Pracowników oddelegowywanych do pracy poza granicę Polski obowiązują szczególne zasady kalkulowania podstawy składkowej. Wynikają one z § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (dalej: rozporządzenie składkowe). Zgodnie z tym przepisem:

● podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców (z wyłączeniem członków służby zagranicznej) nie stanowi część wynagrodzenia w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu zagranicznych podróży służbowych, za każdy dzień pobytu, określonej dla tzw. sfery budżetowej,

● ustalony w powyższy sposób miesięczny przychód oddelegowanego, stanowiący podstawę wymiaru składek, nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, zapisanej w ustawie budżetowej (w 2015 r. wynosi ona 3959 zł).

Zdaniem Trybunału przywołany przepis wykracza poza upoważnienie ustawowe zawarte w art. 21 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W opinii TK § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego wprowadza taką modyfikację podstawy wymiaru składek zusowskich, w wyniku której jest ona wyższa niż podstawa określona w art. 18 ust. 1 ustawy systemowej. To zaś w konsekwencji prowadzi do obciążenia pracowników i pracodawców kosztami podwyższonej składki na ubezpieczenia społeczne i z tego względu stanowi ingerencję w prawo własności. W dodatku ta ingerencja nie nastąpiła w drodze ustawowej, ale w akcie wykonawczym (w rozporządzeniu składkowym).

Trybunał postanowił odroczyć termin utraty mocy obowiązującej § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego w zaskarżonym zakresie o 12 miesięcy od dnia ogłoszenia swego wyroku w Dzienniku Ustaw. W tej sytuacji omawiana regulacja pozostaje na czas odroczenia w porządku prawnym. Pracodawcy muszą zatem nadal stosować określoną w niej minimalną podstawę wymiaru składek do czasu zmiany przepisów przez ustawodawcę lub do momentu wejścia w życie wyroku TK - w zależności od tego, które z wymienionych zdarzeń nastąpi pierwsze.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 18 i 21 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 121; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1649

● § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - Dz.U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1967

Mariusz Pigulski

ekspert ds. prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej