PROBLEM

RADA

Emeryt, którego planują Państwo zatrudnić, z tytułu umowy zlecenia powinien zostać zgłoszony do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Może złożyć wniosek o zgłoszenie go do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Wtedy zostanie objęty również obowiązkowo ubezpieczeniem wypadkowym. Nie ma możliwości przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Nie będą też Państwo opłacać za niego składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

UZASADNIENIE

Zleceniobiorca mający ustalone prawo do emerytury podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu na zasadach ogólnych, tj. w okresie od dnia oznaczonego w umowie zlecenia jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania tej umowy, pod warunkiem że nie jest równocześnie pracownikiem (art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ust. 4a, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 2 ustawy systemowej). Jeżeli jednak taka osoba jest jednocześnie zatrudniona w ramach stosunku pracy, wówczas obowiązek ubezpieczeniowy ukształtuje się odmiennie. Taka sytuacja zachodzi w przedstawionym przez Państwa problemie. Emeryt, którego planują Państwo zatrudnić na zlecenie, z tytułu umowy cywilnoprawnej obowiązkowo podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Może on jednak, na własny wniosek, przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (art. 9 ust. 4a ustawy systemowej). Powiększą one kapitał składek zgromadzanych na jego koncie emerytalnym i umożliwią, po ponownym przeliczeniu świadczenia, podwyższenie podstawy wypłacanej mu emerytury.

PRZYKŁAD

Liliana K. jest emerytką zatrudnioną na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Z umowy o pracę uzyskuje wynagrodzenie w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2013 r. - 1600 zł). 15 stycznia Liliana K. zawarła dodatkowo, w innej firmie, umowę o świadczenie usług, której nie wykonuje na rzecz swojego pracodawcy. Nie złożyła wniosku o przystąpienie do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, zatem zleceniodawca zgłosił ją w ZUS na formularzu ZUS ZZA wyłącznie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.

W przypadku zatrudnienia emeryta na umowę zlecenia nie ma znaczenia ani w jakim wymiarze czasu pracy wykonuje umowę o pracę, ani w jakiej wysokości uzyskuje z tego tytułu wynagrodzenie. W tej sytuacji ze zlecenia obowiązkowa będzie tylko składka zdrowotna.

PRZYKŁAD

Alojzy P., mający ustalone prawo do emerytury, od 1 października 2012 r. jest zatrudniony w BRIKS Sp. z o.o. na podstawie umowy zlecenia. Z tytułu tej umowy uzyskuje przychód w wysokości 5700 zł miesięcznie. Płatnik składek opłaca za niego wszystkie obowiązkowe składki z umowy zlecenia - emerytalną, rentowe i wypadkową. Ubezpieczony przystąpił też do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Składki na FP i FGŚP nie są opłacane za zleceniobiorcę (osiągnął wiek 60 lat). Od 1 stycznia 2013 r. emeryt podpisał dodatkowo umowę o pracę w spółce zależnej swojego zleceniodawcy (umowa zlecenia nie jest wykonywana na rzecz nowego pracodawcy). Umowa o pracę została zawarta na 1/4 etatu, z wynagrodzeniem w kwocie 500 zł.

Dla płatnika składek ze zlecenia oznacza to, że od 1 stycznia 2013 r. od wynagrodzenia ze zlecenia emeryta obowiązkowo opłaca tylko składkę zdrowotną. Alojzy P. może jednak przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Wówczas obowiązkowa będzie za niego również składka wypadkowa.

Porównanie obciążeń składkowych ponoszonych przez płatnika i ubezpieczonego z tytułu umowy zlecenia

* Przyjęto przykładową, zryczałtowaną stopę procentową składki.

Jeżeli zawarta przez Państwa umowa zlecenia byłaby wykonywana na rzecz pracodawcy tego zleceniobiorcy, wówczas ze zlecenia nie ponosiliby Państwo żadnych kosztów. Jednak płatnik zatrudniający zleceniobiorcę na umowę o pracę musiałby uwzględnić przychód ze zlecenia w podstawie oskładkowania z tytułu umowy o pracę i opłacić od niego wszystkie składki na zasadach obowiązujących w odniesieniu do przychodów pracowniczych. Taką interpretację wskazuje ZUS na podstawie uchwały Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r. (II UZP 6/09, OSNP 2010/3-4/46), który uznał, że płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umowy o dzieło na rzecz własnego pracodawcy jest podmiot, na którego rzecz praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona - czyli pracodawca.

Wzór oświadczenia, które pracujący emeryt powinien złożyć zleceniodawcy

● art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 8 ust. 2a, art. 9 ust. 4a-4b, art. 11, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),

● art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e, art. 81 ust. 1, ust. 5-6 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),

● art. 104b ust. 2 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.),

● art. 9a ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. z 2006 r. Nr 158, poz. 1121 ze zm.).

Andrzej Okułowicz

specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych