNDUSZU

Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej	Zestawienie zmian w funduszu jednostki	Adresat
.......................................... Numer identyfikacyjny REGON	sporządzone na dzień ......... 20... r.	............................................ Wysłać bez pisma przewodniego

Zestawienie zmian w funduszu jednostki należy wypełnić zarówno w zakresie stanu na koniec roku poprzedniego, jak i stanu na koniec roku bieżącego. Dane wykazane w kolumnach "Stan na koniec roku poprzedniego" powinny być zgodne z danymi wykazanymi w kolumnach "Stan na koniec roku bieżącego" w zestawieniu zmian w funduszu jednostki sporządzonym za rok poprzedzający rok sprawozdawczy.

W sytuacji gdy informacje dotyczące poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego nie wystąpiły w jednostce zarówno w roku obrotowym, którego dotyczy sprawozdanie finansowe, jak i w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, to pozycje te pomija się (art. 50 ust. 3 uor).

Tę część sprawozdania finansowego sporządza się w języku polskim i w walucie polskiej, a dane liczbowe wykazuje się w złotych i groszach.

Sprawozdanie finansowe jednostkowe, w tym zestawienie zmian w funduszu jednostki, sporządza się w terminie 3 miesięcy od dnia, na który zamyka się księgi rachunkowe. Kierownicy jednostek składają zestawienie zmian w funduszu jednostki odpowiednio dysponentom środków budżetu wyższego stopnia lub zarządom JST do 31 marca roku następnego. Dysponenci środków budżetu drugiego stopnia przekazują łączne zestawienie zmian w funduszu jednostki dysponentom części budżetowej do 15 kwietnia roku następnego. Z kolei do 30 kwietnia roku następnego dysponenci części budżetowej przekazują łączne zestawienie zmian w funduszu jednostki do Ministerstwa Finansów, a zarządy JST - do właściwych regionalnych izb obrachunkowych.

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
I. Fundusz jednostki na początek okresu (BO)

Wykazuje się tu stan funduszu jednostki na początek okresu sprawozdawczego.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: saldo początkowe strony Ma konta 800 "Fundusz jednostki".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
1. Zwiększenia funduszu (z tytułu)

Pozycja ta stanowi sumę wartości zaprezentowanych w pozycjach od 1.1. do 1.10.

Wykazuje się tu zwiększenia funduszu jednostki dokonane w ciągu okresu sprawozdawczego.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: obroty (bez bilansu otwarcia) strony Ma konta 800 "Fundusz jednostki".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
1.1. Zysk bilansowy za rok ubiegły

W pozycji tej wykazuje się zysk roku poprzedniego, który w roku następnym jest przenoszony na fundusz jednostki.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: saldo początkowe strony Ma konta 860 "Wynik finansowy", które przeksięgowuje się na konto 800 "Fundusz jednostki" (zapis: Wn 860, Ma 800).

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
1.2. Zrealizowane wydatki budżetowe

Ujmuje się tu wysokość wykonanych wydatków budżetowych w danym roku budżetowym oraz zrealizowanych wydatków objętych planem wydatków niewygasających z upływem poprzedniego roku budżetowego. Zrealizowane wydatki przenosi się okresowo (miesięcznie, kwartalnie) lub rocznie na podstawie sprawozdań budżetowych, takich jak: Rb-28, Rb-28S czy też Rb-28NW na fundusz jednostki.

Samorządowe jednostki budżetowe w tej pozycji prezentują wszystkie wydatki, łącznie z wydatkami z funduszy Unii Europejskiej i ze środków zagranicznych niepodlegających zwrotowi.

Państwowe jednostki budżetowe wykazują tu tylko wydatki ze środków krajowych.

W samorządowych zakładach budżetowych pozycja ta nie występuje.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: strona Wn konta 223 "Rozliczenie wydatków budżetowych". Saldo tego konta przeksięgowuje się na fundusz jednostki (zapis: Wn 223, Ma 800).

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
1.3. Zrealizowane płatności ze środków europejskich

Dane liczbowe w tej pozycji powinny być wypełniane przez państwowe jednostki budżetowe realizujące plan finansowy wydatków z budżetu środków europejskich. Kwota zrealizowanych wydatków w ciągu roku okresowo (miesięcznie, kwartalnie) lub rocznie, na podstawie sprawozdań budżetowych, powinna być przenoszona na fundusz jednostki.

W jednostkach sektora samorządowego pozycja ta nie występuje.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: strona Wn konta 227 "Rozliczenie wydatków z budżetu środków europejskich". Saldo tego konta przeksięgowuje się na fundusz jednostki (zapis: Wn 227, Ma 800).

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
1.4. Środki na inwestycje

W tej pozycji prezentuje się wartość środków pieniężnych jednostek budżetowych, zakładów budżetowych oraz jednostek budżetowych posiadających wydzielony rachunek bankowy dochodów, które były wykorzystane na finansowanie inwestycji.

