Zawarliśmy z naszym pracownikiem, zatrudnionym na 3/4 etatu (wynagrodzenie wyższe od minimalnego), umowę o świadczenie usług, którą podpisał jako prowadzący swoją firmę. Rachunek wystawił jako prowadzący działalność gospodarczą. Czy w takiej sytuacji nie musimy odprowadzać za niego składek do ZUS jak za zleceniobiorcę?

Nie, pracodawca nie musi odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i FGŚP z tytułu zawartej z pracownikiem umowy o świadczenie usług, jeżeli praca ta będzie wykonywana w ramach prowadzonej przez pracownika działalności. Szczegóły - w uzasadnieniu.

Co do zasady za pracowników zatrudnionych w ramach stosunku pracy, którzy dodatkowo zawierają z pracodawcą lub wykonują na jego rzecz umowę zlecenia bądź umowę o świadczenie usług albo umowę o dzieło, pracodawcy muszą odprowadzić wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne i rentowe, chorobowe oraz wypadkowe (art. 8 ust. 2a ustawy systemowej), a także składkę zdrowotną zarówno od przychodów z umowy o pracę, jak i przychodów z umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło (art. 18 ust. 1a ustawy systemowej oraz art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej).

Inaczej jest, gdy umowa zlecenia albo umowa o świadczenie usług zawarta między pracownikiem a pracodawcą jest wykonywana w ramach prowadzonej przez pracownika pozarolniczej działalności gospodarczej. W takiej sytuacji pracodawca nie ma obowiązku odprowadzenia składek od umowy zlecenia zawartej z pracownikiem. Pracownik prowadzący działalność gospodarczą wykonujący w ramach tej działalności umowę zlecenia podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu wyłącznie jako prowadzący działalność, a nie jako zleceniobiorca.

Pracodawca powinien jednak sprawdzić, czy przedmiot prowadzonej przez pracownika działalności gospodarczej pokrywa się z przedmiotem zlecenia (umowy o świadczenie usług). Zlecenie jest bowiem uznawane za wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, jeśli przedmiot tego zlecenia jest taki sam jak przedmiot prowadzonej działalności, a uzyskiwane przychody są opodatkowane w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych jak przychody z działalności. Tylko w tej sytuacji pracodawca nie będzie miał obowiązku odprowadzania żadnych składek od zawartej umowy zlecenia.

Pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywana przez pracownika jest dla niego odrębnym od umowy o pracę tytułem ubezpieczenia. W przypadku pracownika, który ma w umowie o pracę zagwarantowane przynajmniej minimalne wynagrodzenie, inne (poza pracowniczym) tytuły do ubezpieczeń mają charakter dobrowolny. Pracownik osiągający co najmniej minimalne wynagrodzenie z umowy o pracę będzie w tej sytuacji objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi tylko z tytułu umowy o pracę, a z tytułu prowadzonej działalności takiego obowiązku mieć nie będzie. W związku z prowadzoną działalnością pracownik będzie jednak obowiązany opłacać składkę zdrowotną.

PRZYKŁAD

Zygmunt R. 1 lipca 2016 r. zawarł umowę o świadczenie usług ze swoim pracodawcą - Chleb i Mleko s.j. - u którego jest zatrudniony na pełnym etacie. Umowę podpisał jako prowadzący własną działalność pod firmą "Spedycja i przewóz" i po jej zakończeniu wystawi pracodawcy rachunek za wykonaną usługę. Pracodawca nie zgłasza Zygmunta R. jako zleceniobiorcy do ZUS. Natomiast Zygmunt R. z tytułu prowadzonej działalności opłaca do ZUS wyłącznie obowiązkową składkę zdrowotną.

Jeżeli przedmiot zlecenia nie będzie się pokrywał z przedmiotem prowadzonej działalności, zlecenie może być uznane za przychód z działalności wykonywanej osobiście, a nie przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. W konsekwencji pracodawca będzie zobowiązany do oskładkowania zawartej umowy zlecenia/umowy o świadczenie usług.

W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych wątpliwości podatników dotyczące zaliczania przychodów z umów cywilnoprawnych do przychodów uzyskiwanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej rozwiewają interpretacje podatkowe. Można tu przywołać m.in. interpretację podatkową Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 22 lutego 2016 r., sygn. IPTPB1/4511-729/15-4/AP, w której wskazano, że:

Co do zasady, wybór kwalifikacji i sposób rozliczenia przychodów uzyskiwanych z zawartej umowy zlecenia ustawodawca pozostawił stronie stosunku cywilnoprawnego. Tym samym, jeżeli podatnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą zawiera umowę zlecenia w celu świadczenia określonych usług na rzecz innego podmiotu prawa, której zakres pokrywa się z przedmiotem prowadzonej przez tego podatnika działalności gospodarczej, a z treści umowy nie wynika, aby była ona zawarta w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, wówczas przychody z tytułu takiej umowy mogą być kwalifikowane jako pochodzące ze źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. z działalności wykonywanej osobiście.

PRZYKŁAD

Piotr K., pracownik firmy X, prowadzi firmę sprzątającą. Ze swoim pracodawcą zawarł umowę zlecenia na wykonywanie usługi transportowej. Zarówno przedmiot prowadzonej działalności i umowy zlecenia, jak i przychody dla celów podatkowych uzyskiwane z działalności i umowy są różne. W związku z tym pracodawca jest zobowiązany do doliczenia przychodu z umowy zlecenia do przychodu ze stosunku pracy Piotra K. i odprowadzenia od łącznego przychodu wszystkich składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

W zupełnie innej sytuacji będzie menedżer, który zawiera kontrakt menedżerski (umowę o świadczenie usług) jako prowadzący działalność, ale oprócz kontraktu nie prowadzi żadnej innej działalności (uzyskuje przychody wyłącznie z kontraktu). W takim przypadku podlega on obowiązkowym ubezpieczeniom ZUS wyłącznie jako zleceniobiorca, a nie jako prowadzący działalność. To stanowisko potwierdza uchwała Sądu Najwyższego z 17 czerwca 2015 r., sygn. akt III UZP 2/15.

PRZYKŁAD

Magdalena C. jest menedżerem zatrudnionym w spółce akcyjnej na podstawie kontraktu o charakterze umowy o świadczenie usług. Umowę podpisała jako prowadząca własną firmę. Oprócz przychodów z kontraktu menedżerskiego nie uzyskuje ona żadnych przychodów z działalności gospodarczej. Spółka musi ją zgłosić jako zleceniobiorcę do ZUS, do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych oraz wypadkowego, a także do ubezpieczenia zdrowotnego.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, art. 8 ust. 2a, art. 9 ust. 1 i 1a, art. 12 ust. 1, art. 18 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 963

● art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c), art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 581; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 960

● art. 13 pkt 8, art. 14 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 1010

Andrzej Okułowicz

ekspert i praktyk, prawnik, od wielu lat zajmujący się prawem ubezpieczeń społecznych