Z zasady memoriału wynika, że w księgach rachunkowych należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na rzecz firmy przychody i obciążające ją koszty związane z przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty (art. 6 ust. 1 uor). Zatem co do zasady otrzymane w 2016 r. rabaty dotyczące towarów (lub materiałów) zakupionych w 2015 r. powinny zostać ujęte w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym za 2015 r. Sposób ich ewidencji zależy jednak od momentu otrzymania faktury korygującej dokumentującej otrzymanie rabatu.

Rabat otrzymany przed sporządzeniem sprawozdania finansowego

Otrzymanie rabatu w 2016 r. przed sporządzeniem sprawozdania finansowego za 2015 r. powinno zawsze skutkować dokonaniem korekty jeszcze w księgach rachunkowych 2015 r. poprzez obniżenie:

● ceny nabytych towarów lub materiałów (zgodnie z art. 28 ust. 2 uor) - w przypadku gdy rabat dotyczy jeszcze niesprzedanych towarów lub materiałów, które znajdują się w magazynie i są objęte ewidencją bilansową,

● kosztu sprzedanych towarów lub zużytych materiałów - w przypadku gdy rabat dotyczy już sprzedanych towarów lub zużytych materiałów lub gdy nie są one objęte ewidencją bilansową.

PRZYKŁAD

(rabat otrzymany przed sporządzeniem sprawozdania finansowego za 2015 r.)

W grudniu 2015 r. jednostka kupiła od kontrahenta 20 szt. towaru o wartości netto 20 000 zł + 4600 zł VAT. W marcu 2016 r. spółka otrzymała od kontrahenta fakturę korygującą dokumentującą rabat związany z dokonanymi zakupami towarów w grudniu 2015 r. Kwota udzielonego rabatu to 1000 zł netto + 230 zł VAT. Do dnia bilansowego (31 grudnia 2015 r.) sprzedano 16 szt. towarów objętych rabatem. Sprawozdanie finansowe za 2015 r. nie zostało jeszcze sporządzone.

Ewidencja w księgach rachunkowych roku 2015:

1. Faktura - zakup 20 szt. towaru

Wn konto 300 "Rozliczenie zakupu" 20 000,00 zł

Wn konto 223 "Rozliczenie podatku VAT naliczonego" 4 600,00 zł

Ma konto 202 "Rozrachunki z dostawcami" 24 600,00 zł

2. PZ - przyjęcie towarów do magazynu

Wn konto 330 "Towary" 20 000,00 zł

Ma konto 300 "Rozliczenie zakupu" 20 000,00 zł

3. Wz - rozchód (16 szt. x 1000 zł) sprzedanego towaru (16 szt. x 1000 zł)

Wn konto 735 "Wartość sprzedanych towarów według cen nabycia" 16 000,00 zł

Ma konto 330 "Towary" 16 000,00 zł

4. Faktura korygująca dokumentująca otrzymany rabat. Kwota korekty przypadająca na 1 sztukę zakupionych w grudniu materiałów to 50 zł (1000 zł / 20 szt.) Zatem wartość korekty przypadająca na sprzedane towary to 800 zł (16 szt. x 50 zł), zaś korekta przypadająca na zapas towarów pozostających w magazynie to 200 zł (4 szt. x 50 zł).

Wn konto 202 "Rozrachunki z dostawcami" 1 230,00 zł

Ma konto 223-1 "Rozliczenie podatku VAT naliczonego do rozliczenia w następnym okresie" 230,00 zł

Ma konto735 "Wartość sprzedanych towarów według cen nabycia" 800,00 zł

Ma konto 330 "Towary" 200,00 zł

Ewidencja w księgach rachunkowych roku 2016:

1. PK - przeksięgowanie VAT do rozliczenia w marcu 2016 r.

Wn konto 223-1 "Rozliczenie podatku VAT do rozliczenia w następnym okresie" 230,00 zł

Ma konto 223 "Rozliczenie podatku VAT naliczonego" 230,00 zł

Podatkowo: jednostka zmniejszy koszty uzyskania przychodów marca 2016 r. o kwotę 1000 zł (zakładając, że do tego czasu jednostka dokonała sprzedaży wszystkich towarów objętych rabatem).

Rabat otrzymany po sporządzeniu sprawozdania finansowego, ale przed jego zatwierdzeniem

Jeśli jednostka otrzymała fakturę korygującą dokumentującą rabat po sporządzeniu sprawozdania finansowego, ale przed jego zatwierdzeniem, to ewidencja księgowa powinna uwzględnić istotność korekty (por. art. 54 uor). Otrzymany rabat należy ująć:

● w księgach rachunkowych 2015 r. - jeśli korekta w sposób istotny wpływa na dane wykazywane w sprawozdaniu finansowym za 2015 r. (należy jeszcze raz sporządzić sprawozdanie finansowe za 2015 r.),

● w księgach rachunkowych 2016 r. - jeśli kwota korekty nie jest istotna i nie wpływa znacząco na dane wykazywane w sprawozdaniu finansowym za 2015 r. (należy przypomnieć, że poziom istotności jednostka gospodarcza wyznacza we własnym zakresie i powinien być on zapisany w polityce rachunkowości firmy).

PRZYKŁAD

(rabat otrzymany po sporządzeniu sprawozdania finansowego za 2015 r., ale przed jego zatwierdzeniem)

W grudniu 2015 r. jednostka zakupiła od kontrahenta materiały o wartości netto 50 000 zł + 11 500 zł VAT. Do dnia bilansowego zakupione materiały zostały całkowicie zużyte na potrzeby produkcji. W marcu 2015 r. jednostka otrzymała fakturę korygującą dokumentującą przyznany rabat na zakupione w grudniu materiały. Kwota udzielonego rabatu to 4000 zł netto + 920 zł VAT. Sprawozdanie finansowe za 2015 r. zostało już sporządzone, ale jeszcze nie zatwierdzone.

Wariant 1 (kwota rabatu nie jest istotna)

Ewidencja w księgach rachunkowych roku 2015:

1. Faktura - zakup materiałów

Wn konto 300 "Rozliczenie zakupu" 50 000,00 zł

Wn konto 223 "Rozliczenie podatku VAT naliczonego" 11 500,00 zł

Ma konto 202 "Rozrachunki z dostawcami" 61 500,00 zł

2. PZ - przyjęcie materiałów do magazynu

Wn konto 310 "Materiały" 50 000,00 zł

Ma konto 300 "Rozliczenie zakupu" 50 000,00 zł

3. Rw - wydanie materiałów do produkcji

Wn konto 401 "Zużycie materiałów i energii" 50 000,00 zł

Ma konto 310 "Materiały" 50 000,00 zł

Ewidencja w księgach rachunkowych roku 2016:

1. Faktura korygująca dokumentująca otrzymany rabat

Wn konto 202 "Rozrachunki z dostawcami" 4 920,00 zł

Ma konto 223 "Rozliczenie podatku VAT naliczonego" 920,00 zł

Ma konto 401 "Koszty zużycia materiałów i energii" lub konto 760 "Pozostałe przychody operacyjne" (w zależności od zapisów w polityce rachunkowości danej firmy) 4 000,00 zł

Podatkowo: jednostka zmniejszy koszty uzyskania przychodów marca 2016 r. o kwotę 4000 zł.

Wariant 2 (kwota rabatu jest istotna)

Ewidencja w księgach rachunkowych roku 2015:

1. Faktura - zakup materiałów

Wn konto 300 "Rozliczenie zakupu" 50 000,00 zł

Wn konto 223 "Rozliczenie podatku VAT naliczonego" 11 500,00 zł

Ma konto 202 "Rozrachunki z dostawcami" 61 500,00 zł

2. PZ - przyjęcie materiałów do magazynu

Wn konto 310 "Materiały" 50 000,00 zł

Ma konto 300 "Rozliczenie zakupu" 50 000,00 zł

3. Rw - wydanie materiałów do produkcji

Wn konto 401 "Zużycie materiałów i energii" 50 000,00 zł

Ma konto 310 "Materiały" 50 000,00 zł

4. Faktura korygująca dokumentująca otrzymany rabat

Wn konto 202 "Rozrachunki z dostawcami" 4 920,00 zł

Ma konto 223-1 "Rozliczenie podatku VAT naliczonego do rozliczenia w następnym okresie" 920,00 zł

Ma konto 401 "Koszty zużycia materiałów i energii" 4 000,00 zł

Ewidencja w księgach rachunkowych roku 2016:

1. PK - przeksięgowanie VAT do rozliczenia w marcu 2016 r.

Wn konto 223-1 "Rozliczenie podatku VAT do rozliczenia w następnym okresie" 920,00 zł

Ma konto 223 "Rozliczenie podatku VAT naliczonego" 920,00 zł

Podatkowo: jednostka zmniejszy koszty uzyskania przychodów marca 2016 r. o kwotę 4000 zł.