Powiązanie tej pozycji z kontami przedstawia się następująco:

1) w jednostkach budżetowych pozycja ta dotyczy równowartości poniesionych wydatków budżetowych (majątkowych), z których zostały sfinansowane inwestycje; należy stosować zapis równoległy do poniesionego wydatku:

● Wn 810 "Dotacje budżetowe, płatności z budżetu środków europejskich oraz środki z budżetu na inwestycje",

● Ma 800 "Fundusz jednostki";

2) w jednostkach budżetowych, w których funkcjonuje wydzielony rachunek bankowy, pozycja ta dotyczy równowartości dochodów gromadzonych na tym rachunku i przeznaczonych na finansowanie inwestycji; należy stosować zapis równoległy do zapłaty zobowiązania:

● Wn 740 "Dotacje i środki na inwestycje",

● Ma 800 "Fundusz jednostki";

3) w samorządowych zakładach budżetowych pozycja ta dotyczy wpływu dotacji celowych przeznaczonych na finansowanie wydatków majątkowych; należy stosować zapis:

● Wn 131 "Rachunek bieżący samorządowych zakładów budżetowych",

● Ma 800 "Fundusz jednostki";

4) w samorządowych zakładach budżetowych pozycja ta dotyczy również równowartości środków własnych przeznaczonych na finansowanie inwestycji; należy zastosować zapis równoległy do zapłaty zobowiązania:

● Wn 740 "Dotacje i środki na inwestycje",

5) Ma 800 "Fundusz jednostki";

● w przypadku utworzenia w samorządowym zakładzie budżetowym rezerwy na wydatki majątkowe (zapis: Wn 740, Ma 840) w analizowanej pozycji ujmuje się rozwiązanie rezerwy w wysokości dokonanych wydatków; należy stosować zapis:

● Wn 840 "Rezerwy i rozliczenia międzyokresowe przychodów",

● Ma 800 "Fundusz jednostki".

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: strona Wn konta 740 "Dotacje i środki na inwestycje", strona Wn konta 810 "Dotacje budżetowe, płatności z budżetu środków europejskich oraz środki z budżetu na inwestycje", strona Wn konta 840 "Rezerwy i rozliczenia międzyokresowe przychodów" oraz strona Wn konta 131 "Rachunek bieżący samorządowych zakładów budżetowych" - w zakresie otrzymanych środków na inwestycje przez samorządowy zakład budżetowy.

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
1.5. Aktualizacja wyceny środków trwałych

Wykazuje się tu dodatnie różnice z aktualizacji wyceny środków trwałych dokonanej zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach. Pozycja ta od dłuższego czasu nie jest wypełniana, ponieważ Minister Finansów nie zarządził aktualizacji wyceny, która stanowi podstawę ustalenia i ewidencji różnic oraz ich ujęcia w tej części sprawozdania finansowego (ostatnia aktualizacja miała miejsce w 1995 r.). W wyniku aktualizacji wyceny środków trwałych podwyższa się wartość bieżącą środków trwałych, a następnie przenosi na fundusz jednostki.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: strona Wn konta 011 "Środki trwałe" oraz odpowiednie zapisy strony Ma konta 071 "Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych" - zapisy wprowadzone w związku z aktualizacją wyceny środków trwałych.

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
1.6. Nieodpłatnie otrzymane środki trwałe i środki trwałe w budowie oraz wartości niematerialne i prawne

W pozycji tej prezentuje się wartość nieodpłatnie otrzymanych środków trwałych (w wartości netto i umarzanych w czasie), wartości niematerialnych i prawnych (w wartości netto i umarzanych w czasie) oraz środków trwałych w budowie. Nieodpłatne otrzymanie należy rozumieć jako przekazanie aktywów między jednostkami organizacyjnymi danej JST lub państwowego podsektora finansów publicznych. Nieodpłatnego otrzymania nie należy mylić z darowizną.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: strona Wn konta 011 "Środki trwałe" pomniejszona o stosowne umorzenie ze strony Ma konta 071 "Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych", strona Wn konta 020 "Wartości niematerialne i prawne" pomniejszona o stosowne umorzenie ze strony Ma konta 071 "Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych" oraz strona Wn konta 080 "Środki trwałe w budowie (inwestycje)".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
1.7. Aktywa przejęte od zlikwidowanych lub połączonych jednostek

Pozycja ta wystąpi w przypadku przejęcia aktywów po zlikwidowanych jednostkach lub w przypadku przejęcia aktywów od innych jednostek w wyniku połączenia tych jednostek. Prezentuje się tu aktywa przejęte od zlikwidowanych lub połączonych jednostek, w korespondencji ze wszystkimi kontami zawierającymi salda reprezentujące aktywa, występujące na dzień likwidacji jednostek. W korespondencji z funduszem jednostki ewidencjonuje się aktywa przejęte od zlikwidowanych lub połączonych jednostek tylko w sytuacji, gdy przejmowane składniki majątkowe będą służyć do działalności jednostki przejmującej te składniki. Natomiast jeśli przejęte składniki majątkowe będą przeznaczone do innego zagospodarowania, np. do sprzedaży, wydzierżawienia, przekazania jako aporty rzeczowe do spółek, wówczas należy ująć je w korespondencji z kontem 855 "Fundusz mienia zlikwidowanych jednostek".

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: różne konta aktywów, na których ewidencjonowane są przejmowane składniki majątkowe, a w szczególności strona Wn konta 011 "Środki trwałe" oraz strona Wn konta 020 "Wartości niematerialne i prawne".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
1.8. Aktywa otrzymane w ramach centralnego zaopatrzenia

Pozycja ta będzie występowała głównie w państwowych jednostkach budżetowych. Prezentuje się tu wartość aktywów otrzymanych w ramach centralnego zaopatrzenia, np.: materiałów, towarów, środków trwałych.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: różne konta aktywów, a w szczególności strona Wn konta 011 "Środki trwałe", strona Wn konta 013 "Pozostałe środki trwałe", strona Wn konta 310 "Materiały" oraz strona Wn konta 330 "Towary".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
1.9. Pozostałe odpisy z wyniku finansowego za rok bieżący

Pozycja ta nie występuje w jednostkach i zakładach budżetowych (wcześniej występowała w gospodarstwach pomocniczych jednostek budżetowych). W obowiązujących przepisach prawa nie ma uregulowań w tym zakresie.

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
1.10. Inne zwiększenia

W pozycji tej ujmuje się inne zwiększenia nieobjęte pozycjami od 1.1. do 1.9. Można tu wykazać w szczególności:

● niewyjaśnione nadwyżki inwentaryzacyjne aktywów trwałych,

● w państwowych jednostkach budżetowych - wartość zrealizowanych wydatków finansowanych ze środków zagranicznych niepodlegających zwrotowi (środki inne niż europejskie) przenoszone na fundusz okresowo (miesięcznie, kwartalnie) lub rocznie,

● korekty błędów powstałych w latach ubiegłych (zwiększające fundusz jednostki).

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: różne konta, np. strona Wn konta 011 "Środki trwałe", strona Wn konta 013 "Pozostałe środki trwałe" oraz strona Wn konta 228 "Rozliczenie środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
2. Zmniejszenia funduszu jednostki (z tytułu)

Pozycja ta stanowi sumę wartości zaprezentowanych w pozycjach od 2.1. do 2.9.

Prezentuje się tu zmniejszenia funduszu jednostki dokonane w ciągu okresu sprawozdawczego.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: obroty (bez bilansu otwarcia) strony Wn konta 800 "Fundusz jednostki".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
2.1. Strata za rok ubiegły

Prezentuje się tu stratę netto jednostki poniesioną w roku ubiegłym.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: saldo początkowe strony Wn konta 860 "Wynik finansowy", które przeksięgowuje się na konto 800 "Fundusz jednostki" (zapis: Wn 800, Ma 860).

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
2.2. Zrealizowane dochody budżetowe

Pozycja ta dotyczy wartości wykonanych dochodów budżetowych, przeksięgowywanych na fundusz okresowo (miesięcznie lub kwartalnie) lub rocznie na podstawie sprawozdań budżetowych (np. Rb-27, Rb-27S).

Pozycję tę wypełniają jednostki budżetowe, natomiast nie wypełniają jej samorządowe zakłady budżetowe.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: strona Ma konta 222 "Rozliczenie dochodów budżetowych". Saldo tego konta przeksięgowuje się na fundusz jednostki (zapis: Wn 800, Ma 222).

W tej pozycji ujmuje się również wartość wykonanych dochodów budżetowych przez JST (tzw. Rb-27S ORGANU), które należy wprowadzić do ksiąg rachunkowych urzędu zapisem:

● Wn 800 "Fundusz jednostki",

● Ma 720 "Przychody z tytułu dochodów budżetowych".

Zapis ten jest wynikiem wydzielenia operacji wykonania budżetu (najczęściej w oddzielnej cząstkowej księdze) od dochodów zrealizowanych bezpośrednio przez urząd JST. Wśród praktyków, odnośnie do wyłączności stosowania w podanym zakresie konta 720, zdania są podzielone - część z nich uważa, że do ewidencji dochodów wykonanych przez JST w § 092 i prezentowanych w sprawozdaniu Rb-27S ORGANU można równie dobrze stosować konto 750 "Przychody finansowe".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
2.3. Rozliczenie wyniku finansowego i środków obrotowych za rok ubiegły

W pozycji tej prezentuje się dane liczbowe dotyczące rozliczenia wyniku finansowego za rok ubiegły. Ujmuje się tu dokonane wpłaty do budżetu z tytułu nadwyżki środków obrotowych w samorządowych zakładach budżetowych oraz nadwyżki dochodów na wydzielonych rachunkach bankowych oświatowych jednostek budżetowych. Tutaj oświatowe samorządowe jednostki budżetowe prezentują środki przekazane do budżetu, niewykorzystane do końca poprzedniego roku obrotowego i które pozostawały na wydzielonych rachunkach bankowych.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: strona Ma konta 820 "Rozliczenie wyniku finansowego". Saldo tego konta przeksięgowuje się na fundusz jednostki (zapis: Wn 800, Ma 820).

