Długotrwałe zwolnienie pracownicy w ciąży a prawo do trzynastki

Osoba zatrudniona w samorządowej jednostce budżetowej przepracowała pełne miesiące od stycznia do maja oraz 2 dni w czerwcu. Od 3 czerwca choruje (ciąża). Podczas choroby zachowuje prawo do dodatku stażowego. Czy nabyła prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego?

W tym wypadku prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego będzie zależało od tego, czy pracownica urodziła dziecko i tym samym rozpoczęła urlop macierzyński jeszcze w 2015 r.

Podstawowym warunkiem nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest przepracowanie u danego pracodawcy okresu co najmniej 6 miesięcy w danym roku kalendarzowym (art. 2 ust. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej; dalej: ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym). Ustawa ta wprowadza jednak szereg wyjątków skutkujących prawem do wynagrodzenia rocznego mimo nieprzepracowania okresu co najmniej 6 miesięcy u pracodawcy (art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym). W orzecznictwie wskazuje się jednak, że z redakcji art. 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym wynika, że katalog przypadków, w których przepracowanie co najmniej 6 miesięcy nie jest wymagane do nabycia prawa do trzynastki - wymienionych w art. 2 ust. 3 tej ustawy - ma charakter wyczerpujący (wyrok SN z 18 października 2011 r., sygn. akt I PK 263/10).

Jedną z sytuacji, w których nieprzepracowanie 6 miesięcy nie pozbawia pracownika prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego, jest korzystanie z urlopu macierzyńskiego, z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, z urlopu ojcowskiego, z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz z urlopu rodzicielskiego (art. 2 ust. 3 pkt 6 aa-ae i pkt 6a ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym). Od 2 stycznia 2016 r. nowelizacją ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (dalej: k.p.) został zniesiony dodatkowy urlop macierzyński oraz dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego. Jednak urlopy takie obowiązywały w 2015 r. i ustalając prawo do trzynastki za ten rok, należy tego typu urlop uwzględnić, jeżeli pracownik z niego korzystał.

Do wyjątków wskazanych w art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym nie są wliczane okresy pobierania przez pracownika niezdolnego do pracy wynagrodzenia i zasiłku chorobowego, nawet jeśli jest to niezdolność do pracy przypadająca w czasie ciąży (uchwała SN z 7 lipca 2011 r., sygn. akt III PZP 3/11).

ZAPAMIĘTAJ!

Pracownica, która w danym roku rodzi dziecko i rozpocznie urlop macierzyński, nabywa prawo do trzynastki bez względu na to, jaki okres w danym roku przepracowała efektywnie.

Jeżeli pracownica, o której mowa w pytaniu, urodziła dziecko w 2015 r., to w dniu porodu rozpoczyna się urlop macierzyński, o ile nie rozpoczął się wcześniej na jej wniosek (art. 183¹ § 2 k.p.). Rozpoczęcie urlopu macierzyńskiego w danym roku kalendarzowym oznacza, że w stosunku do tej pracownicy nie obowiązuje kryterium przepracowania jakiegokolwiek minimalnego okresu warunkującego nabycie prawa do trzynastki.

Jeżeli jednak pracownica nie urodziła dziecka, a przede wszystkim nie rozpoczęła urlopu macierzyńskiego w 2015 r. (urlop ten można nawet rozpocząć na 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu - art. 180 § 3 k.p.), to warunkiem nabycia prawa do trzynastki będzie efektywne przepracowanie w tym roku co najmniej 6 miesięcy. Dla pracownicy, o której mowa w pytaniu, która przepracowała tylko okres od stycznia do maja oraz 2 dni w czerwcu, jest to zbyt krótki okres, aby nabyć prawo do tego świadczenia.

Dodatek stażowy za czas usprawiedliwionej nieobecności pracownika w podstawie trzynastki

Pracownica zatrudniona w jednostce samorządowej przepracowała pełne miesiące od stycznia do lipca 2015 r., natomiast od sierpnia choruje. Podczas choroby zachowuje prawo do dodatku stażowego. Czy dodatek stażowy wypłacany podczas choroby należy wliczyć do podstawy dodatkowego wynagrodzenia rocznego?

W związku z tym, że pracownica przepracowała efektywnie okres 7 miesięcy (od stycznia do końca lipca), nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2015 r. W podstawie wynagrodzenia rocznego należy uwzględnić również dodatek stażowy wypłacony za czas niezdolności do pracy.

Dodatkowe wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy (art. 4 ust. 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym).

Dodatek za wieloletnią pracę przysługuje pracownikowi samorządowemu za dni, za które otrzymuje wynagrodzenie, oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które pracownik otrzymuje z tego tytułu zasiłek z ubezpieczenia społecznego (§ 7 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych).

Przy obliczaniu wynagrodzenia i ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy bierze się pod uwagę wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych w § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (dalej: rozporządzenie urlopowe).

ZAPAMIĘTAJ!

Mimo że wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego nie uwzględnia się przy obliczaniu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, wliczane jest ono do podstawy trzynastki.

Obliczając trzynastkę w wysokości 8,5% wynagrodzenia rocznego, należy uwzględnić się m.in. dodatek stażowy, który otrzymuje pracownik. Okoliczność, że dodatek ten jest wypłacany za czas nieobecności w pracy z tytułu choroby, nie ma tu znaczenia. Faktem jest natomiast, że do podstawy dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie wlicza się m.in. wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną (§ 6 pkt 7 rozporządzenia urlopowego). Dodatek stażowy otrzymywany przez pracownika w czasie choroby nie stanowi elementu wynagrodzenia chorobowego ani zasiłku chorobowego. Należy go więc uwzględnić w podstawie dodatkowego wynagrodzenia rocznego pracowników sfery budżetowej. Stanowisko takie prezentuje również Departament Prawa Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 20 stycznia 2010 r., zgodnie z którym: Dodatek za wieloletnią pracę przysługujący pracownikowi samorządowemu za dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za które otrzymuje wynagrodzenie (np. z powodu choroby, zwolnień od pracy na podstawie przepisów art. 37 i 188 k.p., rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, jak i za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które pracownik otrzymuje z tego tytułu zasiłek z ubezpieczenia społecznego - powinien być w całości uwzględniony w podstawie wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego.

DARIUSZ DWOJEWSKI

 prawnik, wykładowca, doktorant na WPiA Uniwersytetu Śląskiego, specjalista w zakresie prawa pracy, pragmatyk pracowniczych i związków zawodowych, współpracownik firm szkoleniowych i autor wielu publikacji

PODSTAWY PRAWNE

● art. 2, art. 4 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 1144; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1268)

● art. 183¹ § 2, art. 180 § 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1735)

● § 7 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1786)

● § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1353)

PRZECZYTAJ TEŻ:

Ustalanie podstawy wymiaru zasiłków.

POLECAMY TAKŻE:

INSTRUKCJA KSIĘGOWEGO: Ustalenie prawa do trzynastki, wypłata i rozliczenie - krok po kroku

AUDIOKOMENTARZ: Wypłacanie i potrącenia z trzynastek

PRZECZYTAJ TEŻ:

W jaki sposób dokonać potrąceń z trzynastki oraz ze świadczeń z ZFŚS?