Ustawa z 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (tzw. ustawa krajobrazowa) nie tylko wprowadziła opłatę reklamową do katalogu należności uregulowanych w ustawie z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. Znowelizowała również ustawę z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej: u.p.z.p.), dodając do niej m.in. art. 37a ust. 1 i ust. 2, zgodnie z którymi "rada gminy może ustalić w formie uchwały zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane; w odniesieniu do szyldów w uchwale określa się zasady i warunki ich sytuowania, gabaryty oraz liczbę szyldów, które mogą być umieszczone na danej nieruchomości przez podmiot prowadzący na niej działalność".

Termin zapłaty kary

W przypadku podjęcia takiej uchwały ustawodawca umożliwił również naliczanie i nakładanie przez organy władzy wykonawczej gminy (wójta, burmistrza, prezydenta miasta; dalej: wójt) kar pieniężnych w przypadku stwierdzenia naruszeń zawartych w niej postanowień. Kary nakładane są w formie decyzji.

Ustawodawca przewidział, że jeżeli w dniu wydawania tej decyzji urządzenie reklamowe lub tablica reklamowa nie będą spełniały wymogów zawartych w uchwale organu stanowiącego, to wówczas zostanie naliczona kara za okres od dnia wszczęcia postępowania do dnia wydania decyzji. Z uwagi na treść art. 37e u.p.z.p., zastosowanie znajdzie w tym przypadku dział III ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (dalej: Ordynacja podatkowa), w tym jej regulacje w zakresie terminów płatności. W praktyce oznacza to, że organ wyznaczy termin zapłaty na podstawie art. 47 § 1 Ordynacji podatkowej, który wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że wskazane odesłanie w art. 37e u.p.z.p. dotyczy stosowania działu III Ordynacji podatkowej, co oznacza, że, co do zasady, ustawą proceduralną do wydania decyzji oraz do przeprowadzenia ewentualnych czynności wyjaśniających będzie ustawa z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.

Termin dostosowania reklam

W decyzji nakładającej karę wójt wskazuje też na obowiązek dostosowania tablic i obiektów reklamowych do wymogów przewidzianych w uchwale rady gminy lub na konieczność ich usunięcia. W wypadku tego obowiązku kwestia terminu jego realizacji nie jest już tak jednoznaczna, gdyż ustawodawca w takim przypadku stwierdził, że decyzja podlega "natychmiastowemu wykonaniu". Z jednej strony, nie można utożsamiać tego zapisu z rygorem natychmiastowej wykonalności nadawanym przez organ wydający decyzję z urzędu lub na wniosek strony. Z kolei, wprawdzie na gruncie ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej: k.c.), Sąd Najwyższy w wyroku z 30 czerwca 2011 r. (sygn. akt III CSK 282/10) wyjaśnił, że "użyty w art. 455 k.c. termin »niezwłocznie« nie należy utożsamiać z terminem natychmiastowym, termin »niezwłocznie« oznacza bowiem termin realny, mający na względzie okoliczności miejsca i czasu, a także regulacje zawarte w art. 354 i art. 355 k.c.". SN w wyroku stwierdził również, że "wymagalność roszczeń wynikających z zobowiązań bezterminowych należy łączyć z nadejściem ostatniego dnia pozwalającego dłużnikowi spełnić świadczenie. Zarówno wymagalność roszczeń wynikających z zobowiązań bezterminowych, jak i początek biegu przedawnienia tych roszczeń należy określać przy uwzględnieniu art. 455 k.c. W związku z tym można przyjąć, że roszczenie wynikające z zobowiązania bezterminowego, obejmującego zapłatę kary umownej, staje się wymagalne w dniu, w którym świadczenie powinno być spełnione, gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 zd. 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c.). Prawna możliwość żądania spełnienia świadczenia od dłużnika powstaje po stronie wierzyciela z chwilą, kiedy ma on obiektywną możliwość uzyskania wiedzy o naruszeniu postanowień umowy, do których odnosi się kara umowna".

Brak wskazania przez ustawodawcę ram czasowych dla wykonania w tej części wydanej decyzji oraz użycie w tym celu zwrotu niedookreślonego, czyli "natychmiastowe wykonanie" może w przyszłości spowodować liczne spory między gminami a adresatami takich decyzji. Wydaje się, że samo pojęcie "natychmiast" jest zrozumiałe. Według definicji zawartej w Słowniku języka polskiego PWN oznacza ono: "w tej samej chwili", "bezpośrednio po czymś". W potocznym rozumieniu może oznaczać również: "od razu", "momentalnie". Synonimami (tj. pojęciami równoważnymi znaczeniowo) do "natychmiast" są: w trybie natychmiastowym, niezwłocznie, błyskawicznie, momentalnie.

Trudno jednak oczekiwać, że intencją ustawodawcy było umożliwienie organom wykonawczym w gminach nakładanie na właścicieli tablic reklamowych/urządzeń reklamowych określonych obowiązków podlegających wykonaniu w dniu doręczenia takiej decyzji, zwłaszcza jeśli realizacja obowiązku wskazanego w decyzji wiązałaby się z określonym nakładem pracy czy środków.

Dlatego albo ten zwrot zostanie przez ustawodawcę doprecyzowany i zastąpiony terminem wynoszącym np. siedem lub 14 dni od daty doręczenia decyzji albo przy jego pozostawieniu w treści ustawy sądy administracyjne w podejmowanych wyrokach będą przy składanych skargach dokonywały dookreślenia zwrotu "natychmiastowe wykonanie" poprzez ujęcie go w ściśle określonych ramach czasowych.

Odsetki i przedawnienia

Ponieważ ustawa krajobrazowa dodała opłatę reklamową do katalogu opłat uregulowanych w u.p.o.l., w zakresie odsetek i przedawnienia w całej rozciągłości znajdą zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej. Jak wyjaśnił WSA w Gliwicach w wyroku z 6 marca 2009 r. (sygn. akt III SA/Gl 688/08), "katalog określony w art. 1 i art. 2 Ordynacji podatkowej ma charakter zamknięty o taksatywnie wymienionych warunkach i nie jest możliwe rozciągnięcie zakresu obowiązywania Ordynacji podatkowej na niewymienione w niej świadczenia pieniężne. Tak więc rozstrzygnięcie kwestii czy do określonego świadczenia pieniężnego bądź żądania dokonania wzajemnych rozliczeń będzie można zastosować przepisy Ordynacji podatkowej, czy też nie musi wynikać jednoznacznie z konkretnego przepisu w niej zamieszczonego".

MARCIN BINAŚ

specjalista w zakresie podatków i opłat stanowiących w całości dochody własne gmin, pracownik Wydziału Kontroli RIO w Szczecinie

PODSTAWY PRAWNE

● ustawa z 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (Dz.U. z 2015 r. poz. 774; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1688)

● art. 37a ust.1 i 2, art. 37e ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 199; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1890)

● ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 613; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 2184)

● ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 849; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1890)

● art. 120 § 1 zd. 2, art. 455 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1844)

● ustawa z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 23)

O innych aspektach opłaty reklamowej będziemy pisać w kolejnych wydaniach Gazety Samorządu i Administracji w ramach cyklu Egzekucja opłaty reklamowej