Rabat otrzymany po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego

Sposób postępowania w przypadku uzyskania, po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego, informacji o rabacie dotyczącym roku ubiegłego (lat ubiegłych) jednoznacznie reguluje art. 54 ust. 2 i 3 uor. Z przepisów tych wynika, że zatwierdzone sprawozdanie finansowe nie może podlegać żadnym korektom. Dlatego też skutki korekt muszą być ujęte w księgach roku obrotowego, w którym jednostka otrzymała informację o udzielonym rabacie (tj. na bieżąco). Sam sposób ujęcia skutków korekty w księgach rachunkowych zależy od istotności jej wpływu na zatwierdzone sprawozdanie finansowe. Jeśli zatem kwota korekty:

● jest na tyle istotna, że sprawozdania za 2015 r. (lub lata poprzednie) nie można uznać za przedstawiające rzetelnie i jasno sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy firmy - to skutki otrzymanego w 2016 r. rabatu należy odnieść na konto 820 "Zysk (strata) z lat ubiegłych",

● jest nieistotna, tj. sprawozdanie finansowe za 2015 r. można uznać za rzetelnie i jasno przedstawiające sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy - to skutki otrzymanego w 2016 r. rabatu należy odnieść na konto kosztów bieżących (np. pomniejszenie wartości kosztu własnego na koncie 735 "Wartość sprzedanych towarów według cen nabycia" lub pomniejszenie kosztu na koncie 401 "Koszty zużycia materiałów i energii"). Jednostka może także tego typu korektę kosztów ubiegłego roku kwalifikować jako pozostałe przychody/koszty operacyjne, jeśli właśnie takie rozwiązanie przyjęła jednostka w swojej polityce rachunkowości.

PRZYKŁAD

(rabat otrzymany po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za 2015 r.)

W związku z dokonanymi w 2015 r. zakupami towarów dostawca przyznał spółce rabat cenowy, który udokumentował wystawioną w kwietniu 2016 r. fakturą korygującą. Kwota udzielonego rabatu to 10 000 zł netto + 2300 zł. Do dnia bilansowego (31 grudnia 2015 r.) wszystkie towary zostały sprzedane. Sprawozdanie za 2015 r. zostało już zatwierdzone.

Wariant 1 (kwota rabatu jest istotna)

Ewidencja w księgach rachunkowych roku 2016:

1. Faktura korygująca dokumentująca przyznany rabat

Wn konto 202 "Rozrachunki z dostawcami" 12 300,00 zł

Ma konto 223 "Rozliczenie podatku VAT naliczonego" 2 300,00 zł

Ma konto 300 "Rozliczenie zakupu" 10 000,00 zł

2. PK - odniesienie skutków korekty na wynik finansowy lat ubiegłych

Wn konto 300 "Rozliczenie zakupu" 10 000,00 zł

Ma konto 820 "Rozliczenie wyniku finansowego" 10 000,00 zł

Podatkowo: jednostka zmniejszy koszty uzyskania przychodów kwietnia 2016 r. o kwotę 10 000 zł.

Wariant 2 (kwota rabatu nie jest istotna)

Ewidencja w księgach rachunkowych roku 2016:

1. Faktura korygująca dokumentująca przyznany rabat

Wn konto 202 "Rozrachunki z dostawcami" 12 300,00 zł

Ma konto 223 "Rozliczenie podatku VAT naliczonego" 2 300,00 zł

Ma konto 735 "Wartość sprzedanych towarów według cen nabycia" lub konto 760 "Pozostałe przychody operacyjne" (w zależności od zapisów w polityce rachunkowości danej firmy) 10 000,00 zł

Podatkowo: jednostka zmniejszy koszty uzyskania przychodów kwietnia 2016 r. o kwotę 10 000 zł.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 6 ust. 1, art. 28 ust. 2, art. 54 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 330; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1893

Irena Pazio

główna księgowa, praktyk, posiada certyfikat Ministra Finansów uprawniający do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych