Od 2 stycznia 2016 r. pracownik, stosownie do swego wyboru, może wykorzystywać płatne zwolnienie od pracy na dziecko w wieku do 14 lat w dniach albo w godzinach. Jego wymiar to 2 dni lub maksymalnie 16 godzin (art. 188 Kodeksu pracy). Wybierając opcję godzinową, pracownik zyskuje możliwość wielokrotnego w ciągu roku korzystania z kilkugodzinnych zwolnień od pracy - aż do wyczerpania limitu.

Tabela. Zmiany w warunkach udzielania wolnego od pracy w związku z opiekowaniem się dzieckiem

Przy obliczaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy na dziecko należy kierować się zasadami wyliczania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, z tym że składniki pensji ustalane w wysokości przeciętnej uwzględnia się wyłącznie z miesiąca, w którym przypadał okres absencji w pracy (§ 5 rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy). Podstawę wymiaru ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem:

● elementów pensji należnych za okresy dłuższe niż miesiąc,

● należności wymienionych w § 6 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop - m.in.: jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie; gratyfikacji (nagród) jubileuszowych; wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego; wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby; nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego,

● premii uznaniowych,

● wynagrodzenia uzyskiwanego przez pracownika z innych źródeł niż stosunek pracy (wyrok SN z 4 marca 2008 r., sygn. akt II PK 183/07).

Jeśli pracownik otrzymuje wynagrodzenie określone stałą stawką miesięczną, wówczas w praktyce nie wyodrębnia się z niego wynagrodzenia należnego za opiekę nad dzieckiem - w miesiącu korzystania z opieki wypłaca się pracownikowi stałe elementy pensji w pełnej kwocie (w wysokości zapisanej w umowie o pracę), oczywiście jeżeli nie wystąpią inne absencje powodujące konieczność pomniejszenia stałej płacy (np. choroba lub urlop bezpłatny).

Aby we właściwy sposób opłacić pracownikowi czas wolny, do którego uprawnia art. 188 Kodeksu pracy, pracodawca powinien:

Krok 1. Uwzględnić stałą stawkę miesięczną wynagrodzenia w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania tego zwolnienia.

Krok 2. Zsumować zmienne składniki wynagrodzenia z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy.

Krok 3. Ustalić liczbę godzin faktycznie przepracowanych w miesiącu zwolnienia.

Krok 4. Podzielić zmienne składniki wynagrodzenia przez liczbę godzin faktycznie przepracowanych, a następnie pomnożyć przez liczbę godzin zwolnienia od pracy.

Krok 5. Obliczyć wynagrodzenie za pracę za miesiąc, w którym pracownik korzystał ze zwolnienia.

PRZYKŁAD

Pracownica zatrudniona na 1/2 etatu skorzystała 11 stycznia 2016 r. (na podstawie art. 188 Kodeksu pracy) z 4 godzin zwolnienia na swe 8-letnie dziecko (była to jej jedyna nieobecność w styczniu). Na jej pensję składa się wynagrodzenie określone stałą stawką miesięczną w kwocie 1000 zł, stały dodatek funkcyjny w wysokości 200 zł oraz zmienna premia regulaminowa, która w styczniu wyniosła 120 zł. Dodatkowo pracownica 18 stycznia wypracowała 2 nadgodziny, za które naliczono jej wynagrodzenie w kwocie 44,74 zł.

W tym przypadku, aby ustalić wynagrodzenie za opiekę nad dzieckiem, pracodawca powinien:

Krok 1. Uwzględnić wynagrodzenie w stałej stawce miesięcznej

Pracownica otrzymuje stałe wynagrodzenie w wysokości 1000 zł + 200 zł = 1200 zł

Krok 2. Zsumować zmienne składniki wynagrodzenia

120 zł zmiennej premii regulaminowej + 44,74 zł wynagrodzenia za nadgodziny = 164,74 zł

Krok 3. Ustalić liczbę godzin faktycznie przepracowanych w styczniu

76 godzin ustalonych zgodnie z harmonogramem + 2 godziny nadliczbowe - 4 godziny opieki nad dzieckiem = 74 godziny

Krok 4. Podzielić zmienne składniki wynagrodzenia przez liczbę przepracowanych godzin i pomnożyć przez liczbę godzin zwolnienia od pracy

164,74 zł : 74 godziny = 2,23 zł

2,23 zł x 4 godz. = 8,92 zł

Krok 5. Obliczyć wynagrodzenie za styczeń

1200 zł + 164,74 zł + 8,92 zł = 1373,66 zł

Łączne wynagrodzenie styczniowe w przedstawionej sytuacji wyniesie 1373,66 zł.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 188 i 189¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1268

● § 6-9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop - Dz.U. z 1997 r. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1353

● § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy - Dz.U. z 1996 r. Nr 62, poz. 289; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 2000

Mariusz Pigulski

ekspert ds. prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej