24/2015, data dodania: 14.12.2015 Czy można przedłużyć stosowanie korzystnych zasad oskładkowania umowy zlecenia zawierając taką umowę w 2015 r. na czas nieokreślony
Nasza spółka zatrudnia kilkudziesięciu zleceniobiorców. Są wśród nich liczne osoby, których przychody ze zlecenia są oskładkowane tylko na ubezpieczenie zdrowotne. W innej spółce naszego holdingu mają zawarte umowy zlecenia na mniejsze kwoty (z wynagrodzeniem od 100 do 250 zł), które są oskładkowane w pełnym zakresie. Czy od 1 stycznia 2016 r. będziemy mogli opłacać składki za tych zleceniobiorców na "starych" zasadach, jeżeli przed zakończeniem 2015 r. zawarlibyśmy z nimi umowy zlecenia na czas nieokreślony, tak aby ich realizacja rozpoczęła się jeszcze w obecnie obowiązującym, korzystnym stanie prawnym?
ZMIANY 2016
PROBLEM
RADA
Nie. Ustawa wprowadzająca nowe zasady oskładkowania umów zlecenia nie przewiduje okresu przejściowego. Nie mówi także o tym, że do umów zawartych przed wejściem w życie nowych przepisów mają zastosowanie poprzednio obowiązujące regulacje. W związku z tym od 1 stycznia 2016 r. będą Państwo zobowiązani do zgłoszenia swoich zleceniobiorców, o których mowa w pytaniu, do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Przedstawiony w pytaniu sposób wykorzystywania zbiegu 2 umów zlecenia, jako odrębnych tytułów do ubezpieczeń społecznych, jest obecnie jednym z najczęściej stosowanych przez przedsiębiorstwa w celu optymalizacji kosztów składkowych. Od 1 stycznia 2016 r. ten sposób obniżania obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne nadal będzie możliwy, ale - z punktu widzenia przedsiębiorcy - znacznie mniej opłacalny. Nowe przepisy stanowią, że zleceniobiorca, którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innej umowy zlecenia, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym zarówno z pierwszej, jak i drugiej zawartej umowy. Zasada ta nie będzie miała zastosowania, jeżeli łączna suma podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy z tytułu zawartych umów zlecenia osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 9 ust. 2c ustawy systemowej po nowelizacji).
Nowe zasady oskładkowania umów zlecenia zostały wprowadzone na podstawie ustawy z 23 października 2014 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r., poz. 1831). Ustawa ta nie przewiduje okresu przejściowego. Oznacza to, że z tytułu umów zlecenia zawieranych na warunkach przedstawionych w pytaniu będą Państwo mogli opłacać tylko składkę zdrowotną jedynie od kwot należnych za okres do 31 grudnia 2015 r. Od przychodów uzyskanych za okres od 1 stycznia 2016 r. ze zleceń zawieranych w Państwa firmie obowiązkowe będą składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne.
Przykład
Spółka Alpha zawarła 3 listopada 2015 r. z Andrzejem K. umowę zlecenia na czas nieokreślony. Miesięczny przychód z umowy wynosi 13 000 zł. Ponadto od 1 września 2015 r. Andrzej K. ma zawartą umowę zlecenia (również na czas nieokreślony) ze spółką Beta, z której uzyskuje przychód miesięczny w kwocie 500 zł. Płatnik Beta zgłosił zleceniobiorcę do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Natomiast płatnik Alpha od przychodu wypłacanego zleceniobiorcy odprowadza, zgodnie z obowiązującymi obecnie (do 31 grudnia 2015 r.) przepisami, tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Zleceniodawca Alpha ma obowiązek wyrejestrowania Andrzeja K. z ubezpieczenia zdrowotnego z datą 1 stycznia 2016 r. i zgłoszenia go, z tą samą datą, do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego, a także do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli zleceniobiorca złoży o to wniosek. Zleceniodawca Beta może wyrejestrować Andrzeja K. z ubezpieczeń społecznych i zgłosić go tylko do ubezpieczenia zdrowotnego, pod warunkiem że udokumentuje on uzyskiwanie ze zlecenia w spółce Alpha przychodu na wymaganym poziomie co najmniej minimalnego wynagrodzenia. "Stare" zasady stosuje się tylko do przychodów wypłaconych za okres do 31 grudnia 2015 r. (niezależnie od daty ich wypłaty). Kwoty należne za realizację zlecenia w spółce Alpha od 1 stycznia 2016 r. muszą być oskładkowane w pełnym zakresie.
Aby obniżyć obciążenia składkowe za zleceniobiorców, o których mowa w pytaniu, mogą Państwo rozważyć wykorzystanie sposobów przedstawionych w tabeli poniżej.
Sposoby na optymalizację kosztów składkowych za zleceniobiorców od 1 stycznia 2016 r.
| Sposób optymalizacji | Skutki w zakresie składek |
| 1 | 2 |
| Zawieranie umów zlecenia z uczniami lub studentami w wieku do 26. roku życia | Brak obciążeń składkowych - zleceniobiorca nie podlega z tytułu zawartej umowy żadnym ubezpieczeniom, ani obowiązkowo, ani dobrowolnie |
| Zawieranie umów zlecenia z osobami prowadzącymi własną działalność i realizującymi umowę w zakresie tej działalności | Brak obciążeń składkowych - składki opłacane są przez zleceniobiorcę tylko z tytułu prowadzonej działalności. Warunek - przedmiot umowy zlecenia musi mieścić się w zakresie prowadzonej działalności, przychód ze zlecenia pod względem podatkowym musi być przychodem z działalności gospodarczej (a nie z działalności wykonywanej osobiście) |
| Rozważenie - w ramach holdingu - podwyższenia wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia realizowanej w drugiej spółce, tak aby przychód uzyskiwany z jej tytułu był równy (lub wyższy) niż kwota minimalnego wynagrodzenia | Umowa zawarta w drugiej spółce będzie stanowiła tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. W pierwszej spółce od przychodów ze zlecenia będzie można wówczas nadal opłacać tylko składkę zdrowotną (jeżeli zleceniobiorca nie zawnioskuje o objęcie ubezpieczeniami dobrowolnymi) |
| W przypadku zleceniobiorców ze stosunkowo wysokim wynagrodzeniem - rozważenie rozbicia realizowanej umowy zlecenia na 2 odrębne umowy zlecenia, zawarte z tym samym zleceniodawcą, przy czym jedna z nich musi zapewniać miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę | Składki na ubezpieczenia społeczne będą obowiązkowo należne z tytułu umowy, która zapewnia wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimum płacowego. Z dwóch pozostałych umów (jednej zawartej z tym samym zleceniodawcą i drugiej zawartej w innej spółce holdingu) obowiązkowa będzie tylko składka zdrowotna - po udokumentowaniu przez zleceniobiorcę podstawy wymiaru składek na wymaganym poziomie minimum płacowego. Rozwiązanie to niesie ryzyko uznania przez ZUS, że umowa została "podzielona" pozornie, wyłącznie w celu obniżenia zobowiązań składkowych. Dlatego rozbicie pierwotnej umowy zlecenia na 2 odrębne umowy musi mieć charakter faktyczny i możliwy do wykazania |
ZUS opublikował 30 listopada 2015 r. wytyczne w zakresie ustalania obowiązku ubezpieczeniowego za zleceniobiorców, obowiązujące od 1 stycznia 2016 r. Z pełną treścią stanowiska ZUS można zapoznać się na stronie www.mp.infor.pl w e-wydaniu MPPiU nr 24/2015.
Podstawa prawna:
● art. 6 ust. 1 pkt 4 i ust. 4, art. 9 ust. 2 i ust. 2c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 121; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1893
● art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e, art. 82 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 581; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1994
● art. 5b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1992
● § 1-2 rozporządzenia Rady Ministrów z 11 września 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r. - Dz.U. z 2015 r., poz. 1385
● § 1 ust. 1 pkt 1 i pkt 3, załączniki nr 1, 3 i 18 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów - j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1844; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1996
Joanna Stolarska
ekspert prawa ubezpieczeń społecznych, autorka licznych publikacji i opracowań z zakresu składkowego, były wieloletni pracownik ZUS
