ZMIANY 2016

Powinni Państwo udzielać pracownikowi zwolnienia od pracy w wymiarze godzinowym proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy w danym okresie. W przypadku przejścia pracownika na pracę w wyższym wymiarze etatu, należy uznać, że zwolnienie to przysługuje automatycznie w wymiarze wyższym na cały rok kalendarzowy. Pracownik będzie mógł zatem wykorzystać maksymalnie 11 godzin zwolnienia w całym roku. Od początku roku będzie miał 4 godziny zwolnienia, a po przejściu na wyższy wymiar czasu pracy nabędzie prawo do uzupełniającej części zwolnienia w wyższym wymiarze (dodatkowe 4 godziny od 18 marca 2016 r. oraz dodatkowe 3 godziny od 26 września 2016 r.).

Od 2 stycznia 2016 r. pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (art. 188 § 1 Kodeksu pracy). O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym tego zwolnienia decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym.

Jeżeli pracownik wybierze godzinowy sposób udzielania zwolnienia na opiekę nad dzieckiem, to przysługujące mu z tego tytułu godziny może wykorzystywać w większej liczbie dni roboczych, np. po 1 godzinie danego dnia. Dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy zwolnienie godzinowe ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny (art. 188 § 3 Kodeksu pracy).

Przykład

Pracownik zatrudniony na 1/2 etatu wybrał godzinowy sposób udzielania zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem w wieku do 14 lat. Pracownikowi przysługuje zatem 8 godzin zwolnienia z tego tytułu w ciągu roku kalendarzowego (1/2 etatu x 16 godzin = 8 godzin). Może je wykorzystać w ciągu 8 dni, w każdym z nich po 1 godzinie.

W przedstawionej przez Państwa sytuacji pracownikowi przysługuje godzinowe zwolnienie od pracy ustalane proporcjonalnie do niepełnego wymiaru czasu pracy. Zatem pracownikowi będzie przysługiwać w poszczególnych okresach zatrudnienia następujący godzinowy wymiar zwolnienia:

Przepisy nie regulują, jak w omawianej sytuacji naliczać wymiar zwolnienia na dziecko. Dlatego należy uznać, że z chwilą przejścia przez pracownika na wyższy wymiar czasu pracy nabywa on prawo do uzupełniającej części godzinowego zwolnienia na dziecko. Przepisy nie uzależniają bowiem wymiaru tego zwolnienia od okresu zatrudnienia w danym wymiarze etatu w roku kalendarzowym. Ponadto na zasadzie analogii można zastosować przepisy o nabywaniu uzupełniającej części urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z nimi pracownikowi, który wykorzystał urlop za dany rok kalendarzowy, a następnie uzyskał w ciągu tego roku prawo do urlopu w wyższym wymiarze, przysługuje urlop uzupełniający (art. 158 Kodeksu pracy).

Analogicznie, w przypadku gdy dojdzie do obniżenia wymiaru czasu pracy w danym roku kalendarzowym, zwolnienie na dziecko udzielane w wymiarze godzinowym ulegnie zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru etatu. Jednak takie pomniejszenie nie będzie możliwe, jeśli pracownik wykorzystał już wyższy wymiar zwolnienia na dziecko.

Przykład

Pracownik zatrudniony na 1/2 etatu wybrał godzinowy sposób udzielania zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem. Przyjmijmy, że w okresie do czerwca 2016 r. wykorzystał przysługujące mu 8 godzin zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem. Od 1 lipca 2016 r. pracownikowi zmieniono wymiar czasu pracy na 1/4 etatu. W takiej sytuacji, mimo że od lipca tego roku pracownikowi przysługują jedynie 4 godziny (16 godzin x 1/4 etatu) zwolnienia z tego tytułu, wykorzystane już godziny zwolnienia w żaden sposób nie mogą zostać mu pomniejszone.

W przypadku wyboru przez pracownika korzystania ze zwolnienia na dziecko w dniach, tj. w wymiarze 2 dni, pracownikowi przysługują 2 dni robocze zwolnienia, niezależnie od liczby godzin zaplanowanych do przepracowania zgodnie z harmonogramem w danym dniu.

Przykład

Pracownik zatrudniony na 3/4 etatu w równoważnym systemie czasu pracy złożył wniosek o udzielenie mu jednego dnia wolnego od pracy z tytułu sprawowania opieki nad 10-letnim dzieckiem. Pracownik miał zaplanowane w harmonogramie na ten dzień do przepracowania 12 godzin. W takiej sytuacji pracownikowi przysługuje cały dzień wolny od pracy. Ponadto należy mu się jeszcze jeden dzień wolny od pracy z tego tytułu w tym roku kalendarzowym, niezależnie od liczby godzin pracy, które będzie mieć zaplanowane do przepracowania na ten dzień.

Wymiar 2 dni (16 godzin) zwolnienia nie zależy od stażu pracy, długości pracy pracownika w danym roku kalendarzowym ani od innych przerw w pracy, jeśli miały miejsce (np. wszelkich rodzajów urlopów). Uprawnienie to przysługuje od pierwszego dnia zatrudnienia, niezależnie od rodzaju umowy.

Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z uprawnienia do zwolnienia na dziecko może korzystać jeden z nich lub mogą podzielić się korzystaniem z tego uprawnienia. Przy czym decyzja jednego z uprawnionych co do sposobu wykorzystania zwolnienia w wymiarze godzinowym lub dziennym wiąże drugiego uprawnionego.

Podstawa prawna:

● art. 158, art. 188, art. 189¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1268

Małgorzata Mędrala-Natkaniec

radca prawny, doktor nauk prawnych, autorka wielu publikacji z zakresu prawa pracy