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
2.4. Dotacje i środki na inwestycje

Pozycję tę wypełniają wyłącznie jednostki budżetowe, natomiast pozycja ta nie występuje w samorządowych zakładach budżetowych.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: saldo Wn konta 810 "Dotacje budżetowe, płatności z budżetu środków europejskich oraz środki z budżetu na inwestycje" przed przeksięgowaniem na konto 800 "Fundusz jednostki" pod datą ostatniego dnia roku obrotowego. Należy podać równowartość wydatków budżetowych na inwestycje oraz wartość dotacji przekazanych z budżetu w części uznanej za wykorzystane lub rozliczone.

Państwowe jednostki budżetowe wykazują tu płatności z budżetu środków europejskich w części uznanej za rozliczone.

Pozycję tę można powiązać ze stroną Ma konta 810 po przeksięgowaniu na stronę Wn konta 800.

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
2.5. Aktualizacja wyceny środków trwałych

W pozycji tej wykazuje się ujemne różnice z aktualizacji wyceny środków trwałych, dokonanej zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach. Pozycja ta będzie występowała w przypadku zmniejszenia wartości środków trwałych w wyniku aktualizacji. Pozycji tej od dłuższego czasu się nie wypełnia, ponieważ Minister Finansów nie zarządził aktualizacji wyceny, która stanowi podstawę do ustalenia i ewidencji różnic oraz ich ujęcia w tej części sprawozdania finansowego (ostatnia aktualizacja miała miejsce w 1995 r.). W wyniku aktualizacji wyceny środków trwałych obniża się wartość bieżącą środków trwałych, a następnie przenosi na fundusz jednostki.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: strona Ma konta 011 "Środki trwałe" oraz odpowiednie zapisy strony Wn konta 071 "Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych" - zapisy wprowadzone w związku z aktualizacją wyceny środków trwałych.

W sytuacji wystąpienia np. nieplanowych odpisów umorzeniowych, odnosi się je na pozostałe koszty operacyjne, co nie wpływa bezpośrednio na zmniejszenie funduszu z tego tytułu.

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
2.6. Wartość sprzedanych i nieodpłatnie przekazanych środków trwałych i środków trwałych w budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych

Prezentuje się tu wartości netto (po odliczeniu umorzenia) środków trwałych i środków trwałych w budowie (inwestycji) lub wartości niematerialnych i prawnych, które zostały sprzedane lub nieodpłatnie przekazane. Pozycja ta odnosi się do wszystkich jednostek organizacyjnych, łącznie z samorządowymi zakładami budżetowymi.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: strona Ma konta 011 "Środki trwałe" pomniejszona o stosowne umorzenie ze strony Wn konta 071 "Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych", strona Ma konta 020 "Wartości niematerialne i prawne" pomniejszona o stosowne umorzenie ze strony Wn konta 071 "Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych" oraz strona Ma konta 080 "Środki trwałe w budowie (inwestycje)".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
2.7. Pasywa przejęte od zlikwidowanych lub połączonych jednostek

Pozycja ta służy do wykazania wartości pasywów (np. zobowiązań, funduszy) przejętych po zlikwidowanych lub połączonych jednostkach, w tym także zobowiązań zlikwidowanych jednostek, których aktywa są odniesione na fundusz mienia zlikwidowanych jednostek.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: różne konta pasywów, np. strona Ma konta 201 "Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami", strona Ma konta 221 "Należności z tytułu dochodów budżetowych" - w przypadku posiadanych nadpłat oraz strona Ma konta 240 "Pozostałe rozrachunki".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
2.8. Aktywa przekazane w ramach centralnego zaopatrzenia

Pozycja ta przede wszystkim będzie występowała w państwowych jednostkach budżetowych, które przekazują aktywa (z reguły środki obrotowe) innym jednostkom w ramach centralnego zaopatrzenia.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: różne konta aktywów, np. strona Ma konta 011 "Środki trwałe", strona Ma konta 013 "Pozostałe środki trwałe", strona Ma konta 310 "Materiały" oraz strona Ma konta 330 "Towary".

Zasadę centralnego zaopatrzenia jednostek budżetowych można wdrożyć na podstawie uregulowań wewnętrznych również w JST.

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
2.9. Inne zmniejszenia

Prezentuje się tu pozostałe zmniejszenia nieobjęte pozycjami od 2.1. do 2.8. Pozycja ta obejmuje np.:

● wartość zlikwidowanych środków trwałych (wartość netto),

● niedobory środków trwałych (wartość netto),

● wyksięgowane koszty zaniechanych środków trwałych w budowie (inwestycji),

● nieodpłatne przekazanie dóbr kultury,

● skutki finansowe korekty błędu podstawowego z lat ubiegłych (zmniejszające fundusz jednostki),

● równowartość odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych otrzymanych nieodpłatnie przez samorządowe zakłady budżetowe, a także od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, na sfinansowanie których samorządowy zakład budżetowy otrzymał środki pieniężne.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: strona Ma konta 011 "Środki trwałe" pomniejszona o stosowne umorzenie ze strony Wn konta 071 "Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych", strona Ma konta 016 "Dobra kultury" oraz strona Ma konta 080 "Środki trwałe w budowie (inwestycje)".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
II. Fundusz jednostki na koniec okresu (BZ)

W pozycji tej wykazuje się stan funduszu jednostki na koniec okresu sprawozdawczego. Oblicza się go zgodnie ze wzorem, tj. fundusz jednostki na początek okresu (BO) - pozycja I. powiększona o zwiększenia funduszu - pozycja I.1. i pomniejszona o zmniejszenia funduszu jednostki - pozycja I.2.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: saldo Ma konta 800 "Fundusz jednostki". Kwota zaprezentowana w tej pozycji musi być równa kwocie ujętej w PASYWACH bilansu w pozycji A.I. "Fundusz jednostki".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
III. Wynik finansowy netto za rok bieżący (+, -)

Pozycja ta obejmuje wynik netto (zysk lub strata) osiągnięty w bieżącym okresie sprawozdawczym. W sprawozdaniach jednostkowych wykazuje się ten wynik w pozycji III.1. lub III.2.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: stan końcowy konta 860 "Wynik finansowy". Kwota zaprezentowana w tej pozycji musi być zgodna z kwotą ujętą w PASYWACH bilansu w pozycji A.II. "Wynik finansowy netto (+, -)" oraz z kwotą zaprezentowaną w rachunku zysków i strat w pozycji N. "Zysk(strata) netto (K - L - M)".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
1. zysk netto (+)

Pozycję tę wypełnia się, jeśli jednostka osiągnęła zysk netto za bieżący okres sprawozdawczy.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: saldo Ma konta 860 "Wynik finansowy". Kwota zaprezentowana w tej pozycji musi być zgodna z kwotą ujętą w PASYWACH bilansu w pozycji A.II.1. "Zysk netto (+)" oraz z kwotą zaprezentowaną w rachunku zysków i strat w pozycji N. "Zysk (strata) netto (K - L - M)".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
2. strata netto (-)

Pozycję tę wypełnia się, jeśli jednostka osiągnęła stratę netto za bieżący okres sprawozdawczy.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: saldo Wn konta 860 "Wynik finansowy". Kwota zaprezentowana w tej pozycji musi być zgodna z kwotą w PASYWACH bilansu w pozycji A.II.2. "Strata netto (-)" oraz z kwotą zaprezentowaną w rachunku zysków i strat w pozycji N. "Zysk (strata) netto (K - L - M)".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
IV. Nadwyżka dochodów jednostek budżetowych, nadwyżka środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych

W pozycji tej prezentuje się nadwyżkę środków obrotowych w samorządowych zakładach budżetowych oraz nadwyżkę dochodów samorządowych jednostek budżetowych prowadzących działalność oświatową, w których funkcjonuje wydzielony rachunek dochodów.

POWIĄZANIE Z SALDAMI KONT: saldo Wn konta 820 "Rozliczenie wyniku finansowego".

Kwota zaprezentowana w tej pozycji musi być równa z kwotą zaprezentowaną w PASYWACH bilansu w pozycji A.III. "Nadwyżka środków obrotowych (-)".

	Stan na koniec roku poprzedniego	Stan na koniec roku bieżącego
V. Fundusz (II +, - III - IV)

Prezentuje się tu wartość funduszu po uwzględnieniu wyniku finansowego netto za rok bieżący oraz nadwyżki dochodów w jednostkach budżetowych prowadzących działalność oświatową, w których funkcjonuje wydzielony rachunek dochodów lub nadwyżki środków obrotowych w samorządowych zakładach budżetowych. W pozycji tej należy podać stan funduszu jednostki na koniec roku, skorygowany o księgowania dokonywane w roku następnym po roku obrotowym, którego dotyczy sprawozdanie.

Pozycję tę oblicza się zgodnie ze wzorem sprawozdania, tj. fundusz jednostki na koniec okresu (BZ) - pozycja II. powiększona (lub pomniejszona) o wynik finansowy netto za rok bieżący (+, -) - pozycja III. i pomniejszona o nadwyżkę dochodów jednostek budżetowych lub nadwyżkę środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych - pozycja IV.

Wartość funduszu prezentowana w tej pozycji może różnić się (tzn. może być niższa) od wartości prezentowanej w pozycji A. PASYWÓW bilansu o wartość funduszu mienia zlikwidowanych jednostek prezentowaną w PASYWACH bilansu w pozycji A.V. "Fundusz mienia zlikwidowanych jednostek".

