W praktyce często się zdarza, że jednostka po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego otrzymuje informacje o zdarzeniach, które mają wpływ na stan aktywów lub pasywów na dzień bilansowy. Przy czym może to być zdarzenie, które dotyczy nie roku poprzedniego, lecz lat wcześniejszych. Jak wynika z art. 54 ust. 2 ustawy o rachunkowości, jeżeli jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego, to ich skutki należy ująć w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym informacje te otrzymała.

Sposób ujęcia zależy od tego, czy w związku ze zdarzeniem po dniu zatwierdzenia sprawozdania finansowego jednostka stwierdzi popełnienie błędu. Jeśli sprawozdania finansowego za ten rok, którego zdarzenie dotyczy, nie można uznać za jasne i rzetelne (tj. wartość zdarzenia jest istotna), wówczas skutki zdarzenia należy ująć w księgach w korespondencji z kontem "Rozliczenie wyniku finansowego" i wykazać w bilansie i zestawieniu zmian w kapitale własnym jako "Zysk/strata z lat ubiegłych". W spółkach osobowych pozycja "Zysk/strata z lat ubiegłych" nie występuje. Zysk roku bieżącego przeksięgowuje się na konto "Rozrachunki z właścicielami". Dlatego skutki błędów z lat ubiegłych powinny być rozliczone poprzez wynik finansowy.

Jeżeli kwota korekty jest nieistotna, zdarzenie należy ująć w księgach jak inne zdarzenia występujące w danym roku obrotowym. Trzeba jednak pamiętać, że w informacji dodatkowej za rok, w którym to zdarzenie wystąpiło, należy je odpowiednio opisać.

Opis w informacji dodatkowej dotyczący korekty z tytułu błędu powinien zawierać następujące informacje:

● rodzaj błędu popełnionego w poprzednich latach,
● kwotę korekty dotyczącej bieżącego roku obrotowego i każdej korekty dotyczącej lat poprzednich,
● kwotę korekty dotyczącej okresów wcześniejszych od okresów uwzględnionych w danych porównawczych.

1. Kiedy kwota jest istotna - poziom istotności

To, czy wartość zdarzenia po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego uznaje się za błąd, tj. czy jest istotna, czy nie, zależy od tego, na jakim poziomie jednostka ustaliła w swojej polityce rachunkowości poziom istotności. W literaturze przedmiotu jako poziom istotności przyjmuje się:

● 7-10% wyniku brutto,
● 1-2% sumy bilansowej,
● 5-10% przychodów netto ze sprzedaży.

UWAGA!

Pod względem istotności należy rozpatrywać nie poszczególne transakcje, ale ich łączny wpływ na wynik finansowy.

Schemat. Ujmowanie skutków zdarzeń po dniu zatwierdzenia sprawozdania finansowego w księgach

PRZYKŁAD 1

15 maja 2016 r. jednostka otrzymała zwrot towarów sprzedanych w 2015 r. W związku z tym wystawiła fakturę korygującą sprzedaż i przyjęła do magazynu zwrócone towary.

Skutki tej transakcji nie są istotne, w związku z tym jednostka ujęła je w księgach rachunkowych jak inne zdarzenia roku 2016 r.

Wartość towarów w cenie nabycia: 12 000 zł.

Wartość netto sprzedaży: 15 000 zł.

VAT 23%: 3450 zł.

CIT: 3000 zł × 19% = 570 zł (nadpłata).

Ewidencja księgowa

1. Zwrot towarów:

Wn "Towary" 12 000 zł

Ma "Koszt własny sprzedanych towarów" 12 000 zł

2. Korekta przychodów:

Wn "Przychody ze sprzedaży" 15 000 zł

Wn "Rozliczenie VAT należnego" 3 450 zł

Ma "Należności handlowe" 18 450 zł

3. Podatek dochodowy - jeżeli jednostka wykazuje jako nadpłatę:

Wn "Rozrachunki z US" 570 zł

Ma "Podatek dochodowy" 570 zł

Fragment bilansu

Towary 12 000

Należności handlowe (15 000)

Wynik finansowy netto (3 000)

Rachunek zysków i strat

Wynik finansowy netto (3 000)

PRZYKŁAD 2

15 maja 2016 r. jednostka otrzymała zwrot towarów sprzedanych w 2015 r. W związku z tym wystawiła fakturę korygującą sprzedaż i przyjęła do magazynu zwrócone towary.

Skutki tej transakcji są istotne, w związku z tym jednostka uznała je za błąd i ujęła w księgach rachunkowych w korespondencji z kontem "Zysk/strata z lat ubiegłych".

Wartość towarów w cenie nabycia: 12 000 zł.

Wartość netto sprzedaży: 15 000 zł.

VAT 23%: 3450 zł.

CIT: 3000 zł × 19% = 570 zł (nadpłata).

Ewidencja księgowa

1. Zwrot towarów:

Wn "Towary" 12 000 zł

Ma "Rozliczenie wyniku finansowego" 12 000 zł

2. Korekta przychodów:

Wn "Rozliczenie wyniku finansowego" 15 000 zł

Wn "Rozliczenie VAT należnego" 3 450 zł

Ma "Należności handlowe" 18 450 zł

3. Podatek dochodowy - jeżeli jednostka wykazuje jako nadpłatę:

Wn "Rozrachunki z US" 570 zł

Ma "Podatek dochodowy" 570 zł

Fragment bilansu

Towary 12 000

Należności handlowe (15 000)

Zysk/strata z lat ubiegłych (3 000)

PRZYKŁAD 3

Spółki osobowe

Jeżeli wartość korekty jest nieistotna, wówczas jej skutki ujmuje się w księgach rachunkowych tak jak w przypadku spółek kapitałowych, osób prawnych.

15 maja 2016 r. jednostka będąca spółką komandytową otrzymała zwrot towarów sprzedanych w 2015 r. W związku z tym wystawiła fakturę korygującą sprzedaż i przyjęła do magazynu zwrócone towary. Skutki tej transakcji nie są istotne, w związku z tym zostały ujęte w księgach rachunkowych jak inne zdarzenia roku 2016.

Wartość towarów w cenie nabycia: 12 000 zł.

Wartość netto sprzedaży: 15 000 zł.

VAT 23%: 3450 zł.

Ewidencja księgowa

1. Zwrot towarów:

Wn "Towary" 12 000 zł

Ma "Koszt własny sprzedanych towarów" 12 000 zł

2. Korekta przychodów:

Wn "Przychody ze sprzedaży" 15 000 zł

Wn "Rozliczenie VAT należnego" 3 450 zł

Ma "Należności handlowe" 18 450 zł

PRZYKŁAD 4

Spółki osobowe

Jeżeli wartość korekty jest nieistotna, wówczas jej skutki ujmuje się w księgach rachunkowych 2016 r., tak jak w przypadku spółek kapitałowych, osób prawnych.

15 maja 2016 r. jednostka będąca spółką komandytową otrzymała zwrot towarów sprzedanych w 2015 r. W związku z tym wystawiła fakturę korygującą sprzedaż i przyjęła do magazynu zwrócone towary.

Skutki tej transakcji są istotne, w związku z tym zostały ujęte w księgach rachunkowych poprzez konto "Wynik finansowy", a kwota ta podlega przeksięgowaniu na rozrachunki z właścicielami na koniec okresu.

Wartość towarów w cenie nabycia: 12 000 zł.

Wartość netto sprzedaży: 15 000 zł.

VAT 23%: 3450 zł.

Ewidencja księgowa

1. Zwrot towarów:

Wn "Towary" 12 000 zł

Ma "Wynik finansowy" 12 000 zł

2. Korekta przychodów:

Wn "Wynik finansowy" 15 000 zł

Wn "Rozliczenie VAT należnego" 3 450 zł

Ma "Należności handlowe" 18 450 zł

SŁOWNICZEK

Zamknięcie ksiąg rachunkowych polega na nieodwracalnym wyłączeniu możliwości dokonania zapisów księgowych w zbiorach tworzących księgi rachunkowe.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 54 ust. 2 i 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 330; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1844

dr Gyöngyvér Takáts

właścicielka biura rachunkowego, trener, wykładowca