Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Aby wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodu winien, w myśl powołanego przepisu, spełniać łącznie następujące warunki:

● pozostawać w związku przyczynowym z przychodem lub źródłem przychodu i być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,

● nie znajdować się na liście wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

● być właściwie udokumentowany.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera wykazu wydatków, który przesądzałby o ich zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, zatem przyjmuje się, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów, o ile w myśl przepisów ww. ustawy nie podlegają wyłączeniu z tychże kosztów. Przy czym związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem wydatku a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczynić się do osiągnięcia przychodu bądź służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów. Zauważyć przy tym należy, iż konieczność poniesienia danego wydatku nie może wynikać z zaniedbań lub sprzecznych z prawem działań podatnika. W takim ujęciu kosztami tymi będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów), nawet wówczas gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.

Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu uzyskiwano oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób gwarantujący bezpieczne funkcjonowanie tego źródła. Istotą tego rodzaju kosztów jest więc ich obligatoryjne poniesienie w celu niedopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca, prowadzący działalność gospodarczą w zakresie indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, zamierza zawrzeć umowę ubezpieczenia od ryzyka utraty dochodu w przypadku niemożliwości prowadzenia działalności gospodarczej z powodu trwałej lub okresowej choroby i wypadku.

Mając powyższe na względzie, stwierdzić należy, iż planowane przez Wnioskodawcę ubezpieczenie ma w istocie na celu dodatkowe (poza zasiłkiem chorobowym otrzymywanym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej) finansowe zabezpieczenie osobiste Wnioskodawcy, m.in. w związku z niemożliwością wykonywania przez niego pracy zarówno na skutek okresowej, jak i pełnej niezdolności w wyniku choroby lub wypadku. Ubezpieczenie to nie ma zatem na celu zabezpieczenia źródła przychodu, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza. W konsekwencji wydatki poniesione na zapłatę ww. ubezpieczenia nie stanowią wydatków na zabezpieczenie źródła przychodów, lecz stanowią wydatki na cele osobiste Wnioskodawcy, mające na celu niepogorszenie jego sytuacji materialnej na wypadek wskazany w umowie. Zatem nie będą mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodu prowadzonej przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 28 maja 2013 r., sygn. ITPB1/415-301/13/IG

Od redakcji:

Organy podatkowe konsekwentnie odmawiają podatnikom prawa do rozliczania w kosztach uzyskania przychodów wydatków ponoszonych przez nich na ubezpieczenie od ryzyka utraty dochodu w razie wypadku i braku możliwości wykonywania czynności w prowadzonej działalności gospodarczej (zob. również interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 10 września 2010 r., sygn. ILPB1/415-699/10-5/KŁ). Ich zdaniem tego rodzaju wydatki mają osobisty charakter, nie mają bezpośredniego związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i nie są wydatkami ponoszonymi w celu powstania lub zwiększenia przychodu oraz zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodu.

Katarzyna Wojciechowska

prawnik, ekspert w zakresie podatków dochodowych, redaktor "MONITORA księgowego"