Informacje uzupełniające

Informacje uzupełniające istotne dla oceny rzetelności i przejrzystości sytuacji finansowej:

1. ...............................................................................................

2. ...............................................................................................

3. ...............................................................................................

4. ...............................................................................................

5. ...............................................................................................

W "informacjach uzupełniających" zamieszcza się informacje istotne dla dokonania oceny rzetelności i przejrzystości zaprezentowanej w sprawozdaniu sytuacji finansowej. Szczególnie ważne jest w tej pozycji scharakteryzowanie zdarzeń ocenianych jako nietypowe dla jednostki lub mające wartość wyższą (niższą) od przeciętnie występujących w danej jednostce. Należy skupić się na tych informacjach, które znacząco zniekształcają obraz sprawozdania finansowego. W tej części zestawienia zmian w funduszu jednostki można również opisać zdarzenia, które powodują niemożność porównywania danych występujących w roku bieżącym z poprzednim rokiem, np. zwiększenie lub zmniejszenie zakresu zadań realizowanych przez jednostkę budżetową wynikające z połączenia z inną jednostką lub z podziału jednostki. Można tu również poinformować odbiorcę o odmiennym sposobie prezentacji informacji w aktualnym zestawieniu zmian w funduszu jednostki w stosunku do sprawozdania z roku poprzedniego, spowodowanym np. zmianą przepisów obligujących do zmiany zasad wyceny lub zmiany prezentacji danych w sprawozdawczości finansowej lub też błędną interpretacją tych przepisów.

Podpisy

......................................	....................................	...................................
(główny księgowy)	(rok, miesiąc, dzień)	(kierownik jednostki)

Za sporządzenie zestawienia zmian w funduszu jednostki odpowiedzialny jest kierownik jednostki (w przypadku sprawozdania łącznego może to być organ wieloosobowy, np. zarząd JST). W praktyce osobą sporządzającą sprawozdanie finansowe będzie oczywiście główny księgowy, jednak to nie on, lecz kierownik jednostki (czy też zarząd JST) ponosi odpowiedzialność za sporządzenie sprawozdania finansowego (art. 4a uor). Oznacza to, że jeśli sprawozdanie nie zostanie sporządzone lub będzie sporządzone nieprawidłowo bądź będzie zawierało nierzetelne dane, odpowiedzialność karną poniesie kierownik jednostki.

Roczne sprawozdanie finansowe podpisuje, podając zarazem datę podpisu, zgodnie z art. 52 ust. 2 uor, osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych (zazwyczaj jest to główny księgowy) oraz kierownik jednostki (ewentualnie organ wieloosobowy - wszyscy członkowie tego organu). Zasada ta znajduje potwierdzenie w § 25 rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont. Osobami, na których ciąży obowiązek złożenia podpisu, są te osoby, które na dzień sporządzania (lub podpisania) rocznego sprawozdania finansowego sprawowały ww. funkcje. Oznacza to, że przejęcie obowiązków prowadzenia ksiąg rachunkowych w trakcie roku lub po jego zakończeniu nie zwalnia z obowiązku złożenia podpisu. Identycznie jest w przypadku osób, które nie były kierownikami jednostki lub nie wchodziły w skład organu wieloosobowego (zarządu JST) w trakcie roku obrotowego, którego dotyczy sporządzane roczne sprawozdanie finansowe.

Osoby upoważnione nie mają obowiązku podpisywania poszczególnych stron zestawienia zmian w funduszu jednostki - wystarczy złożenie czytelnego podpisu pod ostatnią informacją tego sprawozdania. Jednak, aby zostały zagwarantowane bezpieczeństwo i autentyczność informacji wykazywanych w tej części sprawozdania, podpisy (zazwyczaj w formie parafki) składa się na każdej stronie. Osoby upoważnione do podpisu mogą również odmówić jego złożenia, gdy mają uzasadnione podejrzenia, że informacje podane w zestawieniu zmian w funduszu jednostki nie są rzetelne. Odmowa podpisu wymaga uzasadnienia w formie pisemnej, które należy dołączyć do sprawozdania. Wyjaśnienie takie staje się integralną częścią rocznego sprawozdania finansowego.

Praktyczne wskazówki istotne przy sporządzaniu i analizie zestawienia zmian w funduszu jednostki

Zestawienie zmian w funduszu własnym jednostki dostarcza odbiorcy tej części sprawozdania informacji pozwalających na analizę struktury i dynamiki zmian poszczególnych elementów funduszu własnego. Fundusz własny określa źródła finansowania aktywów, jest też pieniężnym odzwierciedleniem wartości majątku stanowiącego własność jednostki. Zestawienie zmian w funduszu jest uzupełnieniem informacji o funduszu zawartych w bilansie. Ta część sprawozdania finansowego dostarcza informacji o zmianach, jakie nastąpiły w poszczególnych składnikach funduszu własnego w ciągu roku obrotowego i ich przyczynach. Zestawienie to dostarcza również informacji o przewidywanej wielkości funduszu własnego, jaki pozostaje do dyspozycji jednostki. Informuje również o przychodach i kosztach, jakie wystąpiły w jednostce w ciągu roku obrotowego, odniesionych - na podstawie uor - bezpośrednio na fundusz własny z pominięciem rachunku zysków i strat, np. skutkach korekt błędów istotnych, skutkach wyceny instrumentów finansowych czy wyników na operacjach związanych z akcjami (udziałami) własnymi.

Sprawozdanie finansowe (w tym zestawienie zmian w funduszu) sporządzane przez jednostkę sektora finansów publicznych powinno być spójne ze sprawozdaniami budżetowymi. Dodatkowo należy zweryfikować:

1) czy dane liczbowe dotyczące wyniku finansowego netto (za bieżący rok), tzn. dane liczbowe wprowadzone w PASYWACH bilansu w pozycji A.II. "Wynik finansowy netto (+, -)" - stan na koniec roku, w zestawieniu zmian funduszu w pozycji III. "Wynik finansowy netto za rok bieżący (+, -)" - stan na koniec roku bieżącego oraz w rachunku zysków i strat w pozycji N. "Zysk (strata) netto (K - L - M)" - stan na koniec roku bieżącego, są sobie równe:

● (Bilans) poz. A.II. (BZ) = (ZZwF) poz. III. (BZ) = (RZiS) poz. N. (BZ);

2) czy zysk/strata netto (za rok ubiegły), tzn. dane liczbowe wprowadzone w PASYWACH bilansu w pozycji A.II.1. "Zysk netto (+)" - stan na początek roku" lub A.II.2. "Strata netto (-)" - stan na początek roku, w zestawieniu zmian w funduszu w pozycji I.1.1. "Zysk bilansowy za rok ubiegły" - stan na koniec roku bieżącego lub I.2.1. "Strata za rok ubiegły" - stan na koniec roku bieżącego oraz w rachunku zysków i strat w pozycji N. "Zysk (strata) netto (K - L - M)" - stan na koniec roku poprzedniego, są sobie równe. Ponieważ strata w zestawieniu zmian w funduszu w pozycji I.2.1. - stan na koniec roku bieżącego wpisywana jest ze znakiem plus (+), w formule sprawdzającej w zakresie wartości zaczerpniętych z bilansu i rachunku zysków i strat należy zastosować "wartość bezwzględną":

● dla straty: (Bilans) poz. |A.II.2.| (BO) = (ZZwF) poz. I.2.1. (BZ) = (RZiS) poz. |N.| (BO),

● dla zysku: (Bilans) poz. A.II.1. (BO) = (ZZwF) poz. I.1.1. (BZ) = (RZiS) poz. N. (BO);

3) czy dane liczbowe dotyczące funduszu jednostki, tzn. dane liczbowe wprowadzone w PASYWACH bilansu w pozycji A. "Fundusz" - stan na początek roku i stan na koniec roku i w zestawieniu zmian w funduszu w pozycji V. "Fundusz (II +,- III - IV)" - stan na koniec roku poprzedniego i stan na koniec roku bieżącego, są zgodne. Wartość funduszu prezentowana w zestawieniu zmian w funduszu w pozycji V. może różnić się (tzn. może być niższa) od wartości prezentowanej w PASYWACH bilansu w pozycji A. o wartość funduszu mienia zlikwidowanych jednostek prezentowaną w PASYWACH bilansu w pozycji A.V. "Fundusz mienia zlikwidowanych jednostek":

● (Bilans) poz. A. (BO) minus (Bilans) poz. A.V. (BO) = (ZZwF) poz. V. (BO),

● (Bilans) poz. A. (BZ) minus (Bilans) poz. A.V. (BZ) = (ZZwF) poz. V. (BZ);

4) czy dane liczbowe wprowadzone w PASYWACH bilansu w pozycji A.I. "Fundusz jednostki" - stan na początek i koniec roku - są odpowiednio zgodne z danymi wykazanymi w zestawieniu zmian w funduszu w pozycji I. "Fundusz jednostki na początek okresu (BO)" - stan na koniec roku bieżącego oraz w pozycji II. "Fundusz jednostki na koniec okresu (BZ)" - stan na koniec roku bieżącego:

● (Bilans) poz. A.I. (BO) = (ZZwF) poz. I. (BZ),

● (Bilans) poz. A.I. (BZ) = (ZZwF) poz. II. (BZ);

5) czy dane liczbowe, wprowadzone w PASYWACH bilansu w pozycji A.III. "Nadwyżka środków obrotowych (-)" - stan na początek roku i w zestawieniu zmian w funduszu w pozycji I.2.3. "Rozliczenie wyniku finansowego i środków obrotowych za rok ubiegły" - stan na koniec roku bieżącego, są zgodne. Ta formuła dotyczy samorządowych zakładów budżetowych oraz jednostek oświatowych gromadzących dochody na wydzielonych rachunkach bankowych. Ponieważ rozliczenie wyniku finansowego i środków obrotowych za rok ubiegły w zestawieniu zmian w funduszu w pozycji I.2.3. wpisywane jest ze znakiem plus (+), w formule sprawdzającej w zakresie wartości zaczerpniętych z bilansu należy zastosować "wartość bezwzględną":

● (Bilans) poz. |A.III.| (BO) = (ZZwF) poz. I.2.3. (BZ);

6) czy dane liczbowe, wprowadzone w PASYWACH bilansu w pozycji A.III. "Nadwyżka środków obrotowych (-)" - stan na koniec roku i w zestawieniu zmian w funduszu w pozycji IV. "Nadwyżka dochodów jednostek budżetowych, nadwyżka środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych" - stan na koniec roku bieżącego, są zgodne. Ta formuła dotyczy samorządowych zakładów budżetowych oraz jednostek oświatowych gromadzących dochody na wydzielonych rachunkach bankowych. Ponieważ nadwyżka dochodów jednostek budżetowych, nadwyżka środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych w zestawieniu zmian w funduszu w pozycji IV. - stan na koniec roku bieżącego wpisywana jest ze znakiem plus (+), w formule sprawdzającej w zakresie wartości zaczerpniętych z bilansu należy zastosować "wartość bezwzględną":

● (Bilans) poz. |A.III.| (BZ) = (ZZwF) poz. IV. (BZ).

Przy sporządzaniu łącznego zestawienia zmian w funduszu jednostki należy dokonać korekt i wyłączeń w celu wyeliminowania wzajemnych zdarzeń gospodarczych między jednostkami budżetowymi i samorządowymi zakładami budżetowymi danej JST. Do ewidencji kwot wynikających z wzajemnych rozliczeń między jednostkami w celu ich wyłączenia z łącznego sprawozdania finansowego służy konto 976 "Wzajemne rozliczenia między jednostkami". Zasady prowadzenia ewidencji szczegółowej tego konta ustalają kierownicy jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych w wewnętrznej polityce rachunkowości. Jednostki po dokonaniu uzgodnień wzajemnych rozliczeń powinny złożyć arkusze tych rozliczeń wraz ze sprawozdaniem finansowym dysponentowi środków budżetu wyższego stopnia lub zarządowi JST. Arkusze wzajemnych rozliczeń nie zostały zdefiniowane przez obowiązujące przepisy prawne, dlatego też przykład takiego zestawienia stanowi wzór 3. Tego typu dane można również zamieścić w "informacjach uzupełniających" do zestawienia zmian w funduszu jednostki. W łącznym zestawieniu zmian w funduszu "parą" do wyłączeń najczęściej są: nieodpłatnie otrzymane środki trwałe i inwestycje (zwiększenie funduszu) w relacji z wartością sprzedanych i nieodpłatnie przekazanych środków trwałych i inwestycji (zmniejszenie funduszu). Te wyłączenia nie mają wpływu na łączny fundusz JST. Zmieniają jedynie jego strukturę. Oczywiście musi być również zachowana równość między zwiększeniem funduszu jednostki z określonego tytułu w jednej jednostce a zmniejszeniem funduszu jednostki z tego samego tytułu w drugiej.

Wzór 3. Zestawienie wzajemnych rozliczeń (zmian w funduszu jednostki, z tego: zwiększenia i zmniejszenia) między jednostkami ....................... (określenie dysponenta środków budżetu wyższego stopnia lub nazwa JST) podlegających wyłączeniu w łącznym sprawozdaniu finansowym ............ (określenie dysponenta lub nazwa JST) za rok ........ (wskazać rok obrotowy)

Lp.	Numer pozycji zestawienia zmian w funduszu jednostki	Nazwa pozycji zestawienia zmian w funduszu jednostki	Tytuł rozliczenia (opis przedmiotu, dokument itp.)	Kontrahent (nazwa jednostki)	Kwota netto (w zł)	Uwagi
1.
2.
3.
4.
5.
...
Razem	X	X	X	X		X

 

......................................	....................................	...................................
(główny księgowy)	(rok, miesiąc, dzień)	(kierownik jednostki)

Maria Jasińska

mgr ekonomii, skarbnik jednostki samorządu terytorialnego z wieloletnim doświadczeniem w zakresie finansów publicznych i rachunkowości budżetowej, szkoleniowiec z zakresu rachunkowości budżetowej i sprawozdawczości jednostek sektora finansów publicznych. Posiada uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz doświadczenie w pełnieniu funkcji przewodniczącego i członka rad nadzorczych spółek jednostek samorządu terytorialnego

Grzegorz Kurzątkowski

mgr ekonomii, pracownik komórki finansowej urzędu jednostki samorządu terytorialnego z doświadczeniem w ewidencji i rozliczaniu projektów współfinansowanych ze środków UE

PODSTAWY PRAWNE

● Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 330; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 4)

● Rozporządzenie Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 289)

● Rozporządzenie Ministra Finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2014 r. poz. 119)

● Rozporządzenie Ministra Finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1773)