22/2015, data dodania: 19.11.2015 Czy możliwe jest zawarcie z własnym pracownikiem umowy zlecenia wykonywanej przez niego w ramach działalności gospodarczej
Jeden z naszych pełnoetatowych pracowników, prowadzący jednocześnie działalność gospodarczą, zaproponował zmniejszenie wymiaru jego czasu pracy do 1/4 etatu. Część obowiązków wykonywanych obecnie w ramach umowy o pracę chciałby realizować na podstawie umowy zlecenia w ramach własnej działalności (przedmiot zlecenia mieściłby się w jej zakresie). Chodzi tu o obowiązki, które byłyby wykonywane samodzielnie, bez nadzoru pracodawcy, a tym samym mogłyby być przedmiotem odrębnej umowy zlecenia. Czy w takiej sytuacji od należności wypłacanych za zlecenie należałoby odprowadzać składki ZUS, a jeśli tak, to jakie?
PROBLEM
RADA
W opisanym przypadku umowa zlecenia nie powinna być traktowana jako odrębny tytuł do ubezpieczeń. Od wynagrodzenia należnego z tego tytułu nie powinni Państwo naliczać żadnych składek. Warunkiem jest, aby zlecenie rzeczywiście było realizowane w ramach działalności gospodarczej. Oznacza to, że przedmiot zlecenia musi mieścić się w zakresie działalności, a przychód uzyskiwany z umowy zlecenia będzie opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej (a nie jako przychód z działalności wykonywanej osobiście).
UZASADNIENIE
Zdarza się, że pracownik wykonuje umowę zlecenia zawartą z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy (lub w ramach tej umowy wykonuje pracę na rzecz swojego pracodawcy). Pod względem składkowym taka umowa jest traktowana na równi z umową o pracę, a wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia jest rozliczane tak, jak wynagrodzenie ze stosunku pracy (art. 8 ust. 1 i 2a ustawy systemowej). Ta zasada nie ma jednak zastosowania w przypadku zleceń realizowanych przez własnego pracownika w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.
W przedstawionej sytuacji:
● umowa zlecenia nie podlega ubezpieczeniom w ZUS - ani obowiązkowo, ani dobrowolnie,
● drugim tytułem do ubezpieczeń społecznych osoby realizującej zlecenie - obok stosunku pracy - jest prowadzenie działalności gospodarczej.
Składki z tytułu działalności gospodarczej przedsiębiorca opłaca we własnym zakresie. Obowiązek ten nie dotyczy jego płatnika składek (pracodawcy). Konieczne jest w takiej sytuacji spełnienie dwóch istotnych warunków:
przedmiot umowy zlecenia musi mieścić się w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez pracownika oraz
przychód uzyskiwany ze zlecenia musi być opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej.
Taką wykładnię przepisów potwierdza ZUS (poradnik Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, zamieszczony na stronie www.zus.pl/pliki/poradniki/porad23.pdf).
PRZYKŁAD
W listopadzie 2015 r. pracodawca zawarł z własnym, niepełnoetatowym pracownikiem, otrzymującym co miesiąc stałą pensję w wysokości 1000 zł brutto, dodatkowo umowę zlecenia, która będzie wykonywana w ramach prowadzonej przez pracownika jednoosobowej działalności gospodarczej. Przedmiot umowy mieści się w zakresie prowadzonej działalności, a wypłacone na jej podstawie wynagrodzenie kwalifikowane jest jako przychód z działalności gospodarczej. W tych okolicznościach:
● pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z tytułu stosunku pracy, natomiast drugim tytułem do ww. ubezpieczeń jest prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej,
● od wypłacanych należności za umowę zlecenia pracodawca nie powinien naliczać żadnych składek ZUS.
Gdyby w opisanej sytuacji z umowy o pracę podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w przeliczeniu na okres miesiąca, wynosiła co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2015 r. - 1750 zł, w 2016 r. - 1850 zł), to ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej miałyby charakter dobrowolny, a obowiązkowa byłaby tylko składka zdrowotna.
Warto przypomnieć, że osoba, która w ramach wykonywanej działalności realizuje umowy na rzecz swojego pracodawcy, nie ma prawa do skorzystania z preferencyjnych warunków oskładkowania od obniżonej podstawy wymiaru składek (30% minimalnego wynagrodzenia, na podstawie art. 18a ustawy systemowej) w pierwszych 24 miesiącach prowadzenia działalności. Nie ma tu znaczenia, czy pracodawca jest jego jedynym czy jednym z wielu kontrahentów.
Podstawa prawna:
● art. 8 ust. 1 i ust. 2a, art. 9 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 121; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1649
● art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 581; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1735
Mariusz Pigulski
ekspert ds. prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej
