STAN FAKTYCZNY: Z uzasadnienia do rozporządzenia o sprawozdawczości budżetowej wynika, że: "Proponuje się, aby zaangażowanie nie było powiązane wyłącznie z planem. W tych sprawozdaniach w kolumnie zaangażowanie powinny być wykazywane kwoty wynikające z umów, decyzji i innych postanowień, których wykonanie powoduje konieczność dokonania wydatków budżetowych w roku bieżącym, bez względu na to, czy środki na ten cel są ujęte w planie, czy też na moment sprawozdawczy jeszcze nie. Co do zasady, podejmując zobowiązanie prawne zaangażowania wydatków, powinno być zapewnione źródło finansowania, co w większości przypadków oznacza ujęcie tych wydatków w planie jednostki. Niemniej są przypadki zgodne z obowiązującymi przepisami, gdy dysponent środków budżetu państwa jest upoważniony do podejmowania zobowiązań prawnych angażujących środki budżetowe jeszcze przed zmianą planu".

W związku z tym jeśli ośrodek pomocy społecznej (dalej: OPS) wydaje decyzje administracyjne dotyczące wypłat świadczeń rodzinnych, zasiłków stałych, zasiłków okresowych i innych świadczeń finansowanych z budżetu państwa lub ze środków własnych gminy, natomiast środki na ten cel nie są ujęte w planie na moment sprawozdawczy, jaką kwotę należy wykazać w sprawozdaniu Rb-28S w kolumnie zaangażowanie? Czy w przypadku gdy inne ustawy obligują do wydania decyzji administracyjnych w wysokości przekraczającej plan finansowy, zaangażowanie wydatków budżetowych może być wyższe od wysokości planu finansowego na moment sprawozdawczy w trakcie roku?

Ponadto w obowiązującym, w zakresie ewidencji finansowo-księgowej, do końca 2010 r. rozporządzeniu Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont znajdował się zapis, że należności realizowane na rzecz innych jednostek ujmuje się jako zobowiązania na rzecz tych jednostek. W rozporządzeniu Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont pominięto regulację w zakresie ujmowania w księgach rachunkowych należności realizowanych na rzecz innych podmiotów jako zobowiązań wobec tych podmiotów. Również z opisu konta 720 w wyniku nowelizacji ustawy z 19 stycznia 2012 r. wynika, że konto dotyczy przychodów z tytułu dochodów budżetowych zarówno gminy, jak i budżetu państwa. Powyższe znajduje odzwierciedlenie również w interpretacji Departamentu Rachunkowości Budżetowej Ministerstwa Finansów z dnia 23 lutego 2011 r., gdzie wskazane jest, aby ewidencja należności z tytułu funduszu alimentacyjnego prowadzona była w jednostce budżetowej na koncie 221 w korespondencji z kontem 720. Czy w OPS dochody związane z realizacją zadań zleconych z zakresu administracji rządowej powinny być ujmowane zapisem 221/720, a następnie na podstawie sprawozdań Rb-27ZZ przeksięgowywane zapisem 800/222 na fundusz jednostki?

ODPOWIEDŹ: Zaangażowanie wydatków budżetowych to etap poprzedzający dokonanie wydatku budżetowego. Zaangażowanie poprzedza powstanie zobowiązania, a także obejmuje wartość wydatkowanych kwot w ramach zatwierdzonego planu finansowego wydatków. Wartość zaangażowania nie może przekraczać limitu wydatków zaplanowanych dla danego roku budżetowego. Jednostki budżetowe zarówno państwowe, jak i samorządowe są zobowiązane do ujmowania w sprawozdaniach o wydatkach wartości określonej jako zaangażowanie.

Ewidencja zaangażowania wydatków budżetowych prowadzona jest na kontach pozabilansowych. Zgodnie z planem kont m.in. dla samorządowej jednostki budżetowej (OPS) określonym w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont), ewidencja księgowa zaangażowania wydatków prowadzona jest na koncie 998 "Zaangażowanie wydatków budżetowych roku bieżącego". Ewidencja na tym koncie przebiega następująco:

● Wn - równowartość sfinansowanych wydatków w danym roku budżetowym oraz zaangażowanych wydatków w latach poprzednich obciążających plan wydatków roku bieżącego lub plan finansowy roku następnego,

● Ma - zaangażowanie wydatków, czyli wartość umów, decyzji i innych postanowień, których wykonanie spowoduje konieczność poniesienia wydatków budżetowych w roku bieżącym i na lata kolejne.

Na koniec roku konto 998 nie wykazuje salda.

ZAPAMIĘTAJ!

Do ewidencji wartości planu finansowego wydatków budżetowych m.in. w samorządowych jednostkach budżetowych służy konto 980 "Plan finansowy wydatków budżetowych".

Ewidencja na koncie 980 przebiega następująco:

● Wn - plan finansowy wydatków budżetowych oraz jego zmiany,

● Ma - równowartość zrealizowanych wydatków budżetu, wartość planu niewygasających wydatków budżetu do realizacji w roku następnym oraz wartość planu niezrealizowanego i wygasłego.

Ewidencja szczegółowa do konta 980 jest prowadzona w szczegółowości planu finansowego wydatków budżetowych. Konto 980 na koniec roku nie wykazuje salda.

Rodzaje, formy, terminy i sposoby oraz jednostki obowiązane do sporządzania poszczególnych rodzajów sprawozdań, a także odbiorców tych sprawozdań określa rozporządzenie Ministra Finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (dalej: rozporządzenie o sprawozdawczości budżetowej).

Sprawozdanie Rb-28S to miesięczne sprawozdanie z wykonania planu wydatków budżetowych samorządowej jednostki budżetowej/jednostki samorządu terytorialnego.

Wzór sprawozdania Rb-28S stanowi załącznik nr 20 do rozporządzenia o sprawozdawczości budżetowej, natomiast instrukcję jego sporządzania ujęto w rozdziale 4 załącznika numer 39 do tego rozporządzenia.

Do sporządzania i przekazywania sprawozdań Rb-28S w imieniu jednostki są zobowiązani - w zakresie budżetów JST:

● przewodniczący zarządów JST,

● kierownicy jednostek organizacyjnych podległych JST (sprawozdania jednostkowe).

Sprawozdania jednostkowe są sporządzane przez kierowników jednostek organizacyjnych na podstawie ewidencji księgowej (§ 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia o sprawozdawczości budżetowej).

Kierownicy jednostek są zobowiązani sporządzać sprawozdania rzetelnie i prawidłowo pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym. Ponadto kwoty wykazane w sprawozdaniach powinny być zgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej (§ 9 ust. 2 rozporządzenia o sprawozdawczości budżetowej).

Jak wykazano w treści pytania, okoliczności związane z ujęciem zaangażowania wydatków budżetowych dotyczą samorządowej jednostki budżetowej podległej JST.

Sprawozdania jednostkowe Rb-28S z wykonania planu wydatków budżetowych samorządowej jednostki budżetowej podległej JST sporządza się według wymogów określonych w § 9 ust. 2 rozdziału 4 instrukcji, określonej w załączniku nr 39 do rozporządzenia o sprawozdawczości budżetowej, dotyczącej sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów JST.

Zgodnie z § 9 ust. 2 pkt 1 i 2 instrukcji sporządzania sprawozdania Rb-28S, w sprawozdaniach jednostkowych z wykonania planu wydatków budżetowych samorządowych jednostek budżetowych wykazuje się następujące dane:

● w kolumnie 6 "Plan (po zmianach)" - dane o planowanych wydatkach,

● w kolumnie 7 "Zaangażowanie" - kwoty wynikające z umów, decyzji i innych postanowień, których wykonanie powoduje konieczność dokonania wydatków budżetowych w roku bieżącym.

W opisach wskazanych kolumn sprawozdania Rb-28S nie określono wymogu wykazania wysokości zaangażowania wydatków budżetowych, które musi być równe kwotom ujętym w planie finansowym tych wydatków. Zaangażowanie wydatków budżetowych nie jest zatem bezpośrednio powiązane z planem wydatków w trakcie roku budżetowego. Natomiast wartość zaangażowania wydatków budżetowych na koniec roku nie może przekroczyć limitu tych wydatków ujętych w planie finansowym na dany rok. Kwoty wykazane w kolumnie 7 sprawozdania Rb-28S powinny być zgodne z kwotami ujętymi w ewidencji księgowej na koncie 998, ale nie muszą być tożsame z kwotami planu finansowego wydatków budżetowych zaewidencjonowanych na koncie 980.

Tak więc, w mojej opinii, wysokość wykazanych kwot w kolumnie 7 "Zaangażowanie" sprawozdania Rb-28S powinna odpowiadać wysokości zaangażowanych środków wynikających z wydanych przez OPS decyzji administracyjnych dotyczących przyznanych świadczeń społecznych, których wypłata spowoduje konieczność dokonania wydatków w bieżącym roku budżetowym. Wysokość zaangażowania wydatków budżetowych może przekroczyć - wyłącznie w trakcie roku - wysokość danych wykazanych w kolumnie 6 "Plan", które wynikają z wysokości planowanych wydatków budżetowych. Sytuacja taka może wystąpić na przełomie okresów sprawozdawczych. W sytuacji przewidzianych wydatków, których wysokość przekracza dotychczasowy plan finansowy, należy niezwłocznie dokonać przesunięcia wydatków w planie finansowym lub wystąpić do organu JST o zmianę tego planu w zakresie zwiększenia określonych wydatków budżetowych, których realizacja nastąpi do końca roku budżetowego.

Stosownie do zapisów ujętych w planie kont, m.in. dla samorządowej jednostki budżetowej, określonym w załączniku nr 3 do rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont, do ewidencji:

● należności jednostek budżetowych z tytułu dochodów budżetowych służy konto 221 "Należności z tytułu dochodów budżetowych",

● przychodów z tytułu dochodów budżetowych związanych bezpośrednio z podstawową działalnością jednostki, w szczególności dochodów, do których zalicza się podatki, składki, opłaty, inne dochody budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek, należne na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych służy konto 720 "Przychody z tytułu dochodów budżetowych".

Zgodnie z opisem konta 221 - wymagane dla tego konta jest prowadzenie ewidencji szczegółowej m.in. według budżetów, których należności dotyczą. Z kolei opis konta 720 wskazuje na prowadzenie szczegółowej ewidencji do tego konta według przychodów z tytułu dochodów budżetowych według pozycji planu finansowego (w tym planu finansowego dotyczącego realizacji zadań z zakresu administracji rządowej).

A zatem, w moim przekonaniu, z opisu kont 221 i 720 określonych w załączniku nr 3 do ww. rozporządzenia wynika, iż dochody realizowane przez OPS na rzecz budżetu państwa - w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej powinny być ujmowane w wyodrębnionej szczegółowo ewidencji księgowej tego ośrodka. Ewidencja winna być dokonana zapisem 221/720 (przypis należności z tytułu dochodów budżetowych).

W dalszej kolejności pod datą sporządzonego sprawozdania budżetowego Rb-27S następuje przeksięgowanie zrealizowanych dochodów budżetowych - w części należnej jednostce samorządu terytorialnego z tytułu realizacji zadań zleconych i przekazanych do budżetu tej nadrzędnej jednostki - z konta 222 "Rozliczenie dochodów budżetowych" - strona Ma na stronę Wn konta 800 "Fundusz jednostki".

RADOSŁAW TYBURCZY

biegły sądowy z dziedziny rachunkowości budżetowej i finansów publicznych, kierownik oddziału kontroli finansowej w Urzędzie Wojewódzkim w Bydgoszczy, współpracuje z jednostkami samorządu terytorialnego w zakresie kontroli, autor licznych publikacji

PODSTAWY PRAWNE

● załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 289; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1954)

● § 9 ust. 2 pkt 1 i 2 rozdziału 4 załącznika nr 39 do rozporządzenia Ministra Finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2014 r. poz. 119; ost.zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 441)