Nowe przepisy nie dotyczą wszystkich wydatków. Jedynie tych, które są jednocześnie związane z czynnościami wykonywanymi przez samorządy w ramach prowadzonej przez nie działalności gospodarczej oraz czynnościami wykonywanymi poza tą działalnością. W uproszczeniu, prewspółczynnik dotyczy wydatków, które są jednocześnie związane z czynnościami podlegającymi podatkowi od towarów i usług (VAT) i czynnościami, które temu podatkowi nie podlegają. Dokonując zakupu, samorządy powinny zatem w pierwszej kolejności określić, z jaką czynnością dany zakup ma związek. Jeśli jest on związany jedynie z realizacją zadań własnych, to prewspółczynnikowi nie podlega. Tak samo jest, gdy chodzi o wydatki związane wyłącznie z czynnościami, które podlegają opodatkowaniu. VAT od takich wydatków może podlegać odliczeniu bądź nie, ale ze względów innych niż prewspółczynnik.

Obliczanie prewspółczynnika

Przepisy nie wprowadzają sztywnych regulacji w tym zakresie. W art. 86 ust. 2b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) mówi się jedynie, że wyliczona proporcja powinna najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej działalności i dokonywanych nabyć, tzn. obiektywnie odzwierciedlać część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza, a także zapewniać, że odliczona zostanie tylko taka część podatku naliczonego, która proporcjonalnie przypada na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane. Pozostawiono więc podatnikom spory margines swobody w tym zakresie.

Z drugiej strony, należy pamiętać, że wybrany i zastosowany prewspółczynnik - jako element mający wpływ na kwotę faktycznego odliczenia podatku - będzie podlegał weryfikacji w razie kontroli urzędu skarbowego. Trzeba będzie więc umieć wykazać jego zasadność.

NA TEN TEMAT BĘDZIEMY PISAĆ...

Przykłady obliczenia prewspółczynnika z wykorzystaniem różnych metod przedstawimy w Ściądze Samorządowca w jednym z kolejnych numerów.

Propozycje, a nie obowiązek

Czy w ustawie o VAT określono metody wyliczania prewspółczynnika? Nie. Ustawa o VAT nie przewiduje żadnych konkretnych metod czy sposobów obliczania prewspółczynnika. Artykuł 86 ust. 2c ustawy o VAT wskazuje jedynie, że przy jego obliczaniu można brać pod uwagę:

1) średnioroczną liczbę osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością albo

2) średnioroczną liczbę godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą i poza tą działalnością, albo

3) udział rocznego obrotu z działalności gospodarczej w rocznym obrocie podatnika z działalności gospodarczej powiększonym o otrzymane przychody z innej działalności, w tym wartość dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, otrzymanych na sfinansowanie wykonywanej przez tego podatnika działalności innej niż gospodarcza, czy też

4) średnioroczną powierzchnię wykorzystywaną do działalności gospodarczej w ogólnej średniorocznej powierzchni wykorzystywanej do działalności gospodarczej i poza tą działalnością.

Wszystko to jednak są jedynie dane przykładowe. Podatnicy mogą wybrać jedną z tych metod (np. tzw. metodę powierzchniową), mogą zastosować kompilację tych metod (np. obliczyć prewspółczynnik na podstawie metody stanowiącej połączenie metody powierzchniowej i metody wykorzystującej dane związane z liczbą godzin), mogą wreszcie opracować własną metodę, wykorzystującą kryteria inne niż wskazane przykładowo w ustawie o VAT. Ważne jest jedynie to, aby podatnik był w stanie wykazać, że zastosowana przez niego metoda spełnia wymogi ogólne, tj. najbardziej odpowiada specyfice wykonywanej przez niego działalności i dokonywanych nabyć, a także zapewnia, że podatek naliczony zostanie odliczony jedynie w takiej części, w jakiej przypada na wykonywane przez tego podatnika czynności opodatkowane.

Prewspółczynnik czy odliczenia proporcjonalne

Jak już wspomniano, przepisy dotyczące prewspółczynnika regulują zasady proporcjonalnego odliczenia podatku naliczonego od wydatków związanych jednocześnie z czynnościami podlegającymi i niepodlegającymi opodatkowaniu VAT. Natomiast obowiązujące art. 90-91 ustawy o VAT regulują zasady proporcjonalnego odliczenia podatku naliczonego od wydatków związanych z czynnościami, które w całości podlegają opodatkowaniu, przy czym część z nich jest opodatkowana VAT, a część zwolniona. Są to więc dwie różne proporcje, dotyczące innego rodzaju wydatków. Funkcjonują one niezależnie, co w praktyce oznacza, że jeśli podatnik dokona zakupu, który jest związany jednocześnie z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu, z czynnościami opodatkowanymi VAT oraz czynnościami zwolnionymi z opodatkowania, będzie miał obowiązek wyliczać dwie proporcje. W pierwszej kolejności proporcję wynikającą z prewspółczynnika (w celu określenia, jaka część podatku naliczonego jest związana z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu), a następnie w stosunku do tak wyliczonej kwoty dodatkowo proporcję wynikającą z art. 90-91 ustawy o VAT (w celu określenia, jaka część podatku naliczonego jest związana z czynnościami opodatkowanymi VAT).

AGNIESZKA BIEŃKOWSKA

doradca podatkowy, partner w kancelarii MDDP, specjalista w zakresie rozliczeń VAT w samorządach

PODSTAWA PRAWNA

● art. 86 ust. 2a-2h, art. 90, art. 91 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (j.t. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1649)