22/2015, data dodania: 19.11.2015 NAJNOWSZE ORZECZNICTWO
Jakie skutki wywołuje orzeczenie TK w sprawie zasad oskładkowania przychodów osób wykonujących pracę za granicą
Polski pracodawca, który zatrudnia osoby wykonujące pracę za granicą, nie musi podwyższać podstawy wymiaru ich składek do kwoty przeciętnego wynagrodzenia krajowego, jeżeli faktyczny przychód tych osób jest niższy. Taki korzystny dla płatników skutek wywołuje orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 28 października 2015 r., sygn. akt SK 9/14.
Polska spółka działająca w branży budowlanej wysyłała swoich pracowników do pracy za granicą. Od ich wynagrodzeń, które były niższe niż przeciętne wynagrodzenie krajowe, odprowadzała składki ubezpieczeniowe. ZUS uznał jednak, że zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podstawą wymiaru składek dla tych pracowników powinno być przeciętne miesięczne wynagrodzenie krajowe. Spółka odwoływała się od decyzji organu rentowego, jednak niemal 200 spraw sądowych zakończyło się dla niej niekorzystnie. Sądy uznawały decyzje ZUS za prawidłowe.
Płatnik wystąpił zatem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności tego przepisu rozporządzenia z konstytucją. Jego zdaniem przepis, który umożliwia organowi rentowemu ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w kwocie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w razie uzyskiwania przez pracownika delegowanego do pracy za granicą wynagrodzenia niższego niż przeciętne - narusza normy konstytucyjne.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Trybunał przyznał rację pracodawcy. Uznał, że zaskarżony przepis w zakresie, w jakim umożliwia organowi rentowemu przyjmowanie wyższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (czyli w wysokości przeciętnego wynagrodzenia), w sytuacji gdy pracownicy zatrudnieni przez polskich pracodawców do wykonywania pracy za granicą uzyskują wynagrodzenie niższe od przeciętnego - jest niezgodny z konstytucją. TK orzekł, że nie ma ustawowych podstaw do obciążania pracowników i pracodawców kosztami wyższej składki na ubezpieczenia społeczne. Takie działanie organu rentowego ingeruje w konstytucyjne prawo własności.
TK odroczył termin utraty mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu o 12 miesięcy.
Wnioski z orzeczenia
Po utracie mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu (a więc po 12 miesiącach, chyba że ustawodawca uchyli ten przepis wcześniej) organ rentowy nie będzie mógł ustalić podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w kwocie przeciętnego krajowego wynagrodzenia dla pracowników wykonujących pracę za granicą, a zatrudnionych przez polskiego pracodawcę. Składki będą naliczane od wynagrodzeń pracowników.
dr Aneta Olędzka
ekspert z zakresu prawa pracy, ubezpieczeń i prawa cywilnego
